Αρχική Αναδιάρθρωση Πολιτικής Προστασίας - Εθνικός Μηχανισμός Εναέριας Διάσωσης και ΑεροδιακομιδώνΆρθρο 19 Μεταφορά Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής ΠροστασίαςΣχόλιο του χρήστη Άννα Μπελεχάκη | 26 Νοεμβρίου 2023, 10:30
Το ΕΑΑ είναι το πρώτο ερευνητικό κέντρο της νεότερης Ελλάδας και λειτουργεί αδιάλειπτα από το 1842. Με τον νόμο 1514/1985 δημιουργήθηκε η σύγχρονη ερευνητική δομή της χώρας αντίστοιχη με αυτή των κρατών της Ευρωπαϊκή Ένωσης. Το ΕΑΑ – που μέχρι τότε εποπτευόταν από το τότε Υπουργείο Εθνικής Παιδείας - ήταν στα 8 πρώτα εθνικά ερευνητικά κέντρα που συγκρότησαν τον εθνικό ερευνητικό ιστό, και έκτοτε εποπτεύονται από τη ΓΓΕΚ. Από τότε μέχρι σήμερα ο ερευνητικός ιστός ενδυναμώνεται διαρκώς με την ένταξη όλο και περισσότερων ερευνητικών κέντρων. Είναι η πρώτη φορά μετά από 50 χρόνια που εθνικό ερευνητικό κέντρο αποκόπτεται από τον ερευνητικό ιστό για να υπαχθεί στο άσχετο με την έρευνα Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας (ΥΠΚΚΠΠ). Αυτό συνεπάγεται ότι: 1. Οι ερευνητικές υποδομές που λειτουργούν στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και σε δύο περιφερειακά αστεροσκοπεία (Αστεροσκοπείο Κορινθίας και Αστεροσκοπείο Χελμού) που υπάγονται σε αυτό, κινδυνεύουν να απαξιωθούν και να αχρηστευτούν. Πρόκειται για τηλεσκόπια, κεραίες διαφόρων ειδών, σταθμούς GPS, μαγνητόμετρα, πομποδέκτες υψηλών συχνοτήτων, laser, υπολογιστικά κέντρα υψηλών επιδόσεων, και άλλα που δεν έχουν καμία απολύτως συνάφεια με τους σκοπούς και τις δραστηριότητες του ΥΠΚΚΠΠ. Το κόστος κτήσης και λειτουργίας αυτών των υποδομών καλύπτεται σχεδόν αποκλειστικά από ανταγωνιστικά ερευνητικά έργα που υλοποιούνται από τους ερευνητές του ΕΑΑ. 2. Ανταγωνιστικά ερευνητικά προγράμματα που χρηματοδοτούνται από διεθνείς οργανισμούς και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή τα οποία συντονίζει ή και συμμετέχει το ΕΑΑ δεν θα μπορέσουν να ολοκληρωθούν εάν αποκοπεί από την ΓΓΕΚ. Υπάρχει ορατός και σοβαρός κίνδυνος για την Ελλάδα να διασυρθεί διεθνώς αφού δεν θα μπορεί να τηρήσει τις διεθνείς συμβατικές της υποχρεώσεις. 3. Εκατοντάδες νέοι ερευνητές υποψήφιοι διδάκτορες και μεταδιδάκτορες που εργάζονται για τη υλοποίηση των ερευνητικών έργων και για τη λειτουργία και αναβάθμιση του δικτύου ερευνητικών υποδομών του ΕΑΑ, πολλοί από τους οποίους επέστρεψαν στη Ελλάδα μετά από μεταπτυχιακές σπουδές στο εξωτερικό, κινδυνεύουν να απωλέσουν τις θέσεις εργασίας τους εάν το νέο νομοθετικό πλαίσιο που θα διέπει το ΕΑΑ δεν θα μπορεί να υποστηρίξει ή θα δυσχεράνει την υλοποίηση ερευνητικών έργων. 4. Μελλοντικές χρηματοδοτήσεις ύψους δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ κινδυνεύουν να ανασταλούν σύμφωνα με πρόσφατη γνωμοδότηση της ΓΓΕΚ. 5. Αυτή η ένταξη σε τίποτα δεν πρόκειται να αναβαθμίσει το ΥΠΚΚΠΠ αφού η συντριπτική πλειονότητα των δραστηριοτήτων και των υποδομών του Αστεροσκοπείου ουδεμία συνάφεια έχουν με τους σκοπούς και το έργο του Υπουργείου. Αντίθετα θα δυσχεράνει και θα επιβαρύνει το έργο το οποίο έχει αναλάβει να φέρει εις πέρας και το οποίο σχετίζεται πρωτίστως με την πολιτική προστασία και όχι με την ανάπτυξη της επιστημονικής έρευνας. Το νεοσύστατο ΥΠΚΚΠΠ δεν διαθέτει τον απαραίτητο αριθμό εξειδικευμένων υπαλλήλων και την εμπειρία να εποπτεύσει ένα επιστημονικό ίδρυμα, αφού δεν δημιουργήθηκε γι αυτό το σκοπό. Είναι προφανές ότι δεν μπορεί να υποκαταστήσει τη ΓΓΕΚ στην εποπτεία ενός εθνικού ερευνητικού κέντρου. Επιπλέον η υπαγωγή του ΕΑΑ στο ΥΠΚΚΠΠ γίνεται χωρίς καμία διαβούλευση με την ερευνητική κοινότητα και το ΕΑΑ, και χωρίς θετική γνωμοδότηση από το ΕΣΕΤΕΚ και τη Σύνοδο Προέδρων Ερευνητικών Κέντρων και Τεχνολογικών Φορέων οι οποίοι μάλιστα εκ των υστέρων έχουν εκφράσει την αντίθεσή τους. Το άρθρο 19 προβλέπει μια καταστροφική και αχρείαστη μεταρρύθμιση, καθώς δεν έχει διατυπωθεί κανένα σοβαρό επιχείρημα. Η επιστημονική κοινότητα διεθνώς έχει αναπτύξει πλέον άλλες μεθόδους για την επικοινωνία και ανταλλαγή απόψεων και εκτιμήσεων μεταξύ των επιστημόνων και η αντίληψη ότι οι επιστήμονες που δραστηριοποιούνται σε περιοχές που ενδιαφέρουν την πολιτική προστασία πρέπει να ανήκουν στο ίδιο υπουργείο είναι όχι μόνο πεπαλαιωμένη αλλά και ασύμβατη με τη λειτουργία ενός σύγχρονου κρατικού μηχανισμού. Με αυτή τη λογική θα αρχίσουμε να εντάσσουμε και όλα τα πανεπιστημιακά τμήματα που έχουν αντικείμενο τις αντίστοιχες επιστημονικές περιοχές. Πρόκειται για λαϊκιστικό μέτρο – δήθεν αναβαθμίζουμε το υπουργείο - που δε βασίζεται σε κανένα σοβαρό και λογικό επιχείρημα που συνάδει με τις σύγχρονες αντιλήψεις για την οργάνωση και ανάπτυξη της επιστημονικής έρευνας. Η εφαρμογή του άρθρου 19 θα αποτελέσει, άσχετα από τις προθέσεις των εμπνευστών του, το πρώτο βήμα για την υποτίμηση της ανεξάρτητης επιστημονικής έρευνας στην Ελλάδα και θα οδηγήσει στη σταδιακή απαξίωση και διάλυση του εθνικού ερευνητικού ιστού που χρειάστηκε 50 χρόνια για να δημιουργηθεί. Δρ Άννα Μπελεχάκη Διευθύντρια Ερευνών ΙΑΑΔΕΤ Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών