Άρθρο 7
Tεκμήρια
1. Τεκμαίρεται ότι οι οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης έχουν την αρμοδιότητα διαχείρισης όλων των έργων ή όλων των δικαιούχων για τα οποία δηλώνουν εγγράφως ότι έχουν μεταβιβασθεί σε αυτούς οι σχετικές εξουσίες ή ότι καλύπτονται από την πληρεξουσιότητα. Εφόσον οργανισμός συλλογικής διαχείρισης που λειτουργεί με άδεια του Υπουργού Πολιτισμού ασκεί δικαιώματα ή αξιώσεις στο πλαίσιο του νόμου 2121/1993, τα οποία υπόκεινται σε υποχρεωτική συλλογική διαχείριση, τεκμαίρεται ότι εκπροσωπεί όλους ανεξαιρέτως τους δικαιούχους, ημεδαπούς και αλλοδαπούς και όλα ανεξαιρέτως τα έργα τους. Εάν στην περίπτωση του προηγούμενου εδαφίου, υφίστανται περισσότεροι οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης για κάθε κατηγορία δικαιούχων, το τεκμήριο ισχύει, εφόσον τα δικαιώματα ασκούνται από κοινού από όλους τους αρμόδιους οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης. Οι οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης μπορούν να ενεργούν πάντα, δικαστικώς ή εξωδίκως, στο δικό τους όνομα είτε στηρίζεται η αρμοδιότητά τους σε μεταβίβαση της σχετικής εξουσίας είτε σε πληρεξουσιότητα, νομιμοποιούνται δε πάντως στην άσκηση όλων των δικαιωμάτων του δικαιούχου που έχουν μεταβιβαστεί σε αυτούς ή που καλύπτονται από την πληρεξουσιότητα. 2. Για τη δικαστική επιδίωξη της προστασίας των έργων και των δικαιούχων που προστατεύονται από τον οργανισμό συλλογικής διαχείρισης, αρκεί η δειγματοληπτική αναφορά των έργων που έγιναν αντικείμενο εκμετάλλευσης χωρίς την απαιτούμενη άδεια και δεν απαιτείται η πλήρης απαρίθμηση των έργων αυτών. 3. Αν αμφισβητηθεί από τον δικαιούχο ότι ορισμένο έργο, που περιεχόταν στη δήλωση της παραγράφου 1 και στη σύμβαση που καταρτίσθηκε με τον χρήστη με βάση τη δήλωση αυτή, ανήκε στην αρμοδιότητα του οργανισμού συλλογικής διαχείρισης, ο οργανισμός οφείλει να συντρέξει με κάθε τρόπο τον αντισυμβαλλόμενό του χρήστη και, ιδίως, να παρέμβει στη σχετική δίκη. Αν αποδειχθεί ότι το έργο δεν ανήκε στην αρμοδιότητα του οργανισμού, ο οργανισμός εκτός από τυχόν ποινικές ευθύνες οφείλει να αποζημιώσει τον αντισυμβαλλόμενο και η σχετική αγωγή εκδικάζεται κατά την ειδική διαδικασία των εργατικών διαφορών. Η διάταξη αυτή δεν εφαρμόζεται στις περιπτώσεις της υποχρεωτικής συλλογικής διαχείρισης.
Άρθρο 7 (Τεκμήρια)
Σχόλιο στην παρ. 1: Εν όψει της σχετικής διχογνωμίας στη νομική θεωρία, ως προς το εάν για την ενεργοποίηση του τεκμηρίου του άρθρου 55 παρ. 2 εδ. β Ν. 2121/1993 απαιτείται ή όχι έγγραφη δήλωση των ΟΣΔ ως προς τους εκπροσωπούμενους δικαιούχους και τα έργα τους, θεωρούμε επιβεβλημένη την αποσαφήνιση – έστω από την αιτιολογική έκθεση – ότι ουδεμία τέτοια δήλωση αξιώνεται από τη νέα ρύθμιση του άρθρου 7 παρ. 1 εδ. β.
Σχόλιο στην παρ. 2: Ορθά αντιλαμβανόμαστε, ότι η διάταξη αυτή εφαρμόζεται μόνο σε αξιώσεις που καλύπτονται από το τεκμήριο της παραγράφου 1 εδάφιο α;
Προτεινόμενη τροποποίηση
Στο τέλος της παρ.2 να προστεθεί η ακόλουθη πρόταση:
“Ωστόσο, αν δε γίνει πλήρης απαρίθμηση των έργων αυτών, δεν μπορεί να γίνει καμία αναγωγή στο σύνολο του ρεπερτορίου ούτε και να εξαχθεί οποιοδήποτε συμπέρασμα αναφορικά με την έκταση της εκμετάλλευσης και τις ενδεχόμενες ποινικές ή αστικές ευθύνες του χρήστη.”
Αιτιολόγηση
Η “δειγματοληπτική αναφορά των έργων που έγιναν αντικείμενο εκμετάλλευσης χωρίς την απαιτούμενη άδεια” δεν μπορεί να δείξει το μέγεθος μιας ενέργειας. Είναι μεν τεκμήριο για την επιδίωξη της προστασίας των έργων αλλά δεν μπορεί να αποτελέσει τη βάση για ενδεχόμενη εκτίμηση της συνολικής (ποινικής ή αστικής) ευθύνης του Χρήστη. Αν δεν γίνει πλήρης απαρίθμηση των έργων, οποιαδήποτε αναγωγή των αποτελεσμάτων μιας δειγματοληψίας στο σύνολο ενός Ρεπερτορίου είναι αυθαίρετη και μαθηματικά λανθασμένη. Όταν οι Οργανισμοί Συλλογικής Διαχείρισης έχουν οποιαδήποτε επιδίωξη πέραν της απλής τεκμηρίωσης μιας ενέργειας του χρήστη, θα πρέπει να παρουσιάσουν αναλυτικές και όχι δειγματοληπτικές αναφορές έργων.
Άρθρο 7 Νομοσχεδίου
1. Τεκμαίρεται ότι οι οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης έχουν την αρμοδιότητα διαχείρισης …
Σχόλια ΑΕΠΙ:
1. Η διάταξη αντίκειται ευθέως στην Οδηγία (ιδίως στα άρθρα 2 παρ. 4, 16 παρ. 1 & άρθρο 3(β) αυτής σε συνδ. με τις σκέψεις 14, 15 & 19 του Προοιμίου της), σύμφωνα με την οποία οι Ανεξάρτητες Οντότητες Διαχείρισης και οι Οργανισμοί Συλλογικής Διαχείρισης λειτουργούν απολύτως ισότιμα (βλ. ad hoc σκέψη 15, άρθρο 2 παρ. 4 σε συνδ. με άρθρο 16 παρ. 1 Οδηγίας). Επομένως, το άρθρο 7 παρ. 1 του Νομοσχεδίου, το οποίο χορηγεί προνόμια, υπό τον τύπο των τεκμηρίων αποκλειστικά και μόνον στους ΟΣΔ και όχι και στις ΑΟΔ αντίκειται ευθέως στην Οδηγία.
2. Επίσης αντίκειται ευθέως στους εγχώριους και κοινοτικούς κανόνες περί προστασίας του ελεύθερου ανταγωνισμού, διότι ευνοεί τους ΟΣΔ έναντι των ΑΟΔ, τις οποίες κατατάσσει σε ανεπίτρεπτα υποδεέστερη θέση έναντι των ΟΣΔ. Επιπροσθέτως, επιβάλλει όρους άνισης μεταχείρισης μεταξύ ΟΣΔ και ΑΟΔ παραβιάζοντας και εξ αυτής της αιτίας των ελεύθερο και υγιή ανταγωνισμό.
3. Για τους ίδιους λόγους η συγκεκριμένη διάταξη αντίκειται ευθέως στα άρθρα 4 & 5 του Συντάγματος κατά το μέρος που αποκλείει τις ΑΟΔ από τις χορηγούμενες στους ΟΣΔ αρμοδιότητες και τεκμήρια.
4. Επισημαίνουμε όλως ιδιαιτέρως ότι η Οδηγία δεν εμπεριέχει απολύτως καμμία διάταξη, η οποία να χορηγεί περισσότερα δικαιώματα στους ΟΣΔ έναντι των ΑΟΔ. Αντιθέτως, προβλέπει ρητώς και ειδικώς ότι οι ΟΣΔ και οι ΑΟΔ διαφέρουν μόνον ως προς την νομική και ιδιοκτησιακή τους φύση, ενώ κατά τα λοιπά οι σκοποί και η δραστηριότητά τους στην αγορά της συλλογικής διαχειρίσεως δικαιωμάτων είναι ταυτόσημοι (βλ. ανωτέρω διατάξεις της Οδηγίας).
5. Είναι απολύτως σαφές ότι η παραπάνω διάταξη είναι σκοπίμως και υπαιτίως διατυπωμένη με το συγκεκριμένο περιεχόμενο, προκειμένου να αποκλείσει την ΑΕΠΙ από τα τεκμήρια που χορηγεί στους λοιπούς ΟΣΔ. Πρόκειται περί φωτογραφικής διατάξεως κατά της ΑΕΠΙ. Επομένως, εξυπηρετεί ευθέως συγκεκριμένα συμφέροντα κατά της ΑΕΠΙ.
6. Προκειμένου μάλιστα να εξυπηρετήσει τα συγκεκριμένα συμφέροντα δεν διστάζει να παραβιάσει όλους τους κοινοτικούς και συνταγματικούς κανόνες που αναφέρονται ανωτέρω.
7. Πρακτικό αποτέλεσμα των ανωτέρω θα είναι ο ουσιαστικός αποκλεισμός της ΑΕΠΙ από την δυνατότητα αποτελεσματικής διαπραγμάτευσης (άρθρο 16 παρ. 1 Οδηγίας) διαχειρίσεως, αδειοδοτήσεως και δικαστικής και εξώδικης προστασίας των έργων των μελών της, πνευματικών δημιουργών. Ενδεχομένως αυτός να είναι και ο υποκρυπτόμενος σκοπός πίσω από την συγκεκριμένη διάταξη.
Άρθρο 7 παρ. 1 & 3 Νομοσχεδίου
Παρ. 1 «… Εφόσον οργανισμός συλλογικής διαχείρισης που λειτουργεί με άδεια του Υπουργού Πολιτισμού ασκεί δικαιώματα ή αξιώσεις στο πλαίσιο του νόμου 2121/1993, τα οποία υπόκεινται σε υποχρεωτική συλλογική διαχείριση, τεκμαίρεται ότι εκπροσωπεί όλους ανεξαιρέτως τους δικαιούχους, ημεδαπούς και αλλοδαπούς και όλα ανεξαιρέτως τα έργα τους. …»
Παρ. 3 «… Η διάταξη αυτή δεν εφαρμόζεται στις περιπτώσεις της υποχρεωτικής συλλογικής διαχείρισης.»
Σχόλια ΑΕΠΙ:
1. Τεκμήριο και μάλιστα αμάχητο εκπροσωπήσεως του παγκοσμίου μουσικού ρεπερτορίου είναι αντίθετο με την ίδια τη φύση της συλλογικής διαχείρισης, που νοείται μετά από ανάθεση και όχι κατά τεκμήριο. Δεν νοείται δηλαδή ένας ΟΣΔ να «τεκμαίρεται» ότι διαχειρίζεται το «παγκόσμιο ρεπερτόριο» χωρίς αυτό να του έχει πραγματικά ανατεθεί προς διαχείριση. Στο πλαίσιο αυτό, το τεκμήριο εκπροσώπησης συνιστά παραβίαση της αρχής της ίσης μεταχείρισης μεταξύ των ΟΣΔ καθώς και παραβίασης του δικαιώματος άσκησης της δραστηριότητας τους, οπότε είναι εμφανώς αντισυνταγματικό.
2. Εξάλλου, το 8 παρ. 2 της Οδηγίας 92/100/ΕΟΚ της 19ης Νοεμβρίου 1992 και ήδη άρθρο 8 παρ. 2 της Οδηγίας 2006/115/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 12ης Δεκεμβρίου 2006 ρητώς προβλέπει ότι για τις συγκεκριμένες χρήσεις που αφορά η “υποχρεωτική” συλλογική διαχείριση, η οφειλομένη από τους χρήστες αμοιβή αφορά αποκλειστικώς και μόνον τα φωνογραφήματα εκείνα που έχουν μεταδοθεί ραδιοφωνικώς και τα οποία ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΥΝΤΑΙ από τον αιτούντα ΟΣΔ.
3. Η χορήγηση ποινικής και αστικής “ασυλίας” σε μία τέτοια περίπτωση είναι ακατανόητη, αντισυνταγματική και αντιδημοκρατική. Για ποιον λόγο κάποιος τίθεται υπεράνω του νόμου και προστατεύεται με “ασυλία”;
Καταρχήν σημειώνεται ότι τα οριζόμενα στο άρθρο 7 του σχεδίου νόμου τεκμήρια, υπέρ των οργανισμών συλλογικής διαχείρισης, είναι εκτός πεδίου εφαρμογής της Οδηγίας 2014/26/ΕΕ, καθώς στο προοίμιο αυτής (άρθρο 12) ορίζεται ότι η οδηγία δεν παρεμβαίνει στις ρυθμίσεις που αφορούν στη διαχείριση των δικαιωμάτων στα κράτη μέλη, όπως η ατομική διαχείριση, η υποχρεωτική συλλογική διαχείριση, τα τεκμήρια εκπροσώπησης κλπ. Όπως και στην προγενέστερη μορφή της (παρ. 2 του άρθρου 55 του Ν. 2121/1993, όπως τροποποιήθηκε με τον Ν. 3905/2010) η διάταξη κρίνεται ελλιπής και ανεπαρκής, δημιουργώντας πλείονα ερμηνευτικά κενά.
Σύμφωνα με τη ρύθμιση του εδαφίου β’ της παρ. 1, στις περιπτώσεις υποχρεωτικής συλλογικής διαχείρισης, καθιερώνεται τεκμήριο υπέρ των οργανισμών συλλογικής διαχείρισης ότι εκπροσωπούν όλους ανεξαιρέτως τους δικαιούχους, ημεδαπούς και αλλοδαπούς και όλα ανεξαιρέτως τα έργα τους, ενώ, στην πράξη, αποδεδειγμένα δεν εκπροσωπούν παρά ένα ποσοστό αντίστοιχης κατηγορίας δικαιούχων. Ελλείψει ειδικής πρόβλεψης περί του αντιθέτου, πρόκειται εν προκειμένω για νόμιμο μαχητό τεκμήριο το οποίο δύναται να ανατραπεί.
Συνεπώς ο εκάστοτε χρήστης είναι ελεύθερος να αποδείξει ότι συγκεκριμένα έργα δεν ανήκουν στο εκπροσωπούμενο από τους εν λόγω οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης ρεπερτόριο και ότι οι τελευταίοι δεν διαθέτουν την εξουσία/ δικαίωμα διαχείρισης αυτών. Η ανατροπή του τεκμηρίου αυτού είναι ιδιαιτέρως δυσχερής στην πράξη, καθώς οι χρήστες στερούνται των αναγκαίων μέσων και πληροφοριών για την ανταπόδειξή του, όπως π.χ. πόσοι και ποιοι οι αλλοδαποί οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης σε κάθε χώρα και ποια η έκταση του εκπροσωπούμενου από έκαστο αλλοδαπό οργανισμό ρεπερτορίου.
Επίσης και πλέον σημαντικό, η προτεινόμενη διάταξη παρουσιάζεται ελλιπής καθώς δεν προσδιορίζει ποιες είναι ακριβώς οι έννομες συνέπειες σε περίπτωση ανατροπής/ ανταπόδειξης του εν λόγω τεκμηρίου, εάν δηλαδή αποδειχθεί πράγματι ότι οι εν λόγω οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης δεν εκπροσωπούν κάποιους από τους έλληνες και αλλοδαπούς δικαιούχους, λαμβανομένου ιδίως υπόψη του ότι υφίσταται πλήθος αλλοδαπών δικαιούχων (περιλαμβανομένων αλλοδαπών οργανισμών συλλογικής διαχείρισης, αλλοδαπών οντοτήτων διαχείρισης που εκπροσωπούν δικαιούχους αλλά και αλλοδαπών δικαιούχων που δρουν ατομικά) οι οποίοι δεν συνδέονται με κανένα τρόπο με τους εγχώριους οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης. Η προτεινόμενη διάταξη δεν δίδει καμία ικανοποιητική λύση για την περίπτωση των δικαιούχων αυτών που δεν εκπροσωπούνται από τους εγχώριους οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης, αφήνοντας αναπάντητο το ερώτημα ποιες είναι ακριβώς οι συνέπειες για τον μη αναθέσαντα στους εν λόγω οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης δικαιούχο και αντίστοιχα τον συμβεβλημένο με τον δικαιούχο αυτό (ο οποίος δεν εκπροσωπείται από τους εγχώριους οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης) χρήστη.
Επίσης, σύμφωνα με την προτεινόμενη διάταξη, το τεκμήριο ισχύει εφόσον τα δικαιώματα ασκούνται από κοινού από όλους τους αρμόδιους οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης, εάν υπάρχουν περισσότεροι του ενός οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης ανά κατηγορία δικαιούχων. Συνεπώς, εάν δεν υπάρξει κοινή δράση από τους οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης που εκπροσωπούν την ίδια κατηγορία δικαιούχων και αφού αποδεδειγμένα υφίστανται περισσότεροι του ενός οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης ανά κατηγορία δικαιούχων (ελληνικοί ή εντός ΕΕ), το θεσπισθέν με την ως άνω διάταξη τεκμήριο αίρεται αυτοδικαίως και έτσι καθίσταται ανεφάρμοστο στην πράξη.
Τέλος, δοθέντος ότι το θεσπισθέν με την προτεινόμενη διάταξη τεκμήριο είναι, σύμφωνα με τα ανωτέρω, μαχητό, οι οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης δεν θα πρέπει να απαλλάσσονται της αστικής και ποινικής ευθύνης τους, ούτε στις περιπτώσεις υποχρεωτικής συλλογικής διαχείρισης, εάν εν γνώσει τους δηλώσουν ψευδώς ότι εκπροσωπούν δικαιούχους, τους οποίους, στην πραγματικότητα, δεν εκπροσωπούν.
Κρίτων Μεταξόπουλος
Πληρεξούσιος δικηγόρος της Navarr Enterprises Inc.
Σχόλια παρ. 1:
Ορθότερα: Αντί στο δικό τους όνομα, ως δικαιούχοι διάδικοι.
Ορθότερα: Αντί για είτε, ακόμη και αν η αρμοδιότητά τους στηρίζεται σε πληρεξουσιότητα, αφού, αν στηρίζεται σε εκχώρηση (μεταβίβαση), η δράση στο δικό του όνομα είναι αυτονόητη.
Ορθότερα: Αντί για μεταβίβαση, εκχώρηση.
Σχόλιο παρ. 2:
Διερωτώμεθα, αν η διάταξη αυτή εφαρμόζεται σε αξιώσεις που καλύπτονται από το προηγούμενο τεκμήριο. Αν τεκμαίρεται ότι εκπροσωπείται το σύνολο των δικαιούχων και των έργων, ποιο το νόημα της αναφοράς έργων?