1. Η εποπτεία του Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου με την επωνυμία «Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών» (ΕΑΑ), που ιδρύθηκε με το ν.δ. 1975/1942 (Α’ 295) μεταφέρεται από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας του Υπουργείου Ανάπτυξης στη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας.
2. Όπου στην κείμενη νομοθεσία αναφέρεται ο Υπουργός Ανάπτυξης, νοείται εφεξής ο Υπουργός Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, στον οποίο μεταφέρονται οι σχετικές αρμοδιότητες με την παρ. 1.
3. Έως την 31η Δεκεμβρίου 2023 οι αρμοδιότητες που σχετίζονται με τις διοικητικές και οικονομικές λειτουργίες του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών εξακολουθούν να ασκούνται από τα όργανα και τις υπηρεσίες που τις ασκούσαν μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος και οι σχετικές δαπάνες βαρύνουν τις πιστώσεις του προϋπολογισμού του Υπουργείου Ανάπτυξης.
4. Το προσωπικό των υπηρεσιών που μεταφέρονται με το παρόν εξακολουθεί να υπάγεται έως τη συγκρότηση νέων υπηρεσιακών και πειθαρχικών συμβουλίων στα υπηρεσιακά και πειθαρχικά συμβούλια στα οποία υπαγόταν μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος.
Άρθρο 19 Μεταφορά Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας
Αναρτήθηκε
15 Νοεμβρίου 2023, 23:35
Ανοικτή σε Σχόλια έως
29 Νοεμβρίου 2023, 09:00
Εργαλεία
Εκτύπωση Εξαγωγή Σχολίων σε
Στατιστικά
112 Σχόλια 355 Σχόλια επι της Διαβούλευσης 446 - Όλα τα ΣχόλιαΌλες οι Διαβουλεύσεις
- Ιδιωτική ασφάλιση έναντι φυσικών καταστροφών, κρατική αρωγή και προστασία, στεγαστική συνδρομή
- Αναδιάρθρωση Πολιτικής Προστασίας - Εθνικός Μηχανισμός Εναέριας Διάσωσης και Αεροδιακομιδών
- Σχέδιο της κύριας έκθεσης της Ολλανδικής εταιρίας HVA με αντικείμενο τη βελτίωση της διαχείρισης υδάτων, αγροτικών καλλιεργειών και αντιπλημμυρικής προστασίας στην Περιφέρεια Θεσσαλίας
- Εθνικός Μηχανισμός Εναέριας Έρευνας και Διάσωσης: Θεοφάνης Ερμής Θεοχαρόπουλος
Η ρύθμιση του άρθρου είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Όμως χρειάζεται πλήρη υπαγωγή στο ΥΚΚΠΠ, αν θέλει το κράτος την εξυγίανση αυτού του φορέα που έχει διολισθήσει τα τελευταία χρόνια από το ερευνητικό πεδίο, στο πεδίο των κομματικών συμφερόντων.
Όπως φωνάζουν και τα δεκάδες προηγούμενα σχόλια της διαβούλευσης, χρειάζεται αυστηρός διαχειριστικός & οικονομικός έλεγχος του Αστεροσκοπείου κι εξέταση του τρόπου που οι χρηματοδοτήσεις εκατομμυρίων που του δόθηκαν, αξιοποιήθηκαν τελικά ή κατέληξαν σε συγκεκριμένες τσέπες.
Ίδιος έλεγχος πρέπει να υπάρξει και στις προσλήψεις μόνιμου προσωπικού που έγιναν τελευταία και για τις οποίες πυκνώνουν οι φωνές που υποδεικνύουν πως δεν έγιναν με διαφανείς διαδικασίες αλλά με την πολιτική κάλυψη υπουργών της προηγούμενης κυβέρνησης.
Όσο για τις βασικές επιχειρησιακές μονάδες του που αφορούν την πολιτική προστασία, αυτές έχουν μετατραπεί σε επιχειρηματικές μονάδες που λειτουργούν πίσω από την κάλυψη ενός δημόσιου φορέα για να εξυπηρετούν τελικά μόνο τα επιχειρηματικά συμφέροντα των επιστημονικών υπευθύνων τους. Υπεύθυνοι που σε κάθε μεγάλη φυσική καταστροφή εμφανίζονται κατόπιν εορτής και δίνουν στατιστικά στοιχεία μόνο για πολιτική εκμετάλλευση και δημιουργία εντυπώσεων στην κοινή γνώμη.
Όπως προτείνουν κι άλλοι μετεωρολόγοι κι ο ίδιος ο κύριος Κολυδάς, οι επιχειρησιακές μονάδες του Αστεροσκοπείου πρέπει να ενταχθούν στο ΥΚΚΠΠ υπό τον κεντρικό έλεγχο της ΕΜΥ για να σταματήσει η άσκοπη σπατάλη πόρων με επικάλυψη αρμοδιοτήτων.
Το καλύτερο θα ήταν να αλλάξει η νομική μορφή κι όλο το πολιτικό προσωπικό να ενταχθεί στο υπουργείο υπό κοινή διοίκηση.
Είναι χαρακτηριστικό πως το σύνολο σχεδόν όσων διαφωνούν κάτω από αυτή τη διαβούλευση, είναι συνδικαλιστά οργάνου ερευνητές του ίδιου του ερευνητικού κέντρου ή του ΕΛΚΕΘΕ (που έχει παρόμοια προβλήματα).
που φοβούνται πως με την υπαγωγή στο νέο υπουργείο και τον αυστηρότερο έλεγχο που μπορεί να υπάρχει, θα χάσουν τη μερίδα του λέοντος από τη συμμετοχή στα προγράμματα που τους εξασφαλίζουν παχυλές απολαβές.
Μήπως θα έπρεπε τα επιχειρησιακά τμήματα των Ινστιτούτων του ΕΑΑ να υπαχθούν πλήρως στο ΥΚΚΠΠ με τον ίδιο τρόπο που προβλέπεται και για την ΕΜΥ, καθώς το επιστημονικό προσωπικό που τα απαρτίζει είναι δημόσιοι υπάλληλοι, οι οποίοι υποχρεούνται να υπηρετούν τον λαό και το Σύνταγμα;
Η μεταφορά του ΕΑΑ στο ΥΚΚΠΠ είναι κάτι που έπρεπε να είχε γίνει χρόνια πριν. Ίσως έτσι να είχε η Πολιτεία πιο αξιόπιστη ενημέρωση ώστε να προληφθούν ή να αντιμετωπιστούν πιο αποτελεσματικά οι φυσικές καταστροφές των προηγουμένων μηνών. Έστω και καθυστερημένα, η μεταφορά είναι ενδεδειγμένη. Με βάση αυτά που διαβάζω εδώ, πρέπει να συνοδευτεί από προσεκτικό έλεγχο του που πήγαν τα χρήματα που έχει πάρει το ΕΑΑ τα τελευταια χρόνια. Ακόμα και αν ισχύει μόνο ένα μικρό ποσοστό αυτών που καταγγέλλονται εδώ, πρέπει να λογοδοτήσει η διοίκηση του ΕΑΑ. Τα χρήματα αυτά είναι χρήματα των Ελλήνων και Ευρωπαίων φορολογουμένων και δεν πρέπει να σπαταλούνται χωρίς έλεγχο.
Όσον αφορά τα σχόλια συγκεκριμένων συνδικαλιστών για την ανωνυμία στη διαβούλευση: Βεβαίως κάποιοι ενδεχομένως να σχολιάζουν ανώνυμα εδώ. Η ανωνυμία δεν είναι α λα καρτ. Οπότε μας συμφέρει να είναι καλή, κι οπότε δε μας συμφέρει να είναι κακή. Οι ίδιοι οι σύλλογοι ερευνητών κι εργαζομένων των ερευνητικών κέντρων απαιτούν την ανωνυμία για την έκφραση γνώμης σε εκλογές και στην αξιολόγηση Διευθυντών Ινστιτούτων. Σε κάθε περίπτωση, είναι στο χέρι της Πολιτείας να ελέγξει το ΕΑΑ και να αξιοποιήσει τα αποτελέσματα της επιστημονικής αξιολόγησης των Ινστιτούτων του.
Το παρόν άρθρο του υπό διαβούλευση νομοσχεδίου δείχνει βαθιά άγνοια για τον τρόπο λειτουργίας και ανάπτυξης της επιστημονικής έρευνας (βασικής και εφαρμοσμένης) σε διεθνές επίπεδο αλλά και σε εθνικό επίπεδο. Χαρακτηριστικό της προχειρότητας σχεδιασμού του είναι ότι δεν υπήρξε η οποιαδήποτε προηγούμενη διαβούλευση/ενημέρωση από τους αρμόδιους παράγοντες του Εθνικού Αστεροσκοπείου και την διοίκησή του προκειμένου αλλά ούτε και ελήφθησαν υπ’ όψη οι απόψεις του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας και την Συνόδου Προέδρων του Ερευνητικών Κέντρων Δυστυχώς η υπαγωγή του Εθνικού Αστεροσκοπείου στην εποπτεία της ΓΓΠΠ μόνο αρνητικά αποτελέσματα θα επιφέρει στο ίδιο το Εθνικό Αστεροσκοπείο, στον ερευνητικό ιστό της χώρας και τελικά στην Πολιτική Προστασία που μόνο μέσα από μια υγειή και καλά σχεδιασμένη συνεργασία με τα ερευνητικά κέντρα της χώρας θα μπορούσε να ωφεληθεί, όπως εξάλλου γίνεται σε πολλά άλλα μέρη του κόσμου (πχ Ιταλία). Επιπλέον το μοντέλο της υπαγωγής ερευνητικών κέντρων σε Γραμματείες Υπουργείων άσχετες με την έρευνα για να καλύψουν πιθανές ανάγκες τους σε τεχνογνωσία ή υπηρεσίες, δημιουργεί ένα πολύ κακό προηγούμενο για το μέλλον της έρευνας στην χώρα μας. Ειλικρινά ελπίζω οι συντάκτες του παρόντος νομοσχεδίου να λάβουν υπ΄ όψη τους τα πάμπολλα εμπεριστατωμένα σχόλια που έχουν κατατεθεί στην διαβούλευση, να αντιληφθούν τις καταστροφικές μεσο-μακροπρόθεσμες συνέπειες του άρθρου 19 και να το αποσύρουν.
Γεράσιμος Κορρές
Δ/ντης Ερευνών ΕΛΚΕΘΕ
Το Ερευνητικό Κέντρο «Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών» (ΕΑΑ) που ιδρύθηκε με το ν.δ. 1975/1942 (Α’ 295), όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, είναι Ερευνητικός Φορέας του Δημοσίου Τομέα, αποτελεί Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ) και εποπτεύεται από το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων και τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας (ΓΓΕΚ).
Το Ε.Α.Α. διέπεται από το ν. 4310/2014 (ως ισχύει) και διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις και ερευνητικές τάσεις στην Αστρονομία, Αστροφυσική, τις εφαρμογές του Διαστήματος, το Περιβάλλον, την Ενέργεια και τη Μετεωρολογία, τη Σεισμολογία και τη Γεωδυναμική, σε ευρωπαϊκό́ και διεθνές επίπεδο. Υλοποιεί μεγάλα ερευνητικά́ προγράμματα, τα οποία χρηματοδοτούνται από́ την Ευρωπαϊκή Κοινότητα, την Ευρωπαϊκή́ Υπηρεσία Διαστήματος (ESA) και άλλους διεθνείς οργανισμούς, συνεισφέροντας στην προαγωγή της έρευνας, την επιστημονική εξέλιξη και την και στην προσέλκυση και απασχόληση νέων ταλαντούχων ερευνητών και επιστημόνων από την Ελλάδα και το εξωτερικό.
Η έρευνα (τόσο η βασική όσο και η εφαρμοσμένη) οφείλει τα αποτελέσματά της να είναι στοχοπροσηλωμένα στην κοινωνία και τους πολίτες της.Η αποκοπή του ΕΑΑ από τον ερευνητικό ιστό της χώρας, θα μειώσει την δυνατότητά του ως προς την παραγωγή ερευνητικών αποτελεσμάτων τα οποία θα αποτελούν σημαντικά εργαλεία στην υπηρεσία του κράτους και των πολιτών.
Επιπρόσθετα, η κάθε προσπάθεια απαξίωσης της ερευνητικής κοινότητας, της εργαλειοποίησης της έρευνας και της φίμωσης της ελεύθερης έρευνας, μας γυρίζουν ως κοινωνία αιώνες πίσω.
Η απαιτούμενη και απαραίτητη συνεργασία της ερευνητικής κοινότητας με το κράτος προς όφελος των πολιτών, μπορεί να επιτευχθεί τόσο μέσω προγραμματικών συμφωνιών όσο με ή/και με σχετικά Μνημόνια Συνεργασίας, όπως συστηματικά κάνουν τα ΕΚ με Υπουργεία της θεματικής τους συνάφειας (πχ. το ΕΛΚΕΘΕ με το Υπουργείο Ναυτιλίας).
Εν κατακλείδι, η αποκοπή του ΕΑΑ από την εποπτεία της ΓΓΕΚ και η υπαγωγή του στο Υπουργείο ΚΚκΠΠ ως απλή υπηρεσία του Υπουργείου, απαξιώνει τον ερευνητικό τομέα του με αποτέλεσμα την μείωση των δυνατοτήτων του στην εφαρμοσμένη γνώση.
Ως Σύλλογος Ερευνητών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) θεωρούμε ότι οι υπεύθυνοι της διαβούλευσης πρέπει να προασπίζουν τις αρχές του πολιτισμού, της διαφάνειας και της δημοκρατίας, που διέπουν το σύγχρονο ελληνικό κράτος. Δεν είναι δυνατόν σε μια ευρωπαϊκή, σύγχρονη και ευνομούμενη Δημοκρατία, όπως η Ελληνική, εν έτη 2023, να εκτοξεύονται ψεύδη και συκοφαντίες από ανώνυμους/ες με ψευδώνυμα! Θα έπρεπε σε μια κυβερνητική ιστοσελίδα στην οποία γίνεται διαβούλευση ενός σχεδίου Νόμου να υπάρχει αξιοπιστία και επωνυμία καθώς και ταυτοπροσωπία. Σε κάθε άλλη περίπτωση ο/η καθένας/μία μπορεί να γράφει ότι θέλει χωρίς να ελέγχεται αν είναι ορθό ή όχι, καλυπτόμενος/η από την ευκολία της διαδικτυακής ανωνυμίας. Είναι φανερό ότι υπάρχουν σχόλια που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα και θα έπρεπε να ελέγχονται πριν αναρτηθούν. Πιθανά από ανθρώπους, που κινούνται από προσωπικά ιδιοτελή κίνητρα και θέλουν να αμαυρώσουν την εικόνα του ΕΑΑ, το οποίο διακρίνεται παγκοσμίως συμμετέχοντας σε διαστημικές αποστολές, σε πρωτοπόρα σε Ευρωπαϊκό επίπεδο πειράματα, σε Ευρωπαϊκά προγράμματα αριστείας, με διεθνείς βραβεύσεις, με σημαντικές επιδόσεις στο χώρο των ανταγωνιστικών ερευνητικών προγραμμάτων, έχοντας τριπλασιάσει τις εισροές χρηματοδοτήσεων τα τελευταία 6 περίπου χρόνια.
Για την αποκατάσταση της αλήθειας αναγκαζόμαστε ως επιστήμονες να απαντήσουμε στις λασπολογίες, που για μας είναι φανερό ότι εκπορεύονται από κάποιους/ες που θεωρούν ότι θα έπρεπε να απολαμβάνουν ειδικά προνόμια. Αναφέρουμε λοιπόν ότι
(α) η συνολική αξιολόγηση των Ερευνητικών Κέντρων δεν έχει ξεκινήσει ακόμα, και επομένως δεν έχει αξιολογηθεί το ΕΑΑ (όπως και κανένα άλλο Ερευνητικό Κέντρο),
(β) αξιολογήθηκαν μόνο τα επιμέρους Ινστιτούτα των Ερευνητικών Κέντρων (όπως και του ΕΑΑ) ξεχωριστά το καθένα,
(γ) με την πιθανή πλήρη υπαγωγή μας στο Υπ. Πολιτικής προστασίας υπάρχει ο κίνδυνος να μην αξιολογηθεί το ΕΑΑ ως κέντρο, όπως επιθυμούμε και όπως γίνεται την τελευταία 25ετία (να αναφέρουμε εδώ ότι τα Ερευνητικά Κέντρα είναι οι μόνοι Δημόσιοι φορείς που αξιολογούνται από διεθνείς επιτροπές σχεδόν κάθε 5-ετία!)
Σχετικά αναφέρουμε ότι σε κάθε σοβαρή αξιολόγηση αναδεικνύονται οι τομείς όπου υπάρχει θετικό πρόσημο και αριστεία αλλά και οι τομείς όπου χρήζουν ενίσχυσης. Οι αξιολογήσεις των τριών Ινστιτούτων και των ομάδων που τις απαρτίζουν είχαν θετικό πρόσημο ειδικά για το υψηλής στάθμης ερευνητικό έργο που παράγεται στα Ινστιτούτα του ΕΑΑ, τις διακρίσεις που έχουν σε διεθνές επίπεδο την τελευταία 5ετία. Φυσικά αναφέρονται και αδυναμίες, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων αφορά σε ανεπάρκειες της Πολιτείας και όχι των Ινστιτούτων του ΕΑΑ (πχ., έλλειψη επαρκούς κεντρικής χρηματοδότησης, έλλειψη επαρκών κτιριακών εγκαταστάσεων, γραφειοκρατία που εκπορεύεται από την νομοθεσία, μη-επαρκές προσωπικό για να στελεχωθούν κρίσιμες υποδομές, κα). Όπως και να έχει τις διεθνείς αξιολογήσεις τις οργάνωσε το ΕΣΕΤΕΚ το οποίο και έχει συλλέξει θεσμικά τα αποτελέσματα τους, και φυσικά είναι το μοναδικά υπεύθυνο σώμα για να κάνει προτάσεις και εκτιμήσεις επί των αποτελεσμάτων, και όχι ο κάθε ψευδώνυμος συκοφάντης του διαδικτύου. Επιτέλους όμως, η συκοφαντία πρέπει να σταματήσει εδώ από τους ανώνυμους και να υπάρξει κάποιος έλεγχος στο τι αναρτάτε στην διαβούλευση και από ποιον.
Τέλος αναφέρουμε ότι η διεθνής αναγνώριση του ΕΑΑ φαίνεται και από την συλλογή υπογραφών που πραγματοποιούμε:
https://gr.petitions.net/against_detaching_the_national_observatory_of_athens_from_greeces_network_of_research_centers),
στην οποία έχουν ήδη μέσα σε λίγα 24ωρα υπογράψει πάρα πολλοί/ές ξένοι και Έλληνες διεθνούς κύρους επιστήμονες που γνωρίζουν την εξαιρετική επιστημονική δουλειά που πραγματοποιείται στο ΕΑΑ και διαφωνούν στην υπαγωγή του ΕΑΑ στην Πολ. Προστασία.
Το Δ.Σ. του Συλλόγου Ερευνητών του ΕΑΑ
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΑΣΤΕΡΟΣΚΟΠΕΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΣΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ
Την 15η Νοεμβρίου 2023 κατατέθηκε σε δημόσια διαβούλευση το σχέδιο νόμου «Αναδιάρθρωση Πολιτικής Προστασίας – Εθνικός Μηχανισμός Εναέριας Διάσωσης και Αεροδιακομιδών».
Στο άρθρο 19 του νομοσχεδίου προβλέπεται η υπαγωγή του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) στη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, παρά τη δηλωμένη αντίθεση τόσο του ΔΣ του ΕΑΑ, του Συλλόγου Ερευνητών (ΣΕΕΑΑ) και του Συλλόγου Προσωπικού (ΣΠΕΑΑ) του ΕΑΑ, αλλά και άλλων φορέων και επιστημόνων, όπως το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας (ΕΣΕΤΕΚ), η Σύνοδος Προέδρων Ερευνητικών Κέντρων και Τεχνολογικών Φορέων, Μέλη της Ακαδημίας Αθηνών, η Ένωση Ελλήνων Ερευνητών και η Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων στα Ερευνητικά Κέντρα (ΠΟΕΕΚ-Ι).
Δηλώνουμε την αντίθεσή μας στη ρύθμιση αυτή για τους παρακάτω λόγους:
1. Το ΕΑΑ είναι Ερευνητικός Φορέας, με τη μορφή Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ), με κύρια αποστολή την εκπόνηση βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας (πδ. 82/2022). Η κύρια αποστολή του δεν σχετίζεται με το ΥΚΚΠΠ. Το ΕΑΑ χαίρει της ιδιαίτερης συνταγματικής προστασίας του άρθρου 16 παρ. 1 Συντ. που κατοχυρώνει την ελευθερία της επιστήμης και της έρευνας, αλλά και όπως προκρίνει και απαιτεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
2. Το ΕΑΑ διέπεται από τον νόμο της έρευνας Ν.4310/2014, όσον αφορά στην υλοποίηση χρηματοδοτούμενων ερευνητικών προγραμμάτων. Μόνο η Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας (ΓΓΕK) διαθέτει την απαραίτητη τεχνογνωσία σε θέματα χρηματοδότησης και διαχείρισης της έρευνας και καινοτομίας, αλλά και τη γνώση του ιδιαίτερου περιβάλλοντος των Ερευνητικών Κέντρων και του προσωπικού τους, ώστε να είναι αποδοτική η καθημερινή λειτουργία τους και οι οργανωτικές διαδικασίες που απαιτούνται για την υλοποίηση της αποστολής τους.
3. Οι καθυστερήσεις και τα προβλήματα που θα προκύψουν στη χρηματοδότηση των ερευνητικών δραστηριοτήτων του ΕΑΑ, λόγω της μεταφοράς του, θα προκαλέσουν απώλεια θέσεων εξειδικευμένου επιστημονικού και λοιπού προσωπικού και ειδικά του έκτακτου προσωπικού, γεγονός που ήδη επιτείνει την εργασιακή ανασφάλεια των εργαζομένων.
4. Οι δραστηριότητες του ΕΑΑ που είναι συναφείς με τα αντικείμενα του ΥΚΚΠΠ δεν υπερβαίνουν το 15% των συνολικών δραστηριοτήτων του, ενώ το μόνιμο ερευνητικό και επιστημονικό προσωπικό που ασχολείται και με αυτές τις δραστηριότητες δεν υπερβαίνει το ~10-15% του συνολικού επιστημονικού προσωπικού του Φορέα.
5. Η απαραίτητη συνεργασία με το ΥΚΚΠΠ μπορεί να υλοποιηθεί μέσω Μνημονίων Συνεργασίας ή/και αναλυτικών Προγραμματικών Συμβάσεων. Επιπλέον, υπάρχει το απαραίτητο νομικό πλαίσιο για στενή συνεργασία που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί σχετικά. Άλλωστε, όλα τα Αστεροσκοπεία της Ευρώπης εποπτεύονται από Υπουργεία αντίστοιχα με τα Υπουργεία
Ανάπτυξης και Παιδείας.
Σε δηλώσεις κυβερνητικών στελεχών που απαξιώνουν το ΕΑΑ, με αφορμή την αντικειμενική παρουσίαση και απεικόνιση των συνθηκών και της έκτασης των ζημιών από τις πρόσφατες θεομηνίες (πλημμύρες, πυρκαγιές), απαντάμε ότι η επιστημονική έρευνα στηρίζεται σε αντικειμενικά δεδομένα και επιστημονικά κριτήρια.
Ο ΣΠΕΑΑ ενώνει τη φωνή του με τους άλλους συνδικαλιστικούς και τους επιστημονικούς φορείς, αντιτιθέμενος σθεναρά στην υπαγωγή του ΕΑΑ στην Πολιτική Προστασία, την κατά συνέπεια αποκοπή του από την ΓΓΕΚ και τον κατακερματισμό και την αποδόμηση του επιστημονικού ιστού γενικότερα, με όλες τις αρνητικές συνέπειες που αυτό θα επιφέρει στην
αποτελεσματικότητα αλλά και την ίδια τη φύση του ως Ερευνητικού Κέντρου.
ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΑΣΤΕΡΟΣΚΟΠΕΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ (ΣΠΕΑΑ)
To εν λόγω σχέδιο νόμου, αποτελεί ακόμη μία πράξη απαξίωσης των Ερευνητικών Κέντρων της Ελλάδας, αφού χωρίς διάλογο, χωρίς τη δημόσια γνώμη του ΕΣΕΤΕΚ, χωρίς τεκμηριωμένη αιτιολογική έκθεση και χωρίς μελέτη επιπτώσεων, αποσπά το αρχαιότερο Εθνικό Ερευνητικό Κέντρο της νεότερης Ελλάδας από το ήδη συρρικνωμένο Ελληνικό Ερευνητικό οικοσύστημα. Το προτεινόμενο άρθρο, αποτελεί συνέχεια των πράξεων διάσπασης του Ερευνητικού Ιστού της χώρας, όπως η απόσπασή του από το Υπουργείο Παιδείας η μείωση των δαπανών για τα Ερευνητικά Κέντρα και η εξαίρεση τους από προγράμματα του ΥπουργείουΠαιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού.
Η εν λόγω πράξη αναδεικνύει αρχικά την άγνοια των ιθυνόντων για το έργο και το ρόλο των Ερευνητικών Κέντρων της Ελλάδας, αλλά και την ελαφρότητα με την οποία επιχειρούν να αντιμετωπίσουν τα σημαντικά ζητήματα που αναδεικνύονται από την Κλιματική Αλλαγή. Αντί να προταθεί για παράδειγμα η σύναψη μιας Προγραμματικής Συμφωνίας με την Πολιτική Προστασία ή η δημιουργία ενός κοινού συντονιστικού οργάνου ή μιας ομάδα δράσης με εκπροσώπους από όλα τα ερευνητικά Κέντρα και Πανεπιστημιακά Τμήματα που ασχολούνται με την Κλιματική Αλλαγή και τις Φυσικές Καταστροφές, υποβιβάζεται ένα ολόκληρο Ερευνητικό Κέντρο σε εργαλείο ενός Υπουργείου.
Η μεταφορά του ΕΑΑ στην εποπτεία νέου Υπουργείου αυτό-αναιρεί την υποχρέωση του Κράτους και τις εξαγγελίες της Κυβέρνησης για στήριξη της ανάπτυξης μέσω της έρευνας, ενίσχυση και προαγωγή της ερευνητικής εργασίας και την προσέλκυση νέου υψηλού επιπέδου επιστημονικού δυναμικού.
Υπενθυμίζεται πως η συντριπτική πλειονότητα των δραστηριοτήτων του Ε.Α.Α. αλλά και όλων των Ερευνητικών Κέντρων αφορά στη βασική και εφαρμοσμένη έρευνα. Η αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της έρευνας είναι αυτή που προσφέρει τα εργαλεία για την παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών που είναι χρήσιμες, μεταξύ άλλων, και στην Πολιτική Προστασία. Επιπλέον, η συγκεκριμένη νομοθετική ρύθμιση, επιφέρει σημαντικές αλλαγές και στο εργασιακό καθεστώς και μέλλον του προσωπικού, αφού το ΕΑΑ δεν θα εποπτεύεται πλέον από τη ΓΓΕΚ, οπότε και τίθεται εκτός των ερευνητικών φορέων του άρθρου 13Α του νόμου 4310/2014, με άγνωστες συνέπειες ως προς τα εργασιακά, διοικητικά και ερευνητικά θέματα.
Συμπερασματικά, ο τρόπος με τον οποίο επιχειρείται η ενίσχυση της Πολιτικής Προστασίας δημιουργεί ασαφή οφέλη και μεγαλύτερα προβλήματα από όσα στοχεύει να λύσει.
Το ΔΣ του Συλλόγου Ερευνητών Δημοκρίτου
Παρά τους όψιμους ισχυρισμούς για το αντίθετο, το ΕΑΑ, με συνειδητή επιλογή της διοίκησης του, έχει κάνει στροφή τα τελευταία χρονιά στη παροχή υπηρεσιών που έχουν άμεση σχέση με την πολιτική προστασία, έχοντας απομακρυνθεί από το χώρο της βασικής, ή έστω, της εφαρμοσμένης ερευνάς. Για το λόγο αυτό είναι ορθή η υπαγωγή του στο ΥΚΚΠΠ. Το ότι είναι το αρχαιότερο ερευνητικό κέντρο της χώρας δεν είναι σοβαροί επιχείρημά για να μη γίνει αυτό. Ίσα ίσα, είναι ακόμα πιο επιβαρυντικό για τη διοίκηση και τους συνδικαλιστές του κέντρου που δε σεβάστηκαν την ιστορία του ΕΑΑ και το καταδίκασαν στη μετριότητα. Εδώ είναι τεράστιες οι ευθύνες του Κ. Φωτάκη που επιβράβευσε αυτές τις πρακτικές, με απ’ ευθείας χρηματοδοτήσεις προς στους ημέτερους, έξω από κάθε διαφανή και αξιοκρατική διαδικασία.
Η ενσωμάτωση υπηρεσιών, κρίσιμης επιχειρησιακής σημασίας, σε ερευνητικούς φορείς είναι λανθασμένη πρακτική και δε συναντάται πουθενά στον κόσμο. Κάτι τέτοιο είναι εμφανές για τις περιπτώσεις του ΜΕΤΕΟ (ΕΑΑ) και POSEIDON (ΕΛΚΕΘΕ). Πρόκειται για απολύτως αλληλεπικαλυπτόμενες δραστηριότητες (συνεπώς κατασπατάληση εθνικών πόρων), οι οποίες, επιπλέον, έχουν αφεθεί να εκφυλιστούν από τις διοικήσεις των Κέντρων αυτών. Αποτελούν πλέον απλώς εφαλτήριο για «ερευνητές» τους να διαγκωνίζονται στα ΜΜΕ για συνήθως, λανθασμένες προβλέψεις. Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα χρησιμοποιούνται κυρίως ως πήγες διαφημιστικών εσόδων για επιμίσθια των ίδιων των «ερευνητών» αυτών και των διοικήσεων τους.
Ο Πρόεδρος του ΕΑΑ κ. Πλειώνης κομπάζει για τις επιδόσεις του ΕΑΑ. Όμως, η περσυνή αντικειμενική αξιολόγηση των Ερευνητικών Κέντρων της Χώρας, από διεθνείς ανεξάρτητες επιτροπές, τον διαψεύδει οικτρά. Το ΕΑΑ αξιολογήθηκε αρνητικά στο μεγαλύτερο κομμάτι των δραστηριοτήτων του, ενώ διαπιστωθήκαν σοβαρά προβλήματα και δυσλειτουργίες. Θα πρέπει να γίνει κατανοητό κάποτε στην Ελλάδα ότι οι επιστημονικές επιδόσεις δεν καθορίζονται από τις δημοσιές σχέσεις και τις υπερβολικές ανακοινώσεις στα ΜΜΕ ή στο Facebook. Η ερευνητική αριστεία διαπιστώνεται μέσα από ανεξάρτητες αξιολογικές διαδικασίες και όχι από ιδιοτελείς προσωπικές απόψεις που μπορεί να διατυπώνονται από στελέχη της διοίκησης του ΕΑΑ.
Η αλήθεια είναι ότι με την καταστροφική διοίκηση που ασκήθηκε τα τελευταία χρονιά, το ΕΑΑ οδηγείται στην παρακμή. Αντί τα στηριχθούν οι παραγωγικές και αξίες ερευνητικές ομάδες κι ερευνητές, έγινε κακοδιαχείριση στη βάση ιδιοτελών επίλογων και πολλές φορές κομματικών σκοπιμοτήτων. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι περισσότερες χρηματοδοτήσεις και προγράμματα που δόθηκαν στο ΕΑΑ τα τελευταία χρόνια να μην αποδώσουν κάποιο ουσιαστικό αποτέλεσμα. Κατασπαταλήθηκαν και σπαταλούνται ακομα σημαντικοί πόροι χωρίς κανένα σημαντικό αντίκρισμα, ή όφελος για την Χώρα. Θα πρέπει κάποτε να γίνει αποτίμηση του τι πραγματικά έχει προκύψει από τους πολυτίμους πόρους που έχει απορροφήσει το ΕΑΑ και να αποδοθούν ευθύνες.
Ζητώ να αποσυρθεί από το Σ/Ν το παρόν άρθρο 19.
Η απόφαση της κυβέρνησης για μεταφορά του ΕΑΑ στο ΥΚΚΠΠ είναι αντίθετη στη διεθνή πρακτική, στη γνωμοδότηση του επίσημου συμβουλευτικού οργάνου της πολιτείας σε θέματα έρευνας (ΕΣΕΤΕΚ), στην άποψη της συνόδου των Προέδρων των Ερευνητικών Κέντρων και σύσσωμης της ερευνητικής κοινότητας.
Αν συνεχιστεί ο κατακερματισμός του χώρου της επιστημονικής έρευνας, τεχνολογίας & καινοτομίας που ξεκίνησε με την υπαγωγή της ΓΓΕΚ από το Υπ. Παιδείας στο Υπ. Ανάπτυξης, αποκόπτοντας την έρευνα από τη ζωτική της σχέση με την εκπαίδευση, θα οδηγηθούμε τελικά σε πλήρη απαξίωση των εθνικών Ερευνητικών Κέντρων και Ινστιτούτων τα οποία είχαν καταφέρει μέχρι σήμερα, πάρα την οικονομική κρίση, την υποχρηματοδότηση και το brain-drain, να διατηρήσουν διεθνώς ένα αξιόλογο επίπεδο παραγωγής γνώσης και καινοτομίας.
Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ), το αρχαιότερο ερευνητικό ίδρυμα στη χώρα μας, εργάζεται από τη σύστασή του μέχρι σήμερα στην αιχμή της διεθνούς έρευνας. Δημοσιεύει συστηματικά εργασίες σε επιστημονικά περιοδικά διεθνούς κύρους, παράγει καινοτόμες επιστημονικές μελέτες, επικοινωνεί την επιστημονική γνώση και τον ορθό τρόπο σκέψης στο ευρύ κοινό, και παρέχει σημαντικές υπηρεσίες προς την κοινωνία, διαθέσιμες για τη χρήση τους από την Πολιτεία.
Το ΕΑΑ εποπτεύεται εδώ και δεκαετίες από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας του Υπουργείου Ανάπτυξης και στο πλαίσιο αυτό η συνεργασία με την Πολιτεία υπήρξε ανέκαθεν άψογη. Προς τι λοιπόν αυτή η προτεινόμενη μεταφορά του ΕΑΑ και αλλαγή της εποπτεύουσας αρχής;
Το επιστημονικό προσωπικό των Ερευνητικών Φορέων της χώρας ασκεί το έργο του με αφοσίωση, επαγγελματισμό και προσήλωση στην επιστημονική μέθοδο. Τα συμπεράσματα που προκύπτουν από την επιστημονική έρευνα προφανώς πρέπει να δοκιμάζονται και να επαληθεύονται διαρκώς. Δε θα πρέπει σε καμία περίπτωση, όμως, να αμφισβητούνται και να αφορίζονται από κυβερνητικά/πολιτικά πρόσωπα, επειδή απλά δεν εξυπηρετούν συγκεκριμένα αφηγήματα. Τέτοια φαινόμενα προβάλλουν ανησυχητικά όταν εκπορεύονται από την εκτελεστική εξουσία.
Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (Ε.Α.Α.) είναι το πρώτο Ερευνητικό Κέντρο (Ε.Κ.) της χώρας, ορόσημο του εκσυγχρονισμού του νεότερου Ελληνικού Κράτους, που λειτουργεί αδιάλειπτα ως ένας πυλώνας του Ερευνητικού Οικοσυστήματος της χώρας εδώ και 181 συναπτά έτη. Η ερευνητική αριστεία που έχει αναπτύξει το Ε.Α.Α. διαπιστώνεται ανάμεσα σε άλλα, και από την πρόσφατη αξιολόγηση του Παν/μιου Stanford των ΗΠΑ σύμφωνα με την οποία πέντε ερευνητές του Ε.Α.Α. συγκαταλέγονται στο 2% των πιο επιδραστικών επιστημόνων παγκοσμίως. Η διεθνής αναγνώριση του Ε.Α.Α αναδεικνύεται από το γεγονός ότι πρωτοστατεί από Ευρωπαϊκής πλευράς σε διεθνή πειράματα (όπως πχ. εκ μέρους της ESA στη διαστημική αποστολή Psyche της NASA, στο πρόγραμμα οπτικών τηλεπικοινωνιών Scylight της ΕSA, κα). Η επιστημονική αριστεία αναδεικνύεται, ανάμεσα σε άλλα, από το ότι (α) αναπτύσσει, σχεδιάζει και υλοποιεί μεγάλες ερευνητικές υποδομές Ευρωπαϊκής εμβέλειας (όπως πχ. PANGEA, NOA-AEGIS), (β) από το ότι συντονίζει Εμβληματικές Εθνικές πρωτοβουλίες (όπως πχ. το Εθνικό Δίκτυο για την Κλιματική αλλαγή -CLIMPACT, η επιτυχία του οποίου αναδεικνύεται και από το γεγονός ότι ενώ ξεκίνησε πριν 4 χρόνια με 11 επιστημονικά ιδρύματα έχει φτάσει τα 28, συνενώνοντας τις δυνάμεις όλης σχεδόν της ελληνικής αλλά και Κυπριακής επιστημονικής κοινότητας), (γ) από το ότι υλοποιεί Ευρωπαϊκά προγράμματα αριστείας ERC, (δ) από το ότι δράσεις του έχουν βραβευθεί σε διεθνείς διαγωνισμούς (πχ., το 1ο βραβείο «EIC Horizon Prize on Early Warning for Epidemics» από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Καινοτομίας). Όλα αυτά τα στοιχεία αναδεικνύουν το Ε.Α.Α., και κατ’ επέκταση την Ελλάδα, σε σημείο αναφοράς στις επιστήμες που θεραπεύει σε Ευρωπαϊκό και Διεθνές επίπεδο.
Με αίσθηση της ιστορικής ευθύνης που έχω ως Διευθυντής και Πρόεδρος του ΔΣ του Ε.Α.Α., ενός Ερευνητικού Κέντρου που βρίσκεται σε «εκθετική» πορεία ανάπτυξης, παραθέτω τους βασικούς και ουσιώδεις λόγους για τους οποίους η εν λόγω νομοθετική πρωτοβουλία για πλήρη υπαγωγή του Ε.Α.Α. στο Υ.Κ.Κ.Π.Π., ανεξάρτητα από τις όποιες προθέσεις, θα είναι εξαιρετικά επιζήμια – αν όχι καταστροφική – τόσο για το Ε.Α.Α. όσο και για τον επιδιωκόμενο σκοπό της επιστημονικής ενίσχυσης του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης & Πολιτικής Προστασίας.
1. Η Κύρια Αποστολή του Ε.Α.Α. δεν σχετίζεται με το Υ.Κ.Κ.Π.Π.:
Το Ε.Α.Α. είναι Ερευνητικός Φορέας του Δημοσίου Τομέα με κύρια αποστολή, όπως εκπορεύεται από τον Οργανισμό του (πδ. 82/2022), την εκπόνηση βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας ‒αποτελεί δε Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου (ΝΠΔΔ) και διέπεται από τον νόμο της έρευνας Ν.4310/2014 και από τον Ν.4957/2022 όσον αφορά στην υλοποίηση χρηματοδοτούμενων ερευνητικών προγραμμάτων. Φυσικό επακόλουθο είναι η αναγκαιότητα ως Ερευνητικό Κέντρο να υπάγεται (όπως αυτό ισχύει και για όλα τα εθνικά ερευνητικά ιδρύματα) στην καθ’ ύλην αλλά και μοναδικά αρμόδια Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας (Γ.Γ.Ε.Κ.) του Υπουργείου Ανάπτυξης που κατέχει την απαραίτητη τεχνογνωσία σε θέματα διαχείρισης της έρευνας και καινοτομίας αλλά και λειτουργίας του ιδιαίτερου περιβάλλοντος των Ερευνητικών Κέντρων και του προσωπικού τους, που είναι τελείως διαφορετική από κάθε άλλη διαχείριση δημοσιοϋπαλληλικού προσωπικού και συμβασιούχων στο δημόσιο τομέα.
2. Οι συντριπτικά περισσότερες (~85%) επιστημονικές δραστηριότητες και θεματικές που θεραπεύει το Ε.Α.Α. δεν αφορούν στο Υ.Κ.Κ.Π.Π.:
Παρόλο που το Ε.Α.Α. έχει ερευνητικές δράσεις σχετικές με ανθρωπογενείς ή φυσικές καταστροφές, ορισμένες εκ των οποίων καταλήγουν στην ανάπτυξη καινοτόμων επιστημονικών εργαλείων ή και υπηρεσιών που αφορούν στο Υ.Κ.Κ.Π.Π., οι συντριπτικά περισσότερες ερευνητικές/επιστημονικές κατευθύνσεις του Ε.Α.Α., όπως για παράδειγμα Κοσμολογία, Αστροφυσική, Αστρονομία, Πλανητική Φυσική, Ηλιακή Φυσική, Μαγνητόσφαιρα, Ιονόσφαιρα, Τηλεπισκόπηση, Ατμοσφαιρική Φυσική και Χημεία, Γεωφυσική, Ενέργεια, κα, δεν αφορούν στο Υ.Κ.Κ.Π.Π.. Οι δραστηριότητες του Ε.Α.Α. που είναι συναφείς με τα αντικείμενα του Υ.Κ.Κ.Π.Π. δεν υπερβαίνουν το 15-20% των συνολικών δραστηριοτήτων του, ενώ το μόνιμο ερευνητικό και επιστημονικό προσωπικό που ασχολείται και με αυτές τις δραστηριότητες δεν υπερβαίνει το ~10-15% του συνολικού επιστημονικού προσωπικού του Φορέα. Παραδείγματος χάριν, οι μετεωρολόγοι Ερευνητές του Ε.Α.Α. είναι 3 σε σύνολο 65 Ερευνητών.
3. Η απαραίτητη συνεργασία και συμπόρευση του Υ.Κ.Κ.Π.Π. και του Ε.Α.Α. δεν απαιτεί υπαγωγή:
Είναι γνωστό ότι η συνεργασία μεταξύ Ερευνητικών Κέντρων και Δημόσιων ή ιδιωτικών Φορέων, Υπουργείων, της Περιφερειακής ή Τοπικής αυτοδιοίκησης, ΔΕΚΟ κλπ, υλοποιείται πάγια και διαχρονικά, εδώ και δεκαετίες, μέσω Μνημονίων Συνεργασίας ή/και αναλυτικών Προγραμματικών Συμβάσεων (πχ., το Ε.Α.Α. ήδη συνεργάζεται μέσω προγραμματικών συμφωνιών για θέματα που άπτονται της Πολιτικής Προστασίας με το Υπ. Ψηφιακής Διακυβέρνησης, με την Περιφέρεια Αττικής, κα.).
4. Αχαρτογράφητα τα αποτελέσματα της πρωτοφανούς θεσμικής αλλαγής για υπαγωγή ενός Ερευνητικού Κέντρου σε ένα αναρμόδιο για την Επιστημονική Έρευνα Υπουργείο:
Η παντελής έλλειψη από το Υ.Κ.Κ.Π.Π. της αναγκαίας τεχνογνωσίας αλλά και της αρμοδιότητας στην υποστήριξη της ερευνητικής διαδικασίας, στη θεσμική λειτουργία Ερευνητικών Κέντρων, που μόνο η Γ.Γ.Ε.Κ. κατέχει, σε συνδυασμό και με την γνωστή και βεβαιωμένη μέσω εμπειρίας αδυναμία προσαρμογής της Ελληνικής δημόσιας διοίκησης σε σημαντικές και απότομες αλλαγές, θα προκαλέσει πολύ μεγάλη θεσμική αναστάτωση και δυσλειτουργίες στο Ε.Α.Α. Η θεσμική και λειτουργική αναστάτωση αλλά και η αδυναμία να υποστηριχτεί η επιστημονική και ερευνητική δραστηριότητα του Ε.Α.Α. από το εποπτεύον νέο Υπουργείο, λόγω παντελούς έλλειψης σχετικής εμπειρίας, θα θέσει σε κίνδυνο, μεταξύ άλλων, τις ήδη ειλημμένες δεσμεύσεις του Ε.Α.Α. προς δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και διεθνείς οργανισμούς όπως η NASA, η ESA, κα.
5. Πρωτοφανής η απόσπαση ενός Ερευνητικού Κέντρου από τη Γ.Γ.Ε.Κ.:
Δεν έχει ποτέ αποσπαστεί από τον Ερευνητικό Ιστό της χώρας και την εποπτεία της Γ.Γ.Ε.Κ. ένα Ε.Κ. (του άρθρου 13Α/ Ν.4310/2014) πόσο δε μάλλον το ιστορικά 1ο Ε.Κ. της νεότερης Ελλάδας. Όποια μεταβολή έχει συντελεστεί στο Εποπτεύον Υπουργείο έχει γίνει συνολικά για όλα τα Ερευνητικά Κέντρα μαζί με την Γ.Γ.Ε.Κ. (πχ., έχει γίνει επανειλημμένως αλλαγή εποπτεύοντος Υπουργείου από το Υπ. Παιδείας στο Υπ.Ανάπτυξης και το αντίστροφο αλλά με ταυτόχρονη μεταφορά ολόκληρου του Εθνικού Ερευνητικού ιστού της χώρας και της Γ.Γ.Ε.Κ. και όχι μεμονωμένων Ερευνητικών Κέντρων). Απόσπαση από την Γ.Γ.Ε.Κ. και μεταγωγή σε άλλο Υπουργείο έχει γίνει μόνο για το ΕΔΥΤΕ, που όμως είναι Τεχνολογικός Φορέας και όχι Ε.Κ., και ως εκ τούτου έχει εντελώς διαφορετική αποστολή και λειτουργία. Μάλιστα η υπαγωγή του έγινε στο Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης με το οποίο έχει απόλυτη συνάφεια.
6. Κινδυνεύουν εμβληματικά ερευνητικά και αναπτυξιακά έργα του Ε.Α.Α. που υλοποιούνται μέσω της Γ.Γ.Ε.Κ. με χρηματοδότηση από το Τ.Α.Α., την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και το ΕΣΠΑ:
Βρίσκεται εν εξελίξει η υλοποίηση ερευνητικών-αναπτυξιακών προγραμμάτων και κτιριακών εγκαταστάσεων χρηματοδότησης άνω των 70.000.000 ευρώ (από Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας -Τ.Α.Α., την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων -Ε.Τ.Ε. και το ΕΣΠΑ) που υλοποιούνται μέσω της Γ.Γ.Ε.Κ. με πολύ αυστηρά χρονικά ορόσημα, και που η υπαγωγή του Ε.Α.Α. σε άλλο υπουργείο θα σημάνει την αδυναμία ολοκλήρωσης με σημαντική ζημία για το Ελληνικό Δημόσιο, τόσο με την κατάρρευση της χρηματοδότησης του Τ.Α.Α. της Γ.Γ.Ε.Κ. (και με επιπτώσεις σε όλο το ερευνητικό οικοσύστημα) όσο και με κίνδυνο τα έργα να απενταχθούν από το ΕΣΠΑ και να κληθεί το Ελληνικό Δημόσιο να επιβαρυνθεί για την αποπεράτωσή τους επιστρέφοντας όλη την χρηματοδότηση στην Ε.Ε. Συγκεκριμένα, έχει ενταχθεί προς χρηματοδότηση από το Τ.Α.Α. με συγχρηματοδότηση από την Ε.Τ.Ε., το Υποέργο 7 Κωδικού ΤΑΑ16624, με τίτλο «Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών». Εφόσον το Ε.Α.Α. μεταφερθεί στην εποπτεία άλλου Υπουργείου, είναι άγνωστο πώς θα υλοποιηθεί το έργο, δεδομένου ότι στο Ταμείο Ανάκαμψης παρουσιάζεται ως έργο της Γ.Γ.Ε.Κ. που είναι υπόλογη για την υλοποίησή του με πολύ στενά χρονικά ορόσημα και ιδιαίτερες δυσκολίες ως προς το φυσικό αντικείμενό του. Οποιαδήποτε καθυστέρηση ή αστοχία του έργου θα έχει επιπτώσεις και στα υπόλοιπα έργα του ίδιου Κωδικού Τ.Α.Α., που είναι διασυνδεδεμένα υπό ένα ενιαίο έργο της Γ.Γ.Ε.Κ., και πιθανά σε άλλα έργα του Τ.Α.Α.
Επιπλέον, η Γ.Γ.Ε.Κ. έχει ορισθεί ως ο αρμόδιος φορέας για την υλοποίηση της δανειακής σύμβασης με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και έχει αναλάβει την ευθύνη της υλοποίησης του έργου έναντι αυτής, συντονίζοντας παράλληλα και το μέρος που αναλογεί στο Τ.Α.Α. όπως αναφέρθηκε ανωτέρω. Οι δύο αυτές υποχρεώσεις συνιστούν μια σύνθετη διαδικασία και απαιτούν την άμεση συνεργασία της Γ.Γ.Ε.Κ. με τη ΓΔΟΥ του Υπουργείου Ανάπτυξης δεδομένου ότι η χρηματοδότηση του έργου βαρύνει το ΠΔΕ του Υπουργείου Ανάπτυξης.
Επίσης, έχει δημοπρατηθεί από την Τεχνική Υπηρεσία της Γ.Γ.Ε.Κ. και ετοιμάζεται η υπογραφή της σύμβασης για την κατασκευή του υπολοίπου του κτιρίου του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου του Ε.Α.Α. το οποίο χρηματοδοτείται από το ΕΠ Αττική. Επιπλέον, επίκειται η δημοπράτηση του κτιρίου του Ινστιτούτου Ι.Α.Α.Δ.Ε.Τ. Σύμφωνα με το π.δ. 47/1988, αρμοδιότητα για την επίβλεψη του έργου έχει η Τεχνική Υπηρεσία της Γ.Γ.Ε.Κ. (δεδομένου ότι το Ε.Α.Α. δεν έχει δική του Τεχνική Υπηρεσία). Αν μετακινηθεί το ΕΑΑ από την εποπτεία της Γ.Γ.Ε.Κ., η Τεχνική Υπηρεσία της Γ.Γ.Ε.Κ. δεν θα έχει αρμοδιότητα επ’ αυτού. Κατά συνέπεια τα έργα που αφορούν τόσο το κτίριο του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου, όσο και το κτίριο του Ι.Α.Α.Δ.Ε.Τ., για να υλοποιηθούν θα πρέπει να επιλυθεί όχι μόνο το θέμα της αλλαγής των υπογεγραμμένων συμβάσεων (με πιθανή έκπτωση της διαδικασίας δημοπράτησης – με ανυπολόγιστη ζημία για το Ε.Α.Α.) αλλά και της επιβλέπουσας Τεχνικής Υπηρεσίας με κίνδυνο τα έργα να απενταχθούν από το ΕΣΠΑ και να κληθεί το Δημόσιο να επιβαρυνθεί για την αποπεράτωσή τους επιστρέφοντας όλη την χρηματοδότηση στην Ε.Ε.
7. Η υλοποίηση της κύριας αποστολής του Ε.Α.Α. απαιτεί το ελεύθερο ακαδημαϊκό περιβάλλον, όπως αυτό διασφαλίζεται εδώ και δεκαετίες στην ελληνική έννομη τάξη αλλά και όπως προκρίνει και απαιτεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή:
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί Περιοχή Προτεραιότητας την ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας (ERA – European Research Area) με προστασία της ελευθερίας της επιστημονικής έρευνας, σύμφωνα και με τη διακήρυξη της Βόννης (European Research Area Policy Agenda – 2022/2024, έκδοση Ευρωπαϊκής Επιτροπής, https://research-and-innovation.ec.europa.eu/system/files/2021-11/ec_rtd_era-policy-agenda-2021.pdf).
Επιπλέον, φετινή μελέτη του Ευρωπαϊκού κοινοβουλίου αναφέρει εμφατικά ότι η βασική Ευρωπαϊκή αξία της ακαδημαϊκής ελευθερίας είναι απαραίτητη για την αποστολή της ανώτατης παιδείας και της έρευνας (State of play of academic freedom in EU Member States, EPRS 2023,
https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/STUD/2023/740231/EPRS_STU(2023)740231_EN.pdf).
8. Βασική αρχή χρηστής δημόσιας διοίκησης είναι να μην επιβάλλονται δραστικές θεσμικές αλλαγές σε θεσμούς/φορείς/νομικά πρόσωπα που βρίσκονται σε αδιαμφισβήτητη πορεία ανάπτυξης:
Είναι τεκμηριωμένο ότι πρέπει να αποφεύγονται αμφίβολης αποτελεσματικότητας δραστικές αλλαγές, με άγνωστο τελικό πρόσημο, σε ένα θεσμό ή ένα νομικό πρόσωπο όταν ήδη λειτουργεί αναπτυξιακά και αποδοτικά, γιατί είναι σχεδόν βέβαιο (και έχει αποδειχτεί πολλάκις στην πράξη) ότι το αποτέλεσμα θα είναι αρνητικό. Όταν δε πρόκειται για ιστορικό θεσμό, αναγνωρισμένο πανελλαδικά και διεθνώς, όπως το Ε.Α.Α. η ευθύνη για μια τέτοια εξέλιξη είναι πολύ μεγάλη και ιστορικών διαστάσεων.
9. Η υπαγωγή Εθνικού Ερευνητικού Κέντρου σε Υπουργείο που δεν έχει σχέση με την Έρευνα αποτελεί μοναδική “πρωτοτυπία” σε Ευρωπαϊκό επίπεδο:
Όλα τα Αστεροσκοπεία και Εθνικά Ερευνητικά Κέντρα της Ευρώπης, εποπτεύονται από τα καθ’ ύλην αρμόδια Υπουργεία (Ανώτατης Εκπαίδευσης, Έρευνας, Τεχνολογίας ή και Επιχειρηματικότητας – ανάλογο με το Υπ. Ανάπτυξης), είτε άμεσα (όπου τα Αστεροσκοπεία/Ερευνητικά Κέντρα είναι ανεξάρτητοι οργανισμοί), είτε έμμεσα (όπου τα Αστεροσκοπεία/Ε.Κ. ανήκουν σε Παν/μιακες ή κεντρικές ερευνητικές δομές).
10. Η Ελληνική Επιστημονική Κοινότητα, όπως εκφράζεται από αρμόδια όργανα, διαφωνεί με την αλλαγή του εποπτεύοντος Υπουργείου:
Με την υπαγωγή του Ε.Α.Α. στο Υ.Κ.Κ.Π.Π διαφωνούν με έγγραφες δηλώσεις τους ή με επιστολές προς την Πολιτική ηγεσία ή και με άρθρα τους στον ημερήσιο τύπο,
• το Διοικητικό Συμβούλιο του Ε.Α.Α.,
• το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας
(Ε.Σ.Ε.ΤΕ.Κ.),
• η Σύνοδος Προέδρων Ερευνητικών Κέντρων και Τεχνολογικών Φορέων,
• Ακαδημαϊκοί,
• η Ένωση Ελλήνων Ερευνητών,
• η Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων στα Ερευνητικά Κέντρα,
• ο σύλλογος Ερευνητών και εργαζομένων του Ε.Α.Α. και άλλων
Ερευνητικών Κέντρων.
Το ΕΑΑ είναι το 1ο ερευνητικό κέντρο του νεότερου ελληνικού κράτους, με αδιάλειπτη ιστορία λειτουργίας 181 ετών που εποπτεύεται από τη Γενική Γραμματεία Ερευνας και Καινοτομίας (ΓΓΕΚ) του υπουργείου Ανάπτυξης.
Η θεμελιώδης αποστολή του ΕΑΑ, όπως και όλων των εθνικών ερευνητικών κέντρων που εποπτεύονται από τη ΓΓΕΚ, είναι η παραγωγή βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας αιχμής και η υλοποίηση χρηματοδοτούμενων ερευνητικών προγραμμάτων από διεθνείς και εθνικούς χρηματοδοτικούς φορείς, όπως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η ESA, η NASA, το ΕΛΙΔΕΚ, κ.ά. Μόνο ένα μικρό μέρος των δράσεων του αφορά στην Πολιτική Προστασία.
Βασικές προυποθέσεις για να μπορεί να υλοποιεί το προγραμμά του είναι η παρουσία του στον πυρήνα του ερευνητικού ιστού της χώρας, στους νόμους της έρευνας και μέσα στο ευέλικτο διαχειριστικά σχήμα που παρέχουν οι ειδικοί λογαριασμοί κονδυλίων έρευνας.
Η μετακίνηση του ΕΑΑ στο υπουργείο πολιτικής προστασίας θέτει σε κίνδυνο αυτές τις προυπόθεσεις και κατά συνέπεια τη δομή και την λειτουργία του ΕΑΑ.
Ακόμα περισσότερο η απουσία εξικιδευμένων παραγράφων στο νομοσχέδιο καθιστά οποιοδήποτε επικοδομητικό σχόλιο αδύνατο ενώ πράλληλα ενισχύει την άποψη ότι το εγχείρημα είναι πρόχειρο και βιαστικό.
Το άρθρο 19 ουσιαστικά ακυρώνει τη λειτουργία του ΕΑΑ ως ερευνητικού κέντρου. Κι αυτό γιατί το ΕΑΑ διέπεται από τον νόμο της έρευνας Ν.4310/2014 και από τους νόμους Ν.4957/2022 και Ν.5019/2023 όσον αφορά στην υλοποίηση χρηματοδοτούμενων ερευνητικών προγραμμάτων. Φυσικό επακόλουθο είναι η αναγκαιότητα ως Ερευνητικό Κέντρο να υπάγεται (όπως αυτό ισχύει και για όλα τα εθνικά ερευνητικά ιδρύματα) στην καθ’ ύλη αρμόδια Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας (ΓΓΕΚ) του Υπουργείου Ανάπτυξης που κατέχει την απαραίτητη τεχνογνωσία σε θέματα χρηματοδότησης και διαχείρισης της έρευνας και καινοτομίας αλλά και λειτουργίας του ιδιαίτερου περιβάλλοντος των Ερευνητικών Κέντρων και του προσωπικού τους, που είναι τελείως διαφορετική από κάθε άλλη διαχείριση δημοσιοϋπαλληλικού προσωπικού και συμβασιούχων στο δημόσιο τομέα, ώστε να είναι αποδοτική η καθημερινή λειτουργία και οι οργανωτικές διαδικασίες που απαιτούνται για την υλοποίηση της αποστολής των Ερευνητικών Κέντρων. Επιπλέον, η παντελής έλλειψη από το ΥΚΚΠΠ. της αναγκαίας τεχνογνωσίας αλλά και της αρμοδιότητας στην υποστήριξη της ερευνητικής διαδικασίας, στη θεσμική λειτουργία Ερευνητικών Κέντρων, που μόνο η ΓΓΕΚ κατέχει, θα προκαλέσει πολύ μεγάλη θεσμική αναστάτωση και δυσλειτουργίες, ακόμα και χρηματοδοτικές, στο ΕΑΑ που βρίσκεται σε μια φάση εκθετικής ανάπτυξης, με πρωτόγνωρες διεθνείς επιστημονικές συνεργασίες (π.χ. ΝΑSΑ, ESA, κλπ), συμμετοχές σε παγκόσμια μοναδικά πειράματα, με Πανευρωπαϊκές πρωτιές και με διεθνή βραβεία.
Το λιγότερο που έχει να κάνει η διοίκηση του Αστεροσκοπείου μετά από αυτήν την εξέλιξη είναι να παραιτηθεί σύσσωμη.
Όχι από ευθιξία, αλλά γιατί φέρει την αποκλειστική ευθύνη για την πορεία παρακμής που έχει χαράξει τα τελευταία χρόνια και τον εκφυλισμό του από ερευνητικό κέντρο, σε κέντρο συστηματικής αντιπολίτευσης σε αγαστή συνεργασία με στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ.
Η διολίσθηση από τον θεσμικό ρόλο ενός δημόσιου επιστημονικού φορέα είναι φανερή σε όλες τις εκφάνσεις της λειτουργίας του.
Κατασπατάληση πόρων από χρηματοδοτήσεις προγραμμάτων για την αυτοπροβολή της διοίκησης, κακοδιαχείριση έργων που ουσιαστικά δεν προσφέρουν τίποτα στην κοινωνία παρά εξασφαλίζουν παχυλές αμοιβές για τους ίδιους και το περιβάλλον τους.
Προσλήψεις και ανανεώσεις συμβάσεων ημετέρων με εντελώς αδιαφανείς και αναξιοκρατικές διαδικασίες.
Φωτογραφικές προκηρύξεις πλήρωσης θέσεων ερευνητών με επιτροπές κρίσης που επιλέγουν στα τυφλά τα δικά τους παιδιά.
Ακόμα και διορισμοί μέσω ΑΣΕΠ, με στρέβλωση στοιχείων προς το ανώτατο συμβούλιο επιλογής κατά παράβαση συνταγματικών διατάξεων και τροποποιήσεις οργανικών θέσεων εκ των υστέρων, για να συμφωνούν με τα αποτελέσματα που τακτοποιουν δικους τους ανθρώπους.
Κακοδιαχείριση και απαξίωση της ίδιας της περιουσίας του κέντρου. Πλημμελής φύλαξη εγκαταστάσεων και εξοπλισμού που έχουν αφεθεί στην τύχη τους και είναι ξεφραγο αμπέλι στις ορέξεις κάθε κακοποιού (χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι μόλις το περασμένο Σαββατοκύριακο υπήρξε διάρρηξη στο γεωδυναμικο ινστιτούτο στην έδρα του Αστεροσκοπείου στον λόφο νυμφών, στην πιο καλά φυλασσόμενη εγκατάσταση του υποτίθεται, με αποτέλεσμα απώλεια εξοπλισμού χιλιάδων ευρώ).
Η πολιτεία υποχρεούται να ελέγξει όλα τα παραπάνω και κυρίως να προχωρήσει σε πλήρη διαχειριστικό και οικονομικό έλεγχο του φορέα αν θέλει την εξυγίανση και διάσωση του.
Ως συνεργαζόμενη ερευνήτρια στο ΕΑΑ, εκφράζω την ανησυχία και δυσαρέσκειά μου για το άρθρο 19. Εργάζομαι εδώ και 12 χρόνια σε εθνικά και διεθνή ερευνητικά προγράμματα του Αστεροσκοπείου με αντικείμενο την ατμοσφαιρική ρύπανση. Αυτό, όσο και πλήθος άλλων ερευνητικών αντικειμένων που θεραπεύουν τα 3 Ινστιτούτα του Αστεροσκοπείου, επ’ ουδενί σχετίζεται ή εντάσσεται στην πολιτική προστασία μιας χώρας. Από τη δομή και το περιεχόμενο του μέχρι στιγμής άρθρου, η ερευνητική δραστηριότητα του Αστεροσκοπείου δυστυχώς δεν υπολογίζεται, δεν είναι σαφές αν εξασφαλίζεται και διαφαίνεται ότι θα διαταραχθεί. Η αναστάτωση αυτή -μικρή ή τεράστια- έχει επακόλουθα που αφορούν όχι μόνο την ερευνητική κοινότητα αλλά και τον απλό πολίτη, μιας και τα χρήματα που στηρίζουν την εξέλιξη της -ανοικτής σε όλους- έρευνάς μας, προέρχονται από αυτόν.
Πρώτα-πρώτα να υπογραμμίσω ότι είναι αδιανόητο να αποφασίζει οποιαδήποτε κυβέρνηση μια τόσο δραστική αλλαγή στον ερευνητικό χάρτη της χώρας, αλλάζοντας το καθεστώς λειτουργίας του πρώτου ερευνητικού της κέντρου, χωρίς να υπάρξει οποιαδήποτε προηγούμενη (ή έστω και μετέπειτα) συνεννόηση και διαβούλευση με το ίδιο το ερευνητικό κέντρο, την ερευνητική κοινότητα η/και το ΕΣΕΤΕΚ. Πώς είναι δυνατόν, να ετοιμάζεται μια τόσο σημαντική αλλαγή, χωρίς να υπάρξει πρώτα μια συζήτηση με τους άμεσα εμπλεκόμενους, ώστε να γίνει κατανοητό σε τι αποσκοπεί και εάν όντως θα βοηθήσει σε οποιαδήποτε κατάσταση αυτή η «κοσμογονική», θα έλεγα, αλλαγή;
Στο δια ταύτα, πώς μπορεί να βοηθηθεί ένα Ερευνητικό Κέντρο (ΕΚ) ή το κράτος και η Κυβέρνηση μιας χώρα, βάζοντας δεσμούς στην διαδικασία της έρευνας, και αφαιρώντας το ΕΚ και τους ερευνητές του από το οικοσύστημα της έρευνας? Όλα τα ΕΚ παράγουν νέα γνώση που μπορεί να είναι χρήσιμη σε πάρα πολλούς τομείς της ζωής μας και της λειτουργίας ενός κράτους και της κοινωνίας. Βασικός κανόνας για να παράγεται αυτή η νέα γνώση, είναι η αποτελεσματική διοικητική λειτουργία των ΕΚ και η ελευθερία σκέψης, κινήσεων, δράσεων και γνώμης των ερευνητών που τα απαρτίζουν. Γι αυτό και τα ΕΚ διέπονται από ξεχωριστούν κανόνες λειτουργίας τόσο στην Ελλάδα όσο και στον κόσμο ολόκληρο.
Όμως, η χρήση της γνώσης αυτής και η δημιουργίας καινοτόμων προϊόντων ή υπηρεσιών που μπορεί να βοηθήσουν το κράτος στη λειτουργία του (πχ Πολιτική Προστασία από ακραία καιρικά φαινόμενα), όχι μόνο δεν απαιτεί, αλλά και θα εμποδιστεί από την υπαγωγή ενός ερευνητικού φορέα στα στενά πλαίσια της κρατικής μηχανής. Θα αφαιρεθεί το κίνητρο από τους ερευνητές για προαγωγή της επιστήμης τους και εξέλιξης τους στην ερευνητική κοινότητα, αφού πλέον δε θα αξιολογούνται ούτε θα ανταμείβονται (όχι οικονομικά μόνο) όπως οι συνάδελφοι τους ερευνητές. Διμερής συμφωνίες και κοινές ομάδες αντιμετώπισης οποιονδήποτε προβλημάτων γίνονταν, γίνονται και πρέπει να συνεχίσουν να δημιουργούνται ώστε οι ερευνητές και τα ΕΚ να δίνουν την γνώση τους στην κοινωνία και στην κυβέρνηση. Όχι όμως μέσω της «φυλάκισης» των ΕΚ στην δομή της κυβέρνησης.
ΟΡΘΗ ΕΠΑΝΑΛΗΨΗ
Οι θέσεις του Συλλόγου Ερευνητών του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) για την επιχειρούμενη μεταφορά του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας με το υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου «Αναδιάρθρωση Πολιτικής Προστασίας – Εθνικός Μηχανισμός Εναέριας Διάσωσης και Αεροδιακομιδών»
Αυτό που σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες αντιμετωπίζεται μέσω προγραμματικών συμφωνιών ή/και Μνημονίων Συνεργασίας Ινστιτούτων Ερευνητικών Κέντρων και Πολιτικής Προστασίας (πχ στην Ιταλία μεταξύ του Ερευνητικού φορέα Istituto Nazionale Di Geofisica e Vulcanologia – INGV και της Ιταλικής Πολιτικής Προστασίας), στην Ελλάδα επιχειρείται να γίνει με το άρθρο 19 του υπό διαβούλευση νομοσχεδίου μέσω όμως της πλήρους υπαγωγής του Ερευνητικού Φορέα Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών στην εποπτεία της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας (ΓΓΠΠ) του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας. Η τελευταία όμως καμία σχέση δεν έχει με τη βασική ή την εφαρμοσμένη έρευνα και τη διεξαγωγή της, αφού ο βασικός σκοπός που επιτελεί σύμφωνα με τον ισχύοντα νόμο 4662/2020 άρθρο 28 είναι “η μελέτη, επεξεργασία, σχεδιασμός, οργάνωση και συντονισμός του συνόλου των δράσεων πολιτικής προστασίας όλων των εμπλεκόμενων φορέων, για την πρόληψη, ετοιμότητα, αντιμετώπιση και αποκατάσταση των φυσικών, τεχνολογικών καταστροφών και λοιπών απειλών, που δύναται να προκαλέσουν καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης κατά τη διάρκεια ειρηνικής περιόδου, με στόχο την προστασία της ζωής, της υγείας, της περιουσίας των πολιτών, του φυσικού περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς, τον έλεγχο εφαρμογής των ανωτέρω, καθώς και την ενημέρωση των πολιτών για τα ζητήματα αυτά”.
Εξάλλου σύμφωνα με την παρ. 2α αρ. 29 του ν. 4662/2020 για την επίτευξη των σκοπών της η ΓΓΠΠ συνεργάζεται (και δεν ενσωματώνει όπως επιχειρείται από το παρόν νομοσχέδιο) με την επιστημονική και ερευνητική κοινότητα, τα ερευνητικά και ακαδημαϊκά ιδρύματα της χώρας και με δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, με σκοπό την αξιοποίηση γνώσεων, δεξιοτήτων και προϊόντων εφαρμοσμένης έρευνας και καινοτομίας.
Το άρθρο 19 του υπό διαβούλευση νομοσχεδίου χαρακτηρίζεται από πολύ μεγάλη ασάφεια (τι ακριβώς σημαίνει η μεταφορά της εποπτείας του ΕΑΑ στο ΓΠΠΠ;) και οδηγεί το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών που μετράει ήδη 181 χρόνια λειτουργίας με ιδιαίτερες επιτυχίες στο ενεργητικό του, σημαντική προσφορά και προοπτικές περαιτέρω ανάπτυξης, σε αχαρτογράφητα νερά επιχειρώντας ηθελημένα ή μη να ανατρέψει τη μέχρι σήμερα ερευνητική λειτουργία του. Αξιοσημείωτο είναι και προκαλεί πολύ μεγάλο προβληματισμό το ότι από όσο γνωρίζουμε για την εξέλιξη αυτή δεν έχει προηγηθεί η οποιαδήποτε διαβούλευση με τη διοίκηση του Εθνικού Αστεροσκοπείου ενώ παράλληλα το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας έχει τοποθετηθεί αρνητικά.
Παράλληλα η υπαγωγή του ΕΑΑ στο ΓΓΠΠ ανατρέπει και τη μέχρι σήμερα δομή του Ερευνητικού Ιστού της χώρας όπως αυτή περιγράφεται στον περί έρευνας νόμο 4310/14 και πολύ φοβόμαστε ότι θα επιφέρει μετρήσιμες και πολύ αρνητικές συνέπειες στη λειτουργία της έρευνας γενικότερα, δημιουργώντας ένα ιδιαίτερα κακό προηγούμενο υπαγωγής Ερευνητικών Κέντρων σε Γραμματείες Υπουργείων με αποκλειστικό σκοπό την παροχή υπηρεσιών και τεχνογνωσίας σε αυτές. Η Έρευνα για να είναι αποδοτική και να αναπτύσσεται θα πρέπει να διεξάγεται σε ένα πλαίσιο που μπορεί να της εξασφαλίζει την απαραίτητη ακαδημαϊκή ελευθερία καθώς και τις συνέργειες με την Ανώτατη Εκπαίδευση για να μπορέσει στη συνέχεια να προσφέρει τα αποτελέσματά της στην κοινωνία ως επιστημονική πρόοδο, υπηρεσίες ή ως προιόντα καινοτομίας. Ο ενιαίος χώρος Έρευνας και Ανώτατης Εκπαίδευσης με γενναία και σταθερή χρηματοδότηση είναι το ιδανικό πλαίσιο για να προχωρήσουμε μπροστά αλλά δυστυχώς και με συγκεκριμένες ενέργειες (πχ μεταφορά της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Καινοτομίας – ΓΓΕΚ στο Υπουργείο Ανάπτυξης το 2019) είμαστε πολύ μακριά από αυτό και από ότι φαίνεται βαδίζουμε σε χειρότερες ακόμη κατευθύνσεις.
Είναι ενδεικτικό του όλου σχεδιασμού, της νοοτροπίας και της λανθασμένης κατεύθυνσης που έχουν πάρει τα πράγματα στο χώρο της Έρευνας αυτό που έχει γραφτεί για το άρθρο 19 στην Ανάλυση των συνεπειών της Ρύθμισης: “Προβλέπεται η μεταφορά της εποπτείας του Αστεροσκοπείου Αθηνών στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, στο πλαίσιο της ορθολογικής διαχείρισης και της πλήρους αξιοποίησης του φορέα.” Επιπλέον ακόμη και αν δεχτούμε την τελείως λανθασμένη για τη διεξαγωγή της έρευνας λογική της “πλήρους αξιοποίησης” των Ερευνητικών Φορέων από Υπουργεία (πιθανά οι εμπνευστές του συγκεκριμένου άρθρου δεν έχουν γνώση για το τι σημαίνει και ποιοι οι σκοποί της βασικής έρευνας), το μεγαλύτερο ποσοστό των ερευνητικών δραστηριοτήτων του ΕΘνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (π.χ. Αστροφυσική-Κοσμολογία, Διαστημική Φυσική, Ενέργεια, Ατμοσφαιρική ρύπανση, κ.α.) δεν σχετίζονται με τις αρμοδιότητες του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας.
Δυστυχώς αντί να συζητάμε σήμερα για το πως θα αναβαθμιστεί και χρηματοδοτηθεί η Έρευνα στη χώρα μας για να παρακολουθήσει τις διεθνείς εξελίξεις μέσα από ένα ενιαίο πλαίσιο Ανώτατης Εκπαίδευσης & Έρευνας, βλέπουμε σημαντικά κομμάτια της να μετακομίζουν από το ένα υπουργείο (Ανάπτυξης) στο άλλο (Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας) ενώ παράλληλα προσπαθούμε να αποτρέψουμε έναν βεβιασμένο, απερίσκεπτο και άσκοπο σχεδιασμό που δυστυχώς περιλαμβάνει το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και που μεσο-μακροπρόθεσμα μόνο σοβαρά προβλήματα μπορεί να επιφέρει στην Έρευνα στη χώρα μας γενικότερα αλλά τελικά και στην ίδια την Πολιτική Προστασία που αναμένει τα αποτελέσματα της Έρευνας για την καλύτερη λειτουργία της προς όφελος της κοινωνίας.
Για το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου Ερευνητών ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.
Ηλίας Δημητρίου (Πρόεδρος Δ.Σ.)
Νικόλαος Λαμπαδαρίου (Γεν. Γραμματέας Δ.Σ.)
Η απλούστερη και πιο αποτελεσματική πολιτική είναι να ακολουθηθεί το παράδειγμα του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού & Προστασίας (ΟΑΣΠ). Ο ΟΑΣΠ λειτουργεί διάφορες επιτροπές (Σεισμικού Κινδύνου, Σεισμοτεκτονικής, Ηφαιστειακού Κινδύνου, και άλλες), στις οποίες συμμετέχουν όλοι οι ερευνητικοί φορείς (ΕΑΑ, ΕΛΚΕΘΕ) και τα Πανεπιστήμια που έχουν σχετικό αντικείμενο. Το αντικείμενο των επιτροπών αυτών είναι η συνεχής αξιολόγηση των δεδομένων και ο συμβουλευτικός ρόλος προς το ΥΚΚΠΠ, και έχουν πρόσβαση σε όλα τα διαθέσιμα δεδομένα όλων των συμμετεχόντων φορέων.
Η κυβέρνηση θα μπορούσε να σχεδιάσει ένα αντίστοιχο σώμα (επιτροπή), στο οποίο θα συμμετέχουν οι μετεωρολογικοί φορείς της χώρας, θα αξιολογούν τα δεδομένα και θα συμβουλεύουν την Πολιτεία.
Είμαι σύμφωνη με το σχόλιο του κ. Πέτρου Κοσμόπουλου, παρακάτω. Πρέπει επιτέλους να ειπωθούν αυτές οι αλήθειες.
Τα αποτελέσματα της ανεξάρτητης αξιολόγησης των ερευνητικών κέντρων που έγινε πέρυσι, υπό την εποπτεία της ΓΓΕΚ και του ΕΣΕΤΕΚ, αναδεικνύουν την πορεία παρακμής του ΕΑΑ, και τις τεράστιες ευθύνες της διοίκησης του.
Η μεταφορά στο ΥΚΚΠΠ, με προϋπόθεση τη σωστή διαχείριση της, μπορεί να λειτουργήσει θετικά για την αναστροφή της κακής κατάστασης στην οποία έχει περιέλθει το ΕΑΑ.
Η ανοιχτή διαβούλευση για τη μεταφορά του ΕΑΑ στερείται περιεχομένου καθώς δεν έχουν τεθεί υπόψην οι βάσεις της μεταρρύθμισης και ούτε είναι ξεκάθαρος ο τρόπος μετάβασης του ιδρύματος από το ένα υπουργείο στο άλλο. Αν αυτών έχει γνωστοποιηθεί ο σκοπός της μεταφοράς, ο οποίος αφενός κάλλιστα θα μπορούσε να επιτευχθεί μέσω δοκιμασμένων πρακτικών συντεταγμένης συνεργασίας και αφετέρου δεν περιέχει το υψηλό ρίσκο της υπό απόφαση μεταρρύθμισης.
Σημαντικά θέματα που αφορούν το μέλλον α)της χρηματοδότησης υφιστάμενων εμβληματικών έργων που έχει δρομολογηθεί από τη ΓΓΕΚ, β)της λειτουργίας του ΕΛΚΕ/ ΕΑΑ και κυρίως γ)του ανθρώπινου δυναμικού του ΕΑΑ το οποίο κατά μεγάλο ποσοστό αποτελείται από νέους επιστήμονες εργαζόμενους με συμβάσεις ορισμένου χρόνου, παραμένουν ομιχλώδη καθώς δεν έχει κοινοποιηθεί ο επ’ αυτών σχεδιασμός εκτός του ότι εως 31/12/23 θα υφίστανται ως έχουν.
Εύλογα, προκύπτουν ανησυχητικά ερωτήματα για το τι μέλλει γενέσθαι από 1/1/24 για ένα ερευνητικό Ίδρυμα με ιστορία 180 χρόνων και τεράστια συνεισφορά στην έρευνα αλλά για το σύνολο του προσωπικού που απασχολείται σε αυτό, στο πλαίσιο μιας μεταρρύθμισης που ουσιαστικά απομονώνει το ΕΑΑ από τα υπόλοιπα ΕΚ της χώρας.
Ομολογουμένως προϊόντα και υπηρεσίες που παράγονται από τη θεωρητική και εφαρμοσμένη έρευνα μπορούν να αποτελέσουν χρήσιμα εργαλεία για την πολιτεία και την κοινωνία. Για αυτό το λόγο σε μία ευνομούμενη κοινωνία είναι απαραίτητη διάδραση και η συνεργασία μεταξύ της πολιτείας και του επιστημονικού οικοσυστήματος της χώρας.
Όμως οι φορείς της πολιτείας, της πολιτικής προστασίας και του ερευνητικού συστήματος επιτελούν διφορετικούς σκοπούς και για το λόγο αυτό έχουν τελείως διαφορετική δομή και φιλοσοφία λειτουργίας. Η πρόταση λοιπόν για τη μεταφορά και τη λειτουργεία ενός επιστημονικού φορέα σε ένα υπουργείο που δεν σχετίζεται με την έρευνα, φαντάζει πιο πολύ με προκρούστρια λύση πάρα με πολιτικό νομοσχέδιο. Πόσο μάλλον δεν σκεπτόμενοι ότι η έρευνα του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών που σχετίζεται με το αντικείμενο της Πολιτικής Προστασίας αποτελεί μόλις το 5% περίπου της συνολικής ερευνητικής δραστηριότητας του φορέα.
Θα ήταν το ίδιο οξύμωρο και τραγελαφικό, να αποκόψεις το Πυροσβεστικό Σώμα από τα υπόλοιπα σώματα ασφαλείας και να το μεταφέρεις στο Υπουργείο Ανάπτυξης κάτω από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας, με το επιχείρημα ότι η πυροσβεστική υπηρεσία χρειάζεται τεχνογνωσία και τεχνολογίας αιχμής.
Προεκτείνοντας στη συλλογιστική του συγκεκριμένου νομοσχεδίου θα πρέπει να φανταστούμε ότι κατ’ αντιστοιχία το ΕΛΚΕΘΕ πρέπει να υπαχθεί στο Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, το Ινστιτούτο Φλέμινγκ στο Υπουργείο Υγείας, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο στο Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών κ.ο.κ.
Το παρόν λοιπόν νομοσχέδιο αντιβαίνει τη βασική αρχή -ήδη καθορισμένη από το 16ο αιώνα- ότι η ορθή λειτουργεία ενός ερευνητικού κέντρου είναι η απρόσκοπτη, ανεξάρτητη και ελεύθερη διεξαγωγή της έρευνας μακριά από πολιτικά, θρησκευτικά και κοινωνικά στεγανά της κάθε εποχής. Δεν είναι τυχαίο δε ότι η υπαγωγή του Εθνικού Αστεροσκοπείο Αθηνών στο Υπουργείο Πολιτικής Προστασίας αποτελεί παγκόσμια πρωτοτυπία καθώς όλα τα ανά των κόσμο Αστεροσκοπεία υπάγονται στα αντίστοιχα Υπουργεία Έρέυνας ή/και Παιδείας της εκάστοτε χώρας.
Πέραν όμως της λάθος φιλοσοφίας του νομοσχεδίου, η υπαγωγή του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών στο Υπουργείο Πολιτικής Προστασίας δημιουργεί και σοβαρά πρακτικά ζητήματα στη λειτουργεία του Ερευνητικού Κέντρου. Στο ΕΑΑ υλοποιούνται δεκάδες εθνικά και ευρωπαϊκά ερευνητικά έργα τα οποία δύναται να πραγματοποιηθούν μέσα από την τεχνογνωσία και την εμπειρογνωμοσύνη των στελεχών της Γενική Γραμματεία Ερευνάς και Καινοτομίας (ΓΓΕΚ) η οποία αποτελεί την εποπτεύουσα αρχή όλων των ερευνητικών κέντρων της χώρας εδώ και πολλές δεκαετίες. Η αποκοπή του ΕΑΑ από την ΓΓΕΚ και από το υπόλοιπό ερευνητικό οικοσύστημα και η υπαγωγή του σε ένα νεοσύστατο Υπουργείο το οποίο μέχρι σήμερα έχει ένα σαθρό οργανόγραμμα και ουδεμία γνώση και κατάρτιση στο σχεδιασμό και την υλοποίηση ερευνητικών έργων φαντάζει ολέθρια για την ομαλή λειτουργία του φορέα. Το γεγονός αυτό είναι πρόδηλο από τη λακωνική διατύπωση του νομοσχεδίου σύμφωνα με το οποίο δίνεται παράταση στο ΕΑΑ έως το τέλος του έτους να λειτουργήσει ως έχει, χωρίς όμως να περιγράφεται η εν συνεχεία δομή και λειτουργεία του φορέα.
Συνοψίζοντας, η υπαγωγή του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών στο Υπουργείο Πολιτικής Προστασίας αφενός βρίσκεται σε λάθος φιλοσοφική βάση ακρωτηριάζοντας την απρόσκοπτη λειτουργεία της έρευνας και αφετέρου είναι ολέθρια για την εύρυθμη λειτουργεία του φορέα. Η καθομολογούμενη επιθυμητή συνεργασία μεταξύ ερευνητικής κοινότητας και πολιτείας μπορεί να πραγματοποιείται πάντα μέσω της σύναψης μνημονίων συνεργασίας διατηρώντας έτσι τα χαρακτηριστικά και την ανεξαρτησία των εμπλεκόμενων φορέων, μέθοδος που μέχρι χρησιμοποιείται κατά κόρον τόσο στην Ελλάδα όσο και ανά των κόσμο ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια.
«Maria
Σωστή η ρύθμιση αλλά κύριοι της κυβέρνησης αυτό είναι απλό χάδι για τους υπεύθυνους του αστεροσκοπίου.
Η κατάσταση δεν θα αλλάξει αν δεν αλλάξετε αυτούς που το διευθύνουν.
Όλο το καλοκαίρι καταμεσής μεγάλων πυρκαγιών που κατεκαιγαν όλη τη χώρα μας, οι μετεωρολόγοι του
αστεροσκοπίου
έβγαιναν στο facebook κι έκαναν ανόητες συγκρίσεις της τελευταίας 4ετιας με την προηγούμενη,
συγκρίνοντας τη διακυβέρνηση ΝΔ με του ΣΥΡΙΖΑ, για να βγάλουν πολιτικά συμπεράσματα αντί για επιστημονικά.
Ο δε πρόεδρος του κ. Πλείονης ανέβαζε στα σοσιαλ τις συναντήσεις του με κλιμάκια του ΣΥΡΙΖΑ και
φωτογραφιζοταν με τον Τσακαλώτο όλο χαρά, ενώ το σπίτι μου και του γείτονα καιγόταν.
Εμείς καιγομασταν κι αυτοί έκαναν αντιπολίτευση.
Ούτε τα προσχήματα δεν κρατούν.
Και είχε και το θράσος κάτω από αυτές τις αναρτήσεις να γράφει για το διαχρονικό πρόβλημα συνεργασίας
της επιστημονικής κοινότητας με την πολιτεία.
Έχει καταλάβει ότι ο ίδιος είναι δημόσιος υπάλληλος και το Αστεροσκοπείο του μέρος της πολιτείας ή όχι;
Ο επιστήμονας πρέπει να δίνει τα δεδομένα του χωρίς κομματικό χρωματισμό. Αλλιώς ας παρατήσει αυτό που
κάνει και να γίνει βουλευτής που εκεί έχει κάθε δικαίωμα να μιλά πολιτικά. »
Αγαπητή Maria, ελπίζω οι κύριοι της κυβέρνησης, διαβάζοντας την τοποθέτηση σου, να λάβουν υποψιν τους
τις προτάσεις σου και να μην αφήσουν τίποτα όρθιο στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών καθώς τα επιχειρήματα
σου, που κρύβονται πίσω από την ανωνυμία σου, είναι αφοπλιστικά. Δυο παρατηρήσεις μόνο: Πρώτον, ο
«επιστήμονας» είναι άνθρωπος και γενικά ο άνθρωπος είναι (ή οφείλει να είναι) πολιτικό όν καθώς
όλα στη ζωή είναι πολιτική. Τα επιστημονικά αποτελέσματα, τώρα, δεν πρέπει ποτέ να είναι πολιτικά,
αυτός είναι και ο βασικός λόγος που η «Έρευνα» πρέπει να είναι ανεξάρτητη από τις κυβερνήσεις. Αυτός
είναι και ο λόγος που το Αστεροσκοπείο αγωνίζεται για την «ανεξαρτησία» του, για την αντικειμενική
διασφάλιση της επιστημονικής αλήθειας. Δεύτερον, το όνομα του Προέδρου είναι Πλειώνης και όχι Πλείονης.
Για το πραγματικό έργο (εντός και εκτός συνόρων) του Αστεροσκοπείου μπορείτε να ενημερωθείτε από εδω:
https://www.astro.noa.gr/news/nea/
«Antonis
Έχοντας υπηρετήσει στο Αστεροσκοπείο, βρίσκω αυτή τη ρύθμιση της μεταφοράς του επιτακτική. Χρειάζεται
άμεσα να αποκτήσει η πολιτεία τον απόλυτο διοικητικό, επιχειρησιακό και κυρίως οικονομικό έλεγχο αυτού
του ΝΠΔΔ που μόνο δημόσιο φορέα δε θυμίζει τα τελευταία χρόνια.
Κάποιοι πρέπει να καταλάβουν τη διαφορά μεταξύ επιχειρησιακής έρευνας & επιχειρηματικής έρευνας.
Το δημόσιο δεν είναι το μαγαζάκι κανενός που θέλει να πλουτίσει στις πλάτες του λαού.
Ο νέος νόμος πρέπει οπωσδήποτε να προβλέπει διορισμό του διοικητικού συμβουλίου από το υπουργείο, με
έμπειρα επιτελικά στελέχη.»
Αγαπητέ Antonis, θα ήταν καλό όταν τοποθετείστε σε μια ανοιχτή διαβούλευση ενός πολύ κρίσιμου θέματος που
αφορά την τύχη του Εθνικού Αστεροσκοπείόυ Αθηνών (το πρώτο, #διπλής ,ερευνητικό ίδρυμα της Χώρας) και αφορά
στην πραγματικότητα κάθε πολίτη να έχετε τουλάχιστον το θάρρος να χρησιμοποιείτε το όνομά σας όπως έχετε το
θάρρος και το θράσος να γράφετε την μια ανακρίβεια μετά την άλλη κάτι που υποδηλώνει πως όχι μόνο δεν έχετε
«υπηρετήσει» ποτέ το Αστεροσκοπείο αλλά αμφιβάλλω αν το έχετε δει ποτέ και σε φωτογραφία. Η καφενειακή
λασπολογία δεν έχει θέση εδώ όταν κρίνονται τύχες ανθρώπων. Ελάτε πάλι επώνυμα και με στοιχεία να μας
πείτε για το μαγαζάκι του δημοσίου και τα έμπειρα επιτελικά στελέχη.
Για το πραγματικό έργο (εντός και εκτός συνόρων) του Αστεροσκοπείου μπορείτε να ενημερωθείτε από εδω:
https://www.astro.noa.gr/news/nea/
Η συζήτηση για την μεταφορά του ΕΑΑ από την Γεν. Γραμμ. Έρευνας & Καινοτομίας (ΓΓΕΚ) στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας (ΥΚΚΠΠ) ξεκίνησε τον Αύγουστο 2021, με τις μεγάλες φωτιές στην Βόρεια Εύβοια και την Βόρεια Αττική. Οι προγνώσεις και οι μετρήσεις του meteor.gr (του ΕΑΑ) και της ΕΜΥ έδειχναν νηνεμία έως πολύ ασθενείς ανέμους, ενώ αντίθετα, η επικοινωνιακή πολιτική της κυβέρνησης μιλούσε για πολύ έντονους ανέμους.
Η ίδια συζήτηση επαναλήφθηκε με την κακοκαιρία «ΕΛΠΙΣ» τον Ιανουάριο 2022, όταν λόγω της ισχυρής χιονόπτωσης αποκλείστηκε η Αττική Οδός και ολόκληρη σχεδόν η Βόρεια Αττική. Τότε η επικοινωνιακή πολιτική της κυβέρνησης ήταν ότι οι μετεωρολόγοι «έπεσαν έξω» στις προβλέψεις τους, πράγμα που εξόργισε ακόμη και τους παρουσιαστές των Δελτίων Καιρού στα τηλεοπτικά κανάλια (π.χ. Χ. Σούζη στον ΣΚΑΪ) που μαζί με την ΕΜΥ και το ΕΑΑ είχαν έγκαιρα προβλέψει την κακοκαιρία.
Η συζήτηση κορυφώθηκε φέτος (2023) το καλοκαίρι με τις μεγάλες φωτιές σε πολλές περιοχές της χώρας, μεταξύ των οποίων η Ρόδος και το Δάσος της Δαδιάς, και επικεντρώθηκε στην αξιοπιστία των δορυφορικών χαρτογραφήσεων των καμένων εκτάσεων. Υπουργοί και στελέχη της κυβέρνησης έφτασαν στον σημείο να κατηγορούν το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών για πολιτικοποίηση, εννοώντας κομματικοποίηση.
Η μέχρι τώρα προϊστορία, όπως σε συντομία περιγράφτηκε παραπάνω, δεν αφήνει πολλές αμφιβολίες για την σκοπιμότητα της βίαιης «απαγωγής» του ΕΑΑ από την ΓΓΕΚ στο ΥΚΚΠΠ.
Η δικαιολογία ότι με την υπαγωγή του ΕΕΑ στο ΥΚΚΠΠ θα υπάρχει καλύτερος συντονισμός για την πρόγνωση και διαχείριση των φυσικών κινδύνων είναι επιεικώς, εντελώς ερασιτεχνική:
1)Τα δημόσια Ερευνητικά Κέντρα, όπως το ΕΑΑ και πολλά άλλα, λειτουργούν σε καθεστώς ακαδημαϊκής ελευθερίας και διαχειριστικής ευελιξίας (παρά την μεγάλη γραφειοκρατία που έχει επιβληθεί τα τελευταία χρόνια). Οι όποιες επιχειρησιακές δράσεις αναπτύσσονται, προκύπτουν σαν αποτέλεσμα των ερευνητικών δραστηριοτήτων και μπορούν να λειτουργήσουν μόνο σε αυτό το πλαίσιο.
2) Η μετεωρολογικές προγνώσεις αποτελούν μόνο το περίπου 5%, ή και λιγότερο, των δραστηριοτήτων του ΕΕΑ και υποστηρίζονται από 3 ερευνητές σε σύνολο 60-65 ερευνητών. Ένα 10% ακόμη του προσωπικού, που ανήκει στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο, λειτουργεί τα Εθνικά Δίκτυα Σεισμογράφων, Επιταχυνσιογράφων, Ειδοποίησης Τσουνάμι και το Γεωδαιτικό Δίκτυο. Το υπόλοιπο 85% του προσωπικού και των δραστηριοτήτων του ΕΑΑ δεν έχει καμία σχέση με Φυσικούς Κινδύνους.
3) Το ΕΑΑ, όπως όλα τα δημόσια Ερευνητικά Κέντρα της ΓΓΕΚ και τα Πανεπιστήμια, έχουν τους Ειδικούς Λογαριασμούς Κονδυλίων Έρευνας (ΕΛΚΕ), μέσα από τους οποίους γίνεται η διαχείριση των ερευνητικών προγραμμάτων. Για το ΥΚΚΠΠ, το οποίο δεν έχει ακόμη ούτε οργανόγραμμα, οι ΕΛΚΕ είναι «άγνωστη λέξη». Το ΥΚΚΠΠ δεν έχει την παραμικρή δυνατότητα να διαχειριστεί ερευνητικά προγράμματα με τον τρόπο που απαιτείται για να είναι αποτελεσματικά.
4) Επομένως, το ΕΑΑ, όταν θα υπαχθεί στο ΥΚΚΠΠ, θα απωλέσει την δυνατότητα να «τρέχει» ερευνητικά προγράμματα, θα απομακρυνθεί από τον σκοπό για τον οποίο ιδρύθηκε και επομένως θα απαξιωθεί. Το αποτέλεσμα θα είναι να καταρρεύσει το τμήμα των μετεωρολογικών προγνώσεων, και, μαζί με αυτό, και το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο, με καταστροφικές επιπτώσεις για την παρακολούθηση της σεισμικής δραστηριότητας.
Με την ίδια λογική, εκτός από το ΕΑΑ, θα έπρεπε να υπαχθούν και άλλα ερευνητικά κέντρα στο ΥΚΚΠΠ:
1) Το Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) γιατί α) διατηρεί το σύστημα παρακολούθησης θαλασσών ΠΟΣΕΙΔΩΝ, το δίκτυο παρακολούθησης ποταμών και λιμνών, την χαρτογράφηση και εντοπισμό υποθαλάσσιων ρηγμάτων και κατολισθήσεων, τις επιχειρήσεις έρευνας σε ναυτικά ατυχήματα και αεροπορικά ατυχήματα σε θαλάσσιο χώρο κλπ
2) Ο ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ και η Επιτροπή Ατομική Ενέργειας για την παρακολούθηση της ραδιενέργειας και των επιπτώσεων των πιθανών πυρηνικών ατυχημάτων
3) Το Ινστιτούτο ΠΑΣΤΕΡ και το Ίδρυμα ΦΛΕΜΙΓΚ για την αντιμετώπιση των πανδημιών
και πολλά άλλα δημόσια ερευνητικά κέντρα και ινστιτούτα.
Αυτό θα είχε σαν αποτέλεσμα να διαλυθεί εντελώς ο ερευνητικός ιστός της χώρας, οποίος απαρτίζεται κατά βάση από τα Ερευνητικά Κέντρα και Ινστιτούτα της ΓΓΕΚ. Η αλήθεια είναι ότι ούτως ή άλλως, δεν απολαμβάνουν την εκτίμηση της κυβέρνησης, δεδομένου ότι έχουν υποχρεωθεί να λειτουργούν με προϋπολογισμούς που έχουν παγώσει στο ύψος των προϋπολογισμών του 2018 ενώ και οι δημόσιες ερευνητικές χρηματοδοτήσεις έχουν σχεδόν μηδενιστεί.
Ξαναγυρνώντας στο θέμα του ΕΑΑ, η απλούστερη και πιο αποτελεσματική πολιτική είναι να ακολουθηθεί το παράδειγμα του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού & Προστασίας (ΟΑΣΠ). Ο ΟΑΣΠ λειτουργεί διάφορες επιτροπές (Σεισμικού Κινδύνου, Σεισμοτεκτονικής, Ηφαιστειακού Κινδύνου, και άλλες), στις οποίες συμμετέχουν όλοι οι ερευνητικοί φορείς (ΕΑΑ, ΕΛΚΕΘΕ) και τα Πανεπιστήμια που έχουν σχετικό αντικείμενο. Το αντικείμενο των επιτροπών αυτών είναι η συνεχής αξιολόγηση των δεδομένων και ο συμβουλευτικός ρόλος προς το ΥΚΚΠΠ, και έχουν πρόσβαση σε όλα τα διαθέσιμα δεδομένα όλων των συμμετεχόντων φορέων.
Αντί λοιπόν να καταστρέψει το ΕΑΑ, η κυβέρνηση θα μπορούσε, αν ήθελε, να σχεδιάσει ένα αντίστοιχο σώμα (επιτροπή), στο οποίο θα συμμετέχουν οι μετεωρολογικοί φορείς της χώρας, θα αξιολογούν τα δεδομένα και θα συμβουλεύουν την Πολιτεία.
Ως επιστήμονας, ανησυχώ ιδιαίτερα για την ανεξαρτησία της Έρευνας και την ελευθερία έκφρασης των Ερευνητών. Επιπλέον, ως μέλος του Συλλόγου των Ερευνητών του Αστεροσκοπείου, δεν βλέπω να υπάρχει καμία αναφορά για το πώς θα διασφαλιστεί η απρόσκοπτη συνέχιση των εν ενεργεία και μελλοντικών ερευνητικών προγραμματων (που στηρίζει και συντονίζει η ΓΓΕΚ), τα οποία όχι μόνο χρηματοδοτούν τα επιστημονικά εργαλεία που μπορούν και οφειλουν να αξιοποιηθουν από την Πολιτική Προστασία, αλλά χρηματοδοτούν και τις τεραστιες υποδομές (μετρητικά δίκτυα κτλ) (καθώς και το προσωπικό, συμβασιούχοι κατά κύριο λόγο) που είναι απαραίτητα για την υψηλής ποιότητας έρευνα, ειδικά της έρευνας που βασίζεται απολύτως σε παρατηρήσεις/μετρησεις δεδομένων.
Οι θέσεις του Συλλόγου Ερευνητών του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ) για την επιχειρούμενη μεταφορά του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας με το υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου «Αναδιάρθρωση Πολιτικής Προστασίας – Εθνικός Μηχανισμός Εναέριας Διάσωσης και Αεροδιακομιδών»
Αυτό που σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες αντιμετωπίζεται μέσω προγραμματικών συμφωνιών ή/και Μνημονίων Συνεργασίας Ινστιτούτων Ερευνητικών Κέντρων και Πολιτικής Προστασίας (πχ στην Ιταλία μεταξύ του Ερευνητικού φορέα Istituto Nazionale Di Geofisica e Vulcanologia – INGV και της Ιταλικής Πολιτικής Προστασίας), στην Ελλάδα επιχειρείται να γίνει με το άρθρο 19 του υπό διαβούλευση νομοσχεδίου μέσω όμως της πλήρους υπαγωγής του Ερευνητικού Φορέα Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών στην εποπτεία της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας (ΓΓΠΠ) του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας. Η τελευταία όμως καμία σχέση δεν έχει με το βασική ή την εφαρμοσμένη έρευνα και το διεξαγωγή της, αφού ο βασικός σκοπός που επιτελεί σύμφωνα με τον ισχύοντα νόμο 4662/2020 άρθρο 28 είναι “η μελέτη, επεξεργασία, σχεδιασμός, οργάνωση και συντονισμός του συνόλου των δράσεων πολιτικής προστασίας όλων των εμπλεκόμενων φορέων, για την πρόληψη, ετοιμότητα, αντιμετώπιση και αποκατάσταση των φυσικών, τεχνολογικών καταστροφών και λοιπών απειλών, που δύναται να προκαλέσουν καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης κατά τη διάρκεια ειρηνικής περιόδου, με στόχο την προστασία της ζωής, της υγείας, της περιουσίας των πολιτών, του φυσικού περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς, τον έλεγχο εφαρμογής των ανωτέρω, καθώς και την ενημέρωση των πολιτών για τα ζητήματα αυτά”.
Εξάλλου σύμφωνα με την παρ. 2α αρ. 29 του ν. 4662/2020 για την επίτευξη των σκοπών της η ΓΓΠΠ συνεργάζεται (και δεν ενσωματώνει όπως επιχειρείται από το παρόν νομοσχέδιο) με την επιστημονική και ερευνητική κοινότητα, τα ερευνητικά και ακαδημαϊκά ιδρύματα της χώρας και με δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, με σκοπό την αξιοποίηση γνώσεων, δεξιοτήτων και προϊόντων εφαρμοσμένης έρευνας και καινοτομίας.
Το άρθρο 19 του υπό διαβούλευση νομοσχεδίου χαρακτηρίζεται από πολύ μεγάλη ασάφεια (τι ακριβώς σημαίνει η μεταφορά της εποπτείας του ΕΑΑ στο ΓΠΠΠ;) και οδηγεί το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών που μετράει ήδη 181 χρόνια λειτουργίας με ιδιαίτερες επιτυχίες στο ενεργητικό του, σημαντική προσφορά και προοπτικές περαιτέρω ανάπτυξης, σε αχαρτογράφητα νερά επιχειρώντας ηθελημένα ή μη να ανατρέψει το μέχρι σήμερα ερευνητική λειτουργία του. Αξιοσημείωτο είναι και προκαλεί πολύ μεγάλο προβληματισμό το ότι από όσο γνωρίζουμε για την εξέλιξη αυτή δεν έχει προηγηθεί η οποιαδήποτε διαβούλευση με το διοίκηση του Εθνικού Αστεροσκοπείου ενώ παράλληλα το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας έχει τοποθετηθεί αρνητικά.
Παράλληλα η υπαγωγή του ΕΑΑ στο ΓΓΠΠ ανατρέπει και το μέχρι σήμερα δομή του Ερευνητικού Ιστού της χώρας όπως αυτή περιγράφεται στον περί έρευνας νόμο 4310/14 και πολύ φοβόμαστε ότι θα επιφέρει μετρήσιμες και πολύ αρνητικές συνέπειες στο λειτουργία της έρευνας γενικότερα, δημιουργώντας ένα ιδιαίτερα κακό προηγούμενο υπαγωγής Ερευνητικών Κέντρων σε Γραμματείες Υπουργείων με αποκλειστικό σκοπό την παροχή υπηρεσιών και τεχνογνωσίας σε αυτές. Η Έρευνα για να είναι αποδοτική και να αναπτύσσεται θα πρέπει να διεξάγεται σε ένα πλαίσιο που μπορεί να της εξασφαλίζει την απαραίτητη ακαδημαϊκή ελευθερία καθώς και τις συνέργειες με την Ανώτατη Εκπαίδευση για να μπορέσει στο συνέχεια να προσφέρει τα αποτελέσματά της στην κοινωνία ως επιστημονική πρόοδο, υπηρεσίες ή ως προιόντα καινοτομίας. Ο ενιαίος χώρος Έρευνας και Ανώτατης Εκπαίδευσης με γενναία και σταθερή χρηματοδότηση είναι το ιδανικό πλαίσιο για να προχωρήσουμε μπροστά αλλά δυστυχώς και με συγκεκριμένες ενέργειες (πχ μεταφορά της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Καινοτομίας – ΓΓΕΚ στο Υπουργείο Ανάπτυξης το 2019) είμαστε πολύ μακριά από αυτό και από ότι φαίνεται βαδίζουμε σε χειρότερες ακόμη κατευθύνσεις.
Είναι ενδεικτικό του όλου σχεδιασμού, της νοοτροπίας και της λανθασμένης κατεύθυνσης που έχουν πάρει τα πράγματα στο χώρο της Έρευνας αυτό που έχει γραφτεί για το άρθρο 19 στην Ανάλυση των συνεπειών της Ρύθμισης: “Προβλέπεται η μεταφορά της εποπτείας του Αστεροσκοπείου Αθηνών στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, στο πλαίσιο της ορθολογικής διαχείρισης και της πλήρους αξιοποίησης του φορέα.” Επιπλέον ακόμη και αν δεχτούμε την τελείως λανθασμένη για το διεξαγωγή της έρευνας λογική της “πλήρους αξιοποίησης” των Ερευνητικών Φορέων από Υπουργεία (πιθανά οι εμπνευστές του συγκεκριμένου άρθρου δεν έχουν γνώση για το τι σημαίνει και ποιοι οι σκοποί της βασικής έρευνας), το μεγαλύτερο ποσοστό των ερευνητικών δραστηριοτήτων του ΕΘνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (π.χ. Αστροφυσική-Κοσμολογία, Διαστημική Φυσική, Ενέργεια, Ατμοσφαιρική ρύπανση, κ.α.) δεν σχετίζονται με τις αρμοδιότητες του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας.
Δυστυχώς αντί να συζητάμε σήμερα για το πως θα αναβαθμιστεί και χρηματοδοτηθεί η Έρευνα στο χώρα μας για να παρακολουθήσει τις διεθνείς εξελίξεις μέσα από ένα ενιαίο πλαίσιο Ανώτατης Εκπαίδευσης & Έρευνας, βλέπουμε σημαντικά κομμάτια της να μετακομίζουν από το ένα υπουργείο (Ανάπτυξης) στο άλλο (Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας) ενώ παράλληλα προσπαθούμε να αποτρέψουμε έναν βεβιασμένο, απερίσκεπτο και άσκοπο σχεδιασμό που δυστυχώς περιλαμβάνει το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και που μεσο-μακροπρόθεσμα μόνο σοβαρά προβλήματα μπορεί να επιφέρει στην Έρευνα στο χώρα μας γενικότερα αλλά τελικά και στην ίδια την Πολιτική Προστασία που αναμένει τα αποτελέσματα της Έρευνας για την καλύτερη λειτουργία της προς όφελος της κοινωνίας.
Για το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου Ερευνητών ΕΛ.ΚΕ.Θ.Ε.
Ηλίας Δημητρίου (Πρόεδρος Δ.Σ.)
Νικόλαος Λαμπαδαρίου (Γεν. Γραμματέας Δ.Σ.)
Το πρώτο ερευνητικό κέντρο της νεότερης Ελλάδος, το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ), με ιστορία 181 ετών στις επιστήμες της Αστρονομίας, Σεισμολογίας, Μετεωρολογίας (αλλά και άλλων πολλών σύγχρονων κλάδων επιστημών) έχει ως σκοπό εκ του Οργανισμού του να εκπονεί πρωτογενή έρευνα, κάτι που το κάνουμε εξαιρετικά όπως φαίνεται από την πρόσφατη αξιολόγηση που περάσαμε από διεθνείς επιτροπές κριτών, από τη διεθνή αναγνώριση που έχουν οι επιστήμονες μας (πέντε εκ των οποίων βρίσκονται στην λίστα των 2% πιο επιδραστικών επιστημόνων διεθνώς), από τη στενή συνεργασία του EAA με διεθνείς επιστημονικούς οργανισμούς (NASA, ESA, EPOS, WMO, ACTRIS, ICOS, Copernicus, κλπ), από τη συμμετοχή σε διεθνή πρωτοπόρα πειράματα (σε ορισμένα μάλιστα ως μοναδικοί εκπρόσωποι της Ευρώπης.
Στο ΕΑΑ υπάρχουν και ερευνητικές ομάδες που αναπτύσσουν επιστημονικά εργαλεία που μπορούν να αφορούν την Πολιτική Προστασία και που βασίζονται στην πρωτογενή έρευνα που εκπονείται και μόνο λόγω αυτής. Οι συγκεκριμένες ερευνητικές ομάδες δεν συνιστούν πάνω από το 15% του συνολικού ερευνητικού προσωπικού του ΕΑΑ (πχ. οι μετεωρολόγοι του ΕΑΑ είναι μόνο τρεις σε σύνολο 65 περίπου ερευνητών). Επισημαίνουμε ότι η συνεργασία μας με τους θεσμούς Πολιτικής Προστασίας της Πολιτείας είναι διαχρονική, όπως είναι γνωστό πχ. του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου (ΓΙ) για την σεισμική παρακολούθηση και ενημέρωση της Πολιτείας και του κοινού για σεισμούς, χωρίς φυσικά να έχει χρειαστεί να αλλάξει το ΕΑΑ Υπουργείο ή θεσμικό πλαίσιο. Η διάθεση συνεργασίας και προσφοράς προς την πολιτεία είναι διαχρονική και διαπιστώνεται εξάλλου από το γεγονός ότι συνεργαζόμαστε εξαιρετικά και χωρίς κανένα πρόβλημα με άλλα Υπουργεία (πχ. Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Υπουργείο Περιβάλλοντος), Υπηρεσίες (πχ, Πυροσβεστική), Περιφέρειες (Αττικής, Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας, κα), ΔΕΚΟ, κλπ μέσω προγραμματικών συμβάσεων ή MoU, όπως κάνουν όλα τα Ερευνητικά Κέντρα της χώρας μας.
Η έρευνα στην Ελλάδα διέπεται από συγκεκριμένη ειδική νομοθεσία, καθοδηγείται από την Γενική Γραμματεία Έρευνας & Καινοτομίας (ΓΓΕΚ) και επομένως η υπαγωγή του ΕΑΑ σε Υπουργείο που δεν έχει σχέση με την έρευνα και αντικειμενικά δεν έχει και την απαραότητη τεχνογνωσία της καθοδήγησης και χρηματοδότησης της, το μόνο που θα καταφέρει είναι να δημιουργήσει μεγάλα προβλήματα σε έναν θεσμό που λειτουργεί για 2 αιώνες περίπου, ενώ υπάρχει ισχυρί ενδεχόμενο να αποχωρήσουν οι καλύτεροι των επιστημόνων μας για το εξωτερικό, από εκεί που με κόπο κατορθώσαμε να τους φέρουμε πίσω στη πατρίδα, με συνέπεια να εκτεθεί η Ελλάδα απέναντι σε πολλούς Διεθνείς οργανισμούς με τους οποίους συνεργαζόμαστε λόγω ακριβώς της Ερευνητικής μας ιδιότητας και αλλά και της αριστείας μας όπως αυτή εκπορεύεται από τις πρόσφατες αξιολογήσεις που πέρασαν τα 3 Ινστιτούτα του ΕΑΑ (ΓΙ, ΙΑΑΔΕΤ, ΙΕΠΒΑ).
Είμαστε εδώ για να βοηθήσουμε με όλες μας τις δυνάμεις την προσπάθεια της χώρας μας να μετριάσει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλάγής. Για να είμαστε όμως αποτελεσματικοί θα πρέπει να βρισκόμαστε μέσα στον ερευνητικό χάρτη της χώρας μας όπως συμβαίνει με όλα τα Ερευνητικά Κέντρα κατά συνέπεια η ΓΓΕΚ θα πρέπει να εποπτεύει το ερευνητικό έργο του φορέα μας.
Άκης Τσελέντης, Διευθυντής Γεωδυναμικού Ινστιτούτου/ΕΑΑ, Καθηγητής Σεισμολογίας ΕΚΠΑ
Σπύρος Βασιλάκος, Διευθυντής Ινστιτούτου ΙΑΑΔΕΤ/ΕΑΑ, Πρόεδρος της Εθνικής Αστρονομικής Επιτροπής
Ο νόμος αυτός δίνει αρχικά την αίσθηση ότι υπάρχει άγνοια για την έρευνα που γίνεται στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών. Κυρίως για την βασική έρευνα αλλά και την εφαρμοσμένη σε αντικείμενα που δεν άπτονται της πολιτικής προστασίας. Η έρευνα που επιτελείται και έχει σχέση με την πολιτική προστασία είναι ένα πολύ μικρό κομμάτι αυτής του ΕΑΑ και το αποτέλεσμα θα είναι να χαθεί πολύτιμο ερευνητικό κεφάλαιο για τη χώρα (μέσω της απομάκρυνσης από τη βασική έρευνα, τα πανεπιστήμια και κυρίως την ΓΓΕΚ), εξίσου σημαντικό με την προβλεπόμενη συνεισφορά στην πολιτική προστασία. Φυσικά υπάρχουν επιχειρησιακές μονάδες και τομείς που θα πρέπει να ενσωματωθούν και να προσφέρουν σε περιπτώσεις κρίσης. Με ξεκάθαρους ρόλους και επιχειρησιακές ευθύνες, καθώς οι κρίσεις θα ενταθούν.
Επίσης ο νόμος και ο τρόπος της διαβούλευσης με το ΕΑΑ δίνει την αίσθηση μιας “κόντρας” σε διαφωνούντες πολιτικά. Χωρίς να συμφωνώ σε αρκετά από αυτά που έχουν ειπωθεί, έχω την εντύπωση ότι σε μια δημοκρατία ο καθένας μπορεί να έχει την πολιτική άποψή του. Σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται προφανώς και οι ερευνητές και αυτοί που βρίσκονται στο δημόσιο (για όσους θεωρούν το δημόσιο μη κομματικό). Από την άλλη αν υπάρχει θεσμική για το ΕΑΑ “πολιτικοποίηση”, ή ικανοποίηση “προσωπικών πολιτικών φιλοδοξιών” ή οτιδήποτε άλλο από ανθρώπους που εκπροσωπούν το ΕΑΑ, αυτοί θα κριθούν επιστημονικά και πολιτικά, και σίγουρα αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει να υποβαθμιστεί η έρευνα σε ένα μεγάλο αριθμό επιστ. αντικειμένων που υπάρχουν στο ΕΑΑ. Το ΕΑΑ ιστορικά έχει 100 χρόνια εθνικής και ευρωπαϊκής ερευνητικής-επιστημονικής προσφοράς και δεν μπορεί να ταυτιστεί με κυβερνητικές ή αντιπολιτευτικές κινήσεις ανθρώπων που έρχονται και φεύγουν.
Είναι ξεκάθαρο ότι χρειάζεται, ποιο συγκεκριμένη από την παρούσα, νομική πρόβλεψη για ένα μεγάλο αριθμό ζητημάτων που άπτονται των επιστημονικών δραστηριοτήτων του ΕΑΑ σε σχέση με την ΓΕΕΚ, την στοχοθεσία της έρευνας, την στρατηγική και την διαχείριση των κονδυλίων της έρευνας κ.α.
Δεν πιστεύω ότι τα πράγματα πρέπει να μείνουν ως έχει σχετικά με την πολιτική προστασία και το ΕΑΑ. Χρειάζονται αλλαγές και σύγκλιση επιχειρησιακών δυνάμεων. Αλλά σε εθνικό ερευνητικό επίπεδο ο τρόπος που προτείνεται ο νόμος για το ΕΑΑ, είναι σαν κάποιος να προσπαθεί να λύσει ένα πρόβλημα με το να πυροβολεί τα πόδια του.
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΣΥΝΟΔΟΥ ΤΩΝ ΠΡΟΕΔΡΩΝ ΤΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΦΟΡΕΩΝ
Σε σχέση με την υπαγωγή του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) στο υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας.
Τα εθνικά Ερευνητικά Κέντρα (ΕΚ), που εποπτεύονται από την Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας (ΓΓΕΚ) και διέπονται από τον Ν.4310/2014, βρίσκονται στον πυρήνα του ερευνητικού γίγνεσθαι της χώρας και αποτελούν ένα στενά αλληλοεπηρεαζόμενο και αλληλοσυμπληρωνόμενο σύστημα. Έχει ήδη εγκαθιδρυθεί ένα δίκτυο συνεργασιών και κοινών πρωτοβουλιών, πολλές εκ των οποίων εμβληματικής διάστασης, τέτοιο που η απόσπαση ενός μέλους του θα το ακρωτηριάσει και θα διαταράξει σημαντικά τους μηχανισμούς λειτουργίας του.
Τα ΕΚ μόνο σε ένα ακαδημαϊκό περιβάλλον που εξασφαλίζει τις συνθήκες για τη διεξαγωγή ανεξάρτητης και ανεπηρέαστης έρευνας μπορούν να επιτελέσουν αποτελεσματικά τον ρόλο τους προς την Πολιτεία και την κοινωνία. Η ένταξή τους σε ένα καθαρά επιχειρησιακό πλαίσιο αναιρεί την αποστολή τους, τα αφυδατώνει και τα στερεί από τα μέσα, αλλά και τον ενθουσιασμό που διακρίνει τους επιστήμονες στην προσπάθειά τους για την αναζήτηση της νέας γνώσης. Επιπλέον, η καινοτομία που πρέπει να χαρακτηρίζει τα επιστημονικά εργαλεία που αναπτύσσονται στα εθνικά ΕΚ, προϋποθέτει επίπονη ερευνητική δραστηριότητα και επομένως το ακαδημαϊκό περιβάλλον ενός ΕΚ ή ΑΕΙ.
Η συνεργασία μεταξύ ΕΚ και Φορέων της Πολιτείας (Υπουργεία, Περιφερειακή και Τοπική Αυτοδιοίκηση, ΔΕΚΟ, κλπ) ή και με ιδιωτικούς φορείς, πραγματοποιείται με την πάγια διαδικασία των προγραμματικών συμβάσεων, οι οποίες ορίζουν επακριβώς το περιεχόμενο και τις δεσμευτικές διαδικασίες για την υλοποίηση της συνεργασίας. Από την άλλη, η συνεργασία μεταξύ ΕΚ και Επιχειρησιακών Φορέων θα μπορούσε να βασιστεί εναλλακτικά στη δημιουργία ενός συμβουλευτικού οργάνου, τύπου ΟΑΣΠ, για θέματα που άπτονται της κλιματικής κρίσης και των επακόλουθων φυσικών καταστροφών, όπως πράγματι ορίζει το άρθρο 41 του Ν.4662/2020, που ακόμα δεν έχει ενεργοποιηθεί. Επομένως, έχουν ήδη υπάρξει νομοθετικές πρωτοβουλίες της Πολιτείας, που μπορούν να οδηγήσουν στο επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, αρκεί να ενεργοποιηθούν.
Θέλουμε να επισημάνουμε ότι την άνοιξη του 2022 πραγματοποιήθηκαν επίσημες συναντήσεις ορισμένων τουλάχιστον ερευνητικών φορέων (πχ. ΕΑΑ, ΕΛΚΕΘΕ) με την επιτελική δομή ΕΣΠΑ του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας (ΥΚΚΠΠ), στην οποία μετείχαν και υπηρεσιακοί παράγοντες του Υπουργείου. Στις συναντήσεις αναφέρθηκαν λεπτομερώς οι δυνατότητες που έχουν τα ΕΚ για συνεργασία και υποστήριξη του Υπουργείου, χωρίς να υπάρξει συνέχεια. Μερικούς μήνες αργότερα υπήρξαν επανειλημμένες επαφές με την Expertise France, η οποία είχε αναλάβει να βοηθήσει με την οργάνωση του ΥΚΚΠΠ και η οποία καταρχάς ζήτησε τη συμπλήρωση ερωτηματολογίων σχετικά με τον τύπο των δεδομένων που μπορούσαν να παράσχουν τα ΕΚ στο Υπουργείο. Έγιναν, επίσης, συναντήσεις με ερευνητές που ασχολούνται με θέματα που αφορούν την ΠΠ και που ορίστηκαν από τα ΕΚ. Και αυτή η πρωτοβουλία δεν φαίνεται μέχρι σήμερα τουλάχιστον να έχει καταλήξει κάπου. Ίσως τώρα είναι η ευκαιρία οι πρωτοβουλίες αυτές να αποκτήσουν υπόσταση και να δώσουν καρπούς.
Εν κατακλείδι, θέλουμε να δηλώσουμε ότι η ερευνητική κοινότητα και τα εθνικά ΕΚ, διατηρώντας ακέραια την αποστολή τους, όπως ορίζεται στους Οργανισμούς τους, εποπτευόμενα από την ΓΓΕΚ και λειτουργώντας υπό τον Ν.4310/2014, έχουν τις ικανότητες και τη βούληση να υλοποιήσουν -και ήδη υλοποιούν- συνεργασίες με δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, αλλά και με επιχειρησιακούς φορείς, μέσω ήδη γνωστών και δοκιμασμένων διαδικασιών. Η απόσπαση του ΕΑΑ από το ερευνητικό αυτό οικοσύστημα δεν έχει τίποτε να προσφέρει στην ελληνική Πολιτεία και την κοινωνία, αντίθετα θα αποδυναμώσει σοβαρά το πολύ σημαντικό έργο που μπορεί αυτό να προσφέρει στη χώρα μας.
Η σχεδιαζόμενη απόσπαση του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) από την Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας (ΓΓΕΚ) και η υπαγωγή του στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης & Πολιτικής Προστασίας (ΥΚΚΠΠ) ΘΑ ΒΛΑΨΕΙ το ΕΑΑ γιατί:
1. Το ΕΑΑ αποσπάται από τον ιστό των 11 Ερευνητικών Κέντρων που είναι εδώ και δεκαετίες υπό την εποπτεία της ΓΓΕΚ που είναι ο αρμόδιος φορέας για το συντονισμό της έρευνας και της παραγωγής καινοτομίας
2. Τα αποτελέσματα της πρωτοφανούς θεσμικής αλλαγής για υπαγωγή του ΕΑΑ σε ένα άσχετο προς την Επιστημονική Έρευνα Υπουργείο είναι αχαρτογράφητα.
3. Το ΥΚΚΠΠ στερείται της αναγκαίας τεχνογνωσίας και αρμοδιότητας υποστήριξης της ερευνητικής διαδικασίας, που μόνο η ΓΓΕΚ κατέχει
4. Η γνωστή και βεβαιωμένη αδυναμία προσαρμογής της Ελληνικής δημόσιας διοίκησης σε σημαντικές και απότομες αλλαγές, θα προκαλέσει πολύ μεγάλη θεσμική αναστάτωση και δυσλειτουργίες στο Ε.Α.Α. που βρίσκεται σε μια φάση «εκθετικής» ανάπτυξης
5. Οι άμεσες οικονομικές συνέπειες για το ΕΑΑ και τη δημόσια έρευνα είναι τεράστιες:
a. Δεν θα μπορέσει να υλοποιηθεί εγκεκριμένο έργο από το Ταμείο Ανάκαμψης ύψους 66.000.000 €
b. θα υπάρξει σημαντικός κίνδυνος απένταξης έργων κτηριακών εγκαταστάσεων ύψους >5.000.000 € που βρίσκονται σε εξέλιξη
τίθενται σε κίνδυνο και οι μελλοντικές χρηματοδοτήσεις μέσω ΓΓΕΚ που απευθύνονται στα υπό την εποπτεία της Ερευνητικά Κέντρα
Σε καμία περίπτωση η προσπάθεια αυτή της Κυβέρνησης δεν αποσκοπεί σε κάποια αντικειμενική προσπάθεια υποστήριξης της Πολιτικής Προστασίας, αν συνέβαινε αυτό άλλωστε θα υπέγραφαν MOU συνεργασίας. Αποσκοπεί ξεκάθαρα σε στρατηγική απόλυτου ελέγχου της πληροφορίας των επιστημόνων , που θεωρούν ότι δεν βολεύει την εικόνα της Κυβέρνησης. Παραβλέπουν δε – μπροστά σε αυτό τον στόχο- την ζημιά που ίσως θα προκληθεί σε διοχέτευση κονδυλίων στην έρευνα του ΕΑΑ. Άλλωστε δεν είναι η πρώτη φορά , δυστυχώς ούτε η τελευταία , που αγνοείται η ευημερία ενός ανεξάρτητου φορέα και μάλιστα επιστημονικού στο βωμό της κατασκευασμένης εικόνας της Κυβέρνησης. Φυσικά αυτό θα επανέλθει με την επόμενη Κυβέρνηση
Με το άρθρο προτείνεται το ΕΑΑ να μεταφερθεί στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης & Πολιτικής Προστασίας (ΥΚΚΠΠ). Παρόλο που αυτό κατ΄αρχή φαίνεται λογικό, λίγη πιο προσεχτική σκέψη δείχνει ότι η μεταφορά αυτή είναι έντονα προβληματική. Πέρα από τα συνηθισμένα επιχειρήματα που έχουν αναφέρει σωρεία φορέων της χώρας (Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας, Σύνοδος Προέδρων Ερευνητικών Κέντρων και Τεχνολογικών Φορέων, Ένωση Ελλήνων Ερευνητών, κλπ.) και που σχετίζονται με την μεταφορά του ΕΑΑ από ένα Υπουργείο που έχει ως αρμοδιότητα την Έρευνα, σε ένα Υπουργείο που έχει αρμοδιότητα τον επιχειρησιακό σχεδιασμό για την προστασία από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και των φυσικών καταστροφών, προκύπτουν τα ακόλουθα 3 απλά ερωτήματα:
Α) Ποιο το νόημα της ύπαρξης ερευνητών που έχουν αντικείμενα που δεν έχουν καμία σχέση με την Κλιματική Αλλαγή και την Πολιτική Προστασία στο ΥΚΚΠΠ? Τι θα κάνει στο ΥΠΠΚ ένας αστροφυσικός, ένας αστρονόμος, ένας πλανητολόγος, ένας ειδικός στα βαρυτικά κύματα, ένας φυσικός εσωτερικού της Γης, ακόμα και ένας εφαρμοσμένος γεωφυσικός? Τί εξυπηρετεί η μετακίνηση και πώς αυτό θα βοηθήσει την έρευνα στα αντικείμενα του ΕΑΑ?
Β) Αν κάθε ερευνητικό κέντρο ή και Πανεπιστημιακό Τμήμα που σχετίζεται με τις Φυσικές Καταστροφές πρέπει να πάει για κάποιο λόγο στο ΥΚΚΠΠ, θα μετακινηθεί και κάθε άλλο ΕΚ που έχει έστω και εφαπτομενική σχέση με την Κλιματική Αλλαγή και την Πολιτική Προστασία στο ΥΚΚΠΠ? Και αν ισχύει αυτό, για ποιο λόγο η πολιτεία πρόσφατα, και παρόλες τις αντιδράσεις (και του ΕΑΑ), ίδρυσε (μέσα στο ίδιο έτος!) νέο, αυτόνομο ερευνητικό κέντρο στην Ακαδημία Αθηνών με τίτλο «Κέντρο Έρευνας Φυσικών Καταστροφών και Διαχείρισης Κρίσεων»? Πώς συνάδει η ίδρυση ενός νέου ερευνητικού κέντρου με αντικείμενο ΑΚΡΙΒΩΣ τις Φυσικές Καταστροφές στην Ακαδημία Αθηνών (και όχι στο ΥΚΚΠΠ), και η ταυτόχρονη ενσωμάτωση ενός ευρύτερου ΕΚ, με πολλά άλλα (και κάποια άσχετα) αντικείμενα, στο ΥΚΚΠΠ?
Γ) Γιατί επιλέγεται μία πολιτική που σε όλο τον αναπτυγμένο κόσμο, θεωρείται λανθασμένη? Δηλαδή, αντί τα ΕΚ, τα ΑΕΙ και τα άλλα Ινστιτούτα της χώρας (π.χ. ΕΑΓΜΕ) να παράγουν την σχετική ερευνητική και εφαρμοσμένη γνώση και να στελεχώνουν-συμβουλεύουν τα επιστημονικά όργανα του Υπουργείου Πολ. Προστασίας, όπως γίνεται στην Ιταλία, τις ΗΠΑ, την Αγγλία, τη Νέα Ζηλανδία, την Αυστραλία, τη Γερμανία, τη Γαλλία και δεκάδες άλλα ανεπτυγμένα κράτη, να επιλέγουμε εδώ ένα μοντέλο που φέρνει μέσα σε ένα Υπουργείο Πολ. Προστασίας ένα ερευνητικό κέντρο? Σε ποιο διεθνώς επιτυχημένο μοντέλο βασίζεται η μετακίνηση αυτή? Και πώς θα συνεργάζεται το ΥΚΚΠΠ με τα υπόλοιπα ΕΚ της ΓΓΕΚ, ΑΕΙ και Ινστιτούτα της χώρας, όταν θα έχει το δικό του, προσωπικό Ερευνητικό Κέντρο (ιδιαίτερα αφού το ΥΚΚΠΠ δεν έχει καμία εμπειρία σχετικά με την έρευνα).
Η νομοθετική ρύθμιση για την υπαγωγή του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας είναι, όχι μόνο προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά και επιβεβλημένη. Η υπεύθυνη ενημέρωση της Πολιτείας και των πολιτών για θέματα που σχετίζονται με φυσικές καταστροφές δεν μπορεί να ευτελίζεται από τα στελέχη του ΕΑΑ, με τον τρόπο που έγινε στα πρόσφατα, και όχι μόνο, γεγονότα.
Η τραγική διοίκηση του ΕΑΑ κατάφερε τα τελευταία χρόνια να απαξιώσει πλήρως το ΕΑΑ και να τρώσει την αξιοπιστία του. Άξιοι ερευνητές και ερευνητικές ομάδες, με εξαιρετικά ανταγωνιστική ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, έπεσαν σε δυσμένεια, απομονώθηκαν και αποδυναμωθήκαν από τη διοίκηση του κέντρου, ενώ σημαντικά ερευνητικά προγράμματα που αφορούν την κλιματική αλλαγή (CLIMPACT, ΠΑΓΓΑΙΑ, κ.α.) βάλτωσαν και ουσιαστικά δεν υλοποιούνται. Η προσπάθεια της διοίκησης του ΕΑΑ εξαντλήθηκε σε υπερβολικές και ιδιοτελείς εκδηλώσεις προβολής, κυρίως της ίδιας της διοίκησης, χωρίς την ουσιαστική πρόοδο στον τομέα αυτό, που τόσο έχει ανάγκη η Χώρα. Κατασπαταλήθηκαν έτσι πολύτιμοι οικονομικοί πόροι, και η Χώρα τελικά δεν επωφελήθηκε στην πράξη, όπως φάνηκε με τις πρόσφατες καταστροφές.
Για την αποτυχία αυτή, μεγάλη ευθύνη έχει ο πρώην αναπληρωτής υπουργός έρευνας και καινοτομίας της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, Κώστας Φωτάκης, ο οποίος, με αδιαφανείς και αναξιοκρατικές διαδικασίες, ουσιαστικά χάρισε αυτά εμβληματικά προγράμματα στην παρούσα διοίκηση του ΕΑΑ. Επιπλέον, πάλι με αδιαφανείς και αναξιοκρατικές διαδικασίες, επι Φωτάκη, είχαν δοθεί στο ΕΑΑ σημαντικοί πόροι από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, οι οποίοι, λόγω της ανικανότητας της διοίκησης του ΕΑΑ, και, ενδεχομένως, προσφάτων προεκλογικών σκοπιμοτήτων, δεν αξιοποιήθηκαν. Οι συνέπειες αυτών των μικρόνοων πολιτικών επιλογών του Κώστα Φωτάκη αποδείχτηκαν καταστροφικές για τη Χώρα.
Για να μην επαναληφθούν αυτά τα νοσηρά φαινόμενα, θα πρέπει να υπάρξει ουσιαστική ενσωμάτωση και εξυγίανση, όχι απλή μεταφορά, του ΕΑΑ στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας. Αυτό προϋποθέτει ενδελεχή οικονομικό και διαχειριστικό έλεγχο, ειδικά σε ότι αφορά τη δράση συγκεκριμένων συνδικαλιστών και στελεχών του ΕΑΑ, οι οποίοι, σε συντονισμό με τη διοίκηση, και σε στενή συνεννόηση με πρώην κυβερνητικά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, ασκούν συστηματική αντιπολίτευση, αντί να υπηρετούν το θεσμικό τους ρολό, που είναι η επιστημονική έρευνα και η υπεύθυνη/έγκαιρη ενημέρωση της Πολιτείας.
Αντίστοιχα φαινόμενα διαπιστώνονται και για το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), του οποίου η ερευνητική δραστηριότητα έχει εκφυλιστεί τα τελευταία χρόνια, προς όφελος αμφίβολης ποιότητας προγνωστικών υπηρεσιών. Δεν είναι τυχαία η πρόσφατή αρθρογραφία στελεχών του ΕΛΚΕΘΕ κατά του της διάταξης του παρόντος νομοσχέδιου που αφορά το ΕΑΑ.
Είναι αξιοσημείωτο ότι στην πρόσφατή, αντικειμενική αξιολόγηση των ερευνητικών κέντρων της Χώρας, από διεθνείς ανεξάρτητες επιτροπές επιστημόνων υψηλού κύρους, το ΕΑΑ και το ΕΛΚΕΘΕ σημείωσαν αρνητικές επιδόσεις για το σύνολο, σχεδόν, των δραστηριοτήτων τους, και μάλιστα, κάποιες από τις χειρότερες, ανάμεσα στους φορείς του ερευνητικού ιστού της Χώρας που αξιολογήθηκαν.
Λόγω του χαρακτήρα των δραστηριοτήτων του ΕΛΚΕΘΕ, και της στενής του συνάφειας με ζητήματα κλιματικής κρίσης και πολιτικής προστασίας, δέον είναι να υπαχθεί και αυτό στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, κατά αναλογία με το ΕΑΑ.
Η νομοθετική ρύθμιση για την υπαγωγή του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας είναι, όχι μόνο προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά και επιβεβλημένη. Η υπεύθυνη ενημέρωση της Πολιτείας και των πολιτών για θέματα που σχετίζονται με φυσικές καταστροφές δεν μπορεί να ευτελίζεται από το στελέχη του ΕΑΑ, με τον τρόπο που έγινε στα πρόσφατα, και όχι μόνο, γεγονότα.
Η τραγική διοίκηση του ΕΑΑ κατάφερε τα τελευταία χρόνια να απαξιώσει πλήρως το ΕΑΑ και να τρώσει την αξιοπιστία του. Άξιοι ερευνητές και ερευνητικές ομάδες, με εξαιρετικά ανταγωνιστική ευρωπαϊκή χρηματοδότηση, έπεσαν σε δυσμένεια, απομονώθηκαν και αποδυναμωθήκαν από τη διοίκηση του κέντρου, ενώ σημαντικά ερευνητικά προγράμματα που αφορούν την κλιματική αλλαγή (CLIMPACT, ΠΑΓΓΑΙΑ, κ.α.) βάλτωσαν και ουσιαστικά δεν υλοποιούνται. Η προσπάθεια της διοίκησης του ΕΑΑ εξαντλήθηκε σε υπερβολικές και ιδιοτελείς εκδηλώσεις προβολής, κυρίως της ίδιας της διοίκησης, χωρίς την ουσιαστική πρόοδο στον τομέα αυτό, που τόσο έχει ανάγκη η Χώρα. Κατασπαταλήθηκαν έτσι πολύτιμοι οικονομικοί πόροι, και η Χώρα τελικά δεν επωφελήθηκε στην πράξη, όπως φάνηκε με τις πρόσφατες καταστροφές.
Για την αποτυχία αυτή, μεγάλη ευθύνη έχει ο πρώην αναπληρωτής υπουργός έρευνας και καινοτομίας της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, Κώστας Φωτάκης, ο οποίος, με αδιαφανείς και αναξιοκρατικές διαδικασίες, ουσιαστικά χάρισε αυτά εμβληματικά προγράμματα στην παρούσα διοίκηση του ΕΑΑ. Επιπλέον, πάλι με αδιαφανείς και αναξιοκρατικές διαδικασίες, επι , Κώστα Φωτάκη, είχαν δοθεί στο ΕΑΑ σημαντικοί πόροι από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, οι οποίοι, λόγω της ανικανότητας της διοίκησης του ΕΑΑ, και, ενδεχομένως, προσφάτων προεκλογικών σκοπιμοτήτων, δεν αξιοποιήθηκαν. Οι συνέπειες αυτών των μικρόνοων πολιτικών επιλογών του Κώστα Φωτάκη αποδείχτηκαν καταστροφικές για τη Χώρα.
Για να μην επαναληφθούν αυτά τα νοσηρά φαινόμενα, θα πρέπει να υπάρξει ουσιαστική ενσωμάτωση και εξυγίανση, όχι απλή μεταφορά, του ΕΑΑ στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας. Αυτό προϋποθέτει ενδελεχή οικονομικό και διαχειριστικό έλεγχο, ειδικά σε ότι αφορά τη δράση συγκεκριμένων συνδικαλιστών και στελεχών του ΕΑΑ, οι οποίοι, σε συντονισμό με τη διοίκηση, και σε στενή συνεννόηση με πρώην κυβερνητικά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, ασκούν συστηματική αντιπολίτευση, αντί να υπηρετούν το θεσμικό τους ρολό, που είναι η επιστημονική έρευνα και η υπεύθυνη/έγκαιρη ενημέρωση της Πολιτείας.
Αντίστοιχα φαινόμενα διαπιστώνονται και για το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), του οποίου η ερευνητική δραστηριότητα έχει εκφυλιστεί τα τελευταία χρόνια, προς όφελος αμφίβολης ποιότητας προγνωστικών υπηρεσιών. Δεν είναι τυχαία η πρόσφατή αρθρογραφία στελεχών του ΕΛΚΕΘΕ κατά του της διάταξης του παρόντος νομοσχέδιου που αφορά το ΕΑΑ.
Είναι αξιοσημείωτο ότι στην πρόσφατή, αντικειμενική αξιολόγηση των ερευνητικών κέντρων της Χώρας, από διεθνείς ανεξάρτητες επιτροπές επιστημόνων υψηλού κύρους, το ΕΑΑ και το ΕΛΚΕΘΕ σημείωσαν αρνητικές επιδόσεις για το σύνολο, σχεδόν, των δραστηριοτήτων τους, και μάλιστα, κάποιες από τις χειρότερες, ανάμεσα στους φορείς του ερευνητικού ιστού της Χώρας που αξιολογήθηκαν.
Λόγω του χαρακτήρα των δραστηριοτήτων του ΕΛΚΕΘΕ, και της στενής του συνάφειας με ζητήματα κλιματικής κρίσης και πολιτικής προστασίας, δέον είναι να υπαχθεί και αυτό στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, κατά αναλογία με το ΕΑΑ.
Συντάσσομαι πλήρως με το πνεύμα και τα γραφόμενα του Συλλόγου Ερευνητών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ).
Η μεταφορά του ΕΑΑ στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας (ΥΚΚΠΠ) θα αποδυναμώσει -αν όχι αποκόψει εντελώς- το ΕΑΑ από τις μείζονες ερευνητικές του δραστηριότητες και συνεργασίας, μέσα από τις οποίες έχει πετύχει τα σημαντικά του επιτεύγματα.
Είναι προφανές, όπως αναφέρει ο Σύλλογος Ερευνητών του ΕΑΑ ότι ο βέλτιστος τρόπος επίτευξης μιας τέτοιας στενής συνεργασίας θα ήταν μια προγραμματική συμφωνία ή/και Μνημόνιο Συνεργασίας, όπως συστηματικά κάνουν και άλλα Ερευνητικά Κέντρα με αντίστοιχα υπουργεία της θεματικής τους συνάφειας.
Το ΕΑΑ πρέπει να μείνει στο χώρο της έρευνας και να συνεισφέρει στο ΥΚΚΠΠ μέσω ειδικής συμφωνίας.
Οποιαδήποτε χώρα που επιζητά ουσιαστική και μακροχρόνια ανάπτυξη επενδύει σε ερευνητικά ιδρύματα όπως το ΕΑΑ αντί να καταστρέφει μία μακρόχρονη πορεία 180 ετών σε βασική και εφαρμοσμένη έρευνα.
Δρ. Αριστείδης Προσπαθόπουλος
Ειδικός Λειτουργικός Επιστήμονας Α’
Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ)
Το ΕΑΑ θα πρέπει να παραμείνει ένας ανεξάρτητος ερευνητικός φορέας,οποιαδήποτε υπαγωγή του κάτω από τον καθολικο έλεγχο της Πολιτικής προστασίας θα προκαλέσει προβλήματα και στο ερευνητικό κομμάτι αλλά και στο κομμάτι της χρηματοδότησης από την ΕΕ και άλλους φορείς που είδη είναι σε εξέλιξη.
Σίγουρα κάποια τμήματα θα μπορούσαν να συνεργαστούν αλλά αυτό μπορεί να γίνει χωρίς την καθολική ένταξη του ΕΑΑ στην Πολιτική προστασία.
Το Αστεροσκοπείο διαθέτει ομάδες επιστημόνων που απασχολούνται σε ένα ευρύ φάσμα ερευνητικών προγραμμάτων. Πολλά (αν όχι τα περισσότερα) από τα προγράμματα αυτά δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με την πολιτική προστασία. Προκειμένου το νομοσχέδιο να πετύχει τον σκοπό του, θα πρέπει να διασφαλίσει ότι το ερευνητικό έργο του Αστεροσκοπείου θα συνεχιστεί απρόσκοπτα, ενώ ταυτόχρονα το μέρος των προγραμμάτων που αφορούν την πολιτική προστασία θα συνδράμει την προσπάθεια αντιμετώπισης των προσκλήσεων που η χώρα θα κληθεί να αντιμετωπίσει εξ αιτίας της κλιματικής αλλαγής.
Αναρωτιέμαι αν το άρθρο 19 του υπό διαβούλευση νόμου, έχει περάσει από τον έλεγχο της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής της Γενικής Γραμματείας Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων, γιατί σε αυτήν την περίπτωση διέλαθαν της προσοχής της, κρίσιμα νομοτεχνικά ζητήματα που δεν ρυθμίζονται με το υπάρχον σχέδιο νόμου.
Η ποιοτική και δίκαιη νομοθέτηση προϋποθέτει διαύγεια και συμμετοχικότητα όλων των εμπλεκομένων για τους οποίους ο νομοθέτης επιδιώκει την εισαγωγή τέτοιων ρηξικέλευθων ρυθμίσεων.
Εν προκειμένω το συγκεκριμένο άρθρο δεν κάνει την παραμικρή πρόβλεψη για το τι μέλλει γενέσθαι με την έρευνα, που εξ ορισμού αποτελεί το κύριο αντικείμενο κάθε ερευνητικού κέντρου και ειδικά για το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών (ΕΑΑ) καταλαμβάνει τουλάχιστον το 85-90% των δραστηριοτήτων του.
Και εξηγούμαι:
1. Με το άρθρο 13Α του νόμου για την έρευνα ν.4310/14 (Α’ 258), ρυθμίζονται λυσιτελώς οι όροι διεξαγωγής της έρευνας και της λειτουργίας των δημόσιων ερευνητικών φορέων που εποπτεύονται από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας (ΓΓΕΚ).
Μεταξύ αυτών βρίσκεται και το ΕΑΑ.
Με την παρ.1 του άρθρου 19 του παρόντος και την υπαγωγή από την ΓΓΕΚ στην Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, ουσιαστικά καταργείται το νομοθετικό πλαίσιο μέσα το οποίο το ΕΑΑ μπορεί να διεξάγει έρευνα.
Μάλιστα δεν υπάρχει η παραμικρή πρόβλεψη στο παρόν νομοθέτημα για το εάν και με ποιο τρόπο το Αστεροσκοπείο θα μπορεί να διεξάγει από 01.01.2024 έρευνα!
2. Με το κεφάλαιο ΚΖ’ του ν.4957/22 και τις μεταβατικές διατάξεις του άρθρου 473 αυτού του νόμου, ρυθμίζεται όλο το πλαίσιο διοικητικής & οικονομικής λειτουργίας των ΕΛΚΕ τόσο των ΑΕΙ όσο και των ερευνητικών κέντρων του άρθρου 13Α του ν.4310/14 που προανέφερα.
Κι εδώ λοιπόν, με την αλλαγή εποπτείας από τη ΓΓΕΚ στη ΓΓΠΠ, ουσιαστικά καταργείται το θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας του ΕΛΚΕ του ΕΑΑ, ο οποίος αυτήν τη στιγμή διαχειρίζεται το σύνολο των ερευνητικών έργων και προγραμμάτων που εκπονούνται στο Αστεροσκοπείο και απασχολεί εκατοντάδες ερευνητικού, ειδικού επιστημονικού, τεχνικού & διοικητικού προσωπικού.
Και πάλι το άρθρο 19 δεν κάνει την παραμικρή πρόβλεψη τι θα απογίνει αυτό το προσωπικό, με ποιο θεσμικό πλαίσιο θα συνεχίσει τη λειτουργία του ο ΕΛΚΕ ή αν ακόμα θα μπορεί να υπάρχει από 01.01.2024.
3. Η παράγραφος 3 του εν θέματι άρθρου είναι διατυπωμένη λάθος.
Το ΕΑΑ ως ΝΠΔΔ είναι φορέας της Γενικής Κυβέρνησης, εκτός Κεντρικής Διοίκησης κι επομένως δεν βαρύνει απευθείας τον τακτικό προϋπολογισμό του Υπουργείου Ανάπτυξης.
Συντάσσει κι εκτελεί δικό του ετήσιο προϋπολογισμό κι από το εποπτευον Υπουργείο επιχορηγείται μόνον για τη μισθοδοσία του τακτικού προσωπικού του και την κάλυψη μέρους των λειτουργικών του αναγκών.
Άρα τι εννοεί ο νομοθέτης όταν λέει ότι μέχρι 31.12.2023 όλες οι δαπάνες του ΕΑΑ θα βαρύνουν τον προϋπολογισμό του Υπουργείου Ανάπτυξης;
Επιπλέον, για το οικονομικό έτος 2024 έχει ήδη συνταχθεί κι εγκριθεί από το αρμόδιο υπουργείο και το ΓΛΚ, ο προϋπολογισμός του ΕΑΑ. Ο οποίος στις προβλέψεις του έχει εγγράψει συγκεκριμένο ύψος επιχορήγησης από το Υπ.Αν.
Με ποιο τρόπο οι αρμόδιες οικονομικές υπηρεσίες του ΕΑΑ θα προχωρήσουν στην εκτέλεση αυτού του προϋπολογισμού από 01.01.2024, αφού ο νέος νόμος δεν κάνει καμία αναφορά στον τρόπο δημοσιονομικής μετάβασης και προσαρμογής;
4. Αυτή τη στιγμή βρίσκονται εν εξελίξει πληθώρα ερευνητικών και αναπτυξιακών έργων στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών.
Μάλιστα κάποια από αυτά, ύψους δεκάδων εκατομμυρίων συγχρηματοδοτούνται και πρόκειται άμεσα να εκταμιευθούν από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και το Ταμείο Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας.
Ενδιάμεσος και υπόλογος για την υλοποίηση αυτών των έργων έχει οριστεί η Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας.
Τα προγράμματα αυτά έχουν αυστηρό χρονικό ορίζοντα υλοποίησης, με ασφυκτικές προσθεσμιες και συμβασιοποιημένους όρους εκτέλεσης που περιλαμβάνουν τη ΓΓΕΚ.
Με τη ρύθμιση του παρόντος σχεδίου νόμου, για μεταφορά εποπτείας από τη ΓΓΕΚ στη ΓΓΠΠ, τινάζονται στον αέρα όλα τα παραπάνω, με τελικό ζημιωμένο το ελληνικό δημόσιο.
5. Η ΓΓΕΚ αυτή τη στιγμή είναι αναθέτουσα αρχή για την υλοποίηση συμβάσεων εκτέλεσης δημοσίων έργων που αφορούν στην ανέγερση νέων κτηριακών εγκαταστάσεων και λοιπών αναπτυξιακών έργων του ΕΑΑ.
Και σε αυτή την περίπτωση, η μεταφορά εποπτείας θα δημιουργήσει άλυτα προβλήματα με τους αναδόχους ή θα ακυρώσει εντελώς την εκτέλεση αυτών των έργων.
6. Από τη στιγμή που απειλείται η ερευνητική ταυτότητα του ΕΑΑ και δεν διασφαλίζεται με το παρόν νομοθέτημα η συνέχιση και οι προϋποθέσεις της έρευνας σε αυτό, υπάρχει ορατός κίνδυνος οι δεκάδες καταξιωμένοι ερευνητές και άλλοι τεχνικοί επιστήμονες του κέντρου, να αποδημήσουν προς αλλά ερευνητικά κέντρα, π.χ. των ΑΕΙ, όπου φυσικά ο παρόν νόμος δεν έχει εφαρμογή, ή ακόμα χειρότερα στο εξωτερικό. Όπου στη δεύτερη περίπτωση μιλάμε για ξεκάθαρη καταστροφή και για το μεγαλύτερο brain drain που θα έχει συμβεί μεταμνημονιακά με ευθύνη της πολιτείας.
Τα παραπάνω είναι ενδεικτικά μόνον η κορυφή του παγόβουνου προς το οποίο οδηγεί το παρόν νομοσχέδιο την πλεύση του παλαιότερου και ιστορικότερου ερευνητικού κέντρου του σύγχρονου ελληνικού κράτους. Μια πλεύση που συνεχίζει αδιάλειπτη από το 1842 που θεμελιώθηκε η πρώτη πέτρα του και δεν άλλαξε ρότα ούτε επί γερμανικής κατοχής.
Η μόνη συνετή και λελογισμένη διόρθωση που μπορεί να κάνει ο νομοθέτης επί του συγκεκριμένου άρθρου, είναι να το αποσύρει αυτούσιο.
Παρά τα όσα ανυπόστατα γράφονται στα σχόλια αυτής της διαβούλευσης και που ο οποιοσδήποτε έχει εργαστεί έστω και για 1 μέρα σε αυτόν τον φορέα, ξέρει ότι είναι κακοήθειες, ο ίδιος ο επικεφαλής του Αστεροσκοπείου έχει κρούσει επανειλημμένα
την πόρτα όλων των συναρμόδιων φορέων κι έχει προτείνει μνημόνια συνεργασίας, προγραμματικές συμφωνίες κι άλλους αποτελεσματικούς μηχανισμούς συντονισμού της επιστημονικής πληροφορίας που παράγεται από τα ερευνητικά κέντρα και μπορεί να αξιοποιηθεί για την πολιτική προστασία.
Προς αυτήν την κατεύθυνση οφείλει να κινηθεί και το νεοσύστατο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και να εγκαταστήσει μια αμφίδρομη γέφυρα συνεργασίας με όλο το επιστημονικό δυναμικό της χώρας.
Η έρευνα λειτουργεί σωστά μόνο μέσα από γέφυρες, όχι μέσα από κλουβιά…
Πριν δούμε τα ουσιαστικά προβλήματα, η ρύθμιση δημιουργεί θεσμικό χάος που θα οδηγήσει μεσοπρόθεσμα σε υποβάθμιση, αν όχι παράλυση και διάλυση, το αρχαιότερο ερευνητικό ίδρυμα της χώρας.
1. Το Αστεροσκοπείο θα εξακολουθήσει να υπάγεται στον νόμο για την έρευνα; Με βάση την συγκεκριμένες διατυπώσεις της νομοθέτησης τίθεται αυτόματα εκτός.
2. Με ποιόν νόμο θα εκλέγονται ερευνητές και διοίκηση; (υπεύθυνη για την υλοποίηση του νόμου είναι η ΓΓΕΚ).
3. Πώς θα διοικείται το ίδρυμα μετά τις 31/12 που «παύονται» τα όργανα και τις υπηρεσίες που τις ασκούσαν διοικητικές και οικονομικές λειτουργίες; Δηλ. Και το Διοικητικό Συμβούλιο και οι Διευθυντές των Ινστιτούτων και του Κέντρου; Με ποιές διαδικασίες θα αντικατασταθουν; Με διορισμό ή με τις διαδικασία εκλογής του νόμου για την έρευνα;
4. Θα συνεχίσει να αξιολογείται; θα αξιολογείται από διεθνείς επιτροπές όπως διενεργεί τις αξιολογήσεις η ΓΓΕΚ;
5. Σε ποιές ρυθμίσεις θα υπάγονται οι ΕΛΚΕ (θα συνεχίσουν να υπάρχουν?)
6. Πώς θα διασφαλιστούν οι μελλοντικές μεταβολές που θα αφορούν τα Ερευνητικά Κέντρα. Ήδη η απομάκρυνση των ερευνητικών κέντρων από το Υπ. Παιδείας έχει δημιουργήσει διαφορετικές ταχύτητες και νομοθεσίες στους δύο αυτούς πυλώνες της έρευνας
7. Τα έργα που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων), για την διαχείριση και την υλοποίηση των οποίων είναι υπεύθυνη η ΓΓΕΚ, πώς θα εκτελεστούν και πώς θα εκταμιευτούν εαν μεταφερθεί στην εποπτεία άλλου;
8. Τα κτήρια του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου του ΕΑΑ και του ΙΙΑΑΔΕΤ που έχουν δημοπρατηθεί από την Τεχνική Υπηρεσία της ΓΓΕΚ και ετοιμάζεται η υπογραφή των συμβάσεων. Αν μετακινηθεί το ΕΑΑ από την εποπτεία της ΓΓΕΚ, η Τεχνική Υπηρεσία της ΓΓΕΚ δεν θα έχει αρμοδιότητα επ’ αυτού και δεν μπορεί να υλοποιηθεί δεδομένου ότι το ΕΑΑ δεν έχει δική του Τεχνική Υπηρεσία
9. Πώς θα διευθετηθούν οι ερευνητικές δραστηριότητες ΕΑΑ π.χ. διακρατικά προγράμματα της ΓΓΕΚ ή προγράμματα του Ορίζοντα της Ε.Ε
Πέρα όμως από τα παραπάνω θεσμικά προβλήματα που είναι εύκολο να διαπιστωθούν σε πρώτη ανάγνωση, τα προβλήματα τα οποία θα «ανακαλυφθούν» στο μέλλον με την πολυδαίδαλη νομοθεσία δεκαετιών, είναι αναρίθμητα και σίγουρα κάθε φορά που προκύπτουν θα απαιτούν χρόνο και κυρίως συναρμοδιότητα άλλων υπουργείων για να διευθετηθούν. Αυτό αποτελεί κοινή εμπειρία για το σύνολο των νομοθετημάτων που αφορούν την έρευνα, πόσο μάλλον για κάποιο που αποσπάται από την ΓΓΕΚ.
Η συγκεκριμένη επιλογή δεν λαμβάνει υπόψη της ούτε την Διεθνή πρακτική ούτε την Διεθνή εμπειρία (https://www.facebook.com/athensobservatory/posts/pfbid0cTFGjbouUji5wckvg7hVUvnRZceCx3fkcNdkhxbsMPG3mNkuSaVtH4atLf62QUbzl), ούτε την άποψη των σχετικών φορέων (https://www.facebook.com/athensobservatory/posts/pfbid02W6Se6jXj6mcBGa6AzRmzkVbuRMPixrSV6u6VEbyb6e8exyk2BiLL9AeYzzBxRGzVl)
Το ουσιαστικότερο όμως πρόβλημα είναι σε μια προσπάθεια να αντιμετωπιστεί το θέμα της πρόληψης, απορυθμίζεται και διαλύεται ένας άλλος βασικός μοχλός ανάπτυξης και καινοτομίας: αυτός της έρευνας, με τον κατακερματισμό που προκαλείται, λόγω της απόσπασης ενός από τα μεγαλύτερα και αρχαιότερα Ερευνητικά Κέντρα της χώρας.
Το ίδιο σχέδιο υπάρχει και για τα υπόλοιπα ιδρύματα της ΓΓΕΚ που παρέχουν ΚΑΙ υποστήριξη σε άλλα υπουργεία; (ΥΠΕΚΑ, Αγροτικής Αναπτυξης κ.λ.π)
Ηδη η μεταφορά της έρευνας (ΓΓΕΚ) από το υπ. Παιδείας στο υπ. Ανάπτυξης, υποβαθμίζει την έρευνα στη χώρα μας, επιτείνοντας την πολυδιάσπαση που επικρατεί στον χώρο.
Αντί να συνεχιστεί και να ενταθεί μια πολιτική ενιαίας κυβερνητικής στέγασης όλων φορέων της έρευνας, που αποτέλεσε διακομματική πολιτική (της ΝΔ συμπεριλαμβανομένης) η οποία εφαρμόστηκε με πολύ καλά αποτελέσματα από 2010, γίνεται μιά ακόμη επιλογή που οδηγεί την διαλυση και υποβάθμιση του ερευνητικού χώρου.
Η απόσπαση του Αστεροσκοπείου από το περιβάλλον της έρευνας θα το μετατρέψει βαθμιαία σε μια υπηρεσία (όπως έγινε και με άλλες ερευνητικές μονάδες που στο παρελθόν αποσπάστηκαν από την ΓΓΕΚ). Το ερευνητικό και ακαδημαϊκό περιβάλλον, ήταν αυτό ακριβώς που επέτρεψε την δημιουργία υποδομών και δομών ακριβείας για τις οποίες γίνεται σήμερα λόγος.
Ο κατακερματισμός του ερευνητικού και ακαδημαϊκού ιστού και η υποβάθμισή του (εν τοις πράγμασι, αν και χωρίς πρόθεση) σε απλή υπηρεσία Υπουργείου, απαξιώνει τον ίδιο τον ερευνητικό φορέα και θα μειώσει τις δυνατότητές του και κυρίως την αναπτυξη μελλοντικών δυνατοτήτων, να συνδράμει την Πολιτεία στην πρόληψη και αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών.
Αντί αυτού, το αποτελεσματικότερο θα ήταν η δημιουργία ενός Δικτύου με σκοπό τη Διαχείριση Φυσικών Κινδύνων και Καταστροφών, με επιχειρησιακό χαρακτήρα κατά τα πρότυπα του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού & Προστασίας (ΟΑΣΠ). Ενα μοντέλο δοκιμασμένο και επιτυχές που λειτουργεί πολλά χρόνια, έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα λειτουργικό και αποτελεσματικό. Μία πρόταση που δεν υπονομεύει τις άλλες δραστηριότητες.
Ενα ισοδύναμο των σημερινών επιλογών, θα ήταν να αποσπαστεί και το Γεωλογικό Τμήμα από τα ΑΕΙ και να υπαχθεί στην πολιτική προστασία
Σωστή η ρύθμιση αλλά κύριοι της κυβέρνησης αυτό είναι απλό χάδι για τους υπεύθυνους του αστεροσκοπίου.
Η κατάσταση δεν θα αλλάξει αν δεν αλλάξετε αυτούς που το διευθύνουν.
Όλο το καλοκαίρι καταμεσής μεγάλων πυρκαγιών που κατεκαιγαν όλη τη χώρα μας, οι μετεωρολόγοι του αστεροσκοπίου έβγαιναν στο facebook κι έκαναν ανόητες συγκρίσεις της τελευταίας 4ετιας με την προηγούμενη, συγκρίνοντας τη διακυβέρνηση ΝΔ με του ΣΥΡΙΖΑ, για να βγάλουν πολιτικά συμπεράσματα αντί για επιστημονικά.
Ο δε πρόεδρος του κ. Πλείονης ανέβαζε στα σοσιαλ τις συναντήσεις του με κλιμάκια του ΣΥΡΙΖΑ και φωτογραφιζοταν με τον Τσακαλώτο όλο χαρά, ενώ το σπίτι μου και του γείτονα καιγόταν.
Εμείς καιγομασταν κι αυτοί έκαναν αντιπολίτευση.
Ούτε τα προσχήματα δεν κρατούν.
Και είχε και το θράσος κάτω από αυτές τις αναρτήσεις να γράφει για το διαχρονικό πρόβλημα συνεργασίας της επιστημονικής κοινότητας με την πολιτεία.
Έχει καταλάβει ότι ο ίδιος είναι δημόσιος υπάλληλος και το Αστεροσκοπείο του μέρος της πολιτείας ή όχι;
Ο επιστήμονας πρέπει να δίνει τα δεδομένα του χωρίς κομματικό χρωματισμό. Αλλιώς ας παρατήσει αυτό που κάνει και να γίνει βουλευτής που εκεί έχει κάθε δικαίωμα να μιλά πολιτικά.
Επειδή θα πρέπει να γίνει γνωστό το πολύ σοβαρό λάθος της υπαγωγής του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (Ε.Α.Α.) στο Υπουργείο Κ.Κ.Π.Π. από το Υπουργείο Ανάπτυξης που είναι τώρα και από την Γενική Γραμματεία Έρευνας και Κανοτομίας (Γ.Γ.Ε.Κ) στην Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας (Γ.Γ.Π.Π.), σας υποβάλλουμε παρακάτω το έγγραφο που στάλθηκε από τον Σύλλογο Ερευνητών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών τον Σεπτέμβριο στον πρωθυπουργό και στους αρμόδιους υπουργούς, όταν και ανακοινώθηκε το συγκεκριμένο θέμα στην Δ.Ε.Θ. για να είναι κατανοητό το πρόβλημα (στο οποίο δεν λάβαμε ποτέ κάποια απάντηση ή ενημέρωση από τους αρμόδιους). Στο τέλος του εγγράφου συμπληρώνουμε με επιπλέον σύντομα σχόλια που έχουν προκύψει από την ενημέρωση που λάβαμε από την Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας για την καταστροφική (και οικονομικά και επιστημονικά) τροπή που θα πάρουν τα πράγματα στην περίπτωση της υπαγωγής του Ε.Α.Α. στο νέο υπουργείο.
===========
Προς: Πρωθυπουργό της Ελληνικής Δημοκρατίας, Κύριο Κυριάκο Μητσοτάκη
Θέμα: Περί της μεταφοράς του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας
Αξιότιμε Κύριε Πρωθυπουργέ,
Με μεγάλη μας έκπληξη και ανησυχία ακούσαμε την αναφορά σας σχετικά με τη «μεταφορά του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (Ε.Α.Α.) στην Πολιτική Προστασία» κατά τη διάρκεια της συνέντευξής σας στη ΔΕΘ.
Αξιότιμε Κύριε Πρωθυπουργέ,
Το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών είναι το πρώτο Εθνικό Ερευνητικό Κέντρο της νεότερης Ελλάδας (181 χρόνια ιστορίας) και αποτελείται από τρία επιμέρους Ερευνητικά Ινστιτούτα: 1. Αστρονομίας Αστροφυσικής Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης, 2. Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης, και 3. Γεωδυναμικό. Το Ε.Α.Α. έχει ως βασική και θεμελιώδη αποστολή του την εκπόνηση βασικής και εφαρμοσμένης έρευνας σε μια πληθώρα διαφορετικών επιστημονικών τομέων, με σκοπό την παραγωγή νέας γνώσης, την εφαρμογή νέων καινοτόμων τεχνολογιών, την εκπαίδευση νέου επιστημονικού προσωπικού και τη μεταφορά της γνώσης στην ίδια την κοινωνία.
Οι βασικοί ερευνητικοί τομείς, στους οποίους δραστηριοποιείται το Ε.Α.Α., περιλαμβάνουν την Αστρονομία, Αστροφυσική, Κοσμολογία, Ηλιακή, Πλανητική και Διαστημική Φυσική, Φυσική της Ιονόσφαιρας, της Ανώτερης ατμόσφαιρας και της Μαγνητόσφαιρας της Γης, Επίγεια και Δορυφορική Τηλεπισκόπηση, Τεχνολογία τηλεπικοινωνιών και εξοικονόμησης ενέργειας, Μετεωρολογία και Υδρολογία, Ατμοσφαιρική Φυσική και Χημεία, Κλιματολογία και Κλιματική Αλλαγή, Ρύπανση Περιβάλλοντος, Σεισμολογία, Τεχνική Σεισμολογία, Γεωφυσική, Τσουνάμι, Σεισμοτεκτονική, Φυσική του Εσωτερικού της Γης, και Τεκτονική Γεωδαισία.
Σε πρόσφατο προεδρικό διάταγμα (Π.Δ. 82, ΦΕΚ224/Α/6.12.2022), ανανεώθηκε ο Οργανισμός του Ε.Α.Α. Σε αυτόν ορίζεται ξεκάθαρα ότι το Ε.Α.Α. είναι Ερευνητικός Φορέας του Δημόσιου Τομέα, ότι αποτελεί Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου, καθώς και το ότι εποπτεύεται από την Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας (ΓΓΕΚ). Στο άρθρο 3.1 αναφέρονται αναλυτικά ο σκοπός και οι ερευνητικές δραστηριότητες του Ε.Α.Α., όπως:
1. Η παρατήρηση και έρευνα φυσικών ή/και ανθρωπογενών διεργασιών και των αποτελεσμάτων τους στους τομείς μελέτης: (α) του εγγύς διαστημικού χώρου και του Σύμπαντος, (β) του περιβάλλοντος και της βιώσιμης ανάπτυξης και (γ) του εσωτερικού και της επιφάνειας της Γης.
2. Η ανάπτυξη μετρητικών δικτύων, συλλογή, ανάλυση, επεξεργασία και ελεύθερη διάθεση δεδομένων με χρήση επίγειων και δορυφορικών παρατηρήσεων και η αξιοποίηση αυτών,
3. Η εκτέλεση ερευνητικών και αναπτυξιακών προγραμμάτων στους παραπάνω τομείς μελέτης.
4. Η εκπαίδευση νέων επιστημόνων μέσω θερινών σχολείων, σεμιναρίων, μεταπτυχιακών προγραμμάτων και επίβλεψης προπτυχιακών, μεταπτυχιακών και διδακτορικών διατριβών.
5. Η παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς και οργανισμούς.
Όπως φαίνεται ξεκάθαρα από τα παραπάνω, η συντριπτική πλειοψηφία των δραστηριοτήτων του Ε.Α.Α. αφορά στη βασική και εφαρμοσμένη έρευνα και μόλις ένα μικρό ποσοστό σχετίζεται με την παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών που είναι χρήσιμες, μεταξύ άλλων, και στην Πολιτική Προστασία. Ακόμα, όμως, και αυτές οι εξειδικευμένες υπηρεσίες, αναπτύσσονται και υποστηρίζονται από τη βασική και εφαρμοσμένη έρευνα, που πραγματοποιείται στο Ε.Α.Α. αξιοποιώντας πόρους ανταγωνιστικών προγραμμάτων, της Πανελλαδικής ή και ευρωπαϊκής εμβέλειας μεγάλες υποδομές, και με τη συμβολή μεγάλου αριθμού συνεργατών μεταδιδακτόρων, διδακτόρων και μεταπτυχιακών φοιτητών. Όπως έχει δηλώσει η Διοίκηση του Ε.Α.Α., για το μικρό, αλλά πολύ σημαντικό για την κοινωνία και την πολιτεία, σκέλος της δραστηριότητας του Ε.Α.Α., που σχετίζεται με τέτοιες υπηρεσίες, θα πρέπει να υπάρξει μια στενή συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας – άλλωστε αυτό έχει ήδη ζητηθεί και παλαιότερα, αλλά και πρόσφατα από το Ε.Α.Α. προς το Υπουργείο, χωρίς θετική έκβαση. Ο βέλτιστος τρόπος επίτευξης μιας τέτοιας στενής συνεργασίας θα ήταν μια προγραμματική συμφωνία ή/και Μνημόνιο Συνεργασίας, όπως συστηματικά κάνουν και άλλα Ερευνητικά Κέντρα με αντίστοιχα υπουργεία της θεματικής τους συνάφειας (π.χ. το ΕΛΚΕΘΕ με το Υπ. Ναυτιλίας, το ΑΘΗΝΑ με το Υπ. ΚΚ&ΠΠ, κλπ).
Αξιότιμε Κύριε Πρωθυπουργέ,
Η επιστήμη και η ερευνητική διαδικασία απαιτούν ελεύθερο ακαδημαϊκό περιβάλλον για να πραγματωθούν. Κατανοούμε τις δυσκολίες της παρούσας κατάστασης λόγω των πρόσφατων φυσικών καταστροφών στην Θεσσαλία και στον Έβρο, αλλά αυτές δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται με βεβιασμένες κινήσεις και αποφάσεις, οι οποίες δεν θα έχουν τελικά το επιθυμητό αποτέλεσμα που όλοι θέλουμε, προς όφελος της κοινωνίας και των συμπολιτών μας, και συγχρόνως θα είναι καταστροφικές και μη αναστρέψιμες για την Επιστήμη, την Έρευνα και την Καινοτομία στην Ελλάδα. Το Ε.Α.Α. -με τους/ις εκατοντάδες επιστήμονές του, εξειδικευμένους/ες σε πλειάδα επιστημονικών κλάδων- έχει αποδείξει εμφατικά, ειδικά τις τελευταίες δεκαετίες, ότι πρωτοπορεί στη βασική και εφαρμοσμένη έρευνα σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Εν κατακλείδι, η ερευνητική κοινότητα του Ε.Α.Α. στηρίζει τη θέση της Διοίκησης του Ε.Α.Α. περί επίτευξης προγραμματικής συμφωνίας ή/και Μνημονίου Συνεργασίας για την παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών προς το Υπ. ΚΚ και ΠΠ, και είμαστε στην διάθεσή σας για οποιαδήποτε περαιτέρω διευκρίνιση χρειαστείτε εκ μέρους μας, αλλά και για μια συνάντηση μαζί σας.
Με εκτίμηση,
Για το ΔΣ του Συλλόγου Ερευνητών του ΕΑΑ
Παναγιώτης Μπούμης (Πρόεδρος Δ.Σ.)
Όλγα-Τζόαν Κτενίδου (Γεν. Γραμματέας Δ.Σ.)
Κοινοποίηση:
Κύριο Κωνσταντίνο Σκρέκα, Υπουργό Ανάπτυξης
Κύριο Μάξιμο Σενετάκη, Υφυπουργό Ανάπτυξης
Καθηγητή Αθανάσιο Κυριαζή, Γενικό Γραμματέα Έρευνας και Καινοτομίας,
Μέλη του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας
Σύνοδο Προέδρων Ερευνητικών Κέντρων
Ένωση Ελλήνων Ερευνητών (Ε.Ε.Ε.)
Πρόεδρο, Μέλη Δ.Σ., Ερευνητές και προσωπικό του ΕΑΑ
======================
Επιπλέον, στην ενημέρωση που λάβαμε και εμείς από την Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτονίας του Υπουργείου Ανάπτυξης που υπαγόμαστε τώρα, περιγράφονται πολύ συνοπτικά οι βασικές συνέπειες υπαγωγής του Ε.Α.Α. στο Υπουργείο Κ.Κ. και Πολ. Προστ. που συνοψίζονται στο ότι:
(α) Δεν θα μπορέσει να υλοποιηθεί εγκεκριμένο έργο από το Ταμείο Ανάκαμψης ύψους 66.000.000 €
(β) θα υπάρξει σημαντικός κίνδυνος απένταξης έργων κτηριακών εγκαταστάσεων ύψους >5.000.000 € που βρίσκονται σε εξέλιξη
(γ)τίθενται σε κίνδυνο και οι μελλοντικές χρηματοδοτήσεις μέσω ΓΓΕΚ που απευθύνονται στα υπό την εποπτεία της Ερευνητικά Κέντρα
Είναι κοινή πεποίθηση μεταξύ των Ερευνητών, ότι τα προβλήματα που ενδέχεται να ανακύψουν κατά τη μεταφορά του ΕΑΑ στο νέο υπουργείο και αφορούν στην ερευνητική δραστηριότητα, θα περιορίζονταν δραστικά εάν το ΕΑΑ συνέχιζε να εκτελεί το ερευνητικό του έργο με βάση τον ισχύοντα νόμο για την Έρευνα. Θεωρούμε ότι σε αυτό το πλαίσιο η συν-εποπτεία από τη Γενική Γραμματεία Έρευνας και Καινοτομίας (ΓΓΕΚ) σε θέματα έρευνας θα ήταν απολύτως λειτουργική. Το μοντέλο της συνεποπτείας ήδη εφαρμόζεται σε άλλο ερευνητικό κέντρο χωρίς κανένα πρόβλημα.
Τα ερευνητικά έργα είναι σχεδιασμένα και υλοποιούνται με βάση τους κανονισμούς των ΕΛΚΕ της ΓΓΕΚ και τον νόμο για την έρευνα. Τα παραδοτέα, τα χρονοδιαγράμματα, η επιλεξιμότητα και η πιστοποίηση δαπανών, οι προϋπολογισμοί, οι υπευθυνότητες κλπ. είναι όλα σαφώς και αυστηρά καθορισμένα με ένα πλαίσιο, που θα χρειαζόταν μακροχρόνια και ιδιαίτερα προσεκτική προετοιμασία να τροποποιηθεί, αν υπήρχε ανάγκη.
Είναι γνώμη μας ότι ένας νόμος που αφορά ζητήματα υψηλής σημασίας, όπως η πολιτική προστασία, θα έπρεπε να προετοιμαστεί ενδελεχώς, με ιδιαίτερα μεγάλη προσοχή και με στενή συνεργασία των εμπλεκόμενων φορέων σε πολλά τεχνικά ζητήματα, ώστε να αποφευχθούν δυσλειτουργίες, τόσο στο ερευνητικό έργο, όσο και στο επιχειρησιακό. Μην παραγνωρίζουμε το γεγονός ότι το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του ΕΑΑ ανταποκρίνεται άριστα ως προς τα επιχειρησιακά του καθήκοντα και μέσα από το υφιστάμενο καθεστώς, ενημερώνοντας άμεσα και με ακρίβεια τόσο τους πολίτες όσο και τις αρμόδιες αρχές.
Προσωπικά δεν πιστεύουμε ότι η διαδικασία διαβούλευσης με τον τρόπο που γίνεται είναι η ενδεδειγμένη, όταν μάλιστα τοποθετούνται ανωνύμως άνθρωποι άσχετοι με το θέμα, που γράφουν ακόμα και τα ονόματα των Ινστιτούτων του ΕΑΑ λανθασμένα, υποκινούμενοι ενδεχομένως μόνο από προσωπικές τους πικρίες. Η πολιτική προστασία της χώρας απαιτεί υπευθυνότητα στην έκφραση γνώμης και θα πρέπει να γίνεται η κατάθεση απόψεων επωνύμως αλλά και στους κατάλληλους χώρους. Τέλος, σίγουρα δεν είναι υπεύθυνη στάση για θέματα πολιτικής προστασίας να γίνεται ανοιχτός διάλογος μέσω διαβούλευσης για το ποια τεχνικά ζητήματα μπορούν να αδυνατίσουν την άμυνα της χώρας απέναντι στις φυσικές καταστροφές.
Δρ. Βασίλης Κ. Καραστάθης Αναπληρωτής Διευθυντής του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου ΕΑΑ και
Δρ. Όλγα Ε. Μαλανδράκη, Διευθύντρια Ερευνών Φυσικής Διαστήματος, Ινστιτούτο Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης, ΕΑΑ
Το νομοσχέδιο και το συγκεκριμένο άρθρο κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση.
Θα πρέπει όμως να προβλέπει μεταφορά του Αστεροσκοπείου με τους ίδιους όρους που προβλέπει το άρθρο 20 για την ΕΜΥ.
Μόνο η κατάργηση της τωρινής νομικής μορφής θα μπορέσει να αποδώσει τα μέγιστα προς την κατεύθυνση της συνεργασίας των διαφορετικών επιχειρησιακών μονάδων.
Οι μονάδες αυτές, της ΕΜΥ και του Αστεροσκοπείου και κάθε άλλου φορέα που μνημονεύεται στο νομοσχέδιο πρέπει να συγχωνευτούν υπό κοινή διοίκηση.
Αλλιώς δεν πρόκειται να αλλάξει τίποτα.
Το Αστεροσκοπείο αν μείνει ΝΠΔΔ θα συνεχίζει να δηλώνει την ανεξαρτησία του, όπου βρεθεί κι όπου σταθει.
Ανεξαρτησία όπως την καταλαβαίνει το ίδιο και σε κάθε φυσική καταστροφή θα εξακολουθεί να σηκώνει μπαϊράκι, διαφοροποιώντας τη θέση του, ανάλογα με τον κομματικό προσανατολισμό & τις κομματικές εντολές που εξυπηρετεί η διοίκηση του.
Είναι φανερό ότι οι διοικούντες αυτή τη στιγμή το συγκεκριμένο κέντρο, δεν αντιλαμβάνονται τη δημόσια αποστολή τους και την ευθύνη τους απέναντι στην πολιτεία και τον πολίτη.
Δεν είναι δυνατόν να βλέπουμε σεισμολόγους, μετεωρολόγους, πυρομετεωρολόγους να διασταυρώνουν τα πυρά τους σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, σαν μικρά παιδιά, ενώ είναι όλοι δημόσιοι υπάλληλοι που υποχρεούνται να υπηρετούν τον λαό και το Σύνταγμα.
Το υπουργείο έχει ευθύνη να βάλει όλους αυτούς τους επιστήμονες στο ίδιο τραπέζι με τις ίδιες προϋποθέσεις και να απομακρύνει από το δημόσιο όσους δεν έχουν διάθεση συνεργασίας.
Είναι άλλο πράγμα η πολυφωνία που είναι θεμιτή να υπάρχει κι άλλο η αναρχία που θέλουν να επιβάλουν ορισμένοι.
α ερευνητικά κέντρα (ΕΚ), όπως και το ΕΕΑ, με το σημερινό καθεστώς λειτουργίας τους, έχουν επιδείξει σπουδαίο ερευνητικό έργο (με σημαντικά ερευνητικά προγράμματα εθνικής σημασίας και σημαντικό αριθμό επιστημόνων τους να συγκαταλέγονται μεταξύ των πιο επιδραστικών στον κόσμο) και έχουν αναπτύξει ερευνητικά αποτελέσματα που συνδράμουν την επιχειρησιακή έρευνα και εν δυνάμει αποτελούν σημαντικά εργαλεία από τα οποία μπορεί να επωφεληθεί η Πολιτεία.
Είναι ευρέως γνωστό, ότι η προαγωγή νέων ιδεών που φέρνουν «επανάσταση» στην τεχνολογία και τον πολιτισμό γίνεται μέσω της βασικής έρευνας που για να πραγματωθεί χρειάζεται ελεύθερο πεδίο δράσης, παρόμοιο με αυτό που σήμερα παρέχεται στα ΕΚ με τη μορφή που σήμερα λειτουργούν. Το ΕΕΑ αναπτύσσει βασική έρευνα, ενώ τμήμα μόνο των δραστηριοτήτων του αφορά την επιχειρησιακή έρευνα (που προαπαιτεί βασική έρευνα για να εξελιχθεί). Η προσάρτηση του ΕΕΑ ή άλλων ΕΚ σε Υπουργεία όχι μόνο δεν θα δώσει λύσει στο πρόβλημα αυτό, αλλά είναι πολύ πιθανό να «στραγγαλίσει» το ερευνητικό έργο μέσα στα «γρανάζια» τους.
Το πρόβλημα στη σχέση ΕΚ-κράτους έγκειται στην αδυναμία του κράτους να εκμεταλλευτεί τα ερευνητικά αποτελέσματα των ΕΚ και να τα εφαρμόσει για να βελτιώσει την οικονομία, την ποιότητα ζωής των πολιτών και να προστατεύσει αποτελεσματικά το περιβάλλον. Επομένως, αυτό που χρειάζεται είναι να αναβαθμιστεί άμεσα η επικοινωνία μεταξύ κράτους και ΕΚ, γεγονός που θα αναβαθμίσει και το ρόλο των ερευνητών, που σήμερα το έργο τους απαξιώνεται, και θα τους δώσει κίνητρο για μεγαλύτερη παραγωγικότητα.
Θεωρώ την πρόταση προσάρτησης του ΕΕΑ στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας πυροσβεστικού τύπου, αβάσιμη και οπισθοδρομική και «καλώ» το κράτος να αναθεωρήσει και να ανοίξει διαύλους επικοινωνίας με τα ΕΚ προς όφελος της κοινωνίας.
Έχοντας υπηρετήσει στο Αστεροσκοπείο, βρίσκω αυτή τη ρύθμιση της μεταφοράς του επιτακτική. Χρειάζεται άμεσα να αποκτήσει η πολιτεία τον απόλυτο διοικητικό, επιχειρησιακό και κυρίως οικονομικό έλεγχο αυτού του ΝΠΔΔ που μόνο δημόσιο φορέα δε θυμίζει τα τελευταία χρόνια.
Κάποιοι πρέπει να καταλάβουν τη διαφορά μεταξύ επιχειρησιακής έρευνας & επιχειρηματικής έρευνας.
Το δημόσιο δεν είναι το μαγαζάκι κανενός που θέλει να πλουτίσει στις πλάτες του λαού.
Ο νέος νόμος πρέπει οπωσδήποτε να προβλέπει διορισμό του διοικητικού συμβουλίου από το υπουργείο, με έμπειρα επιτελικά στελέχη.
Η απλή εποπτεία του εθνικού Αστεροσκοπείου ως ΝΠΔΔ, δυστυχώς δεν θα δώσει καμία λύση στο υφιστάμενο έλλειμμα διάθεσης συνεργασίας του συγκεκριμένου νομικού προσώπου με τους υπόλοιπους επιστημονικούς και επιχειρησιακούς φορείς της πολιτείας, στο θέμα της αντιμετώπισης των φυσικών καταστροφών.
Όφειλε ο παρών νόμος να προβλέπει πλήρη υπαγωγή, με κατάργηση της υφιστάμενης νομικής μορφής του και ενσωμάτωση του επιστημονικού προσωπικού και των επιχειρησιακών μονάδων που διαθέτει το Αστεροσκοπείο απευθείας στη διάθεση του υπουργείου, με τον ίδιο τρόπο που προβλέπεται και για την ΕΜΥ.
Το εγχείρημα στην περίπτωση της ΕΜΥ είναι ακόμα πιο σύνθετο, καθώς η πλειοψηφία του ανθρώπινου δυναμικού της είναι στρατιωτικό προσωπικό & ο διαχωρισμός των αρμοδιοτήτων θα είναι ιδιαίτερα πολύπλοκος και δυσχερής.
Αντιθέτως το Αστεροσκοπείο διαθέτει μόνο πολιτικό προσωπικό και μόνο η οριζόντια ενσωμάτωση του με το αντίστοιχο προσωπικό της ΕΜΥ κάτω από κοινή υπουργική διοίκηση θα δημιουργήσει τις αναγκαίες και αν χρειαστεί τις αναγκαστικές συνθήκες συνεργασίας των διαφορετικών επιστημόνων μεταξύ τους και θα εξαλείψει τα φαινόμενα διγλωσσίας, αντιπαράθεσης, ανταγωνισμού, αντιφατικών εκτιμήσεων, ακόμα και άρνησης συνεργασίας που οι πολίτες δυστυχώς παρακολουθούν να εκτυλίσσονται κάθε φορά με ευτελιστικό τρόπο, όχι στο πεδίο της δράσης αλλά δυστυχώς στο «πεδίο μάχης» των social media. Τέτοιου είδους χαμηλού επιπέδου διαξιφισμοί μεταξύ έμπειρων επιστημόνων όχι μόνο οδηγούν στη διαιώνιση της αναποτελεσματικότητας κι εμποδίζουν τον κρατικό μηχανισμό να σχεδιάσει κεντρικά & στρατηγικά την επιχειρησιακή του τακτική στην επικείμενη κλιματική κρίση, αλλά κλονίζουν και την πίστη του απλού πολίτη που είναι το τελικό υποκείμενο κάθε φυσικής καταστροφής. Ο πολίτης χάνει τελικά την εμπιστοσύνη του στα ίδια τα εργαλεία της επιστήμης και στην ικανότητα του κρατικού μηχανισμού να τον προστατέψει αποτελεσματικά.
Οικοδομείται μια Βαβέλ επιστημονικής ασυνεννοησίας που είναι καταδικασμένη να καταρρεύσει σε κάθε φυσική καταστροφή, με θύματα αθώους πολίτες.
Ειδικά τα τελευταία 4-5 χρόνια, με αποκλειστική ευθύνη ή ίσως και πρόθεση των διοικήσεων που έχουν περάσει από το Εθνικό Αστεροσκοπείο, επιστήμονες εγνωσμένου κύρους, επιδίδονται σε έναν άνευ προηγουμένου αντιπολιτευτικό αγώνα κι έχουν ολισθήσει απροκάλυπτα από το πεδίο της αντικειμενικής έρευνας που υποχρεούνται να υπηρετούν αμερόληπτα, στο πεδίο της μικροκομματικης εκμετάλλευσης κάθε φυσικής καταστροφής που συμβαίνει στη χώρα.
Κι οι πολίτες μένουν να παρακολουθούν αποσβολωμένοι, έναν υποτίθεται Δημόσιο Φορέα, που οφείλει να είναι πολιτικά αχρωμάτιστος, ανένταχτος & διαφανής, να μετατρέπεται με την ανοχή της διοίκησής του και πέρα από κάθε κανόνα δεοντολογίας, σε συνεργάτη και φερέφωνο της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Ενδεικτικό της παραπάνω αντιδεολογικης τακτικής που δεν συνάδει με ερευνητικό φορέα, είναι το ότι αμέσως μετά τις εξαγγελίες του ΠΘ για αλλαγή του status του Αστεροσκοπείου ή ίδια η διοίκηση του, δια του διοικητικού του συμβουλίου και του επικεφαλής του, επιδόθηκε σε έναν καταιγισμό δελτίων τύπου, αναρτήσεων σε social media, συνεντεύξεων, δηλώσεων που στο σύνολό τους ενημέρωναν την κοινή γνώμη για την πρόθεση της κυβέρνησης να καταργήσει την ανεξαρτησία της έρευνας.
Μια ανεξαρτησία δυστυχώς, κακώς εννοούμενη από την τρέχουσα διοίκηση που στη συγκεκριμένη περίπτωση επιθυμεί στην πραγματικότητα να κινείται στα όρια της ασυδοσίας και είναι υπεύθυνη για την υποβάθμιση της επιχειρησιακής ικανότητας του συγκεκριμένου ερευνητικού κέντρου, την αλλοίωση του ιστορικά Δημόσιου χαρακτήρα του και την κακοδιαχείριση της πολύτιμης ιστορικής κληρονομιάς που η πολιτεία του έχει εμπιστευθεί να διαφυλάσει.
Το μόνο σοβαρό επιχείρημα της ασυνάφειας πολλών εκ των ερευνητικών θεματικών του Αστεροσκοπείου, με το αντικείμενο του Υ.Κλ.Κρ.&Πολ.Πρ. μπορεί εύκολα να επιλυθεί, με διατήρηση υπό μορφή ΝΠΔΔ & την υπάρχουσα επωνυμία «Εθνικό Αστεροσκοπείο», μόνο εκείνων των ερευνητικών τομέων που καταπιάνονται αμιγώς με την αστρονομία, την αστροφυσική, το διάστημα και την τηλεπισκόπηση. Όπως ιστορικά ξεκίνησε τη δράση του το Αστεροσκοπείο τον 19ο αιώνα.
Κι όπως άλλωστε λειτουργούν και τα περισσότερα σύγχρονα Αστεροσκοπεια του πλανήτη.
Όλα τα υπόλοιπα ερευνητικά αντικείμενα, επιχειρησιακά εργαλεία και προσωπικό, το υπουργείο θα πρέπει να τα εντάξει απευθείας υπό τη σκέπη του, αν δεν θέλει να μένουν ανεκμετάλλευτα και ασύδοτα στη λειτουργία τους.
Συγχαρητήρια στην κυβέρνηση, ήταν κάτι που έπρεπε να είχε γίνει καιρό τώρα. Ένα Αστεροσκοπείο το οποίο τα τελευταία χρόνια έκανε απλά αντιπολίτευση χωρίς να δίνει υπαρκτή έρευνα στην κοινωνία, με πολλά Ινστιτούτα όπως το ΥΠΕΒΑ και το Γεωδυναμικό τα οποία εξορισμου θα έπρεπε να ήταν στην πολιτική προστασία ειδικά τα επιχειρησιακά τους κέντρα τα οποία δεν δίνουν έρευνα αλλά πολιτική προστασία. Είναι αδιανόητο εν έτη 2024 αυτά τα Ινστιτούτα να μην είναι ενταγμένα με τον εξοπλισμό τους και το ανθρώπινο δυναμικό τους στην πολιτική προστασία και ειδικά το Γεωδυναμικό να ζητιανεύει χρήματα για να λειτουργεί η 24ωρη βάρδια, και πολλές φορές να γίνεται φορα με προσωπικές κόντρες σεισμολογων. Εν γένη το άρθρο 19 θα πρέπει να συμπεριλάβει όπως στην ΕΜΥ και τον εξοπλισμό των υπηρεσιακών κέντρων στην πολιτική προστασία ώστε να σταματήσει το σπασμένο τηλέφωνο. Συγχαρητηρια στην κυβέρνηση για την άριστη πρωτοβουλία άλλη μια φορά.
Το εθνικό αστεροσκοπείο λειτουργεί άψογα όλα αυτά τα χρόνια, με άκρως επιστημονική & αντικειμενική προσέγγιση σε όλα τα ζητήματα που άπτονται των κλιματολογικών φαινομένων στη χώρα μας. Οι δραστηριότητες, το ερευνητικό έργο, οι δημοσιεύσεις, η συνδρομή που παράσχει στο κρατικό μηχανισμό (ακόμα και όταν αυτή δεν του ζητείται) καθώς και η ενημέρωση στον απλό πολίτη, οφείλεται στην σωστή αξιοποίηση της διοικητικής ελευθερίας που ορίζει τη λειτουργία του. Η υπαγωγή στο υπουργείο ΚΚκΠΠ είναι μια αχρείαστη μεταρρύθμιση με τεράστιο ρίσκο και μηδαμινά οφέλη γι’ αυτόν τον ιστορικό φορέα.