Το άρθρο 23 του ν. 4662/2020 (Α’ 27), περί Σχεδίων Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών και Διαχείρισης Συνεπειών, αντικαθίσταται, πλην της παρ. 3, και το άρθρο 23 διαμορφώνεται ως εξής:
«Άρθρο 23
Γενικά Σχέδια Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών και Διαχείρισης Συνεπειών – Ανάρτηση και γνωστοποίηση των σχεδίων μέσω διαδικτύου – Εκπαίδευση πολιτών και φορέων
1. Τα Γενικά Σχέδια Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών και Διαχείρισης Συνεπειών, ανά είδος κινδύνου, συνιστούν το σύνολο των ενδεδειγμένων κατευθύνσεων και οδηγιών του Εθνικού Μηχανισμού. Η εκπόνηση και υλοποίηση των Γενικών Σχεδίων βασίζεται στην ανάλυση των πληροφοριών που περιλαμβάνονται στην Εθνική Βάση Δεδομένων. Κάθε Σχέδιο Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών ανά είδος κινδύνου ελέγχεται ως προς την αρτιότητά του μέσω εκπαίδευσης και ασκήσεων όλων των εμπλεκομένων φορέων.
2. Η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας εκπονεί ετησίως πρόγραμμα εκπαίδευσης και ασκήσεις ανά είδος κινδύνου με τη συμμετοχή των εμπλεκόμενων φορέων και δυνητικά πολιτών.
3. Τα Γενικά Σχέδια καταρτίζονται κεντρικά από τη Διεύθυνση Σχεδιασμού Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών της Γενικής Διεύθυνσης Συντονισμού της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας και εγκρίνονται από τον Γενικό Γραμματέα Πολιτικής Προστασίας. Τα αντίστοιχα Περιφερειακά και Τοπικά Σχέδια καταρτίζονται από την Αυτοτελή Διεύθυνση Πολιτικής Προστασίας των Περιφερειών και τα Αυτοτελή Τμήματα Πολιτικής Προστασίας των Δήμων, αντίστοιχα.
4. Στα περιφερειακά και τοπικά σχέδια των περιφερειών και των δήμων, όπως αυτά ορίζονται στην περ. ε` της παρ. 1 των άρθρων 20 και 21, αντίστοιχα, συμπεριλαμβάνονται ειδικά σχέδια για την προληπτική οργανωμένη απομάκρυνση των πολιτών, τα οποία καταρτίζονται με τη συνδρομή των κατά τόπους αρμόδιων αστυνομικών, πυροσβεστικών, υγειονομικών και λιμενικών αρχών. Ειδικότερα, τα ανωτέρω σχέδια περιλαμβάνουν, ιδίως:
α. διαδικασίες για τη λήψη απόφασης οργανωμένης απομάκρυνσης πολιτών για λόγους προστασίας της ζωής ή της υγείας τους, από εν εξελίξει ή από επαπειλούμενο κίνδυνο ή απειλή,
β. εναλλακτικές οδεύσεις ασφαλούς απομάκρυνσης από εξελισσόμενο κίνδυνο και μέτρα εξασφάλισής της, όπως την προσωρινή μονοδρόμηση οδών διπλής κατεύθυνσης,
γ. εναλλακτικούς τρόπους και δυνατότητες μεταφοράς πολιτών, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης μέσων μαζικής μεταφοράς και ιδιωτικών μέσων,
δ. διαδικασίες για την ενημέρωση και την οργάνωση της απομάκρυνσης του κοινού, πριν και κατά τη διάρκειά της, συμπεριλαμβανομένων και των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις ή κινητικές δυσκολίες ή ,
ε. τον ορισμό τοπικών σημείων συγκέντρωσης σε περίπτωση κινδύνου, κατάλληλων χώρων υποδοχής, προσωρινής καταφυγής, στέγασης και παροχής διοικητικής μέριμνας,
στ. μέριμνα για επαρκή αποθέματα ή γραμμή άμεσης τροφοδοσίας, προς κάλυψη των πρώτων αναγκών των πολιτών στα τοπικά σημεία συγκέντρωσης, σε είδη πρώτης ανάγκης, ρουχισμό και φάρμακα.
5. Τα Γενικά Σχέδια Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών και Διαχείρισης Συνεπειών αναρτώνται στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, υπό τη μορφή πρακτικού οδηγού, ανά είδος κινδύνου. Τα περιφερειακά και τοπικά σχέδια των περιφερειών και των δήμων της περ. ε` της παρ. 1 των άρθρων 20 και 21 αναρτώνται αντίστοιχα στην ιστοσελίδα της αντίστοιχης περιφέρειας και του αντίστοιχου δήμου.
6. Η επικαιροποίηση των οδηγιών και του σχεδιασμού της πολιτικής προστασίας, όπως περιέχεται στα Γενικά Σχέδια Αντιμετώπισης Έκτακτων Αναγκών και Διαχείρισης Συνεπειών, διενεργείται μέσω του ενιαίου ευρωπαϊκού αριθμού έκτακτης ανάγκης «112» σε κάθε εξελισσόμενη κρίση ή κίνδυνο με μήνυμα προς το σύνολο των πληττόμενων πολιτών.».
Ο σχεδιασμός σε επίπεδο ΟΤΑ στηρίζεται στο Γενικό Σχέδιο της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών εξαιτίας δασικών πυρκαγιών με την κωδική ονομασία «Ιόλαος 2» στο πλαίσιο του Γενικού Σχεδίου Πολιτικής Προστασίας με τη συνθηματική λέξη «Ξενοκράτης». Το σχέδιο αυτό αναφέρει ρητά ότι δράσεις και έργα πρόληψης δεν αποτελούν αντικείμενό του και δεν συμπεριλαμβάνονται σε αυτό.
Η έλλειψη κατάλληλου σχεδιασμού σε επίπεδο ΟΤΑ δυσχεραίνει την τεκμηρίωση των αναγκών και των προτεραιοτήτων πρόληψης στο πρώτο επίπεδο λήψης αποφάσεων, ενώ παράλληλα δεν διασφαλίζει τον απαιτούμενο μακροχρόνιο σχεδιασμό και δεν προσφέρει την κατάλληλη τεκμηρίωση για την άντληση διαθέσιμων κονδυλίων με λογοδοσία και διαφάνεια. Το σχέδιο «Ιόλαος 2» δεν εξυπηρετεί αυτό τον σκοπό, καθώς πρόκειται για «σχέδιο αντιμετώπισης εκτάκτων αναγκών εξαιτίας δασικών πυρκαγιών». Προβλέπει διαδικασίες και ενέργειες σχετικά με τον συντονισμό και τις δράσεις στις οποίες πρέπει να προβούν οι αρμόδιοι φορείς, ενισχύει τον συντονισμό με άλλα επίπεδα σχεδιασμού και υλοποίησης (π.χ. περιφερειακό), αλλά δεν προβλέπει τις δράσεις πρόληψης που πρέπει να υλοποιήσουν οι ΟΤΑ σε τοπικό επίπεδο. Επιπρόσθετα, δεν προχωρά σε ανάλυση παραγόντων, όπως η αγροδασική καύσιμη ύλη και η διαχείρισή της. Τέλος, δεν περιλαμβάνει ανάλυση σεναρίων σχετικών με ενδεχόμενες πυρκαγιές, ανάλυση της απειλής και των αιτιών οπότε δεν επισημαίνει προτεραιότητες, συναφή έργα και τεκμηριωμένες δράσεις πρόληψης.
Θα πρέπει, ωστόσο, να επισημανθεί ότι ο νόμος 4662/2020 αλλά και το προτεινόμενο σχέδιο νόμου αποσκοπεί σε μια ολοκληρωμένη προσέγγιση στο σχεδιασμό της πολιτικής προστασίας θεσπίζοντας το τεσσάρων επιπέδων σύστημα της πρόληψης, ετοιμότητας, αντιμετώπισης και αποκατάστασης ως τη λειτουργική βάση του Εθνικού Μηχανισμού Διαχείρισης Κρίσεων (άρθρο 4 παρ. 1 του σχεδίου νόμου). Για παράδειγμα ένα Αυτοτελές Τμήμα Πολιτικής Προστασίας Δήμου έχει αρμοδιότητα σχετική με όλα τα στοιχεία του κύκλου διαχείρισης καταστροφών και ειδικότερα να «συντονίζει κατά χωρική αρμοδιότητα το έργο της πολιτικής προστασίας για την πρόληψη, την ετοιμότητα, την αντιμετώπιση και την αποκατάσταση των καταστροφών, σύμφωνα με τις μεθόδους οργάνωσης, τα όργανα και την κατανομή αρμοδιοτήτων που προβλέπονται στις διατάξεις του παρόντος» (άρθρο 16 παρ. 3 στοιχ. α΄ του προτεινόμενου σχεδίου νόμου).
Λαμβάνοντας υπόψη την κρίσιμη σημασία της πρόληψης για τη διαχείριση και την αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών και τις σημαντικές αρμοδιότητες των ΟΤΑ σε αυτόν τον τομέα, προτείνουμε την ενσωμάτωση παραμέτρων για την πρόληψη και αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών στο Γενικό Σχέδιο για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών εξαιτίας δασικών πυρκαγιών («Ιόλαος 2») σε ό,τι αφορά το σχέδιο που καλούνται να συντάξουν οι ΟΤΑ, σύμφωνα με την πρόταση που έχουμε καταθέσει στην με αρ. πρωτ. 119/19-10-2023 επιστολή μας προς το ΥΚΚΠΠ.
Γι’ αυτό και προτείνεται στην παρ. 2 το «δυνητικά» να γίνει «υποχρεωτικά» ή «απαραίτητα».
Η (βιωματική, δια ζώσης) εκπαίδευση πολιτών είναι το συναρπαστικότερο, ουσιαστικότερο και κρισιμότερο ζήτημα-στοίχημα το οποίο χρειάζεται να κερδηθεί. Είναι η τελευταία βαθμίδα (ιεραρχικά) της κοινωνίας και η πολυπληθέστερη, όπου και χρειάζεται να φτάσουμε. Και γι’ αυτό είναι και η πιο επίπονη και δύσκολη προσπάθεια-εγχείρημα. Έπειτα από όλες αυτές τις εκπαιδεύσεις των τελευταίων χρόνων σε Ένοπλες Δυνάμεις, Φορείς, ΟΤΑ, αποσπασματικά και στα σχολειά, θα πρέπει να αποφασίσουμε να ενσκύψουμε στην με κάθε τρόπο-μορφή-ευκαιρία εκπαίδευση ενηλίκων πολιτών. Άλλωστε για τον Πολίτη δεν γίνεται όλος αυτός ο ντόρος, για να το σώσουμε; Θα είναι αμέτοχος;
Και όποιος πιστεύει ότι η ενημέρωση-προστασία των πολιτών σταματάει στις οδηγίες-φυλλάδια που είναι αναρτημένα σε ιστοσελίδες της Πολιτείας, αλλά και αλλού, όπως και με αλλεπάλληλες απαγορευτικές διατάξεις περιορισμών, πλανάται.
Έπειτα από την σύνταξη Ειδικού Σχεδίου έκαστου Δήμου, ο Δήμος καλεί τους δημότες του με αναρτήσεις ανακοινώσεων ηλεκτρονικά, αλλά και με αφίσες στις εισόδους των πολυκατοικιών και άλλους δημόσιους χώρους, να συμμετάσχουν σε ασκήσεις ετοιμότητας. Την τάδε του μηνός καλείστε να συμμετάσχετε σε άσκηση απομάκρυνσης ή παραμονής στις οικίες σας (δασικές πυρκαγιές), άσκηση δημιουργίας αναχωμάτων με σακιά άμμου, γέμισμα και τοποθέτηση για δημιουργία φράγματος (πλημμύρες), άσκηση παραμονής στις οικίες, με κλείσιμο όλων των πιθανών ανοιγμάτων αυτών ερμητικά (τεχνολογικά ατυχήματα) και πολλά όμοια κατά περίπτωση και κατά το κοινώς λεγόμενο, φαντασία και όρεξη να υπάρχει.
Νέοι γέροι και μικρά παιδιά (για τις προσλαμβάνουσες κυρίως), όλοι μαζί με ομοψυχία και σύμπνοια για το γενικό καλό και κυρίως για την προσωπική τους ασφάλεια. Σε μια πραγματική-ουσιαστική δράση ημέρας, η οποία μπορεί να εξελιχθεί και σε μια πολύ ωραία γιορτή (χυμοί, αναψυκτικά, συζήτηση και ανατροφοδότηση των πολιτών για βελτιώσεις). Και όσοι πιστοί, προσέλθετε. Μπορούν να δοθούν και κίνητρα συμμετοχής (απαλλαγή από τις εργασίες τους). Μόνον όταν φτάσουμε στην τελευταία βαθμίδα, στην βάση της πυραμίδας, τότε θα έχει επιτύχει αποτελεσματικά και ουσιαστικά η Πολιτική Προστασία τον σκοπό τον οποίο εξ-υπηρετεί.
Στην παρ. 2 το «δυνητικά» να γίνει «υποχρεωτικά» ή «απαραίτητα».
Η Ε.Σ.Α.μεΑ. προτείνει τη συμπλήρωση του άρθρου ως εξής:
Το άρθρο 23 του ν. 4662/2020 (Α’ 27), περί Σχεδίων Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών και Διαχείρισης Συνεπειών, αντικαθίσταται, πλην της παρ. 3, και το άρθρο 23 διαμορφώνεται ως εξής:
«Άρθρο 23
Γενικά Σχέδια Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών και Διαχείρισης Συνεπειών – Ανάρτηση και γνωστοποίηση των σχεδίων μέσω διαδικτύου – Εκπαίδευση πολιτών και φορέων
1. […]
2. Η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας εκπονεί ετησίως πρόγραμμα εκπαίδευσης και ασκήσεις ανά είδος κινδύνου με τη συμμετοχή των εμπλεκόμενων φορέων και δυνητικά πολιτών, συμπεριλαμβανομένων πολιτών με αναπηρία από κάθε κατηγορία μέσω της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.) και των αντιπροσωπευτικών τους οργανώσεων.
3. […]
4. Στα περιφερειακά και τοπικά σχέδια των περιφερειών και των δήμων, όπως αυτά ορίζονται στην περ. ε` της παρ. 1 των άρθρων 20 και 21, αντίστοιχα, συμπεριλαμβάνονται ειδικά σχέδια για την προληπτική οργανωμένη απομάκρυνση των πολιτών, τα οποία καταρτίζονται με τη συνδρομή των κατά τόπους αρμόδιων αστυνομικών, πυροσβεστικών, υγειονομικών και λιμενικών αρχών σε συνεργασία με την Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.) και των Περιφερειακών Ομοσπονδιών Ατόμων με Αναπηρία, προκειμένου για τις ιδιαίτερες ανάγκες των ατόμων από κάθε κατηγορία αναπηρίας. Ειδικότερα, τα ανωτέρω σχέδια περιλαμβάνουν, ιδίως:
α. διαδικασίες για τη λήψη απόφασης οργανωμένης απομάκρυνσης πολιτών για λόγους προστασίας της ζωής ή της υγείας τους, από εν εξελίξει ή από επαπειλούμενο κίνδυνο ή απειλή,
β. εναλλακτικές οδεύσεις ασφαλούς απομάκρυνσης από εξελισσόμενο κίνδυνο και μέτρα εξασφάλισής της, όπως την προσωρινή μονοδρόμηση οδών διπλής κατεύθυνσης,
γ. εναλλακτικούς τρόπους και δυνατότητες μεταφοράς πολιτών, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης μέσων μαζικής μεταφοράς και ιδιωτικών μέσων, που θα ικανοποιούν και τις ανάγκες πολιτών με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις
δ. διαδικασίες για την ενημέρωση και την οργάνωση της απομάκρυνσης του κοινού, πριν και κατά τη διάρκειά της, συμπεριλαμβανομένων και των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις ή των ατόμων με μειωμένη κινητικότητα
ε. τον ορισμό τοπικών σημείων συγκέντρωσης σε περίπτωση κινδύνου, κατάλληλων και προσβάσιμων χώρων υποδοχής, προσωρινής καταφυγής, στέγασης και παροχής διοικητικής μέριμνας,
στ. μέριμνα για επαρκή αποθέματα ή γραμμή άμεσης τροφοδοσίας, προς κάλυψη των πρώτων αναγκών των πολιτών στα τοπικά σημεία συγκέντρωσης, σε είδη πρώτης ανάγκης, ρουχισμό, υποστηρικτικό εξοπλισμό ατόμων με αναπηρία και χρόνιες παθήσεις και φάρμακα.
5. Τα Γενικά Σχέδια Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών και Διαχείρισης Συνεπειών αναρτώνται στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, υπό τη μορφή πρακτικού οδηγού, ανά είδος κινδύνου. Τα περιφερειακά και τοπικά σχέδια των περιφερειών και των δήμων της περ. ε` της παρ. 1 των άρθρων 20 και 21 αναρτώνται αντίστοιχα στην ιστοσελίδα της αντίστοιχης περιφέρειας και του αντίστοιχου δήμου. Όλα τα σχέδια, γενικά, περιφερειακά και τοπικά αναρτώνται και σε προσβάσιμες μορφές.
6. Η επικαιροποίηση των οδηγιών και του σχεδιασμού της πολιτικής προστασίας, όπως περιέχεται στα Γενικά Σχέδια Αντιμετώπισης Έκτακτων Αναγκών και Διαχείρισης Συνεπειών, διενεργείται μέσω του ενιαίου ευρωπαϊκού αριθμού έκτακτης ανάγκης «112», η προσβασιμότητα του οποίου στα άτομα με αναπηρία διασφαλίζεται, σε κάθε εξελισσόμενη κρίση ή κίνδυνο με μήνυμα προς το σύνολο των πληττόμενων πολιτών σε μορφή προσβάσιμη σε αυτούς».
Στο τέλος της παρ. 3 πρέπει να προστεθεί η φράση: «να εγκρίνονται από τον προϊστάμενο της Αυτοτελους Δνσης Πολιτικής Προστασίας της οικείας Αποκεντρωμένης Διοίκησης». Δηλ. τα Περιφερειακά και Τοπικά Σχέδια θα πρέπει κάποιος ανώτερος φορέας να τα ελέγχει για την ορθότητά τους και αν φυσικά έχουν συνταχθεί ή επικαιροποιηθεί εντός προκαθορισμένου χρονικού διαστήματος. Υπάρχουν σχέδια Δήμων (Τοπικά) που είναι επιεικώς απαράδεκτα (αντιγραφή μόνο του Γενικού Σχεδίου της Γ.Γ.Π.Π.) και Δήμοι που δεν έχουν ακόμη συντάξει σχέδια (εδώ και σχεδόν 4 χρόνια από την ισχύ του νόμου 4662/2020).
Μάλιστα, να προβλέπονται και επιπτώσεις (πειθαρχικές ποινές) στους υπευθύνους για τη μη σύνταξη των σχετικών Σχεδίων (και των Ειδικών Σχεδίων για την προληπτική οργανωμένη απομάκρυνση πολιτών της παρ.4).
Άρθρο 8.
Υποχρεούνται όλοι οι Δήμοι-κοινότητες εντός εύλογου χρόνου απο την δημοσιοποίηση του Νόμου ,σε συνεργασία με τα αρμόδια τμηματα των περιφερειών να έχουν ελέγξει- ανασυντάξει τα σχέδια που προβλέπονται για τις διάφορες έκτακτες καταστροφές.
Απαραίτητα εντός εύλογου χρόνου ,ειδικά να συντάξουν ένα μνημόνιο- σχέδιο προετοιμασίας για μια έκτακτη ανάγκη,μεγάλης καταστροφής, όπου σε αυτό να οργανώνει αναλυτικά το προσωπικό ( Δημοτικοί υπάλληλοι – εθελοντές ), τα υλικά ,τον χώρο αποθήκευσης την ανάπτυξη και τον τρόπο ενεργείας ενός κλιμακίου άμεσης βοήθειας , την αναπλήρωση προσωπικού, υλικών και τροφοδοσίας ,καθώς την γενική οργάνωση των παραπάνω .
Το μνημόνιο μπορεί να προβλέπει τρόπους παρασκευής έκτακτου συσσιτίου για κάλυψη αναγκών σίτισης μέρους του πληθυσμού της κάθε τοπικής περιοχής και κοινότητας με την συνδρομή και συνεργασία των διαφόρων συλλόγων, κυρίως πολιτιστικών ,της κάθε κοινότητας ,οι οποίοι θα συμπεριληφθούν στο μνημόνιο .
Άρθρο 9.
Ο κάθε Δήμος να ενημερώνει περιοδικά η όποτε κρίνεται αναγκαίο την υποχρέωση των Δημοτών για την τήρηση του οικογενειακού σχεδίου έκτακτης ανάγκης το οποίο προβλέπει ενέργειες λειτουργίας, αποθέματα νερού τροφής και υλικών σύμφωνα με την οδηγία του Υπουργείου πολιτικής προστασίας.
Τα Γενικά καθώς και τα Περιφερειακά και Τοπικά Σχέδια Αντιμετώπισης Εκτάκτων Αναγκών και Διαχείρισης Συνεπειών να προβλεφθεί ρητώς ώστε να αναρτώνται και στο Πρόγραμμα ΔΙΑΥΓΕΙΑ, με σκοπό την ευρεία δημοσιότητα τους.
Επίσης είναι μέγα λάθος η ρύθμιση της παρ. 3 σύμφωνα με την οποία τα Περιφερειακά και Τοπικά Σχέδια καταρτίζονται από την Αυτοτελή Διεύθυνση Πολιτικής Προστασίας των Περιφερειών και τα Αυτοτελή Τμήματα Πολιτικής Προστασίας των Δήμων, αντίστοιχα, Και τούτο γιατί, αφού υπό το ισχύον σήμερα καθεστώς αρκετές Περιφέρειες και πολλοί Δήμοι καταρτίζουν ή επικαιροποιούν αυτά όποτε θέλουν και όχι στο χρόνο που τους ορίζεται από τα Γενικά Σχέδια της ΓΓΠΠ. Είναι αρκετά σοβαρό το ζήτημα των Σχεδίων και πρέπει να ληφθεί μέριμνα, ώστε να προβλέπεται ρητά ο τρόπος και η διαδικασία η ΓΓΠΠ να ελέγχει τις Περιφέρειες και τους Δήμους, αν συντάσσουν και πότε τα Σχέδια τους.-
Ενδιαφέρον