Το άρθρο 348 του ν. 4412/2016 (Α΄ 147) αντικαθίσταται ως εξής:
«Άρθρο 348
Συγκρότηση της Αρχής
1. Η Αρχή αποτελείται από:
α) τον Πρόεδρο,
β) δέκα (10) Συμβούλους και
γ) τριάντα (30) μέλη.
2. Στις θέσεις του Προέδρου και των Συμβούλων της Αρχής επιλέγονται:
α) συνταξιούχοι Πρόεδροι, Αντιπρόεδροι ή Σύμβουλοι του Συμβουλίου της Επικρατείας,
β) συνταξιούχοι Πρόεδροι, Αντιπρόεδροι ή Σύμβουλοι του Ελεγκτικού Συνεδρίου ή
γ) συνταξιούχοι Πρόεδροι Εφετών Διοικητικών Δικαστηρίων με εμπειρία στο δίκαιο των δημόσιων συμβάσεων.
3. Στις θέσεις μελών επιλέγονται νομικοί που πληρούν τις προϋποθέσεις του άρθρου 2 του π.δ. 50/2001 (Α΄ 39), με ακαδημαϊκή ή επαγγελματική εξειδίκευση και πενταετή, τουλάχιστον, αποδεδειγμένη εμπειρία στο δίκαιο των δημόσιων συμβάσεων. Για την εφαρμογή της παρούσας, ως γνωστικό αντικείμενο κατά το άρθρο 2 του π.δ. 50/2001 λογίζεται το δίκαιο των δημόσιων συμβάσεων
4. Για την επιλογή του Προέδρου και των Συμβούλων δημοσιεύεται από τον Υπουργό Δικαιοσύνης, δημόσια πρόσκληση υποβολής αιτήσεων εκδήλωσης ενδιαφέροντος (υποψηφιότητας) από τους ενδιαφερόμενους. Οι αιτήσεις υποβάλλονται στο Υπουργείο Δικαιοσύνης, εντός δέκα (10) ημερών από τη δημοσίευση της πρόσκλησης, μαζί με τα δικαιολογητικά που ορίζονται σε αυτή. Κατάλογος των υποψηφίων υποβάλλεται στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής, εντός δέκα (10) ημερών από τη λήξη της προθεσμίας εκδήλωσης ενδιαφέροντος, με μέριμνα του Υπουργού Δικαιοσύνης, μαζί με πρόταση του ίδιου Υπουργού ως προς τα καταλληλότερα κατά σειρά πρόσωπα για την επιλογή του Προέδρου και των οκτώ (8) Συμβούλων για την αρμοδιότητα εξέτασης των προδικαστικών προσφυγών του άρθρου 360 και πρόταση του Υπουργού Ανάπτυξης και Επενδύσεων ως προς τα καταλληλότερα κατά σειρά πρόσωπα για την επιλογή δύο (2) Συμβούλων για τις αρμοδιότητες της παρ. 2 του άρθρου 2 του ν. 4013/2011 (Α΄204), μεταξύ των υποψηφίων που πληρούν τα κριτήρια επιλογής. Ο Πρόεδρος και οι Σύμβουλοι διορίζονται με πράξη του Υπουργικού Συμβουλίου, ύστερα από γνώμη της Επιτροπής Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής που παρέχεται σύμφωνα με τα οριζόμενα στον Κανονισμό της Βουλής.
Σε περίπτωση θανάτου, παραίτησης ή έκπτωσης ή με άλλο τρόπο αποχώρησης του Προέδρου ή Συμβούλου πριν από τη λήξη της θητείας του, εκδίδεται νέα δημόσια πρόσκληση υποβολής αιτήσεων εκδήλωσης ενδιαφέροντος και ακολουθείται η διαδικασία επιλογής της παρούσας. Στη περίπτωση εφαρμογής του προηγούμενου εδαφίου και μέχρι τον διορισμό του νέου Προέδρου, καθήκοντα Προέδρου ασκεί ο προτασσόμενος κατά τη σειρά διορισμού Σύμβουλος.
Τον Πρόεδρο, όταν κωλύεται ή απουσιάζει, αναπληρώνει ο προτασσόμενος κατά τη σειρά διορισμού Σύμβουλος και, σε περίπτωση κωλύματος αυτού, ο επόμενος Σύμβουλος.
5. Ο διορισμός των μελών γίνεται από τον Υπουργό Δικαιοσύνης. Η επιλογή υποψηφίων για τις θέσεις των μελών διενεργείται από τα Ανώτατο Συμβούλιο Επιλογής Προσωπικού (Α.Σ.Ε.Π.), σύμφωνα με τη διαδικασία του ν. 4765/2021 (Α΄ 6).
6. Η διαδικασία της παρ. 4 για την επιλογή και τον διορισμό σε θέσεις Προέδρου ή Συμβούλου αρχίζει με πρωτοβουλία του Υπουργού Δικαιοσύνης, τρεις (3) μήνες πριν από τη λήξη της θητείας τους. Η διαδικασία της παρ. 5 για την επιλογή και τον διορισμό σε θέσεις μελών αρχίζει με πρωτοβουλία του Υπουργού Δικαιοσύνης, δώδεκα (12) μήνες πριν από τη λήξη της θητείας τους. Η διαδικασία επιλογής σε θέση που παραμένει κενή ή κενώθηκε πρόωρα, αρχίζει με πρωτοβουλία του Υπουργού Δικαιοσύνης, οποτεδήποτε, με την επιφύλαξη του δεύτερου εδαφίου της παρ. 8.
7. Η θητεία του Προέδρου, των Συμβούλων και των μελών είναι πενταετής. Μετά από τη λήξη της θητείας τους δικαιούνται να συμμετάσχουν άπαξ σε επόμενη διαδικασία επιλογής, εφόσον πληρούν τα κατά περίπτωση προβλεπόμενα κριτήρια.
8. Η θητεία του Προέδρου, των Συμβούλων και των μελών παρατείνεται αυτοδικαίως μέχρι τον διορισμό νέων. Η Αρχή μπορεί να συνεχίσει να λειτουργεί, εάν κάποια από τα μέλη της εκλείψουν ή αποχωρήσουν για οποιονδήποτε λόγο και θεωρείται ως νόμιμα συγκροτημένη αν έχουν διορισθεί τα μισά τουλάχιστον από τα μέλη της.
9. Στον Πρόεδρο, τους Συμβούλους και τα μέλη της Αρχής εφαρμόζονται αναλόγως, ως προς τα κωλύματα διορισμού, την έκπτωση και την παραίτηση, οι παρ. 4 και 6 του άρθρου 3 του ν. 3051/2002 (Α΄ 220), με την επιφύλαξη του άρθρου 349 του παρόντος.
10. Ο Πρόεδρος, οι Σύμβουλοι και τα μέλη της Αρχής μπορεί να τίθενται σε προσωρινή αναστολή, εφόσον τούτο επιβάλλεται από σοβαρούς λόγους επιτακτικού δημόσιου συμφέροντος και μόνο στις ακόλουθες περιπτώσεις: (α) εάν έχει ασκηθεί εις βάρος τους ποινική ή πειθαρχική δίωξη για αδίκημα το οποίο μπορεί να επισύρει την έκπτωσή τους και (β) εάν υπάρχουν αποχρώσες ενδείξεις τέλεσης ιδιαιτέρως σοβαρών πειθαρχικών ή ποινικών αδικημάτων, οι οποίες κλονίζουν σοβαρά το κύρος της Αρχής και απειλούν την ομαλή και εύρυθμη λειτουργία της.
Η προσωρινή αναστολή άσκησης καθηκόντων επιβάλλεται με απόφαση του Πειθαρχικού Συμβουλίου, μετά από πρόταση του Υπουργού Δικαιοσύνης και σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 351 και τις παρ. 1, 6, 7, 8 και 9 του άρθρου 352. Με την ίδια απόφαση καθορίζεται και η διάρκεια του επιβαλλόμενου μέτρου.».
Η διακριτή και κεχωρισμένη άσκηση των αρμοδιοτήτων δύο ανεξάρτητων διοικητικών αρχών επί του τομέα των δημοσίων συμβάσεων και το υφιστάμενο πλέγμα νομοθετικών-θεσμικών ρυθμίσεων περί εποπτείας, ελέγχου, παρακολούθησης, έννομης προστασίας, τίθεται εν κινδύνω από το υποβληθέν σχέδιο Νόμου, καθώς προτείνεται η κατάργηση της Ενιαίας Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Συμβάσεων, η μετονομασία της Αρχής Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών (Α.Ε.Π.Π.) σε «Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων και η μεταφορά των υφιστάμενων αρμοδιοτήτων της Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ. στην «νέα» Αρχή με την επωνυμία «Ενιαία Αρχή Δημοσίων Συμβάσεων».
Επί του σχεδίου Νόμου, αναφέρουμε:
1. Υφίσταται ερμηνευτική σύγχυση, αλλά και αντίφαση, καθώς, από την γραμματική διατύπωση του άρθρου 16 του σχεδίου, προκύπτει ότι η «νέα» αρχή, θα ασκεί το σύνολο των αρμοδιοτήτων της Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ., όπως αυτές προβλέπονται σε επιμέρους νομοθετικά κείμενα (παραδείγματος χάριν, ν.4412/2016), ενώ στην διάταξη της παρ. 1 του άρθρου 2 του σχεδίου, απαριθμούνται ρητώς οι αρμοδιότητες της νέας Αρχής, παραπέμποντας αποκλειστικά στην παρ. 2 του άρθρου 2 του ν. 4013/2011.
2. Υφίσταται κενό νόμου, αναφορικά με την άσκηση πλήθους αρμοδιοτήτων, οι οποίες επί του παρόντος ασκούνται από την ΕΑΑΔΗΣΥ. Συνεπώς, δημιουργείται σοβαρότατη «θεσμική επισφάλεια» και ασάφεια, εάν οι αρμοδιότητες αυτές, θα ασκούνται, εν τοις πράγμασι, από τη νέα Αρχή. Ενδεικτικά:
o η Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ. τηρεί και επικαιροποιεί, στην Εθνική Βάση Δεδομένων Δημόσιων Συμβάσεων, μητρώο των αποκλεισθέντων οικονομικών φορέων και μητρώα πληροφοριακού χαρακτήρα,
o μεριμνεί, ενημερώνει και καθοδηγεί δια γενικών κατευθυντήριων οδηγιών, σχετικά με την ορθή ερμηνεία και εφαρμογή της νομοθεσίας στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων, προς υποβοήθηση των αναθετουσών αρχών και των οικονομικών φορέων για την ορθή εφαρμογή των εθνικών και ενωσιακών κανόνων περί δημοσίων συμβάσεων,
o επικουρεί το Ελεγκτικό Συνέδριο κατά την άσκηση της δικαιοδοσίας του επί διαφορών προσυμβατικού ελέγχου.
3. Από τον συνδυασμό των διατάξεων του σχεδίου, δημιουργείται σύγχυση αναφορικά με τις επί του παρόντος ασκούμενες αρμοδιότητες της Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ. και της άσκησής τους από τη «νέα» Αρχή και δη τόσο ως προς την έκταση των αρμοδιοτήτων όσο και ως προς τη συστηματική ή την κατ’ εξαίρεση άσκησή τους από τη «νέα» Αρχή. Ουσιαστικά, δημιουργείται ένα πλαίσιο αντιφατικών διατάξεων, το οποίο απειλεί την διασφάλιση λειτουργικής αυτοτέλειας της «νέας» Αρχής.
4. Με την εξουσιοδοτική διάταξη της παρ. 3 του άρθρου 16, ο «κανονιστικός» νομοθέτης δύναται, με προεδρικό διάταγμα, να τροποποιεί ή να καταργεί υφιστάμενες αρμοδιότητες της «νέας» Αρχής. Ωστόσο, είναι απορίας άξιο αφενός κατά ποιο τρόπο, ενδεχόμενη τροποποίηση ή κατάργηση αρμοδιοτήτων, θα διευκολύνει την επίτευξη των σκοπών της «νέας» Αρχής, αφετέρου γιατί θα πρέπει να προβλέπεται δυνατότητα, δια προεδρικού διατάγματος, κατάργησης αρμοδιοτήτων, κατά νομοθετική εξουσιοδότηση, εφόσον σκοπός του σχεδίου νόμου είναι η κατάργηση της υφιστάμενης Ε.Α.Α.ΔΗ.ΣΥ. και των ασκούμενων υπ’ αυτής αρμοδιοτήτων.
Το προτεινόμενο σχέδιο νόμου φαίνεται ότι εκπορεύεται από κύκλους, που θέλουν να ΄΄βολέψουν΄΄ ημέτερους συνταξιούχους δικαστές, και που θέλουν να ΄΄βολέψουν΄΄ καταστάσεις στον τομέα αυτό με όργανα ΄΄πειθήνια΄΄ και ΄΄υπάκουα΄΄, και όχι να λύσουν προβλήματα στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων. Η συνολική πρόταση αποτελεί κατά την γνώμη μας οπισθοδρόμηση και στην καλλίτερη περίπτωση στασιμότητα και πάντως όχι μεταρρύθμιση.
1.Είναι αδιανόητο για την συνταγματική τάξη της χώρας η πρόβλεψη περί της πλήρωσης της θέσης του Προέδρου και των Συμβούλων της Αρχής αποκλειστικά από συνταξιούχους δικαστές μιας συγκεκριμένης κατηγορίας και μ’ αυτό τον τρόπο είναι συνταγματικά ανεπίτρεπτος ο αποκλεισμός των νομικών όλων των κατηγοριών (δικηγόρων με εμπειρία στις δημόσιες συμβάσεις, καθηγητών Νομικών Σχολών, δικαστών πολιτικών δικαστηρίων, μελών του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους κλπ.).
2.Από την μέχρι σήμερα εμπειρία προκύπτει ότι οι συνταξιούχοι δικαστές, δηλαδή πολίτες άνω των 67 ετών, δεν διαθέτουν το πάθος της εργασίας, που απαιτεί το έργο μιας Ανεξάρτητης Αρχής, όπως αυτό της υπό σύστασης Αρχής, η οποία θα πρέπει να ασχολείται με πάνω από 3.000 υποθέσεις τον χρόνο, που πρέπει να αντιμετωπίζονται σε 30 ημέρες, και παράλληλα να ασκεί και όλες τις αρμοδιότητες της καταργούμενης ΕΑΑΔΗΣΥ. Οι προτεινόμενοι συνταξιούχοι δικαστές (Σύμβουλοι Επικρατείας και Πρόεδροι Διοικητικών Εφετείων) ως εκ της θέσης τους κατά τα τελευταία προ της συνταξιοδότησής τους χρόνια έχουν αποστεί από την σύνταξη αποφάσεων, που θα αποτελεί το κύριο αντικείμενο της νέας Αρχής).
3.Πολιτικά, η προτίμηση συνταξιούχων δικαστών και ο αποκλεισμός των άλλων νομικών εμφανίζεται ως ΄΄εκπλήρωση υποχρέωσης΄΄ προς μία μόνον κατηγορία συνταξιούχων δικαστών και ως ιδιαίτερη εύνοια προς αυτούς, χωρίς αυτό να δικαιολογείται από κάποιον λόγο υπέρτερου δημοσίου συμφέροντος. Σε κάθε περίπτωση, η αντίληψη, που επικρατεί στις Κυβερνήσεις των τελευταίων δεκαετιών, ότι ο διορισμός ενός συνταξιούχου δικαστή σε Ανεξάρτητη Αρχή αποτελεί εγγύηση ορθολογικής κρίσης και εντιμότητας, έχει από πολλού χρόνου καταρρεύσει.
4.Σημαντική είναι η παράλειψη διαδικασίας προαγωγής των μελών της Αρχής σε Συμβούλους ή σε Πρόεδρο αυτής. Φαίνεται δε ότι οι θέσεις του Προέδρου και των Συμβούλων θα καταλαμβάνονται πάντοτε από συνταξιούχους δικαστές και τα μέλη της Αρχής θα παραμένουν στάσιμα στις θέσεις τους, πράγμα, που κατά την γνώμη μας, θα επιφέρει την ταχεία κόπωση όλων και την απορρύθμιση της Αρχής, αφού θα λείπει το κίνητρο της εξέλιξης.
5.Αποτελεί δυσάρεστη έκπληξη το γεγονός ότι δεν προβλέπεται παράλληλα η δημιουργία ενός σώματος εμπειρογνωμόνων αποτελουμένου από επιστήμονες όλων των κατηγοριών, που θα παρέχει υποστήριξη στην Αρχή επί των τεχνικών θεμάτων.
Συμφωνώ στους προβληματισμούς που ήδη αναρτήθηκαν για την μονομερή στελέχωση της νέας αρχής μόνο από δικαστές. Ακατανόητη όμως είναι και η μη συμπερίληψη τέως μελών του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (γιατί όχι και εν ενεργεία, αφού δεν το αποκλείει η νομοθεσία περί ΝΣΚ) στους επιλέξιμους για θέση συμβούλου της αρχής. Ίσα ίσα αυτοί έχουν την γνώση της διοίκησης και των αναγκών της που στερούνται οι δικαστές. Αναρωτιέται κανείς αν η σύσταση Γραφείου ΝΣΚ με το άρθρο 13 του σχεδίου νόμου έγινε ακριβώς για να αποκλειστούν τα μέλη του ΝΣΚ.
Επίσης, γιατί όλα τα τέως μέλη του Συμβουλίου της Επικρατείας και του Ελεγκτικού Συνεδρίου θεωρούνται επιλέξιμα για σύμβουλοι (ακόμα και αν δεν υπηρέτησαν ποτέ σε τμήμα που είχε θέματα δημοσίων συμβάσεων) και απαιτείται πενταετής εμπειρία μόνο για τους τέως Προέδρους Εφετών Διοικητικών Δικαστηρίων;
Η διαδικασία επιλογής μέσω προσκλήσεως θα δράσει αποτρεπτικά για τους παλιούς δικαστές, ενώ ανοίγει και τον δρόμο δικαστικής προσφυγής για τυχόν παραλειφθέντες. Επιπλέον, κανείς τέως ανώτατος δικαστής δεν θα διακινδυνεύει το κύρος του με το να λάβει μια απόρριψη. Το αποτέλεσμα θα είναι στη πράξη να υποβάλλουν μόνο όσοι λάβουν τηλέφωνο να το πράξουν. Καλύτερο θα ήταν να αναλάβει ο κάθε υπουργός τις ευθύνες του. Δεν αντιλαμβάνεται επίσης τι νόημα έχει η επιλογή δύο συμβούλων από τον Υπουργό Ανάπτυξης. Αποζημίωση για την κατάργηση της ΕΑΑΔΗΣΥ;
Επίσης, θα πρέπει να προβλεφθεί οι σύμβουλοι να έχουν με κλήρωση θητεία πέντε, τριών και δύο ετών ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν θα είναι κομματικά μονομερής η συγκρότηση της νέας αρχής σε βάθος χρόνου.
Τέλος, προβληματισμό προκαλεί η διάταξη για την ανανέωση της θητείας προέδρου, συμβούλων και μελών. Ειδικά για τους συνταξιούχους δικαστικούς λειτουργούς θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι η δυνατότητα ανανέωσης οδηγεί ουσιαστικά σε στελέχωση της νέας αρχής από υπερήλικα πρόσωπα. Αν π.χ. ακολουθηθεί το ευνοϊκότερο ηλικιακά σενάριο και επιλεγεί πρόεδρος ή σύμβουλος στην ηλικία αφυπηρετήσεώς του συν τους 8 μήνες που διαρκεί η διαδικασία επιλογής (68 ετών), τότε μετά την ανανέωση της θητείας θα μπορεί κατά την λήξη της δεύτερης θητείας να υπερβαίνει το 78ο έτος της ηλικίας του (!) και ίσως και πλέον αυτού, αν έχει μεσολαβήσει αυτοδίκαιη παράταση της θητείας. Υπενθυμίζονται στο σημείο αυτό οι δυσάρεστες στο παρελθόν καταστάσεις οι οποίες δημιουργήθηκαν στο παρελθόν στην λειτουργία του ΕΣΡ και του ΑΣΕΠ εκ της συμμετοχής υπέργηρων μελών. Στη περίπτωση των δημοσίων συμβάσεων αυτό θα είναι ακόμα πιο εμφανές λόγω της ανάγκης ταχύτατης ανταπόκρισης στις ανάγκες της διοικήσεως. Συνεπώς, προτείνεται ειδικά για τον Πρόεδρο και τους Συμβούλους να προβλεφθεί ότι αυτοί δεν μπορεί να ορίζονται αν έχουν ξεπεράσει το 70ο έτος της ηλικίας τους και ότι ορίζονται για μια μόνο θητεία. Ως προς τα μέλη, πρέπει να προβλεφθεί ότι επιτρέπεται μόνο μια ανανέωση και ότι κανένας μέλος δεν μπορεί να υπηρετήσει για περισσότερες από δύο θητείες. Σε κάθε περίπτωση πάντως πρέπει να ορισθεί ότι σε περίπτωση ανανέωσης της θητείας, στον χρόνο της δεύτερης θητείας προσμετράται και ο χρόνος της τυχόν προηγηθείσας αυτοδίκαιης παράτασης ώστε να μην υπάρξει έμμεση περιγραφή των διατάξεων περί θητειών. Θα πρέπει επίσης να προβλεφθεί ότι ως μέλη της αρχής ορίζονται στελέχη της δημόσιας διοίκησης. Η εμπειρία με τη στελέχωση από δικηγόρους της ΑΕΠΠ δεν είναι επιτυχής.
Η σύνθεση του Εκτελεστικού Συμβουλίου αφορά μόνο τις αρμοδιότητες της ΑΕΠΠ. Με τις αρμοδιότητες της ΕΑΑΔΗΣΥ (ν 4013) τι θα γίνει;; Γίνεται και οι προτάσεις του Υπ Αναπτυξης να είναι μόνο συνταξιούχοι Δικαστικοί;; Θα έπρεπε να υπάρχει ξεχωριστό Σώμα για τις αρμοδιότητες της ΕΑΑΔΗΣΥ που να αποτελείται από μηχανικούς, οικονομολόγους, πληροφορικούς και νομικούς που να γνωρίζουν την αγορά και να εγκρίνουν διακηρύξειες έργων, να δίνουν συμβουλές για ωρίμανση συμβάσεων, έρευνα αγοράς, διασύνδεσης με Ψηφιακή Διακυβέρνηση. Όλες οι διαδικασίες ανάθεσης γίνονται ηλεκτρονικά σε ψηφιακές πλατφόρμες. Η ΕΑΑΔΗΣΥ θα πρέπει να αναπτύξει την Βάση Δεδομένων και την ιστοσελίδα της από την οποία ενημερωνόμαστε όλοι. Γι’ αυτό χρειάζεται ποικιλία ειδικότητων στο όργανο που θα ασκήσει τις αρμοδιότητες και να τους προτείνουν εκτός από το Υπ Αναπτυξης και τ Υπ. Υποδομών και Ψηφιακής Διακυβέρνησης. Είναι κρίμα να πάει χαμένη η δουλειά της ΕΑΑΔΗΣΥ.
Είναι ακατανόητη η επιλογή μόνο Δικαστών ως Συμβούλων της Αρχής. Η επιλογή πρέπει να βασίζεται σε προσόντα (και όχι ιδιότητες) και να λαμβάνει χώρα μετά από διαδικασία επιλογής, στην οποία πρέπει να μπορούν να συμμετέχουν Καθηγητές, έμπειροι Δικηγόροι αλλά και άλλες συναφείς ειδικότητες, που θα προσδώσουν επιπλέον παραστάσεις και απόψεις πέραν της νομικής οπτικής στην Αρχή. Είναι αυτονόητο ότι Δικαστές με μεγάλη διαδρομή θα έχουν τα απαιτούμενα προσόντα, αλλά δεν πρέπει να αποκλείονται εξαρχής άλλες ειδικότητες.
Μπορεί κάποιος να μας εξηγήσει το λόγο γιατί η ΕΑΑΔΗΣΥ «φεύγει» από το υπουργείο οικονομίας και ανάπτυξης μετατρέπεται σε ΕΑΔΗΣΥ και υπάγεται πλέον στο υπουργείο δικαιοσύνης; Μην βιαστεί κάποιος να απαντήσει γιατί είναι οιονεί δικαστήριο. Διότι και η επιτροπή ανταγωνισμού που θεωρείται οιονεί δικαστήριο «υπάγεται» στο υπουργείο οικονομίας και ανάπτυξης. Και είναι προφανής ο λόγος!
Δυστυχώς μας αναγκάζεται να κάνουμε σχόλια τα οποία μας εμφανίζουν να φαινόμαστε γραφικοί και κακεντρεχείς. Ειδικότερα, συστήνεται μια ανεξάρτητη αρχή η οποία, πρέπει να στελεχωθεί από συνταξιούχους δικαστικούς (11) και νομικούς (30)!!!
Πόσο κοντόφθαλμη, φωτογραφική (μιας και μιλάμε για δημόσιες συμβάσεις) και εκτός σύγχρονης πραγματικότητας είναι η πολιτική, όπου ειδικότητες όπως μηχανικών, πληροφορικής, οικονομικών, χημικών, βιολόγων κλπ., που θεωρεί ότι πρέπει να αποκλειστούν διότι δεν μπορούν να αξιολογήσουν μια διαγωνιστική διαδικασία δημόσιας σύμβασης; Μπορεί ο νομικός να αξιολογήσει τεχνικά θέματα μιας σύμβασης δημοσίου έργου; Ή τις οικονομίες κλίμακας και σκοπού μιας σύμβασης? Ή τις τεχνικές λεπτομέρειες μια σύμβασης στο τομέα της πληροφορικής;
Και μην ισχυριστεί κάποιος ότι ενδεχομένως άλλες ειδικότητες μπορούν να συμμετέχουν ως εμπειρογνώμονες (δεν είδα να υπάρχει στο σχέδιο νόμου αυτή η δυνατότητα). Διότι σε αυτή την περίπτωση, εξ ορισμού αποδέχεται ότι οι άλλες επιστημονικές ειδικότητες είναι μη ικανές να αξιολογήσουν δημόσιους διαγωνισμούς.
Ποιος μπορεί με βάσιμα επιχειρήματα να υποστηρίξει ότι η αντιδικία μεταξύ οικονομικών φορέων για ένα καθαρά οικονομικό αντικείμενο μπορεί να αξιολογείται μόνο από νομικούς; Όποιος το ισχυρίζεται λογικά δεν έχει ακούσει για «οικονομικά δικαστήρια» όπου υπάρχουν σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες. Και επειδή είναι οικονομικό το αντικείμενο σε όλες τα υπουργεία και τις δημόσιες υπηρεσίες, η διεύθυνση προμηθειών ανήκει στην γενική οικονομική διεύθυνση. Και οι διευθύνσεις προμηθειών απαρτίζονται από όλες τις επιστημονικές ειδικότητες!
Εξάλλου σύμφωνα με τα άρθρα 102, 103 και 310 του ν.4412/2016 όπως τροποποιήθηκε με τον ν.4782/2016 πλέον και ορθώς, η διαγωνιστική διαδικασία δεν είναι αντικείμενο που έχει να κάνει πρωτίστως με τον τύπο αλλά κυρίως και πάνω από όλα με την ουσία!!! Οπότε, κάποιος μπορεί να επιχειρηματολογήσει ότι, η ύπαρξη μόνο νομικών ουσιαστικά θα δημιουργήσει προβλήματα στη διαδικασία ανάθεσης για τους λόγους που έχουν προαναφερθεί!
Ενώ η ενοποίηση μπορεί να αποτελέσει θετική εξέλιξη, η προτεινόμενη συγκρότηση της νέας Αρχής και η υπαγωγή της στο Υπουργείο Δικαιοσύνης εκτιμώ ότι ρίχνουν το βάρος στο τμήμα των Προσφυγών και υποβαθμίζεται ο απαιτούμενος στρατηγικός της ρόλος στην αναπτυξιακή διαδικασία της χώρας.
Νομίζω ότι πρέπει να δοθεί έμφαση στον σχεδιασμό και την εφαρμογή εθνικής πολιτικής για τις δημόσιες συμβάσεις μέσω ενεργειών όπως βελτίωση και απλούστευση των πρότυπων τευχών διακηρύξεων, παρακολούθησης της εφαρμογής και συνεχούς βελτίωσης και απλούστευσης της νομοθεσίας, ουσιαστικής υποστήριξης των φορέων υλοποίησης με κατευθύνσεις, οδηγίες, συχνές ερωτήσεις, κ.α. Είναι σημαντικό να μειωθεί ο διοικητικός φόρτος που προκαλείται στους φορείς, στις διαχειριστικές αρχές και στις αρχές ελέγχου, να μειωθούν σημαντικά οι τελικοί χρόνοι συμβασιοποίησης και να δοθεί έμφαση στην τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων και στην ποιότητα των τελικών παραδοτέων. Επίσης η ενίσχυση της διαφάνειας και της αποτελεσματικότητας θα συμβάλει στον ανταγωνισμό και θα ανοίξει ευκαιρίες σε μεγαλύτερο τμήμα του ιδιωτικού τομέα. Στα πλαίσια αυτά είναι πολλή σημαντική η επαρκής στελέχωση της Αρχής με νομικούς αλλά και μηχανικούς, οικονομολόγους κλπ. Πρέπει να αντιμετωπισθεί το πρόβλημα της υποστελέχωσης από το οποίο εξ όσον γνωρίζω υποφέρουν σήμερα και οι δύο Αρχές.
Οι Προσφυγές είναι πολύ κρίσιμο μέρος της διαδικασίας αλλά εκτιμώ ότι η νέα Αρχή απαιτείται να έχει ευρύτερο και δυναμικότερο ρόλο. Να είναι ένας από τους πρωταγωνιστές στην εθνική προσπάθεια για οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη.
Παρ’ όλη την εμπιστοσύνη που πρέπει να έχουμε στον σοφό νομοθέτη εδώ δυστυχώς ο νομοθέτης ενεργεί σαν κλαδικός εκπρόσωπος των ανωτάτων δικαστών . Δεν υπάρχει χειρότερη επιλογή από την τοποθέτηση αποκλειστικά ανωτάτων δικαστών στην θέση του Προέδρου και των Συμβούλων της Αρχής δεδομένου ότι η μόνη τους απαράμιλλη ειδικότητα είναι να βραχυκυκλώνουν τα πάντα με νομικούρες και διαδικαστικούρες και να μην δίνεται ποτέ λύση σε κανένα απολύτως θέμα. Πρώτη τους δουλειά θα είναι να «κρίνουν» ( !!!) όλες τις προθεσμίες του νόμου ενδεικτικές και να τις γράψουν στα παλαιότερα των υποδημάτων τους οπότε όποιος δει ποτέ σύμβαση από το σώμα αυτό με λυμένα τα θέματα που τέθηκαν ας μας ειδοποιήσει. Η παρούσα κυβέρνηση ΔΕΝ πήρε το μάθημα από όταν καθιέρωσε για τα φορολογικά την επιτροπή εξωδικαστικής επίλυσης φορολογικών διαφορών και έβαλε συνταξιούχους δικαστές. Στην θέση των ειδικών στα φορολογικά μπήκαν οι κολλητοί τού όποιου συστήματος , προσέφυγαν οι άλλοι , αρνήθηκαν οι δικηγόροι του δημοσίου αν δεν τους τα στάζανε κι΄αυτωνών , ανακατώθηκαν και οι ανώτατοι του Σ.τ.Ε. και όποιος τόσα χρόνια τώρα είδε λύση σε οποιοδήποτε θέμα να μας το πεί και εμάς διότι εμείς ξεχάσαμε την ύπαρξη αυτής της επιτροπής. Το ίδιο επακριβώς copy-paste θα γίνει και εδώ και τέλος τα 92 δις € από την κοινότητα για την ανάκαμψη. Θα γυρίσουν πίσω και θα τα φάνε οι Γερμανοί και οι Γάλλοι με την σωστή υποδομή διαχείρισης των κονδυλίων. Όπως πιο πολιτισμένα λένε και οι άλλοι ενδιαφερόμενοι που έγραψαν παρατηρήσεις η φύση στην ηλικία του συνταξιούχου θα είναι πολύ ανασταλτικός παράγοντας στην παραγωγή έργου. ΠΡΟΤΑΣΗ : Αναστολή ψήφισης του Ν/Σ και με κοινή συνδιάσκεψη όλων των συντελεστών των Δημοσίων Συμβάσεων να αποφασιστεί η συμμετοχή,στο εποπτικό συμβούλιο της αρχής, παραγόντων από όλο το φάσμα της αγοράς με αντικρουόμενα συμφέροντα οπότε καμία επαγγελματική ειδικότητα ( Δικαστές-Μηχανικοί-Δικηγόροι-ΑΕΠΠ-ΕΑΑΔΗΣΥ κλπ) να μην έχει την πλειοψηφία οπότε δεν θα τολμάει να προτείνει και να υποστηρίζει παρανομίες και να προωθεί προδήλως παράνομα συμφέροντα μια και θα ελέγχεται από τους άλλους.
Α. Η πρόβλεψη για πλήρωση των 10 θέσεων Συμβούλων μόνον από δικαστικούς και δη συνταξιούχους (!) προσδίδει σημαντική πιθανότητα «δικαστικοποίησης» της Αρχής. Αυτό πιθανώς θα σήμαινε εφαρμογή ακόμη και με ακραίο τρόπο της περίφημης «αρχής της τυπικότητας» που, βεβαίως, διέπει το δίκαιο των δημοσίων συμβάσεων.
Β. Αντιθέτως, η τάση των τελευταίων ετών στον τομέα των δημοσίων συμβάσεων τείνει προς μια αντιμετώπιση λιγότερο τυπολατρική και περισσότερο συνδεδεμένη με την ζώσα πραγματικότητα των αναθετουσών αρχών και του ανταγωνισμού μεταξύ των οικονομικών φορέων. Η τάση αυτή είναι συνεπής με την ενωσιακή νομολογιακή και νομοθετική πρακτική και, επιπλέον, υποστηρίζεται εμπράκτως από τουλάχιστον δύο δεδομένα:
(1) Κατά μέσο όρο, το περιεχόμενο των μέχρι τώρα αποφάσεων της ΑΕΠΠ επί προδικαστικών προσφυγών ήταν σαφώς πιο κοντά στις ανάγκες της αγοράς, χωρίς αυτό να υστερεί, ταυτόχρονα, σε νομική τεκμηρίωση και σεβασμό των ειδικών διατάξεων ή των γενικών αρχών δικαίου.
(2) Οι πρόσφατες αλλαγές στον ν.4412/2016 που επήλθαν με την δημοσίευση του ν.4782/2021, ενδεικτικώς βλ. εκείνες του αρ. 310 (Συμπλήρωση – αποσαφήνιση πληροφοριών και δικαιολογητικών) ωθούν τις αναθέτουσες αρχές αλλά και τον εφαρμοστή του νόμου σε μια περισσότερο πρακτική και λιγότερο τυπολατρική αντιμετώπιση των προσφορών και των ισχυρισμών (αντιστοίχως) των οικονομικών φορέων.
Η συνδυαστική εξέταση των ανωτέρω διαπιστώσεων Α’ και Β’ οδηγεί στο συμπέρασμα ότι αξίζει να επανεξεταστεί η πρόβλεψη για κάλυψη των 10 θέσεων Συμβούλων μόνο από συνταξιούχους δικαστικούς. Προτείνεται η σχετική διάταξη να εμπλουτιστεί με δυνατότητα κάλυψης μέρους των θέσεων αυτών από νομομαθείς εν γένει, με αποδεδειγμένη εμπειρία στο πεδίο των δημοσίων συμβάσεων.
Κάποιες ερωτήσεις προβληματισμού για αρχή :
1. Σε ποια ευρωπαϊκή χώρα για τη στελέχωση τέτοιων σοβαρών και κρίσιμων αρχών προτείνονται αποκλειστικά συνταξιούχοι δικαστικοί; (ειλικρινώς δε το γνωρίζω και θα έχει ενδιαφέρον αν αυτή η πρακτική ακολουθείται και σε άλλα ΚΜ της ΕΕ).
2.Γιατί δε μπορεί να θέτει υποψηφιότητα για Πρόεδρος της Αρχής ένας Καθηγητής Νομικής Πανεπιστημίου ή ένας εν ενεργεία ανώτατος δικαστικός λειτουργός μεταβαίνοντας στη νέα του θέση ;
3. Δεν εξασφαλίζεται καλύτερα η ανεξαρτησία και ο επιστημονικός πλουραλισμός αν προβλέπονταν δύο μέλη συμβούλων εκ των δέκα να προέρχονται ένα από το Ελεγκτικό Συνέδριο και ένα από το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους;
Προτάσεις:
1. Ο Πρόεδρος να μην εμπλέκεται σε υποθέσεις αξιολόγησης και κρίσης προσφυγών, έτσι δε θα μπορεί να ασκεί οποιαδήποτε επιρροή προς τους Συμβούλους που έχουν αντικείμενο την εξέταση των προδικαστικών προσφυγών.
2. Μόνο οι οκτώ σύμβουλοι, οι οποίοι θα πρέπει να αξιολογηθεί αν είναι αρκετοί ώστε να μην υπάρχουν καθυστερήσεις στην εξέταση των προδικαστικών προσφυγών και κατ΄επέκταση στην εξέλιξη των διαγωνιστικών διαδικασιών, να εξετάζουν τις προδικαστικές προσφυγές.
3. Μία θητεία πανταετής μόνο. Ενας συνταξιούχος δικαστικός θα έχει δηλαδή το δικαίωμα συνολικά άλλα 10 έτη εργασίας, δηλαδή μέχρι τα 80 έτη ηλικίας ; Υπάρχει και το φυσικό όριο του πεπερασμένου της ανθρώπινης δραστηριότητας.
Καλημέρα σας , ίσως θα ήταν καλύτερο τα μέλη του συμβουλίου και ο αρθμός των συμβούλων να ήταν μονοί αριθμοί για περίπτωση ισοψηφίας.