Υπουργείο Πολιτισμού | Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

Σχόλιο του χρήστη 'Γιώργος Πασχαλίδης' | 31 Οκτωβρίου 2022, 21:40

Μόνιμος Σύνδεσμος

Είναι σημαντικό να γίνει κατανοητό ότι στόχος της Ευρωπαϊκής οδηγίας, όπως αποτυπώνεται και στις αιτιολογικές σκέψεις του Ευρ. νομοθέτη, είναι η διευκόλυνση της πρόσβασης των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων σε εκπαιδευτικό υλικό, κατά τη διαδικασία της διδασκαλίας. Παράλληλα να θέσει κανόνες, έτσι ώστε να αποφευχθεί η αλόγιστη δωρεάν χρήση εκπαιδευτικού υλικού, για να μη διαταραχθεί η ελεύθερη αγορά του βιβλίου και να μην θιγούν οι δικαιούχοι, οι πνευματικοί δημιουργοί και οι εκδότες. Χωρίς αυτή την προστασία αποδυναμώνονται δραματικά τα κίνητρα της πνευματικής δημιουργίας. Η αιτιολογική σκέψη 21 αναφέρει: «Η εξαίρεση ή ο περιορισμός που προβλέπεται στην παρούσα Οδηγία για τον αποκλειστικό σκοπό της χρήσης “χάριν παραδείγματος κατά τη διδασκαλία”, ευνοεί ψηφιακές χρήσεις από τμήματα έργων ή άλλων αντικειμένων προστασίας για την υποστήριξη, της διαδικασίας της διδασκαλίας…», ενώ παράλληλα προβλέπει ότι δεν θα πλήττει την ελεύθερη αγορά: «η χρήση δεν πρέπει να υποκαθιστά την αγορά υλικών που προορίζονται κατά κύριο λόγο για τις αγορές της εκπαίδευσης…». Η αιτιολογική σκέψη 22, εκτός των άλλων, ξεκαθαρίζει ότι: «…η χρήση θα πρέπει να περιορίζεται στο απολύτως αναγκαίο για τον σκοπό των εν λόγω δραστηριοτήτων…». Ρητά αναφέρεται, στην αρμοδιότητα του κράτους να καθορίσει το μέγεθος του τμήματος.. Η αιτιολογική σκέψη 23 αναφέρει ότι «…τα κράτη μέλη δύναται να αποφασίσουν να δίδουν προτεραιότητα, στη διαθεσιμότητα κατάλληλων αδειών χρήσης, οι οποίες να καλύπτουν τουλάχιστον τις ίδιες χρήσεις με αυτές που επιτρέπονται δυνάμει της εξαίρεσης ή του περιορισμού...» Η αιτιολογική σκέψη 24 αναφέρει ότι:«Τα κράτη μέλη θα πρέπει να παραμένουν ελεύθερα να προβλέπουν ό,τι οι δικαιούχοι λαμβάνουν, δίκαιη αποζημίωση για τις ψηφιακές χρήσεις των έργων τους ή άλλων αντικειμένων προστασίας δυνάμει της εξαίρεσης ή του περιορισμού που προβλέπεται στην παρούσα Οδηγία…», κάτι το οποίο καθιστά σαφές ότι υφίσταται ζημία, συνεπώς πρέπει να προσδιοριστεί αποζημίωση.. Με μεγάλη έκπληξη διαπιστώνει κάποιος, ότι κατά την ενσωμάτωση του άρθρου 5 της Οδηγίας, με άρθρο 10 του σχεδίου νόμου, δεν λαμβάνονται υπόψη καμία από τις πρόνοιες του “ευρωπαίου νομοθέτη”: α- για τον καθορισμό του ορίου χρήσης ψηφιακού υλικού, ώστε να μην γίνεται κατάχρηση της πνευματικής ιδιοκτησίας, β- μην καθορίζοντας περιορισμένο όριο χρήσης, αυτομάτως καθιστά τις διαθέσιμες άδειες μη κατάλληλες (άρθρο 2), διότι με δεδομένο ότι οι άδειες θα καθορίζουν όριο χρήσης, για ποιό λόγο να τις χρησιμοποιήσει, το πανεπιστήμιο, η βιβλιοθήκη ή το ερευνητικό εργαστήριο, όταν ο νόμος δίνει το δικαίωμα να αντιγράφουν ακόμη και ολόκληρο το έργο. γ- μην καθορίζοντας περιορισμένο όριο χρήσης ψηφιακού υλικού, η αλόγιστη χρήση που θα γίνεται, θα υποκαθιστά την ελεύθερη αγορά του βιβλίου, κάτι το οποίο έρχεται σε αντίθεση με την Ευρ. οδηγία, τις ιδρυτικές αρχές της Ευρ. Ένωσης και με το Εθνικό νομοθετικό πλαίσιο. δ- δεν προβλέπεται καμία αποζημίωση κατά την εξαίρεση, με πρακτικό αποτέλεσμα η ρύθμιση να ισοδυναμεί με αναγκαστική απαλλοτρίωση του πνευματικού δικαιώματος του δημιουργού και του εκδότη, και πρακτικά ματαιώνει τον δικαιοπολιτικό λόγο αναγνώρισης των πνευματικών δικαιωμάτων. Ταυτόχρονα δίνει το δικαίωμα στο ίδρυμα να μην κάνει αποδεκτή και να κρίνει μη κατάλληλη οποιαδήποτε άδεια χρήσης υφίσταται στην αγορά. Δηλαδή σύμφωνα με το β και το δ εμμέσως η πρόβλεψη στο σχέδιο νόμου, για χρήση αδειών, γίνετε μη εφαρμόσιμη. ε- το κράτος όχι μόνο απεμπολεί την υποχρέωση του να προστατεύει την πνευματική ιδιοκτησία, αλλά ενθαρρύνει και εμμέσως νομιμοποιεί την παράνομη κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας σε όλο το εύρος της εκπαίδευσης. στ- το σχέδιο νόμου αντί να επιλύνει προβλήματα δημιουργεί επιπλέον και οδηγεί εκδότες, δημιουργούς, πανεπιστήμια, ερευνητικά εργαστήρια, βιβλιοθήκες και ΟΣΔ, σε ατέρμονες δικαστικές διαμάχες, χωρίς να τις αντέχει κανείς. Με πρόκριμα την διαδικασία της διδασκαλίας και εφόσον δεν υπάρξουν οι απαραίτητες διορθώσεις, το αποτέλεσμα θα είναι η καθολική και ανεξέλεγκτη χρήση πνευματικών έργων στον χώρο της εκπαίδευσης, στα πανεπιστήμια, στις βιβλιοθήκες, στα ερευνητικά εργαστήρια κ.α, κατά την προπτυχιακή και μεταπτυχιακή εκπαίδευση. Δεδομένου δε των τεχνολογικών δυνατοτήτων και της κουλτούρας που επικρατεί σε ένα σημαντικό κομμάτι της κοινωνίας -κουλτούρα που ευνοεί την ψηφιακή πειρατεία- οι προβλέψεις του άρθρου 10 θα οδηγήσουν νομοτελειακά, σε αλόγιστη διασπορά των έργων του λόγου στο διαδίκτυο, για κάθε άλλη χρήση και όχι αυτή που ξεκάθαρα προβλέπει η Ευρωπαϊκή, δηλαδή αποκλειστικά για χρήση χάριν παραδείγματος κατά τη διδασκαλία. Θα οδηγήσει τους εμπλεκόμενους σε ατέρμονες δικαστικές διαμάχες, κάτι το οποίο θα σημαίνει το ΤΕΛΟΣ του βιβλίου, του εκδοτικού κλάδου, της Ελληνικής συγγραφής και μετάφρασης. Θα μπει ταφόπλακα στην Ελληνική γλώσσα των επιστημών, των τεχνών και της λογοτεχνίας. Άραγε αυτό είναι το ζητούμενο!! Με το παρόν νομοσχέδιο έχετε την δυνατότητα να διασφαλίσετε το γράμμα και το πνεύμα της Ευρωπαϊκής Οδηγίας, σκοπός της οποίας είναι η διευκόλυνση της διδασκαλίας σε όλα τα στάδια της εκπαίδευσης, χωρίς όμως να καταστραφεί το οικοσύστημα της δημιουργικής βιομηχανίας και ιδιαίτερα ο κλάδος των επιστημονικών - τεχνικών εκδόσεων και των εκπαιδευτικών συγγραμμάτων. Παράλληλα, να επιβεβαιώσετε εμπράκτως, την ευαισθησία και τη στήριξη του Έλληνα Νομοθέτη στο πνευματικό έργο, στον πνευματικό δημιουργό και την πνευματική ιδιοκτησία Αρκεί να προβλεφθούν: 1ον και κυριότερο- όριο χρήσης υλικού 5% απο κάθε έργο, με εξαίρεση τα ποιήματα πίνακες και έργα και οποία έργα δεν δύναται να διασπαστούν. Το 5% ενός έργου είναι απολύτως επαρκές για χρήση χάριν παραδείγματος κατά την διαδικασία της διδασκαλίας (π.χ στο αμφιθέατρο). Είναι σημαντικό να μην δοθεί νόμιμο άλλοθι και το περιθώριο η “χρήση για διδασκαλία”, να γίνει “χρήση ως το κύριο εκπαιδευτικό υλικό των φοιτητών των μεταπτυχιακών σπουδαστών και ερευνητών”. 2- Πρόβλεψη για αποζημίωση δημιουργών και εκδοτών για χρήση ψηφιακού υλικού, όταν ένα έργο υπόκειται στην εξαίρεση (δηλαδή δεν υπάρχουν οι κατάλληλες άδειες). Είναι απολύτως απαραίτητο και σημαντικό, α- γιατί δεν νοείται να μην αποζημιώνεται ο δημιουργός και ο εκδότης για χρήση (αντιγραφή) που θα γίνεται από το έργο του, β- για να μην προκύψει η δυνατότητα να κρίνονται οι υφιστάμενες άδειες χρήσης, μη κατάλληλες. Το ότι το πνευματικό δημιούργημα είναι άυλο και εύκολα αντιγράψιμο, δε θα πρέπει να θεωρείται ότι δεν έχει αξία και ο κάθε ένας μπορεί να το χρησιμοποιεί αλόγιστα και δωρεάν. Δεν είναι δυνατόν να γίνεται χρήση της ιδιοκτησίας κάποιου άλλου, (πνευματικής η υλικής) χωρίς να αποζημιώνεται. Αυτό δεν συμβαίνει σε καμία χώρα του κόσμου είτε ανεπτυγμένη είτε αναπτυσσόμενη. 3- Να προβλεφθεί, όπως ενσωματώθηκε στην Κύπρο, η δυνατότητα να προσφέρουν κατάλληλες άδειες χρήσης, όλοι οι αρμόδιοι ενδιαφερόμενοι, θεσμικά όργανα ακόμη και μεμονωμένοι εκδότες που το επιθυμούν. Η ελληνόφωνη επιστημονική και εκπαιδευτική βιβλιογραφία, λόγω των περιορισμών που επιβάλλει η γλώσσα, χρήζει της προστασίας της δημιουργίας και της οικονομικής ενίσχυσης, προκειμένου η εκδοτική δραστηριότητα, να αποτελέσει κλάδο άξιο επένδυσης και να συνεχίσει να είναι εφικτή, η διατήρηση της Ελληνικής εκπαιδευτικής, επιστημονικής και τεχνολογικής ορολογίας στο μέλλον. Πληθώρα αγγλόφωνου επιστημονικού περιεχομένου απαιτεί σημαντικότατους πόρους των εκδοτικών επιχειρήσεων, προκειμένου να αποκτηθούν τα συγγραφικά δικαιώματα, να μεταφραστεί το έργο και να γίνει προσβάσιμο στο ελληνόφωνο κοινό. Δημιουργοί και μεταφραστές αυτού του περιεχομένου είναι στην πλειοψηφία οι ίδιοι οι πανεπιστημιακοί καθηγητές. Συνεπώς, αντικείμενο του νομοσχεδίου θα πρέπει να είναι η προστασία των ίδιων των πνευματικών δημιουργών, καθώς χωρίς αυτήν την προστασία, αποδυναμώνονται δραματικά τα κίνητρα της πνευματικής δημιουργίας. Στις χώρες που έχει ενσωματωθεί ήδη το άρθρο 5 της Οδηγίας (ΕΕ) 790/2019 έχει προβλεφθεί όριο χρήσης 5%, καταβολή αποζημίωσης στους δικαιούχους και οι συμβάσεις αδειοδότησης να υπερισχύουν της εξαίρεσης. Μοναδική εξαίρεση η κυβέρνηση του Β. Όρμπαν στην Ουγγαρία. Θα είναι εξαιρετικά λυπηρό να μην διορθωθεί το άρθρο 10, και η Ελλάδα, μία δημοκρατική και ευνομούμενη χώρα, να είναι η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που θα ακολουθήσει το (μαύρο) παράδειγμα της Ουγγαρίας, στην αφαίμαξη των δημιουργών και εκδοτών. Ακόμη όμως και σε αυτή την μοναδική περίπτωση της Ουγγαρίας, έχουν ξεκινήσει δικαστικές ενέργειες για να κριθεί ο νόμος αντισυνταγματικός και ήδη έχει καταγγελθεί στα αρμόδια Ευρωπαϊκά όργανα. Στον αντίποδα βρίσκεται το πρόσφατο παράδειγμα, ενσωμάτωσης της ίδιας οδηγίας στην Κύπρο, (ακολουθώντας το παράδειγμα της Αγγλίας πριν αποχωρήσει από την Ευρωπαϊκή ένωση), η οποία στηρίζει έμπρακτα την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας και αποδεικνύεται αρωγός στη διαχρονική προσπάθεια του Δημιουργού και του Εκδότη, που με τεράστιες δυσκολίες, προωθούν και διαιωνίζουν τον Ελληνικό πολιτισμό, τις επιστήμες και τις τέχνες στην Ελληνική γλώσσα.