Γενικά σχόλια
Α. Όπως και στο σχέδιο νόμου για την τροποποίηση του ν. 4002/2011 δεν συμπεριλαμβάνονταν η κατηγορία RNG , έτσι δεν συμπεριλαμβάνεται και στο υπό διαβούλευση κείμενο.
Προτείνεται και πάλι να συμπεριληφθεί ολόκληρη η κατηγορία RNG παιγνίων και να κατηγοριοποιηθούν.
Αιτιολόγηση της πρότασης:
Ο προς δημόσια διαβούλευση Κανονισμός για τα «λοιπά διαδικτυακά παίγνια» εξαιρεί τα παιχνίδια με γεννήτρια τυχαίων αριθμών (RNG).
Η εξαίρεση του συγκεκριμένου τύπου παιχνιδιού θα επηρεάσει αρνητικά το μέγεθος της εγχώριας διαδικτυακής αγοράς και κατά συνέπεια τα έσοδα του δημοσίου. Με βάση την σημερινή αγορά διαδικτυακού στοιχηματισμού το 15,3% του συνολικού τζίρου αφορά στη συγκεκριμένη κατηγορία παιχνιδιών (RNG) , αποδίδοντας στο δημόσιο περίπου €18 εκ. Με βάση τις ευρωπαϊκές τάσεις εκτιμάται ότι η κατηγορία αυτή έχει προοπτική να διπλασιαστεί στο άμεσο μέλλον, με δυνητική συνέπεια την απώλεια ετήσιων εσόδων για το δημόσιο της τάξεως των €35-40 εκ.
Παράλληλα, θα πρέπει να τονιστεί ότι η εξαίρεση της κατηγορίας των RNG παιγνίων ευνοεί τους μη αδειοδοτημένους παρόχους και ενέχει το σοβαρό κίνδυνο μετακίνησης των παικτών σε μη αδειοδοτημένα sites, ενώ ταυτόχρονα λειτουργεί ανασταλτικά προς υποψήφιους επενδυτές / παρόχους δημιουργώντας μη ανταγωνιστικό περιβάλλον. Επιπρόσθετα, αφαιρεί από τις εταιρείες τη δυνατότητα αξιοποίησης Cross selling και της παροχής ευρείας γκάμας παιχνιδιών, όπως συμβαίνει σήμερα στο ελληνικό στοιχηματικό διαδικτυακό χώρο.
Σημειώνεται ότι στην πλειονότητα των Ευρωπαϊκών χωρών οι άδειες περιλαμβάνουν την κατηγορία RNG παιγνίων. Ενδεικτικά, κατά μ.ο. ανα φορέα στοιχηματισμού υπάρχουν στην Ισπανία 79 slots games, 10 table games και 7 jackpot games, στο Ηνωμένο Βασίλειο 381 slots games, 41 table games και 34 jackpot games και στη Γερμανία 248 slots games, 32 table games και 27 jackpot games.
Δεδομένου ότι η πρόταση αφήνει ασαφείς τις παραλλαγές των εν λόγω παιγνίων θα πρέπει να οριστούν συγκεκριμένα οι κατηγορίες στο σύνολο των παιχνιδιών αυτής της λειτουργίας και να επιβληθεί η πιστοποίηση και ο τακτικός έλεγχος για τα συγκεκριμένα παιχνίδια όπως στην διεθνή αγορά.
Συνοψίζοντας, η προτεινόμενη εξαίρεση των παιγνίων RNG θα έχει τις παρακάτω συνέπειες:
• Σημαντική μείωση εσόδων για το Ελληνικό Δημόσιο.
• Μη ελκυστική αγορά για τον παίκτη.
• Μη ελκυστική αγορά για τον υποψήφιο πάροχο, και κατά συνέπεια λιγότερο ανταγωνιστική αγορά.
• Ώθηση ολόκληρης της κατηγορίας RNG παιγνίων σε μη αδειοδοτημένους παρόχους.
•
Με βάση το σημερινό μεταβατικό στάδιο που επιτρέπει-αναγνωρίζει τα έσοδα από την κατηγορία RNG και έχει διαμορφώσει την Ελληνική αγορά σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά μοντέλα προτείνουμε να συμπεριληφθεί ολόκληρη η κατηγορία RNG παιγνίων και να κατηγοριοποιηθούν ανά RNG παίγνιο."
Β. Δεν διευκρινίζεται πως η παραχώρηση του δικαιώματος διεξαγωγής γίνεται από τα Δημόσιο αφού όλη η διαδικασία υποβολής, χορήγησης κλπ της άδειας γίνεται από την Ε.Ε.Π.Π.
Γ. Επειδή στον ορισμό «Ρυθμιστικό Πλαίσιο» γίνεται αναφορά στις συμβάσεις παραχώρησης των αδειών, και δεν υπάρχει άλλη πρόβλεψη στο κείμενο του κανονισμού, προτείνεται όπως, για λόγους ισότητάς με τα καζίνο και την ΟΠΑΠ ΑΕ, αλλά και για λόγους ενότητας του θεσμικού πλαισίου των τυχερών παιχνιδιών να προβλεφθεί και για τη διαδικασία της on line διεξαγωγής τυχερών παιχνιδιών μέσω διαδικτύου η υπογραφή σχετικής σύμβασης παραχώρησης μεταξύ του αδειούχου και του Ελληνικού Δημοσίου εκπροσωπούμενου από τον Υπουργό των Οικονομικών.
Δ. Στον υπό Διαβούλευση Κανονισμό προβλέπεται σωρεία αποφάσεων-εγκρίσεων που θα πρέπει να εκδίδει η ΕΕΕΠ (χορήγηση αδειών, απόφαση για την πλήρωση των προϋποθέσεων για την έναρξη διεξαγωγής παιγνίων, αποφάσεις για τις άδειες καταλληλότητας, αποφάσεις για έγκριση προσφοράς γεγονότων κλπ) σε σχέση με την Εποπτεία και των Έλεγχο των Παιγνίων, χωρίς ωστόσο να προβλέπεται το χρονικό διάστημα εντός του οποίου αυτές θα πρέπει να εκδίδονται, αλλά και, κυρίως, η δυνατότητα άσκησης ένδικων μέσων επί αυτών. Η δυνατότητα άσκησης ένδικων μέσων αλλά και το σύντομο χρονικό διάστημα εκδίκασής τους είναι αναγκαίες προϋποθέσεις για την εύρυθμη λειτουργία των Κατόχων Αδειών και της αγοράς. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να προβλεφθεί στον υπό διαβούλευση νόμο ότι η ΕΕΕΠ υποχρεούται να εκδίδει τις προβλεπόμενες στο νόμο και τον κανονισμό αποφάσεις εντός διμήνου από την υποβολή των αντίστοιχων αιτήσεων και ότι όλες οι ανωτέρω αποφάσεις της ΕΕΕΠ δύνανται να προσβάλλονται με προσφυγή ουσίας ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών με πρόβλεψη για εκδίκαση της υπόθεσης εντός τριμήνου. Η καθιέρωση δικαιώματος προσφυγής κατά των αποφάσεων της ΕΕΕΠ, προσδοκούμε ότι θα διασφαλίσει τον αποτελεσματικό κατ’ ουσία έλεγχο των αποφάσεων της ρυθμιστικής αρχής που διαφορετικά θα υποβάλλονται μόνο σε ακυρωτικό έλεγχο. Με αίτηση ακυρώσεως, ενώπιον του Συμβουλίου της Επικτρατείας, θα πρέπει να προσβάλλονται μόνο οι Κανονιστικές Αποφάσεις της Αρχής. Με τη διαδικασία της προσφυγής ουσίας, θα εξετάζονται και ουσία οι αποφάσεις της Αρχής, κάτι που θεωρούμε αναγκαίο για την ορθή απονομή της Δικαιοσύνης, αλλά και θα επιτευχθεί ταχύτητα και αποτελεσματικότητα στην επίλυση διαφορών ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου, καθώς οι διαδικασίες ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας είναι ιδιαίτερα χρονοβόρες, ενώ θα παρέχεται η δυνατότητα να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά τυχόν θέματα ουσίας, που διαφορετικά θα μείνουν ανεξέλεγκτα.
E. To άρθρο 29 του ν. 4002/2011 (και όπως προβλέπεται η τροποποίησή του από το Σχέδιο Νόμου) αναφέρει ότι ο Κανονισμός Παιγνίων θα ρυθμίζει σωρεία θεμάτων –έχει 31 παραγράφους- που τελικά όμως δεν περιλαμβάνονται στο σύνολό τους στον υπό Διαβούλευση Κανονισμό πχ. Διοικητικά μέτρα και κυρώσεις, διαδικασίες ελέγχου κλπ)
ΣΤ . Δεν προβλέπεται στον Κανονισμό η απαίτηση του άρθρου 5 (τροποποίηση άρθρου 31 ν.4002/2011) για το ποσό που πρέπει να διατηρεί ο κάτοχος άδειας σε τραπεζικό ίδρυμα. (βλ. σχόλιο που είχαμε κάνει στη διαβούλευση)
«Άρθρο 05 – Τροποποίηση του άρθρου 31 του ν. 4002/2011
Παράγραφος 2. Εισάγει νέα ρύθμιση για την υποχρέωση κατάθεσης σε τραπεζικό ίδρυμα κλπ. το οποίο καθορίζεται από τον Κανονισμό Παιγνίων για δε το ύψος του ποσού ορίζεται ότι θα λαμβάνεται υπόψη το είδος και το εύρος της άδειας. Η ρύθμιση είναι ασαφής γιατί δεν προβλέπεται η δικαιολογητική βάση για την εισαγωγή της ούτε επαρκή κριτήρια για τον υπολογισμό του ποσού αυτού. Επίσης δεδομένου ότι προβλέπεται η ύπαρξη εγγυητικής επιστολής του άρθρου 9 παρ. 7, καθ’ όλη τη διάρκεια της άδειας, η υποχρέωση διατήρησης ενός επιπλέον ποσού από τους παρόχους αποτελεί πρόσθετη και διπλή επιβάρυνση γι’ αυτούς αφού δεσμεύουν ένα επιπλέον ποσό που δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν για όλο το χρονικό διάστημα διατήρησης της άδειάς τους."
Ζ. Το άρθρο 11 του Σχεδίου νόμου προέβλεπε και χρόνο διατήρησης /διαγραφής κλπ για τον κατάλογο μη αδειοδοτημένων παρόχων (Black List). Δεν υπάρχουν σχετικές προβλέψεις στον Κανονισμό (βλ. παλαιό σχόλιο στο Σχέδιο Νόμου παρακάτω):
«Άρθρο 11 – Τροποποίηση του άρθρου 48 του ν. 4002/2011
Παράγραφος 3. Προτείνεται να καθοριστεί μέχρι την έναρξη ισχύος του Σχεδίου Νόμου, το χρονικό διάστημα διατήρησης της εγγραφής , οι προϋποθέσεις διαγραφής, καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή των διατάξεων.
Η. Για λόγους ίσης μεταχείρισης όλων των παρόχων των τυχερών παιγνίων, προτείνεται όπως καθοριστεί οριζόντια και για όλους τους παρόχους (επίγειους και διαδικτυακούς) ένα ενιαίο ηλικιακό όριο συμμετοχής των παικτών στα παίγνια.
Θ . Θα πρέπει για όλες τις περιπτώσεις στις οποίες προβλέπεται έκδοση αποφάσεων της ΕΕΕΠ (εγκρίσεις για άδειες, μητρώα καταλληλότητας κλπ) να υπάρχει ενιαία πρόβλεψη για το χρονικό διάστημα εντός των οποίων θα εκδίδονται από τη Ε.Ε.Π.Π οι ανωτέρω αποφάσεις καθώς και να αναφέρεται ο τρόπος άσκησης ενδίκων μέσων. (βλ. γενικό σχόλιο Δ).
Γενικά σχόλια Α. Όπως και στο σχέδιο νόμου για την τροποποίηση του ν. 4002/2011 δεν συμπεριλαμβάνονταν η κατηγορία RNG , έτσι δεν συμπεριλαμβάνεται και στο υπό διαβούλευση κείμενο. Προτείνεται και πάλι να συμπεριληφθεί ολόκληρη η κατηγορία RNG παιγνίων και να κατηγοριοποιηθούν. Αιτιολόγηση της πρότασης: Ο προς δημόσια διαβούλευση Κανονισμός για τα «λοιπά διαδικτυακά παίγνια» εξαιρεί τα παιχνίδια με γεννήτρια τυχαίων αριθμών (RNG). Η εξαίρεση του συγκεκριμένου τύπου παιχνιδιού θα επηρεάσει αρνητικά το μέγεθος της εγχώριας διαδικτυακής αγοράς και κατά συνέπεια τα έσοδα του δημοσίου. Με βάση την σημερινή αγορά διαδικτυακού στοιχηματισμού το 15,3% του συνολικού τζίρου αφορά στη συγκεκριμένη κατηγορία παιχνιδιών (RNG) , αποδίδοντας στο δημόσιο περίπου €18 εκ. Με βάση τις ευρωπαϊκές τάσεις εκτιμάται ότι η κατηγορία αυτή έχει προοπτική να διπλασιαστεί στο άμεσο μέλλον, με δυνητική συνέπεια την απώλεια ετήσιων εσόδων για το δημόσιο της τάξεως των €35-40 εκ. Παράλληλα, θα πρέπει να τονιστεί ότι η εξαίρεση της κατηγορίας των RNG παιγνίων ευνοεί τους μη αδειοδοτημένους παρόχους και ενέχει το σοβαρό κίνδυνο μετακίνησης των παικτών σε μη αδειοδοτημένα sites, ενώ ταυτόχρονα λειτουργεί ανασταλτικά προς υποψήφιους επενδυτές / παρόχους δημιουργώντας μη ανταγωνιστικό περιβάλλον. Επιπρόσθετα, αφαιρεί από τις εταιρείες τη δυνατότητα αξιοποίησης Cross selling και της παροχής ευρείας γκάμας παιχνιδιών, όπως συμβαίνει σήμερα στο ελληνικό στοιχηματικό διαδικτυακό χώρο. Σημειώνεται ότι στην πλειονότητα των Ευρωπαϊκών χωρών οι άδειες περιλαμβάνουν την κατηγορία RNG παιγνίων. Ενδεικτικά, κατά μ.ο. ανα φορέα στοιχηματισμού υπάρχουν στην Ισπανία 79 slots games, 10 table games και 7 jackpot games, στο Ηνωμένο Βασίλειο 381 slots games, 41 table games και 34 jackpot games και στη Γερμανία 248 slots games, 32 table games και 27 jackpot games. Δεδομένου ότι η πρόταση αφήνει ασαφείς τις παραλλαγές των εν λόγω παιγνίων θα πρέπει να οριστούν συγκεκριμένα οι κατηγορίες στο σύνολο των παιχνιδιών αυτής της λειτουργίας και να επιβληθεί η πιστοποίηση και ο τακτικός έλεγχος για τα συγκεκριμένα παιχνίδια όπως στην διεθνή αγορά. Συνοψίζοντας, η προτεινόμενη εξαίρεση των παιγνίων RNG θα έχει τις παρακάτω συνέπειες: • Σημαντική μείωση εσόδων για το Ελληνικό Δημόσιο. • Μη ελκυστική αγορά για τον παίκτη. • Μη ελκυστική αγορά για τον υποψήφιο πάροχο, και κατά συνέπεια λιγότερο ανταγωνιστική αγορά. • Ώθηση ολόκληρης της κατηγορίας RNG παιγνίων σε μη αδειοδοτημένους παρόχους. • Με βάση το σημερινό μεταβατικό στάδιο που επιτρέπει-αναγνωρίζει τα έσοδα από την κατηγορία RNG και έχει διαμορφώσει την Ελληνική αγορά σύμφωνα με τα Ευρωπαϊκά μοντέλα προτείνουμε να συμπεριληφθεί ολόκληρη η κατηγορία RNG παιγνίων και να κατηγοριοποιηθούν ανά RNG παίγνιο." Β. Δεν διευκρινίζεται πως η παραχώρηση του δικαιώματος διεξαγωγής γίνεται από τα Δημόσιο αφού όλη η διαδικασία υποβολής, χορήγησης κλπ της άδειας γίνεται από την Ε.Ε.Π.Π. Γ. Επειδή στον ορισμό «Ρυθμιστικό Πλαίσιο» γίνεται αναφορά στις συμβάσεις παραχώρησης των αδειών, και δεν υπάρχει άλλη πρόβλεψη στο κείμενο του κανονισμού, προτείνεται όπως, για λόγους ισότητάς με τα καζίνο και την ΟΠΑΠ ΑΕ, αλλά και για λόγους ενότητας του θεσμικού πλαισίου των τυχερών παιχνιδιών να προβλεφθεί και για τη διαδικασία της on line διεξαγωγής τυχερών παιχνιδιών μέσω διαδικτύου η υπογραφή σχετικής σύμβασης παραχώρησης μεταξύ του αδειούχου και του Ελληνικού Δημοσίου εκπροσωπούμενου από τον Υπουργό των Οικονομικών. Δ. Στον υπό Διαβούλευση Κανονισμό προβλέπεται σωρεία αποφάσεων-εγκρίσεων που θα πρέπει να εκδίδει η ΕΕΕΠ (χορήγηση αδειών, απόφαση για την πλήρωση των προϋποθέσεων για την έναρξη διεξαγωγής παιγνίων, αποφάσεις για τις άδειες καταλληλότητας, αποφάσεις για έγκριση προσφοράς γεγονότων κλπ) σε σχέση με την Εποπτεία και των Έλεγχο των Παιγνίων, χωρίς ωστόσο να προβλέπεται το χρονικό διάστημα εντός του οποίου αυτές θα πρέπει να εκδίδονται, αλλά και, κυρίως, η δυνατότητα άσκησης ένδικων μέσων επί αυτών. Η δυνατότητα άσκησης ένδικων μέσων αλλά και το σύντομο χρονικό διάστημα εκδίκασής τους είναι αναγκαίες προϋποθέσεις για την εύρυθμη λειτουργία των Κατόχων Αδειών και της αγοράς. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να προβλεφθεί στον υπό διαβούλευση νόμο ότι η ΕΕΕΠ υποχρεούται να εκδίδει τις προβλεπόμενες στο νόμο και τον κανονισμό αποφάσεις εντός διμήνου από την υποβολή των αντίστοιχων αιτήσεων και ότι όλες οι ανωτέρω αποφάσεις της ΕΕΕΠ δύνανται να προσβάλλονται με προσφυγή ουσίας ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών με πρόβλεψη για εκδίκαση της υπόθεσης εντός τριμήνου. Η καθιέρωση δικαιώματος προσφυγής κατά των αποφάσεων της ΕΕΕΠ, προσδοκούμε ότι θα διασφαλίσει τον αποτελεσματικό κατ’ ουσία έλεγχο των αποφάσεων της ρυθμιστικής αρχής που διαφορετικά θα υποβάλλονται μόνο σε ακυρωτικό έλεγχο. Με αίτηση ακυρώσεως, ενώπιον του Συμβουλίου της Επικτρατείας, θα πρέπει να προσβάλλονται μόνο οι Κανονιστικές Αποφάσεις της Αρχής. Με τη διαδικασία της προσφυγής ουσίας, θα εξετάζονται και ουσία οι αποφάσεις της Αρχής, κάτι που θεωρούμε αναγκαίο για την ορθή απονομή της Δικαιοσύνης, αλλά και θα επιτευχθεί ταχύτητα και αποτελεσματικότητα στην επίλυση διαφορών ενώπιον του Διοικητικού Εφετείου, καθώς οι διαδικασίες ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας είναι ιδιαίτερα χρονοβόρες, ενώ θα παρέχεται η δυνατότητα να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά τυχόν θέματα ουσίας, που διαφορετικά θα μείνουν ανεξέλεγκτα. E. To άρθρο 29 του ν. 4002/2011 (και όπως προβλέπεται η τροποποίησή του από το Σχέδιο Νόμου) αναφέρει ότι ο Κανονισμός Παιγνίων θα ρυθμίζει σωρεία θεμάτων –έχει 31 παραγράφους- που τελικά όμως δεν περιλαμβάνονται στο σύνολό τους στον υπό Διαβούλευση Κανονισμό πχ. Διοικητικά μέτρα και κυρώσεις, διαδικασίες ελέγχου κλπ) ΣΤ . Δεν προβλέπεται στον Κανονισμό η απαίτηση του άρθρου 5 (τροποποίηση άρθρου 31 ν.4002/2011) για το ποσό που πρέπει να διατηρεί ο κάτοχος άδειας σε τραπεζικό ίδρυμα. (βλ. σχόλιο που είχαμε κάνει στη διαβούλευση) «Άρθρο 05 – Τροποποίηση του άρθρου 31 του ν. 4002/2011 Παράγραφος 2. Εισάγει νέα ρύθμιση για την υποχρέωση κατάθεσης σε τραπεζικό ίδρυμα κλπ. το οποίο καθορίζεται από τον Κανονισμό Παιγνίων για δε το ύψος του ποσού ορίζεται ότι θα λαμβάνεται υπόψη το είδος και το εύρος της άδειας. Η ρύθμιση είναι ασαφής γιατί δεν προβλέπεται η δικαιολογητική βάση για την εισαγωγή της ούτε επαρκή κριτήρια για τον υπολογισμό του ποσού αυτού. Επίσης δεδομένου ότι προβλέπεται η ύπαρξη εγγυητικής επιστολής του άρθρου 9 παρ. 7, καθ’ όλη τη διάρκεια της άδειας, η υποχρέωση διατήρησης ενός επιπλέον ποσού από τους παρόχους αποτελεί πρόσθετη και διπλή επιβάρυνση γι’ αυτούς αφού δεσμεύουν ένα επιπλέον ποσό που δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν για όλο το χρονικό διάστημα διατήρησης της άδειάς τους." Ζ. Το άρθρο 11 του Σχεδίου νόμου προέβλεπε και χρόνο διατήρησης /διαγραφής κλπ για τον κατάλογο μη αδειοδοτημένων παρόχων (Black List). Δεν υπάρχουν σχετικές προβλέψεις στον Κανονισμό (βλ. παλαιό σχόλιο στο Σχέδιο Νόμου παρακάτω): «Άρθρο 11 – Τροποποίηση του άρθρου 48 του ν. 4002/2011 Παράγραφος 3. Προτείνεται να καθοριστεί μέχρι την έναρξη ισχύος του Σχεδίου Νόμου, το χρονικό διάστημα διατήρησης της εγγραφής , οι προϋποθέσεις διαγραφής, καθώς και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή των διατάξεων. Η. Για λόγους ίσης μεταχείρισης όλων των παρόχων των τυχερών παιγνίων, προτείνεται όπως καθοριστεί οριζόντια και για όλους τους παρόχους (επίγειους και διαδικτυακούς) ένα ενιαίο ηλικιακό όριο συμμετοχής των παικτών στα παίγνια. Θ . Θα πρέπει για όλες τις περιπτώσεις στις οποίες προβλέπεται έκδοση αποφάσεων της ΕΕΕΠ (εγκρίσεις για άδειες, μητρώα καταλληλότητας κλπ) να υπάρχει ενιαία πρόβλεψη για το χρονικό διάστημα εντός των οποίων θα εκδίδονται από τη Ε.Ε.Π.Π οι ανωτέρω αποφάσεις καθώς και να αναφέρεται ο τρόπος άσκησης ενδίκων μέσων. (βλ. γενικό σχόλιο Δ).