Υπουργείο Πολιτισμού

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών' | 9 Δεκεμβρίου 2019, 16:56

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών (ΣΕΑΒ). Θεωρούμε πολύ σημαντικό το γεγονός ότι το σχέδιο νόμου για την ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2017/1564 έχει τεθεί σε διαβούλευση παρά το γεγονός ότι έχει καθυστερήσει η ενσωμάτωσή της. Και τούτο διότι το θέμα της πρόσβασης στη γνώση και στον πολιτισμό από άτομα με προβλήματα ανάγνωσης εντύπων είναι θέμα σεβασμού των δικαιωμάτων αλλά και της ίδιας της προσωπικότητας όλων αυτών των ανθρώπων. Το σχέδιο στο μεγαλύτερο μέρος του έχει ακολουθήσει τη λογική της Οδηγίας αναφορικά με την πρόβλεψη εξαιρέσεων στους κανόνες προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας προς όφελος του δημοσίου συμφέροντος και με την δίκαιη εξισορρόπηση δικαιωμάτων και συμφερόντων. Είναι πολύ θετικό που συμπεριλαμβάνει και τους κωφάλαλους διότι είναι μία κατηγορία που αν και δεν προβλέπεται ρητά στην Οδηγία συμπεριλαμβάνονται στους δικαιούχους του έως σήμερα ισχύοντος καθεστώτος. Αυτό γίνεται δικαίως διότι κι αυτοί χρειάζονται ανάλογη μεταχείριση. Άλλωστε και ο νομοθέτης ρητά ορίζει ότι οι προβλέψεις για αυτούς θα είναι ανάλογες καθώς θα εκδοθεί ειδική υπουργική απόφαση (άρθρο 8). Οι αρμόδιοι φορείς (εξουσιοδοτημένες οντότητες κατά την Οδηγία) έχουν ακριβώς τις υποχρεώσεις που προβλέπει ο Οδηγία . Ο κάθε φορέας που δρα άλλωστε σε μη κερδοσκοπική βάση – όπως οι ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες - θεσπίζει και τηρεί τις δικές της πρακτικές για να εξασφαλίζει ότι απευθύνεται μόνο σε δικαιούχους, για να αποτρέπει τη μη εξουσιοδοτημένη αναπαραγωγή κτλ. Κάθε φορέας οφείλει να δημοσιοποιεί τον τρόπο με τον οποίο συμμορφώνεται στις υποχρεώσεις του και να απαντά σε σχετικά αιτήματα καθιστώντας τον ανοικτό σε έλεγχο και υπόλογο δημοσίως για κάθε ενδεχόμενη παράνομη ενέργειά του (άρθρο 6 παρ. 7). Στο πλαίσιο αυτό τα τελευταία χρόνια οι ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες έχουν αναπτύξει την σύγχρονη πλατφόρμα της AMELib για την ασφαλή διάθεση προσβάσιμου περιεχομένου σε εντυποανάπηρους χρήστες. Οι παρεμβάσεις των ελληνικών βιβλιοθηκών έχουν συναντήσει -δίχως την οποιαδήποτε τεκμηρίωση- τη δυσπιστία μέρους του κλάδου των εκδοτών και την άρνηση του να συνεργαστεί. Για να μπορούν όμως οι αρμόδιοι φορείς να επιτελούν το έργο τους ευκολότερα εξυπηρετώντας το σκοπό της Οδηγίας, πρέπει οι εκδότες να τους παρέχουν σε ψηφιακή μορφή τα αρχεία των έργων. Η προϋπόθεση που τίθεται ότι αρκεί και οι εκδότες να τα τηρούν σε ψηφιακή μορφή πρέπει να επανεξεταστεί διότι κατά τη γνώμη μας είναι καταχρηστική και μπορεί να χρησιμοποιηθεί παρελκυστικά. Όλοι γνωρίζουμε ότι όλα τα αρχεία πλέον είναι ψηφιακά ή μετατρέπονται πολύ εύκολα σε τέτοια από τους εκδότες. Επιπλέον, η προστασία του άρθρου 946 ΚΠολΔ είναι σημαντική αλλά υποχρεώνει τον μη κερδοσκοπικό φορέα να ακολουθήσει τη δικαστική -δαπανηρή οδό για να υπερασπιστεί τους δικαιούχους απέναντι σε μία πρώτη αρνητική απάντηση του εκδότη. Δεν θα ήταν καλύτερο να προβλεφθεί μία διοικητική διαδικασία ενώπιον επιτροπής του ΟΠΙ ή άλλου δημοσίου φορέα ή η δυνατότητα ενός εξωδικαστικού μηχανισμού; Δεν θα ήταν καλύτερο να υπάρχει μια διαδικασία ανάλογη του άρθρου 6 της υπό κατάργησης σχετικής ΥΑ που θα ορίζει τις προθεσμίες για την παράδοση του ψηφιακού αντιγράφου και τις άμεσες συνέπειες για μη συμμόρφωση ούτως ώστε να γνωρίζουν όλοι εξαρχής τι θα διατάξει το διοικητικό όργανο ή το δικαστήριο σε περίπτωση προσφυγής σε αυτό; Αναφορικά με την πρόβλεψη της αποζημίωσης, θεωρούμε ότι είναι απαραίτητο να ακολουθηθεί η ρητή αναφορά της Οδηγίας ότι πρέπει η δυνατότητα των κρατών μελών να προβλέπουν καθεστώτα αποζημίωσης πρέπει να είναι περιορισμένη. Για ποιο λόγο, κρίθηκε ότι στην Ελλάδα υπάρχει αυτή η δυνατότητα επιβολής αποζημίωσης, όταν στα περισσότερα κράτη αυτό έχει αποφευχθεί; Το δεδομένο μάλιστα ότι τα περισσότερα έργα είναι στην Ελληνική γλώσσα δυσχεραίνει τη διάδοση των έργων σε όλη την Ευρώπη. Αυτό έχει ληφθεί υπόψη; Το γεγονός ότι οι επωφελούμενοι υστερούν σε πρόσβαση στη γνώση έναντι των υπολοίπων στην Ευρώπη και χρειάζεται άμεσα μετατροπή μεγάλου όγκου έργων, έχει ληφθεί υπόψη για την επιβάρυνση των αρμοδίων φορέων; Όλως επικουρικά και εάν παραμείνει η αποζημίωση, θα ήταν ιδιαιτέρως σημαντικό να διευκρινιστεί η παράγραφος 9 (άρθρο 7) του σχεδίου νόμου. Η αναφορά " ισχύει ό,τι και για τα προοριζόμενα για μη επωφελούμενους" δεν ευνοεί την άμεση πρακτική εφαρμογή του νόμου και θα δημιουργήσει πολλά ερμηνευτικά προβλήματα αναφορικά με τον προσδιορισμό της αποζημίωσης (πώς υπολογίζεται, πώς καταβάλλεται, σε ποιο χρονικό σημείο και από ποιον;). Θεωρούμε ότι αυτό είναι το πιο κρίσιμο σημείο του σχεδίου νόμου και πρέπει να επαναδιατυπωθεί με κριτήριο ότι για τον καθορισμό της αποζημίωσης πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ο μη κερδοσκοπικός χαρακτήρας των αρμοδίων φορέων, οι στόχοι δημοσίου συμφέροντος, τα συμφέροντα των επωφελουμένων, η πιθανή ζημία των δικαιούχων, η διασυνοριακή διάδοση και το γεγονός ΄ότι "αν η ζημία του δικαιούχου είναι ελάχιστη, δεν θα πρέπει να γεννάται υποχρέωση καταβολής αποζημίωσης" (βλ. σκέψη 14 Οδηγίας: https://www.opi.gr/images/library/nomothesia/evrwpaiki/odigies/1564_2017.pdf ). Πώς λοιπόν κρίθηκε ότι δεν είναι ελάχιστη; Συνοψίζοντας, είναι η ευκαιρία για την Ελλάδα να προωθηθεί η διάδοση της γνώσης και του πολιτισμού σε άτομα που το έχουν ανάγκη και έως σήμερα δεν έχουν τύχει της μεταχείρισης που αξίζουν. Ας είναι ο νόμος αυτός η αρχή για να γίνει αυτό άμεσα- χωρίς την ανάγκη συνεχών νομοθετικών ερμηνειών και δικαστικών διενέξεων- προς όφελος του δημοσίου συμφέροντος. Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών (ΣΕΑΒ)