ΘΕΜΑ 11: Συμβάσεις ανατιθέμενες κατ’ αποκλειστικότητα

α) Υφίσταται, σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης ή/και σε εθνικό επίπεδο, γενικός ορισμός μειονεκτούντων προσώπων και ανθρώπων με αναπηρία; Σε περίπτωση καταφατικής απάντησης, θεωρείτε σκόπιμη τη χρήση του/ των ορισμού/ών αυτών για την εφαρμογή των άρθρων 20 της οδηγίας 2014/24/ΕΕ και 38 της οδηγίας 2014/25/ΕΕ; παρακαλώ προσδιορίστε αναφέροντας τις σχετικές διατάξεις [με χρήση ελεύθερου κειμένου].
β) Θεωρείτε ότι κατά την ενσωμάτωση, η δυνατότητα “ανάθεσης συμβάσεων κατ’ αποκλειστικότητα», ενδείκνυται:
(i) να αποτελέσει υποχρέωση των αναθετουσών αρχών/αναθέτοντων φορέων ή
(ii) να εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια τoυς ώστε να εκτιμούν ad hoc, το είδος της υπό ανάθεσης σύμβασης και τις ειδικές κάθε φορά περιστάσεις και απαιτήσεις αυτής;
Διευκρινήσεις: Η ερώτηση απαντάται με επιλογή μίας εκ των προτεινόμενων λύσεων. Ειδικότερα, σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις των οδηγιών (οι οποίες δεν αποτελούν νέα ρύθμιση αλλά περιλαμβάνονταν ήδη στα άρθρα 19 και 28 των Οδηγιών 2004/18/ΕΚ και 2004/17/ΕΚ αντίστοιχα), παρέχεται η δυνατότητα στα κράτη μέλη να παραχωρούν κατ’ αποκλειστικότητα το δικαίωμα συμμετοχής σε διαδικασίες δημόσιων συμβάσεων σε προστατευόμενα εργαστήρια και οικονομικούς φορείς που έχουν ως κύριο σκοπό την κοινωνική και επαγγελματική ένταξη προσώπων με αναπηρία ή μειονεκτούντων προσώπων ή να προβλέπουν την εκτέλεση των συμβάσεων αυτών στο πλαίσιο προγραμμάτων προστατευόμενης απασχόλησης, εφόσον περισσότεροι από τουλάχιστον 30 % των εργαζομένων στα εργαστήρια, τους οικονομικούς φορείς ή τα προγράμματα αυτά είναι εργαζόμενοι με αναπηρία ή μειονεκτούντες εργαζόμενοι. Αντιστοίχως, σημειώνεται ότι κατά την ενσωμάτωση των σχετικών άρθρων των οδηγιών 2004/18/ΕΚ και 2004/17/ΕΚ , προκρίθηκε η λύση της μεταφοράς της διακριτικής ευχέρειας του κράτους μέλους, ως αναφέρεται στις οδηγίες, σε διακριτική ευχέρεια της αναθέτουσας αρχής.
γ) Σε περίπτωση επιλογής της περίπτωσης (β.i), ποια τυχόν ειδικότερα μέτρα προτείνετε να θεσπισθούν για την εφαρμογή της διάταξης [με χρήση ελεύθερου κειμένου];
δ) Σε περίπτωση επιλογής της περίπτωσης (β.ii), θεωρείτε ότι θα πρέπει να καθορισθούν σχετικά κριτήρια για την ορθή εφαρμογή της; Παρακαλώ προσδιορίστε [με χρήση ελεύθερου κειμένου].
Διευκρινήσεις: Καλείστε να προσδιορίστε τα σχετικά κριτήρια καθώς το ενδεδειγμένο (νομικό) εργαλείο εφαρμογής τους (π.χ να καταστούν υποχρεωτικά ή μη δεσμευτικά με τη μορφή Κατευθυντηρίων Οδηγιών) προκειμένου να διευκολυνθούν οι αναθέτουσες αρχές/αναθέτοντες φορείς κατά τον έλεγχο συνδρομής των προϋποθέσεων εφαρμογής που τίθενται από τις οδηγίες για την ανάθεση συμβάσεων κατ’ αποκλειστικότητα.
Διευκρινήσεις για τις ερωτήσεις (γ) και (δ): Λόγω της σπουδαιότητας της ενσωμάτωσης της κοινωνικής διάστασης στις διαδικασίες σύναψης και εκτέλεσης δημοσίων συμβάσεων και του γεγονότος της έλλειψης εξειδίκευσης κατά την ενσωμάτωση των οδηγιών 2004/18 και 17, προβλέφθηκε, με το ν. 4019/2011 (216/Α) “Κοινωνική Οικονομία και Κοινωνική επιχειρηματικότητα και άλλες διατάξεις” και ειδικότερα με το άρθρο 16 αυτού “Δημόσιες συμβάσεις κοινωνικής αναφοράς”, η σύσταση εννεαμελούς Διυπουργικής Επιτροπής με έργο, μεταξύ άλλων, την εισήγηση για την εφαρμογή των διατάξεων σχετικά με τις συμβάσεις που δύνανται να ανατεθούν κατ’ αποκλειστικότητα και τους ειδικότερους όρους ανάθεσης συμβάσεων κοινωνικής αναφοράς καθώς και την εφαρμογή της κοινωνικής ρήτρας εκτέλεσης στις δημόσιες συμβάσεις.
ε) Για ποια είδη συμβάσεων, θεωρείται ότι ενδείκνυται η ενεργοποίηση της δυνατότητας ανάθεσης κατ’ αποκλειστικότητα;
στ) Εξ’ όσων είστε σε θέση να γνωρίζετε, τηρούνται στην Ελλάδα Μητρώα/Βάσεις δεδομένων/Αρχεία, προστατευόμενων εργαστηρίων ή/και οικονομικών φορέων που έχουν ως κύριο σκοπό την κοινωνική και επαγγελματική ένταξη προσώπων με αναπηρία ή μειονεκτούντων προσώπων; παρακαλώ προσδιορίστε [με χρήση ελεύθερου κειμένου].
ζ) Σε περίπτωση καταφατικής απάντησης στην προηγούμενη ερώτηση, παρακαλώ προσδιορίστε [με χρήση ελεύθερου κειμένου]:
(I)ποιο θεσμικό πλαίσιο διέπει τη λειτουργία ενός εκάστου εξ αυτών;
(ii) ποιος/οι είναι ο/οι αρμόδιος/οι φορείς για την τήρησή τους και
(iii) ποιες οι προϋποθέσεις ένταξης;
η) Περιλαμβάνει φορείς όπου τουλάχιστον το 30% των εργαζομένων τους είναι εργαχζόμενοι με αναπηρία ή μειονεκτούντες εργαζόμενοι; Εάν όχι, είναι δυνατόν να εξαχθεί σχετικός κατάλογος σε εύλογο χρονικό διάστημα; παρακαλώ προσδιορίστε [με χρήση ελεύθερου κειμένου].
Διευκρινήσεις: Το ποσοστό των μειονεκτούντων εργαζομένων ή των εργαζομένων με αναπηρία μειώθηκε με τις νέες οδηγίες και ορίσθηκε στο 30% τουλάχιστον των εργαζομένων, αντί της προϋπόθεσης περί πλειοψηφίας αυτών που είχε ορισθεί με το προγενέστερο καθεστώς . Επιπλέον, πλην των προστατευόμενων εργαστηρίων προστέθηκαν και οι οικονομικοί φορείς που έχουν ως κύριο σκοπό την κοινωνική και επαγγελματική ένταξη προσώπων με αναπηρία ή μειονεκτούντων προσώπων. Εάν υφίστανται τα εν λόγω στοιχεία ή δύνανται να εξαχθούν από τις τηρούμενες Βάσεις/Αρχεία /Μητρώα, θα διευκολυνόταν η εφαρμογή του εν λόγω άρθρου.
θ) Έχουν τυχόν προκριθεί επιμέρους είδη συμβάσεων προμηθειών, υπηρεσιών ή/και έργων για τα οποία έχει θεσμοθετηθεί ή είναι ώριμη η θεσμοθέτηση ανάθεσης τους κατ’ αποκλειστικότητα; παρακαλώ προσδιορίστε [με χρήση ελεύθερου κειμένου].
Διευκρινήσεις: Σύμφωνα με την αιτιολογική σκέψη 36 της οδηγίας 2014/24/ΕΕ και 51 της οδηγίας 2014/25/ΕΕ, ορίζεται ότι »είναι σκόπιμο να προβλεφθεί ότι τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να παραχωρούν κατ’ αποκλειστικότητα στα εργαστήρια ή τις επιχειρήσεις αυτές το δικαίωμα συμμετοχής σε διαδικασίες ανάθεσης δημόσιων συμβάσεων ή σε ορισμένα τμήματα δημόσιων συμβάσεων, ή να τους αναθέτουν κατ’ αποκλειστικότητα την εκτέλεση συμβάσεων στο πλαίσιο προγραμμάτων προστατευόμενης απασχόλησης”.

  • «Ο ρόλος των Δ.Σ.Κ.Α. είναι καθοριστικής σημασίας για την ανάπτυξη της κοινωνικής οικονομίας και επιχειρηματικότητας σε διεθνές επίπεδο. Στη διεθνή βιβλιογραφία και πρακτική καταγράφονται οι έννοιες του social audit (κοινωνική ελεγκτική), του social accounting (κοινωνικής λογιστικής) καθώς και των social reporting standards (προτύπων κοινωνικής αναφοράς).

    Αξίζει να αναφερθεί ότι η θεσμική εμφάνιση της Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων (Ν. 4013/2011, ΦΕΚ Α΄ 204/15.09.2011 ) συμπίπτει με την ψήφιση του Ν. 4019/2011 (ΦΕΚ 216 Α/30-9-2011) για την κοινωνική οικονομία και κοινωνική επιχειρηματικότητα. Οφείλουμε να παρατηρήσουμε ότι η ΕΑΑΔΗΣΥ κατά τη σύστασή της θα έπρεπε στις αρμοδιότητές της να περιλαμβάνει και την έννοια των Δ.Σ.Κ.Α. και να αποτελεί τον ρυθμιστή και θεματοφύλακα της ορθής και νόμιμης διαδικασίας διενέργειας αυτού του τύπου συμβάσεων. Επιπλέον αν είχε γίνει η σχετική συνεννόηση σε νομοπαρασκευαστικό επίπεδο αρμόδια θα ήταν η εν λόγω ανεξάρτητη αρχή χωρίς να απαιτείται η εφαρμογή των παραγράφων 4 και 5 του άρθρου 16 του Ν. 4019 σχετικά με την εννεαμελή Διυπουργική επιτροπή η οποία μετά από 3 χρόνια δεν έχει ακόμη συσταθεί. Σε λειτουργικό επίπεδο, λοιπόν, κρίνεται ότι θα ήταν αποτελεσματικό η διαχείριση των Δ.Σ.Κ.Α. να διενεργείτο από την ΕΕΑΔΗΣΥ σε ενιαίο επίπεδο για να υπάρχει καλύτερη παρακολούθησή τους περιορίζοντας, με αυτό τον τρόπο, τη νομοθετική αποσπασματικότητα και πολυνομία και τη συνακόλουθη αναποτελεσματικότητα και περιορισμένη ωφέλεια για το κοινωνικό σύνολο και την οικονομία.

    Η θεσμική θωράκιση μέσω ενός άμεσα ενεργοποιημένου και συνεκτικού μηχανισμού παρακολούθησης από μια ανεξάρτητη αρχή θα παρέχει τα εχέγγυα διαφάνειας, δημοκρατικότητας και αποτελεσματικότητας του συστήματος, με την αποφυγή περιπτώσεων ενεργοποίησης συμβάσεων απευθείας ανάθεσης εκτός ορίων, με συνακόλουθες τις ενέργειες ελεγκτικών σωμάτων της διοίκησης και της δικαιοσύνης».

    Τα ανωτέρω είναι τμήμα δημοσιευμένης ερευνητικής εργασίας με τίτλο «Ο Νόμος 4019/2011 – Προϋποθέσεις λειτουργίας της Κοινωνικής Οικονομίας για μια βιώσιμη αγορά εργασίας» (Τζουβελέκας, Zoehrer, 1/2015, τ.3 «Κοινωνική Πολιτική»,ΕΕΚΠ). [http://eekp.gr/wp-content/uploads/2015/02/PERIODIKO-T-JAN-2015.pdf].
    Σε σχέση με την ερώτηση(γ) προκρίνοντας δηλ. την περίπτωση β.i):
    (i) να αποτελέσει υποχρέωση των αναθετουσών αρχών/αναθέτοντων φορέων,τυχόν ειδικότερα μέτρα που προτείνουμε να θεσπισθούν για την εφαρμογή της διάταξης
    είναι:
    *Να μην περιορίζεται μόνο στις Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις του Ν. 4019, αλλά σε κάθε τύπου και νομικής μορφής Κοινωνικές Επιχειρήσεις που πληρούν και εφαρμόζουν τα κριτήρια του Social Business Initiative (http://europa.eu/rapid/press-release_MEMO-11-735_en.htm?locale=en) (πρωτοβουλία της Ε.Ε) μιας και αναφερόμαστε σε ενσωμάτωση κοινοτικής οδηγίας ή και του EMES Network [http://www.emes.net/about-us/focus-areas/social-enterprise/].
    *Κριτήρια:κύριος στόχος η επίτευξη κοινωνικού αντικτύπου σε σχέση με τα κέρδη για τους ιδιοκτήτες ή τους μετόχους, η παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών με επιχειρηματικό και καινοτόμο τρόπο, τα πλεονάσματα χρησιμοποιούνται κυρίως για κοινωνικούς στόχους και η διοίκηση γίνεται με δημοκρατικό τρόπο από κοινωνικούς επιχειρηματίες με λογοδοσία και διαφάνεια, εμπλέκοντας τους εργαζόμενους, τους πελάτες και τα ενδιαφερόμενα μέρη που επηρεάζονται από την επιχειρηματική αυτή δραστηριότητα.
    *Να αξιολογούν αποδεδειγμένα τον κοινωνικό τους αντίκτυπο.
    Συγχαρητήρια για την ενσωμάτωση των δημοσίων συμβάσεων κοινωνικής αναφοράς αν και θεωρώ ότι θα πρέπει να επεκταθεί σε όλους τους τύπους και είδη συμβάσεων που άπτονται του ενδιαφέροντος της κοινωνικής οικονομίας και όχι μόνο στις κατηγορίες που αναφέρονται στη διαβούλευση.

    Με εκτίμηση
    Μανώλης Τζουβελέκας

  • 17 Απριλίου 2015, 11:36 | Γρηγόρης Κυριακού

    Για μια ομάδα υπηρεσιών και κυρίως αυτών που εντάσσονται στο πεδίο της κοινωνικής οικονομίας, θα μπορούσαν οι συμβάσεις να ανατίθενται υποχρεωτικά αποκλειστικά σε φορείς (πάλι όμως με διαγωνιστική διαδικασία)που ανήκουν στο πεδίο αυτό και εφόσον δεν υπάρχει ενδιαφέρον ο διαγωνισμός να είναι ανοικτός και για άλλους οικονομικούς φορείς.

    Σχετικά μητρώα διαθέτει το Υπουργείο Εργασίας. Αναφέρονται ενδεικτικά:
    – Μητρώο Κοινωνικών Επιχειρήσεων
    – Προστατευόμενα Εργαστήρια