Αρχική Νόμος για τη συλλογική διαχείριση δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίαςΆρθρο 69-Καταργούμενες και λοιπές ρυθμίσειςΣχόλιο του χρήστη Γιάννης Μαρούδας | 18 Ιανουαρίου 2016, 22:45
  • Σχόλιο του χρήστη 'Γιάννης Μαρούδας' | 18 Ιανουαρίου 2016, 22:45

    Με το συγκεκριμένο νομοσχέδιο ενσωματώνεται στο εθνικό δίκαιο η πρόσφατη οδηγία για τη συλλογική διαχείριση, με την οποία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιχειρεί την θέσπιση ενός κατάλληλου νομικού πλαισίου για τη συλλογική διαχείριση των πνευματικών/συγγενικών δικαιωμάτων με την πρόβλεψη κανόνων οι οποίοι θα διασφαλίζουν την καλύτερη διαχείριση και τη μεγαλύτερη διαφάνεια των ΟΣΔ, καθώς και με την ενθάρρυνση και τη διευκόλυνση της χορήγησης διακρατικών αδειών για τα επιγραμμικά δικαιώματα των δημιουργών επί των μουσικών έργων τους από ΟΣΔ που εκπροσωπούν τους δημιουργούς. Σαν επαγγελματίας δημιουργός (σεναριογράφος) και μέλος ενός τέτοιου oργανισμού (Αθηνά), χαίρομαι για την προσπάθεια εκσυγχρονισμού της σχετικής νομοθεσίας και την εναρμόνισή της με την ευρωπαϊκή οδηγία, ιδίως μάλιστα στην κατεύθυνση προώθησης της διαφάνειας και της πολυεπίπεδης εποπτείας στην άσκηση της συλλογικής διαχείρισης. Έναυσμα για την παρούσα τοποθέτηση μού δίνουν ορισμένα αρνητικά σχόλια για τη συμπερίληψη των ηλεκτρονικών υπολογιστών και των σχετικών ηλ. συσκευών στο πεδίο εφαρμογής της ‘εύλογης αμοιβής’ / δίκαιης αποζημίωσης των δημιουργών και καλλιτεχνικών συντελεστών – δικαιούχων ως, τάχα, μέτρο άδικο, αντιαναπτυξιακό, ανεφάρμοστο κ.ο.κ. Η δίκαιη/εύλογη αμοιβή (private copying levy, fair compensation) είναι ένας βασικός αντισταθμιστικός μηχανισμός αποζημίωσης των δημιουργών και συντελεστών για τη βλάβη που υφίστανται από τις ιδιωτικές αντιγραφές – αναπαραγωγές των έργων τους, οι οποίες συντελούνται πλέον κατά κόρον με ποικίλα τεχνικά μέσα. Χάρη σε αυτόν τον μηχανισμό οι δημιουργοί και δικαιούχοι αποζημιώνονται σε κάποιον βαθμό για τις απώλειές τους από χαμένες πωλήσεις και ενοικιάσεις ενώ οι ιδιώτες χρήστες μπορούν να αντιγράφουν ανεμπόδιστα τα έργα που κατέχουν νόμιμα, μεγιστοποιώντας έτσι τις δυνατότητες των συσκευών τους. Μετά τον 2121/1993, οι οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης έχουν συσταθεί από τους ίδιους τους δημιουργούς, καλλιτέχνες και δικαιούχους όχι για να ‘κερδοσκοπήσουν’ βέβαια (είναι μη κερδοσκοπικοί) αλλά για να εισπράξουν και στη συνέχεια να αποδώσουν τα αντίστοιχα δικαιώματα στα μέλη τους (διαφορετικά θα έπρεπε ο καθένας από εμάς να ψάχνει το δίκιο του στα δικαστήρια με αγωγές κ.λπ.). Η επιβολή της δίκαιης αποζημίωσης στα τεχνικά μέσα που προσφέρονται για τέτοιες ιδιωτικές αντιγραφές – αναπαραγωγές δεν είναι κάτι καινούργιο (ξεκινάει από την άγραφη κασέτα ήδη) ούτε, βέβαια, κάποια ελληνική ‘πατέντα’. Το αντίθετο. Το σύνολο σχεδόν της Ευρώπης εφαρμόζει ανάλογα μέτρα και επιβάλλει τέλη στα αντίστοιχα τεχνικά μέσα -των ΗΥ και των συναφών συσκευών μη εξαιρουμένων (βλ. Oλλανδία, Γερμανία, Γαλλία, Βέλγιο, Ιταλία κ.ο.κ.: WIPO, 2013: 6). Στην χώρα μας ο ΗΥ υπήρχε εξαρχής στην πρόβλεψη του νομοθέτη ως πρόσφορο μέσο για ιδιωτικές αναπαραγωγές (Ν 2121/1993) αλλά εξαιρέθηκε αργότερα (2002) με έναν σχετικά ασαφή τρόπο (βλ. Καλλινίκου 2014). Έκτοτε, οι πολλαπλασιαζόμενες ηλεκτρονικές συσκευές διεύρυναν εκθετικά τους όγκους των ψηφιακών αντιγράφων, καθ’όλα άψογων και έτοιμων για μαζική ανα-διανομή, ξεπερνώντας κάθε ιστορικό προηγούμενο (βλ. “copy culture”). Το φαινόμενο της online πειρατείας που ακολούθησε επιβάρυνε τη συνθήκη για δημιουργούς και συντελεστές ακόμα περισσότερο (βλ. TΕRA 2014). Στις μέρες μας, έτσι, παράλληλα με τις ραγδαίες τεχνικές εξελίξεις, συντελείται και μια από τις σημαντικότερες και χαρακτηριστικότερες ανακατανομές αξίας και ισχύος παγκοσμίως: Τα ψηφιακά πολιτιστικά προϊόντα απαξιώνονται ραγδαία και οι τζίροι τους συρρικνώνονται (βλ. δισκογραφία, τύπος, home video) ενώ, την ίδια ώρα, οι αγορές τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνίας (TΠΕ) διογκώνονται θεαματικά, καθιστώντας τα έργα ‘περιεχόμενά’ τους. Πρόκειται για ένα φαινόμενο ‘τραμπάλας’ σε πλήρη εξέλιξη: το μεγάλο πλήθος των δημιουργών και καλλιτεχνών βλέπει τα εισοδήματά του σε διαρκή συμπίεση, απέναντι σε νέους παγκόσμιους παίκτες των ΤΠΕ, που κατακτούν ανυπέρβλητα μεγέθη και ισχύ. Αυτή είναι η μεγάλη εικόνα. (Ενδεικτικά: Ernst & Young 2014: 24• Ernst & Young 2013: 27, 28, γρ. 7• Deloitte 2015: 36, 37• Deloitte 2014: 6-8• WIPO 2013: 11, 14). Συνοψίζοντας, εάν το κράτος προτίθεται να ασκήσει τον ρυθμιστικό του ρόλο στην πολιτική για τον πολιτισμό, τέτοια εξισορροπητικά μέτρα, όπως η υπαγωγή του ΗΥ στην εύλογη αμοιβή, όχι μόνο είναι αναγκαία αλλά θα έπρεπε και να ενισχυθούν και επεκταθούν ακόμα περισσότερο, χωρίς ευνοϊκές εξαιρέσεις και παραθυράκια για τους υπόχρεους (παραεισαγωγές, αποφυγή και απόκρυψη κ.ο.κ.). Στην ίδια κατεύθυνση ακριβώς, θετικό βήμα αποτελεί και η σύσταση της Επιτροπής για τις διαδικτυακές παραβιάσεις των πνευματικών μας δικαιωμάτων, η οποία θα πρέπει να ενισχυθεί κι αυτή με κάθε τρόπο στο έργο της. Τα πρόστιμα θα μπορούσαν να βαίνουν κλιμακούμενα αναλόγως της βαρύτητας και της συχνότητας των παραβάσεων χωρίς ανώτατο όριο. Ακόμα, η καταγγελία από τους δημιουργούς δεν θα πρέπει να βαρύνεται με κανένα τέλος, γιατί κάτι τέτοιο θα λειτουργούσε αποτρεπτικά. Καταληκτικά, μερικές ακόμα επισημάνσεις: - Τα έργα των δημιουργών δεν είναι ‘πληροφορίες’ για να διακινούνται ανεμπόδιστα, όπως συχνά επιχειρείται να παρουσιαστεί (βλ. “κοινωνία της πληροφορίας”, “ελευθερία των ιδεών” κ.λπ.). Είναι έργα πρωτότυπα, προϊόντα ταλέντου και μόχθου, συχνά εξαιρετικά απαιτητικά και κοστοβόρα σε εργασία και κεφάλαιο, με υψηλότατο ρίσκο και στατιστικά μικρές πιθανότητες εμπορικής επιτυχίας. - Από αυτά τα έργα και τα απορρέοντα δικαιώματα βιοπορίζονται οι ίδιοι οι δημιουργοί, οι καλλιτεχνικοί συντελεστές αλλά και ένας ολόκληρος κόσμος που εξαρτά την επαγγελματική τύχη του από την κυκλοφορία τους στο κοινό (κανάλια, δισκογραφικές, εκδοτικοί οίκοι, υπάλληλοι και συνεργάτες, καταστήματα πωλήσεων- ενοικιάσεων κ.ο.κ.). Αυτοί έχουν λιγότερα δικαιώματα από άλλους εργαζόμενους, και σε ποια βάση; - Το κράτος χάνει οπωσδήποτε φορολογικά έσοδα από τη σοβαρή μείωση των νόμιμων πωλήσεων –ενοικιάσεων πολιτιστικών προϊόντων. Οι δημιουργοί, αντίθετα, και οι Οργανισμοί τους φορολογούνται κανονικότατα για τυχόν εισπράξεις των σχετικών δικαιωμάτων. Αναφορές: WIPO (2013). International Survey of Private Copying, Law and Practice 2013. Καλλινίκου, Δ. (2014). «Αναπαραγωγή για ιδιωτική χρήση και νέες τεχνολογίες», ΔιΜΕΕ τ. 3/2014. Ernst & Υoung (2014). Creating growth, measuring cultural and creative markets in EU, 2014. Ernst & Υoung(2013). Etude sur l’évolution des pratiques de partage et le panier moyen de consommation de biens culturels de l’ère pré-numérique à nos jours (1980-2011), Hadopi. Deloitte (2014). Technology, Media and Telecommunications predictions 2014. Deloitte (2015). Technology, Media and Telecommunications predictions 2015. TERA Consultants (2014). The economic contribution of the creative industries to EU GDP and employment.