Με το παρόν ενσωματώνεται στην ελληνική νομοθεσία η «Οδηγία (ΕΕ) 2017/1564 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 13ης Σεπτεμβρίου 2017, σχετικά με ορισμένες επιτρεπόμενες χρήσεις ορισμένων προστατευόμενων έργων και άλλων αντικειμένων προστασίας δυνάμει δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων προς όφελος των τυφλών, των αμβλυώπων και των ατόμων με άλλα προβλήματα ανάγνωσης εντύπων και για την τροποποίηση της Οδηγίας 2001/29/ΕΚ για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας».
Αξιότιμη κυρία Υπουργέ
Ο ΟΣΔΕΛ (οργανισμός συλλογικής διαχείρισης έργων του λόγου) έχει ως αντικείμενο τη συλλογική διαχείριση δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας περισσότερων από 7.000 συγγραφέων, δημοσιογράφων, μεταφραστών και εκδοτών βιβλίων, εφημερίδων και περιοδικών. Είναι μέλος της διεθνούς ένωσης IFRRO και μέσω συμβάσεων αμοιβαιότητας εκπροσωπεί στην Ελλάδα δικαιώματα του συνόλου των αλλοδαπών δημιουργών και εκδοτών.
Οι oργανισμοί συλλογικής διαχείρισης και η IFRRO έχουν μακρά παράδοση συνεργασίας για την διευκόλυνση της πρόσβασης σε έργα του λόγου προσώπων με προβλήματα ανάγνωσης (εντυποανάπηροι) και συμμετέχουν μεταξύ άλλων στο ΔΣ του ABC (Accessible Books Consortium, https://www.accessiblebooksconsortium.org/about/en/) που αποτελεί τη διεθνή πρωτοβουλία ενώσεων εντυποανάπηρων, συγγραφέων, εκδοτών και βιβλιοθηκών για τη διευκόλυνση της προσβασιμότητας σε βιβλία.
Στο πλαίσιο της διαβούλευσης του σχεδίου νόμου «Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2017/1564 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 13ης Σεπτεμβρίου 2017 σχετικά «με ορισμένες επιτρεπόμενες χρήσεις ορισμένων προστατευόμενων έργων και άλλων αντικειμένων προστασίας δυνάμει δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων προς όφελος των τυφλών, των αμβλυώπων και των ατόμων με άλλα προβλήματα ανάγνωσης εντύπων κλπ», επισημαίνουμε εξ αρχής ότι έρχεται σε διαβούλευση πάλι ένα νομοσχέδιο που δεν ρυθμίζει ικανοποιητικά τα σχετικά ζητήματα (διασφάλιση της ιδιότητας των επωφελούμενων, αποφυγή παράνομης διακίνησης έργων, εύλογη αμοιβή για τους θιγόμενους δημιουργούς και εκδότες), με αποτέλεσμα να μην επιτυγχάνει την ορθή λειτουργία του θεσμού, δηλαδή την βελτίωση της πρόσβασης των εντυποανάπηρων σε έργα πνευματικής ιδιοκτησίας.
Στις περισσότερες χώρες του κόσμου το ζήτημα της προσβασιμότητας αντιμετωπίζεται από κοινού από τους ενδιαφερόμενους δηλαδή τους εντυποανάπηρους, τους δικαιούχους και τις βιβλιοθήκες και με την επεξεργασία και υλοποίηση κοινά αποδεκτών λύσεων και διαδικασιών, και συμπληρωματικά ή υποστηρικτικά προβλέπονται και νομοθετικές λύσεις. Και οι νομοθετικές λύσεις έχουν περισσότερες πιθανότητες να λειτουργήσουν αποτελεσματικά όταν στηρίζονται στην συναίνεση των εμπλεκόμενων πλευρών. Εν προκειμένω δεν έχει ληφθεί υπόψη και δεν έχει ενσωματωθεί η κοινή πρόταση του ΣΕΕΒΙ, του ΟΣΔΕΛ, της Εθνικής Βιβλιοθήκης και του Τμήματος Πληροφορικής του ΕΚΠΑ.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η προτεινόμενη νομοθετική ρύθμιση μεταφέρει τους κανόνες της οδηγίας και της συμφωνίας του Μαρακές, χωρίς όμως να τους εξειδικεύει και να τους προσαρμόζει επαρκώς στην Ελληνική πραγματικότητα.
Βασικός νομοθετικός στόχος της ρύθμισης θα πρέπει να είναι η εγκαθίδρυση κλίματος εμπιστοσύνης και ασφάλειας ώστε οι δικαιούχοι να μην διστάζουν να παρέχουν τα έργα τους στους φορείς που έχουν ως αποστολή τους την εξυπηρέτηση των εντυποανάπηρων. Αυτό προϋποθέτει τουλάχιστον διασφάλιση ότι α) οι αρμόδιοι φορείς είναι φερέγγυοι και αξιόπιστοι β) εφαρμόζουν αποδεδειγμένα αποτελεσματικά μέτρα ώστε να αποκλείεται η παράνομη αναπαραγωγή βιβλίων και να αποκλείεται πρόσβαση στα βιβλία από πρόσωπα που δεν είναι επωφελούμενοι. Οι διατάξεις όμως του νομοσχεδίου δεν εγγυώνται κάτι τέτοιο αλλά αντίθετα εγγυμονούν κινδύνους για την παράνομη αναπαραγωγή και για την χρήση των έργων από άτομα μη επωφελούμενα. Επίσης το νομοσχέδιο δυστυχώς δεν προβλέπει την καταβολή εύλογης αμοιβής στους δικαιούχους των έργων που αναπαράγονται και επομένως δεν αναγνωρίζει την βασική αρχή που διέπει το δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας δηλαδή την διασφάλιση αμοιβής των δημιουργών και εκδοτών για κάθε χρήση του έργου τους.
Α. Το νομοσχέδιο προβλέπει ότι οι εκδότες υποχρεούνται να παρέχουν στους αρμόδιους φορείς σε ψηφιακή μορφή τα αρχεία των έργων υπό την προϋπόθεση ότι τα τηρούν σε ψηφιακή μορφή. Το νομοσχέδιο γενικεύει υπερβολικά την υποχρέωση αυτή με αποτέλεσμα να προκαλεί δυσπιστία και άρνηση συμμόρφωσης στους εκδότες αφού δεν διασφαλίζει ότι το αίτημα που υποβάλλεται από έναν αρμόδιο φορέα στηρίζεται σε υπαρκτές ανάγκες επωφελούμενου. Υπενθυμίζουμε ότι πρόσφατα υπήρξε περίπτωση Πανεπιστημίου της χώρας μας που ζήτησε από εκδότες την παροχή άνω των 100 βιβλίων διαφόρων θεματικών με ένα αίτημα, τα οποία προφανώς δεν ανταποκρίνεται σε υπαρκτές ανάγκες εντυποανάπηρων χωρίς καμία διασφάλιση ή εγγύηση ότι αυτά θα διατεθούν πράγματι σε εντυποανάπηρους για συγκεκριμένες ανάγκες και ότι λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα για την αποφυγή της παράνομης διάθεσης.
Άρα πρέπει να προβλεφθεί στο σχέδιο νόμου ότι οι εκδότες υποχρεούνται να παρέχουν στους αρμόδιους φορείς σε ψηφιακή μορφή τα αρχεία των έργων υπό την προϋπόθεση ότι τα τηρούν σε ψηφιακή μορφή και υπό την υπό την προϋπόθεση ότι υφίσταται σχετικό αίτημα από τους επωφελούμενους -εντυποανάπηρους τους οποίους εξυπηρετούν.
Β. Επισημαίνεται ότι οι εκδότες ήταν και είναι διατεθημένοι να διευκολύνουν την παραγωγή προσβάσιμων αντιγράφων με την παροχή ψηφιακών αρχείων, εφόσον είναι διαθέσιμα, αλλά μόνον σε ένα πλαίσιο που θα διασφαλίζει τη νόμιμη χρήση αυτών, πλαίσιο που θα πρέπει να συμφωνηθεί από κοινού. Δυστυχώς το σχέδιο νόμου προβλέπει μόνον ότι αρμόδιοι φορείς που προβαίνουν στη δημιουργία αντιγράφων προς όφελος των εντυποανάπηρων, οφείλουν να λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα για την αποτροπή της μη εξουσιοδοτημένης αναπαραγωγής, διανομής, παρουσίασης ή διάθεσης στο κοινό αντίγραφων έργων σε προσβάσιμο μορφότυπο, χωρίς όμως να εξειδικευονται τα μέτρα αυτά . Έτσι επαφίεται στην βούληση του κάθε φορέα να επιλέξει εκείνο τα μέτρα που θεωρεί κατάλληλα για την αποτροπή της παράνομης αναπαραγωγής. Τα μέτρα αυτά πρέπει να αφορούν τόσο την πιστοποίηση των επωφελούμενων και την ασφαλή χορήγηση κωδικών, την χρήση υδατογραφημάτων και άλλων τεχνολογικών μέτρων που να αποτρέπουν τη δυνατότητα παράνομης αντιγραφής. Ήδη και στη χώρα μας υπάρχουν φορείς που ακολουθούν σχετικές βέλτιστες πρακτικές και μέτρα που είναι κατάλληλα, αποτελεσματικά και εξυπηρετούν όλους τους παραπάνω στόχους. Θεωρούμε ότι το νομοσχέδιο θα πρέπει να προβλέψει την υιοθέτηση σχετικών μέτρων και να τα καταστήσει υποχρεωτικά για όλους τους αναγνωρισμένους φορείς.
Γ. Ενώ το σχέδιο νόμου στο άρθρο 6 προβλέπει ορισμένες υποχρεώσεις για τους επωφελούμενους φορείς δεν προβλέπει τη δυνατότητα των δικαιούχων συγγραφέων και εκδοτών να ζητούν και να λαμβάνουν σχετικές πληροφορίες κατά τακτά χρονικά διαστήματα αναφορικά ιδίως με τον αριθμό και τους τίτλους των βιβλίων που διατίθενται σε εντυποανάπηρους σε μορφή αναγνώσιμη από αυτούς. Συνεπώς δημιουργείται μεγάλος κίνδυνος αυθαιρεσιών από πλευρά των φορέων σε βάρος των εκδοτών και των συγγραφέων. Άρα στο σχέδιο νόμου πρέπει να προβλεφθεί να έχουν οι εκδότες δικαίωμα λογοδοσίας έναντι όσων προβαίνουν σε αναπαραγωγή ή διάθεση του αντιγράφων στο πλαίσιο της εξαίρεσης για τους εντυποανάπηρους.
Δ. Το σχέδιο νόμου εισάγει περιορισμό του πνευματικού δικαιώματος προβλέποντας ρητά ότι δεν οφείλεται αμοιβή στους θιγόμενους δικαιούχους, ενώ σε αντίφαση με τον γενικό κανόνα προβλέπει αποζημίωση και όχι αμοιβή στην περίπτωση των εκπαιδευτικών βιβλίων με έναν όμως εντελώς ασαφή τρόπο. Ως προς την εύλογη αμοιβή, θα πρέπει κατ’ αρχήν να υπογραμμίσουμε ότι η δυνατότητα θέσπισης καταβολής εύλογης αμοιβής προβλέπεται ρητά τόσο στη Συνθήκη του Μαρρακές όσο και στην οδηγία 2017/1564 και ότι άλλες ευρωπαϊκές χώρες όπως η Γερμανία και η Δανία έχουν υιοθετήσει μοντέλα εύλογης αμοιβής σε ανάλογες περιπτώσεις.
Κατ΄ αρχήν υπογραμμίζουμε ότι με την παράλειψη πρόβλεψης αμοιβής ακυρώνεται ο δικαιολογητικός λόγος για τον οποίο θεσπίστηκε το δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας ήτοι ακριβώς η διασφάλιση αμοιβής των πνευματικών δημιουργών και των πνευματικών δικαιούχων για κάθε χρήση του έργου τους αμοιβή για τον κόπο, γνώση, ταλέντο και κεφάλαια που επενδύουν στη δημιουργία των έργων τους .
Η καταβολή λοιπόν της εύλογης αμοιβή λοιπόν πλευράς του κράτους και των αρμόδιων φορέων που αναφέρονται στο νομοσχέδιο , προς τον δημιουργό και τον εκδότη για να συνεχίσουν να δημιουργούν και να εκδίδουν αποτελεί θέμα αρχής. Πρέπει να σημειωθεί ότι εάν δεν προβλεφθεί αμοιβή ο κλάδος των συγγραφέων και εκδοτών θα είναι ίσως ο μοναδικός κλάδος που θα καλείται να αναλάβει μόνος του να προμηθεύσει τα προϊόντα του δωρεάν, χωρίς κανένα αντάλλαγμα στους εντυποανάπηρους για να απαλλαχθεί έτσι το Κράτος από τη σχετική υποχρέωση κοινωνικής πολιτικής.
Πρόκειται λοιπόν αναμφισβήτητα για μία λανθασμένη επιλογή, όταν μάλιστα το κράτος έχει αναλάβει να παρέχει δωρεάν παιδεία και μάλιστα να παρέχει με δικά του μέσα και με δική του χρηματοδότηση δωρεάν συγγράμματα σε σπουδαστές και φοιτητές που δεν πάσχουν από κανενός είδους αναπηρία.
Τέλος θα πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι η υποχρέωση καταβολής εύλογης αμοιβής δεν πρέπει να βαρύνει τους ίδιους τους εντυποανάπηρους ούτε ήταν ποτέ η πρόθεση δημιουργών και εκδοτών να γίνει κάτι τέτοιο.
Συνεπώς θα πρέπει οπωσδήποτε να ρυθμισθεί με το νομοσχέδιο η καταβολή της εύλογης αμοιβής.
Σχετικά με την αποζημίωση που προβλέπεται στο άρθρο 7 του νομοσχεδίου για την αναπαραγωγή των εκπαιδευτικών συγγραμμάτων δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, η ρύθμιση αυτή είναι εντελώς αόριστη και συνεπώς δεν εξασφαλίζει την καταβολή δίκαιης αμοιβής. Για αυτόν τον λόγο προτείνουμε να προβλεφθεί για την αναπαραγωγή των έργων αυτών η υποχρέωση καταβολής αμοιβής των δικαιούχων συγγραφέων εκδοτών, η οποία θα αντιστοιχεί στο αντίτιμο το οποίο καταβάλει το Δημόσιο για την αγορά του αντίστοιχου βιβλίου σε φυσική μορφή για τη δωρεάν διάθεσή του στους φοιτητές. Οι όροι και οι λεπτομέρειες σχετικά με την καταβολή της αμοιβής είναι σκόπιμο να ορισθούν με Απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού.
Αξιότιμη Κα Υπουργέ,
Στο πλαίσιο της διαβούλευσης για την ψήφιση του σχεδίου Νόμου Ενσωμάτωσης της Οδηγίας (ΕΕ) 2017/1564 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 13ης Σεπτεμβρίου 2017 σχετικά με «ορισμένες επιτρεπόμενες χρήσεις ορισμένων προστατευόμενων έργων κ.λπ.», κατ’ αρχάς επισημαίνουμε ότι η προβλεπόμενη διάταξη επιχειρεί ένα εξισορροπημένο πλαίσιο διευκόλυνσης της πρόσβασης των εντυποανάπηρων στα έργα συγγραφέων/δημιουργών που εκδίδουμε.
Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι συγγραφείς/δημιουργοί/εκδότες είμαστε στο πλευρό των εντυποανάπηρων συνανθρώπων μας. Όλοι, με κάθε μέσο, θέλουμε να συνδράμουμε τους ΑμεΑ εντυποανάπηρους στη διεκδίκηση δίκαιης και ισότιμης αντιμετώπισής τους από το Κράτος.
Στόχος μας, μέσω της συγκεκριμένης παρέμβασης, είναι να συμβάλουμε στην άρση του κοινωνικού και εκπαιδευτικού αποκλεισμού τους. Είναι ίσως η τελευταία ευκαιρία που δίδεται να οριστεί το σωστό πλαίσιο έτσι ώστε να δημιουργηθεί και να αναπτυχθεί εκπαιδευτικό και ψυχαγωγικό αναγνωστικό υλικό για τους ΑμεΑ συνανθρώπους μας.
Όλοι οι Έλληνες Εκδότες Ανεξαιρέτως είμαστε υπέρμαχοι της Ενσωμάτωσης της Οδηγίας στην Ελληνική Νομοθεσία και τονίζουμε ότι διαχρονικά όλοι μας προσφέρουμε το υλικό των εκπαιδευτικών συγγραμμάτων μας (όπου είναι εφικτό) στους ΑμεΑ εντυποανάπηρους φοιτητές, έτσι ώστε να ανταπεξέρχονται με επιτυχία στις σπουδές τους. Ωστόσο, η προσφορά μας αυτή δεν είναι επαρκής καθώς ο εκάστοτε μεμονωμένος εκδότης δεν διαθέτει την απαραίτητη τεχνογνωσία και τον εξοπλισμό (ούτε θα μπορούσε να υποστηρίξει οικονομικά το εγχείρημα) που απαιτείται για να προετοιμάσει τα συγγράμματά του στις μορφές που το καθιστούν αναγνώσιμο από ΑμεΑ εντυποανάπηρους συνανθρώπους μας (π.χ μέθοδος Bright κ.ο.κ).
– Προστασία Πνευματικής ιδιοκτησίας Συγγραφέων, Δημιουργών, και Εκδοτών
Δυστυχώς, στην χώρα μας είναι ελάχιστοι οι θεσμικοί φορείς που έχουν τη δυνατότητα να προσαρμόσουν, να αναπτύξουν, να διακινήσουν, και κυρίως να ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΣΟΥΝ, ένα σύγγραμμα που μετασχηματίζεται σε συγκεκριμένες μορφές ώστε να γίνεται αναγνώσιμο από ΑμεΑ εντυποανάπηρους φοιτητές και αναγνώστες.
Ως εκδότες θεωρούμε ότι το μόνο θεσμικό όργανο που α) αντιμετωπίζει το θέμα με τη δέουσα σοβαρότητα, β) κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση και, γ) διαθέτει το απαραίτητο εξοπλισμό (Hardware) και το κατάλληλο λογισμικό (Software), έτσι ώστε να διασφαλίζεται η μετατροπή του περιεχομένου του βιβλίου προς ανάγνωση από ΑμεΑ εντυποανάπηρους φοιτητές, σε απαρέγκλιτη αλληλοσυσχέτιση με τον σεβασμό και την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων των δημιουργών, είναι το Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του τομέα Επικοινωνίας και Επεξεργασίας Σήματος του ΕΚΠΑ. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα της προαναφερθείσας εξειδικευμένης διαδικασίας υλοποίησης με το οποίο συνεργάζονται όλοι οι εκδότες ονομάζεται «ΕΡΜΟΦΙΛΛΟΣ».
Όλοι οι υπόλοιποι φορείς (βιβλιοθήκες κ.λπ.) αδυνατούν να προσφέρουν τίποτε περισσότερο από ανάρτηση ψηφιακού περιεχομένου των βιβλίων σε απλή μορφή pdf δίχως την παραμικρή προστασία (υδατογραφήματα κ.ο.κ), σε βάσεις δεδομένων και ιστοσελίδες οι οποίες δεν θέτουν κανέναν περιορισμό είτε στα μέλη τους είτε στον οποιονδήποτε επισκέπτη τους.
Η παρούσα νομοθετική προσπάθεια (και η κάθε μεταγενέστερες συμπληρωματικές Υπουργικές Αποφάσεις) θα πρέπει αφενός να προβλέπει με κρυστάλλινη διαφάνεια συγκεκριμένους όρους για την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας, οι οποίοι θα απαιτούν την ικανοποίηση συγκεκριμένων προδιαγραφών, και αφετέρου να απευθύνεται σε έμπειρους φορείς όσον αφορά την παραγωγή και διάθεση του υλικού στους ΑμεΑ εντυποανάπηρους φοιτητές και αναγνώστες.
Είναι ο μόνος τρόπος έτσι ώστε να εμπιστευθούν, να συνεργαστούν όλοι οι συγγραφείς /δημιουργοί / εκδότες και να στεφθεί με απόλυτη επιτυχία όλη η προσπάθεια.
Πρόταση
Αρκεί στο παρόν νομοθέτημα να προβλεφθεί και να εφαρμοστεί ο Nόμος υπ’ αρίθμ. 4452 15 Φεβρουαρίου 2017 φεκ τευχος 1ο αρ 17 σελ 184
αρθρο (ια) Έχει την ευθύνη σε εθνικό επίπεδο του συντονισμού των δραστηριοτήτων για την ηλεκτρονική πρόσβαση των Ατόμων με Αναπηρία (ΑμεΑ) στο περιεχόμενο των τεκμηρίων, τα οποία δημιουργούνται ή δημοσιεύονται στην Ελλάδα. Ιδίως η ΕΒΕ: αα) λειτουργεί ενοποιημένο εθνικό κατάλογο των προσβάσιμων τεκμηρίων από ΑμεΑ που διαθέτουν οι βιβλιοθήκες της χώρας, ββ)ορίζει πρότυπα και συντάσσει κατευθυντήριες οδηγίες, συνεργαζόμενη με επιστημονικούς, ερευνητικούς και άλλους σχετικούς φορείς για την παραγωγή και διάθεση από τις βιβλιοθήκες της χώρας προσβάσιμων τεκμηρίων για ΑμεΑ.
Στο παρόν περιγράφονται με ακρίβεια οι αρμοδιότητες και η διαδικασία που θα πρέπει να αναλάβει η Εθνική Βιβλιοθήκη σε συνεργασία με επιστημονικούς-ερευνητικούς φορείς έτσι ώστε να τεθούν οι προδιαγραφές για την παραγωγή και διάθεση του υλικού για ΑμεΑ. Οι συγκεκριμένες, εξειδικευμένες προδιαγραφές που θα ορίσουν, θα πρέπει να ακολουθηθούν υποχρεωτικά ΚΑΙ από τους υπόλοιπους θεσμικούς φορείς που θα θελήσουν να εμπλακούν στις διαδικασίες παραγωγής υλικού για ΑμεΑ εντυποανάπηρους.
Εφόσον εφαρμοστεί ο Νόμος 4452/2017 δεν υπάρχει λόγος πρόβλεψης απαράδεκτων τιμωρητικών διατάξεων για τους εκδότες, διότι όλοι θα έχουν την διάθεση να συνεργαστούν με πιστοποιημένους φορείς που θα διασφαλίζουν την αποφυγή της πειρατείας.
ΕΥΛΟΓΗ ΑΜΟΙΒΗ
Η επιχειρηματολογία που έχει αναπτυχθεί κατά καιρούς φαίνεται να περιφρονεί το βιβλίο (παρότι διεκδικεί μαχητικά τη δωρεάν παραχώρησή του) καθώς το θεωρεί άνευ αξίας (ως άυλο, προϊόν διανοητικής εργασίας) και, αυτονοήτως, ότι δήθεν θα μπορούσε να διαμοιραστεί άνευ τιμήματος.
Σε πολλές περιπτώσεις, δυστυχώς, έχει εκφραστεί από διάφορους φορείς ότι είναι αναχρονιστικό να υφίσταται αμοιβή για τους πνευματικούς δημιουργούς – την οποία, σημειωτέων, ΔΕΝ καταβάλλουν οι ίδιοι οι εντυποανάπηροι, αλλά το Κράτος.
Η εύλογη αμοιβή δεν είναι λόγος αντίδρασης των διαφόρων εμπλεκομένων φορέων που διαχειρίζονται εκατομμύρια Ευρώ ετησίως, τόσο από τον τακτικό προϋπολογισμό όσο και από κονδύλια επιδοτήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για τη λειτουργία τους.
Πώς είναι δυνατόν οι υπέρμαχοι φορείς της επιχειρηματολογίας περί κατάργησης της διάταξης για εύλογη αμοιβή να θεωρούν εύλογη τη δική τους αμοιβή συμμετέχοντας σε Ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά προγράμματα, εκμεταλλευόμενοι τον μόχθο και τη διανοητική εργασία των συγγραφέων/δημιουργών καθώς και την πνευματική και οικονομική επένδυση των εκδοτών – όπως π.χ. συνέβη και με μέρος της Ευρωπαϊκής χρηματοδότησης εκατοντάδων χιλιάδων Ευρώ από το επιχειρησιακό πρόγραμμα «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση 2014-2020 ΠΑ) που εκταμίευσε πληθώρα Βιβλιοθηκών Πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων και άλλων φορέων;
Η εύλογη αμοιβή είναι υποχρέωσή προς τον δημιουργό προκειμένου να συνεχίσει να δημιουργεί, πόσο μάλλον όταν καταβάλλονται (από Εθνικά και Ευρωπαϊκά κονδύλια) εκατομμυρίων Ευρώ ετησίως προς τις Βιβλιοθήκες και άλλους φορείς προκειμένου να ανανεώσουν συνδρομές περιοδικών καθώς και να διεκπεραιώσουν άλλα συναφή θέματα που διαχειρίζονται. Θα πρέπει να κατανοήσουν όλοι οι εμπλεκόμενοι, ότι χωρίς την ύπαρξη και την επιβίωση αξιόλογων δημιουργών δεν θα υφίσταται στο μέλλον ούτε βιβλίο, ούτε εκπαίδευση, ούτε Βιβλιοθήκες.
Και, ναι μεν έχει υιοθετηθεί η υπό συζήτηση Ευρωπαϊκή οδηγία από κάποιες χώρες, (όχι όλες), χωρίς την εύλογη αμοιβή συγγραφέων/δημιουργών/εκδοτών, αποκρύπτεται όμως εσκεμμένα, η πρακτική που προηγείται και ακολουθείται σε αυτές τις χώρες, όπου εφαρμόζονται αθροιστικά τα κάτωθι:
Α) αγορά ικανού αριθμού αντιτύπων, από χιλιάδες βιβλιοθήκες, όλων των τίτλων που κυκλοφορούν ετησίως από όλους τους τοπικούς Εκδότες,
Β) γνωστοποίηση στους κατόχους των πνευματικών, ηθικών και συγγενικών δικαιωμάτων (Εκδοτών Δημιουργών), του αριθμού ανά περίπτωση των εντυποανάπηρων δικαιούχων, του ακριβούς τρόπου μετατροπής κάθε βιβλίου, της μορφής εξυπηρέτησης των εντυποανάπηρων και της χρήσης του συγκεκριμένου πνευματικού πονήματος.
Γ) ύπαρξη ειδικού εξοπλισμού Η/Υ και κατάλληλων λογισμικών (Hardware και Software) καθώς και συνεχή (μηνιαία) ενημέρωση των λογισμικών για την διασφάλιση και προστασία του εκάστοτε έργου σε έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή. Επίσης υφίσταται νομική υποστήριξη και κάλυψη των συγγραφέων/δημιουργών/εκδοτών στην περίπτωση παραβίασης των πνευματικών, ηθικών, εκδοτικών, γραμμικών και συγγενικών δικαιωμάτων τους.
Δ) ύπαρξη και ΕΦΑΡΜΟΓΉ αυστηρού πλαισίου νομοθεσίας, περί προστασίας πνευματικών δικαιωμάτων, το οποίο δεν επιτρέπει την ύπαρξη παραβάσεων και πειρατείας.
Δυστυχώς όλα τα προαναφερθέντα δεν υποστηρίζονται από την εφαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίας, συνεπώς θα πρέπει ΠΡΩΤΑ να ακολουθηθούν οι διεθνείς πρακτικές ώστε να συμμορφωθούν με τα αυτονόητα όλοι οι φορείς που εμπλέκονται στη συγκεκριμένη διαδικασία, και ΣΕ ΔΕΥΤΕΡΟ ΧΡΟΝΟ να αποδεχθούμε τη δωρεάν διάθεση των έργων των δημιουργών.
Έκπληκτοι διαπιστώνουμε ότι κάποιοι δεν αντιλαμβάνονται, ή δεν θέλουν να αντιληφθούν, ότι με το Νομοσχέδιο αυτό, το Κράτος έρχεται, στην ουσία, να βοηθήσει οικονομικά και να διασφαλίσει ότι δεν θα επωμιστεί το δυσβάσταχτο κόστος ο αποδυναμωμένος οικονομικά ιδιώτης. Διεκδικώντας να μην υπάρχει υποχρέωση καταβολής από το Κράτος εύλογης αμοιβής, υπονοείται ότι η κοινωνική πολιτική πέφτει στις πλάτες των εκδοτών/συγγραφέων/δημιουργών και αξιώνεται να ασκείται από αυτούς.
Πρόταση
Ορθώς η οδηγία προβλέπει την εύλογη αποζημίωση του εκπαιδευτικού συγγράμματος των ΑμεΑ φοιτητών, ωστόσο πρέπει να διευκρινιστεί ότι αυτό θα γίνεται μέσω του Π.Σ. ΕΥΔΟΞΟΣ, όπως συμβαίνει με όλους τους φοιτητές. Επιπλέον θα πρέπει να προβλέπεται η εύλογη αμοιβή και για όλες τις κατηγορίες βιβλίων όπως ακριβώς συμβαίνει και με τα βιβλία που προμηθεύονται οι βιβλιοθήκες για τους υπόλοιπους αναγνώστες
Θα έπρεπε, μάλιστα, να υπάρχει κάποια ειδική ένδειξη εντός της πλατφόρμας του Π.Σ. Εύδοξος, όπως π.χ. υπάρχει με τις αποστολές κούριερ, και να αποστέλλεται το βιβλίο από τον υπόχρεο προς τον τρίτο εμπλεκόμενο (βιβλιοθήκη). Έτσι θα είναι σύννομες και οι δύο πλευρές.
Επιπλέον η εύλογη αμοιβή δεν θα πρέπει να περιορίζεται στο ύψος της
ελάχιστης ή συμβολικής, σε περιπτώσεις επιδοτούμενων δράσεων του οιουδήποτε φορέα.
Κυρία Υπουργέ,
Δεν πρέπει να υπαναχωρήσει η Πολιτεία και θα πρέπει να ορίσει αυστηρές προδιαγραφές για την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας όπως επίσης να διατηρήσει/ενισχύσει τη διάταξη που θεσπίζει την εύλογη αμοιβή. Διαφορετικά, παρόμοιες παρεμβάσεις θα προκαλέσουν εντελώς άδικα, σοβαρά και πολυδάπανα προβλήματα στους εκδότες στους δημιουργούς και στους συγγραφείς, εφόσον θα απειλούνται ακόμη περισσότερο τα δικαιώματά τους από την παράνομη αναπαραγωγή και από την απώλεια του αυτονόητου δικαιώματος της αμοιβής τους. Αυτό θα έχει ως επίπτωση, σε πληθώρα περιπτώσεων,
1. Το οριστικό κλείσιμο εκδοτικών επιχειρήσεων, τόσο μικρών, οικογενειακών όσο και ατομικών επιχειρήσεων, καθώς και μεσαίων ή μεγάλων – τουλάχιστον για τα ελληνικά δεδομένα. Ας μην λησμονούμε πως το κλείσιμο μιας επιχείρησης δεν πλήττει μόνο τον ιδιοκτήτη αλλά και τους εργαζόμενους υπαλλήλους τους και τις οικογένειές τους και όσους εξωτερικούς συνεργάτες βιοπορίζονται εξ αυτής.
2. Τη στέρηση των μοναδικών εσόδων των συγγραφέων, των μεταφραστών, των επιμελητών, των εικονογράφων, των γραφιστών και όλων γενικά των άμεσων συνεργατών των εκδοτών.
3. Την κατάρρευση των επιχειρήσεων που αναλαμβάνουν το τεχνικό κομμάτι της έκδοσης (έμποροι χάρτου, τυπογράφοι, βιβλιοδέτες, πυκμαντές, πλαστικοποιητές, μεταφορείς). Κι εδώ πρέπει να επισημανθεί ότι όλες αυτές οι επιχειρήσεις απασχολούν (με την ευρύτερη έννοια) πάρα πολύ κόσμο.
Προτείνουμε τις παρακάτω βελτιώσεις-προσθήκες:
1- Να εφαρμοστεί ο Νόμος υπ’ αρίθμ. 4452 15 Φεβρουαρίου 2017 φεκ τευχος 1ο αρ 17 σελ 184 αρθρο (ια)
2- Οι αρμόδιοι φορείς να έχουν υποχρέωση λογοδοσίας έναντι των δικαιούχων
συγγραφέων και εκδοτών (μέσω των οργάνων τους) για τα έργα/αντίγραφα που αναπαράγονται ή διατίθενται στο πλαίσιο της εξαίρεσης για τους εντυποανάπηρους. Η διαδικασία αυτή θα γίνεται πάντα υπό την επίβλεψη την διαχείριση και την καθοδήγηση του Ο.Π.Ι, υπηρεσία του ΥΠ.ΠΟΛ
3- να θεσμοθετηθούν και να εφαρμοστούν οι πρακτικές για την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας που εφαρμόζονται διεθνώς, όπως σας περιγράψαμε πιο πάνω.
4- να παραληφθεί από το Νομοσχέδιο η υποχρέωση των Εκδοτών να παρέχουν ΟΛΑ τα πανεπιστημιακά συγγράμματα που εκδίδουν, όλη η διαδικασία να κινείται με βάση τη διεθνή εμπειρία, δηλαδή τις συγκεκριμένες ανάγκες κάθε εκπαιδευτικού Ιδρύματος, το οποίο αυτονόητα να υποχρεούται να τηρεί λίστα με τους πιστοποιημένους εντυποανάπηρους φοιτητές του, αναφέροντας και ποια συγγράμματα χρησιμοποιούν, σε ποιο μάθημα, σε ποιο εξάμηνο, με ποιον διδάσκοντα.
5- να προβλεφθεί η δημιουργία ενός εξειδικευμένου φορέα υπό την εποπτεία του Ο.Π.Ι. (Οργανισμός Πνευματικής Ιδιοκτησίας), όπως συμβαίνει σχεδόν σε όλες τις χώρες, ο οποίος θα αναλάβει σε Εθνικό δίκτυο τη δράση μετατροπής και διαχείρισης των αρχείων pdf σε οποιαδήποτε μορφή αναγκαία για την εκπαίδευση των εντυποαναπήρων, έτσι ώστε να λαμβάνονται όλα τα απαραίτητα τεχνολογικά «μέτρα» για την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας και ο εξειδικευμένος φορέας να είναι υπόλογος για οποιαδήποτε παραβίαση. Με το συγκεκριμένο μέτρο θα γίνει οικονομία κλίμακας όσον φορά στα εργαλεία (εξοπλισμός Η/Υ Hardware και λογισμικό Software), ακόμα και στο μισθολογικό κόστος, που επιβάλλονται για την προστασία των αρχείων, καθώς δεν θα είναι απαραίτητη η πολλαπλή προμήθεια και η συνεχείς αναβάθμισή τους ανά Ίδρυμα και ανά φορέα.
6- να υπάρχει ρητή πρόβλεψη για συμμετοχή των Εκδοτών στην υλοποίηση της προτεινόμενης διαδικασίας και στον περαιτέρω έλεγχο της σωστής λειτουργίας της. Να πραγματοποιείται η νόμιμη ενημέρωση συγγραφέων/ δημιουργών/εκδοτών διαμέσου του Σωματείου τους σχετικά με τη μορφή στην οποία θα γίνει η μετατροπή του έργου τους, για ποια χρήση και από ποιούς.
7- να προβλεφθεί ότι σε περιπτώσεις επιδοτούμενων δράσεων η αμοιβή δεν θα πρέπει να περιορίζεται στο ύψος της ελάχιστης ή της συμβολικής, αλλά της λιανικής τιμής πώλησης ανά χρήση.
Ελπίζουμε οι προτάσεις μας να συμβάλουν στην ενημέρωση σας για τη σωστή εφαρμογή του νέου Νομοθετήματος και ευχόμαστε να στεφθεί με απόλυτη επιτυχία.
Σας Ευχαριστούμε
Μετά τιμής,
Για τον Σύλλογο Εκδοτών Επιστημονικών Βιβλίων Σ.Ε.Ε.ΒΙ
Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών (ΣΕΑΒ).
Θεωρούμε πολύ σημαντικό το γεγονός ότι το σχέδιο νόμου για την ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2017/1564 έχει τεθεί σε διαβούλευση παρά το γεγονός ότι έχει καθυστερήσει η ενσωμάτωσή της. Και τούτο διότι το θέμα της πρόσβασης στη γνώση και στον πολιτισμό από άτομα με προβλήματα ανάγνωσης εντύπων είναι θέμα σεβασμού των δικαιωμάτων αλλά και της ίδιας της προσωπικότητας όλων αυτών των ανθρώπων.
Το σχέδιο στο μεγαλύτερο μέρος του έχει ακολουθήσει τη λογική της Οδηγίας αναφορικά με την πρόβλεψη εξαιρέσεων στους κανόνες προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας προς όφελος του δημοσίου συμφέροντος και με την δίκαιη εξισορρόπηση δικαιωμάτων και συμφερόντων.
Είναι πολύ θετικό που συμπεριλαμβάνει και τους κωφάλαλους διότι είναι μία κατηγορία που αν και δεν προβλέπεται ρητά στην Οδηγία συμπεριλαμβάνονται στους δικαιούχους του έως σήμερα ισχύοντος καθεστώτος. Αυτό γίνεται δικαίως διότι κι αυτοί χρειάζονται ανάλογη μεταχείριση. Άλλωστε και ο νομοθέτης ρητά ορίζει ότι οι προβλέψεις για αυτούς θα είναι ανάλογες καθώς θα εκδοθεί ειδική υπουργική απόφαση (άρθρο 8).
Οι αρμόδιοι φορείς (εξουσιοδοτημένες οντότητες κατά την Οδηγία) έχουν ακριβώς τις υποχρεώσεις που προβλέπει ο Οδηγία . Ο κάθε φορέας που δρα άλλωστε σε μη κερδοσκοπική βάση – όπως οι ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες – θεσπίζει και τηρεί τις δικές της πρακτικές για να εξασφαλίζει ότι απευθύνεται μόνο σε δικαιούχους, για να αποτρέπει τη μη εξουσιοδοτημένη αναπαραγωγή κτλ. Κάθε φορέας οφείλει να δημοσιοποιεί τον τρόπο με τον οποίο συμμορφώνεται στις υποχρεώσεις του και να απαντά σε σχετικά αιτήματα καθιστώντας τον ανοικτό σε έλεγχο και υπόλογο δημοσίως για κάθε ενδεχόμενη παράνομη ενέργειά του (άρθρο 6 παρ. 7). Στο πλαίσιο αυτό τα τελευταία χρόνια οι ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες έχουν αναπτύξει την σύγχρονη πλατφόρμα της AMELib για την ασφαλή διάθεση προσβάσιμου περιεχομένου σε εντυποανάπηρους χρήστες. Οι παρεμβάσεις των ελληνικών βιβλιοθηκών έχουν συναντήσει -δίχως την οποιαδήποτε τεκμηρίωση- τη δυσπιστία μέρους του κλάδου των εκδοτών και την άρνηση του να συνεργαστεί.
Για να μπορούν όμως οι αρμόδιοι φορείς να επιτελούν το έργο τους ευκολότερα εξυπηρετώντας το σκοπό της Οδηγίας, πρέπει οι εκδότες να τους παρέχουν σε ψηφιακή μορφή τα αρχεία των έργων. Η προϋπόθεση που τίθεται ότι αρκεί και οι εκδότες να τα τηρούν σε ψηφιακή μορφή πρέπει να επανεξεταστεί διότι κατά τη γνώμη μας είναι καταχρηστική και μπορεί να χρησιμοποιηθεί παρελκυστικά. Όλοι γνωρίζουμε ότι όλα τα αρχεία πλέον είναι ψηφιακά ή μετατρέπονται πολύ εύκολα σε τέτοια από τους εκδότες. Επιπλέον, η προστασία του άρθρου 946 ΚΠολΔ είναι σημαντική αλλά υποχρεώνει τον μη κερδοσκοπικό φορέα να ακολουθήσει τη δικαστική -δαπανηρή οδό για να υπερασπιστεί τους δικαιούχους απέναντι σε μία πρώτη αρνητική απάντηση του εκδότη. Δεν θα ήταν καλύτερο να προβλεφθεί μία διοικητική διαδικασία ενώπιον επιτροπής του ΟΠΙ ή άλλου δημοσίου φορέα ή η δυνατότητα ενός εξωδικαστικού μηχανισμού; Δεν θα ήταν καλύτερο να υπάρχει μια διαδικασία ανάλογη του άρθρου 6 της υπό κατάργησης σχετικής ΥΑ που θα ορίζει τις προθεσμίες για την παράδοση του ψηφιακού αντιγράφου και τις άμεσες συνέπειες για μη συμμόρφωση ούτως ώστε να γνωρίζουν όλοι εξαρχής τι θα διατάξει το διοικητικό όργανο ή το δικαστήριο σε περίπτωση προσφυγής σε αυτό;
Αναφορικά με την πρόβλεψη της αποζημίωσης, θεωρούμε ότι είναι απαραίτητο να ακολουθηθεί η ρητή αναφορά της Οδηγίας ότι πρέπει η δυνατότητα των κρατών μελών να προβλέπουν καθεστώτα αποζημίωσης πρέπει να είναι περιορισμένη. Για ποιο λόγο, κρίθηκε ότι στην Ελλάδα υπάρχει αυτή η δυνατότητα επιβολής αποζημίωσης, όταν στα περισσότερα κράτη αυτό έχει αποφευχθεί; Το δεδομένο μάλιστα ότι τα περισσότερα έργα είναι στην Ελληνική γλώσσα δυσχεραίνει τη διάδοση των έργων σε όλη την Ευρώπη. Αυτό έχει ληφθεί υπόψη; Το γεγονός ότι οι επωφελούμενοι υστερούν σε πρόσβαση στη γνώση έναντι των υπολοίπων στην Ευρώπη και χρειάζεται άμεσα μετατροπή μεγάλου όγκου έργων, έχει ληφθεί υπόψη για την επιβάρυνση των αρμοδίων φορέων;
Όλως επικουρικά και εάν παραμείνει η αποζημίωση, θα ήταν ιδιαιτέρως σημαντικό να διευκρινιστεί η παράγραφος 9 (άρθρο 7) του σχεδίου νόμου. Η αναφορά » ισχύει ό,τι και για τα προοριζόμενα για μη επωφελούμενους» δεν ευνοεί την άμεση πρακτική εφαρμογή του νόμου και θα δημιουργήσει πολλά ερμηνευτικά προβλήματα αναφορικά με τον προσδιορισμό της αποζημίωσης (πώς υπολογίζεται, πώς καταβάλλεται, σε ποιο χρονικό σημείο και από ποιον;). Θεωρούμε ότι αυτό είναι το πιο κρίσιμο σημείο του σχεδίου νόμου και πρέπει να επαναδιατυπωθεί με κριτήριο ότι για τον καθορισμό της αποζημίωσης πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ο μη κερδοσκοπικός χαρακτήρας των αρμοδίων φορέων, οι στόχοι δημοσίου συμφέροντος, τα συμφέροντα των επωφελουμένων, η πιθανή ζημία των δικαιούχων, η διασυνοριακή διάδοση και το γεγονός ΄ότι «αν η ζημία του δικαιούχου είναι ελάχιστη, δεν θα πρέπει να γεννάται υποχρέωση καταβολής αποζημίωσης» (βλ. σκέψη 14 Οδηγίας: https://www.opi.gr/images/library/nomothesia/evrwpaiki/odigies/1564_2017.pdf
). Πώς λοιπόν κρίθηκε ότι δεν είναι ελάχιστη;
Συνοψίζοντας, είναι η ευκαιρία για την Ελλάδα να προωθηθεί η διάδοση της γνώσης και του πολιτισμού σε άτομα που το έχουν ανάγκη και έως σήμερα δεν έχουν τύχει της μεταχείρισης που αξίζουν. Ας είναι ο νόμος αυτός η αρχή για να γίνει αυτό άμεσα- χωρίς την ανάγκη συνεχών νομοθετικών ερμηνειών και δικαστικών διενέξεων- προς όφελος του δημοσίου συμφέροντος.
Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών (ΣΕΑΒ)
Ως προς το υπό ψήφιση νομοσχέδιο με τίτλο «Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2017/1564 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 13ης Σεπτεμβρίου 2017 σχετικά με ορισμένες επιτρεπόμενες χρήσεις ορισμένων προστατευόμενων έργων και άλλων αντικειμένων προστασίας δυνάμει δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων προς όφελος των τυφλών, των αμβλυώπων και των ατόμων με άλλα προβλήματα ανάγνωσης εντύπων και για την τροποποίηση της Οδηγίας 2001/29/ΕΚ για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας» αναφέρουμε τα εξής:
Είναι γνωστό ότι Έλληνες συγγραφείς και εκδότες διαχρονικά υποστηρίζουν εμπράκτως την διευκόλυνση της πρόσβασης σε δημοσιευμένα έργα ατόμων με πρόβλημα ανάγνωσης εντύπων (εντυποανάπηροι).
Ποτέ δεν έχουν αρνηθεί την άδειά τους για την προσαρμογή των εντύπων τους σε μορφότυπο που καθιστά εφικτή την πρόσβαση σε εντυποανάπηρα άτομα και πάντα διευκολύνουν πρακτικά τη δημιουργία αντιγράφων σε κατάλληλο μορφότυπο.
Κατά συνέπεια, δεν είναι κατ’ αρχήν αρνητικοί στην υιοθέτηση θεσμικού πλαισίου που διασφαλίζει τη δυνατότητα δημιουργίας αντιγράφων σε μορφότυπο κατάλληλο για την πρόσβαση εντυποαναπήρων.
Έχουν όμως σοβαρές αντιρρήσεις με το προτεινόμενο θεσμικό πλαίσιο, καθόσον αυτό:
α) δημιουργεί μεγάλους κινδύνους για την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων και των συγγενικών με αυτά, αφού αυξάνει τους κινδύνους δημιουργίας και διακίνησης παράνομων αντιγράφων, δηλαδή της πειρατείας βιβλίων.
β. διευρύνει αδικαιολόγητα το αντικείμενο της εξαίρεσης πέραν των προβλεπόμενων στην ως άνω οδηγία 2017/1564 συμπεριλαμβάνοντας τους κωφάλαλους, οι οποίοι δεν κατανοούμε πως εξισώνονται με τους εντυποανάπηρους, και θεσπίζοντας υποχρεώσεις σε βάρος των εκδοτών χωρίς να προβλέπονται από την ως άνω οδηγία.
γ. Μεταθέτει τελικά την άσκηση κοινωνικής πολιτικής του Κράτους για τους αναπήρους στον κλάδο των συγγραφέων και εκδοτών, κλάδος που σήμερα βρίσκεται σε δύσκολη οικονομική κατάσταση προσπαθώντας, παρά ταύτα, με κόπο να παράγει και να συμβάλλει στον πολιτισμό κι ενώ η οδηγία ρητά προβλέπει την καταβολή αμοιβής στους δικαιούχους.
Ειδικότερα, επισημαίνουμε τα ακόλουθα ζητήματα τα οποία θα πρέπει να βελτιωθούν:
Α) Το σχέδιο νόμου προβλέπει ότι οι επωφελούμενοι φορείς, δηλαδή όσοι φορείς έχουν τη δυνατότητα σύμφωνα με τον νόμο να προβαίνουν στη δημιουργία αντιγράφων προς όφελος των εντυποανάπηρων, οφείλουν να λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα για να αποτρέψουν την παράνομη αναπαραγωγή, διανομή και διάθεση των έργων. Το σχέδιο νόμου όχι μόνον δεν εξειδικεύει τα μέτρα, αλλά επιπλέον επαφίεται στη βούληση του κάθε επωφελούμενου μέρους να επιλέξει εκείνο τα μέτρα που θεωρεί κατάλληλα για την αποτροπή της παράνομης αναπαραγωγής. Τα μέτρα αυτά πρέπει να αφορούν τόσο την πιστοποίηση των επωφελούμενων και την ασφαλή χορήγηση κωδικών, τη χρήση υδατογραφημάτων όσο και άλλων τεχνολογικών μέτρων που να αποτρέπουν τη δυνατότητα παράνομης αντιγραφής. Με τις ατέλειες της διάταξης αυτής το κράτος κατ’ αποτέλεσμα αφήνει απροστάτευτους τους εκδότες και τους συγγραφείς και δημιουργεί ένα περιβάλλον που ευνοεί την πειρατεία.
Πρόταση: Θεωρούμε ότι το νομοσχέδιο θα πρέπει να προβλέψει την υιοθέτηση σχετικών μέτρων και να τα καταστήσει υποχρεωτικά για όλους τους αναγνωρισμένους φορείς.
Β) Ενώ το σχέδιο προβλέπει ορισμένες υποχρεώσεις για τους επωφελούμενους φορείς, δεν προβλέπει τη δυνατότητα των δικαιούχων συγγραφέων και εκδοτών να ζητούν και να λαμβάνουν σχετικές πληροφορίες κατά τακτά χρονικά διαστήματα αναφορικά ιδίως με τον αριθμό και τους τίτλους των βιβλίων που διατίθενται σε εντυποανάπηρους σε μορφή αναγνώσιμη από αυτούς. Συνεπώς δημιουργείται μεγάλος κίνδυνος αυθαιρεσιών από πλευράς των φορέων σε βάρος των εκδοτών και των συγγραφέων.
Πρόταση: Οι αρμόδιοι φορείς να έχουν υποχρέωση λογοδοσίας έναντι των δικαιούχων συγγραφέων και εκδοτών για τα έργα/αντίγραφα που αναπαράγονται ή διατίθενται στο πλαίσιο της εξαίρεσης για τους εντυποανάπηρους.
Γ) Το σχέδιο νόμου επεκτείνει την ισχύ της εξαίρεσης και σε κωφάλαλους, κάτι που αφενός δεν προβλέπεται στην οδηγία αλλά κυρίως δεν έχει νόημα, αφού οι κωφάλαλοι δεν έχουν πρόβλημα όρασης.
Πρόταση: Να καταργηθεί η ισχύς της συγκεκριμένης ρύθμισης για τους κωφαλάλους.
Δ) Το σχέδιο νόμου προβλέπει υποχρέωση των εκδοτών να παρέχουν αντίγραφο των βιβλίων τους σε ψηφιακή μορφή, χωρίς να προβλέπει ότι για να πραγματοποιηθεί αυτή η παροχή θα πρέπει εντός των αρμοδίων φορέων να υφίσταται σχετικό αίτημα από επωφελούμενους εντυποανάπηρους, δηλαδή, να στηρίζεται σε υπαρκτές ανάγκες επωφελούμενου. Διαφορετικά δεν υφίσταται καμία διασφάλιση ή εγγύηση ότι αυτά θα διατεθούν πράγματι σε εντυποανάπηρους και δημιουργούνται κίνδυνοι αυθαίρετης αναπαραγωγής και παράνομης διάθεσης.
Πρόταση: Να προβλεφθεί ότι οι αρμόδιοι φορείς για να ζητήσουν την παροχή των έργων από τους εκδότες πρέπει να αποδεικνύουν ότι υφίσταται σχετικό αίτημα από τους εντυποανάπηρους τους οποίους εξυπηρετούν.
Ε) Το σχέδιο νόμου προβλέπει ρητά ότι δεν οφείλεται αμοιβή στους θιγόμενους δικαιούχους, ενώ σε αντίφαση με τον γενικό κανόνα προβλέπει αποζημίωση και όχι αμοιβή στην περίπτωση των εκπαιδευτικών βιβλίων με έναν όμως εντελώς ασαφή τρόπο. Αν δεν προβλεφθεί η καταβολή της εύλογης αμοιβής , η οποία ρητά προβλέπεται από την οδηγία, μετατίθεται με τον τρόπο αυτό η άσκηση κοινωνικής πολιτικής από το Κράτος στους συγγραφείς και εκδότες. Ο κλάδος των συγγραφέων και εκδοτών είναι ίσως ο μοναδικός κλάδος που καλείται να αναλάβει μόνος του να προμηθεύσει τα προϊόντα του δωρεάν, χωρίς κανένα αντάλλαγμα στους εντυποανάπηρους για να απαλλαχθεί έτσι το Κράτος από τη σχετική υποχρέωση κοινωνικής πολιτικής.
Πρόταση: Να προβλεφθεί η καταβολή της εύλογης αμοιβής για τα έργα που παρέχονται από τους εκδότες και σχετικά με την αποζημίωση που αόριστα έχει προβλεφθεί για τα πανεπιστημιακά συγγράμματα να προβλεφθεί ότι αυτή θα αντιστοιχεί στο αντίτιμο το οποίο καταβάλει το Δημόσιο για την αγορά του αντίστοιχου βιβλίου σε φυσική μορφή για τη δωρεάν διάθεσή του στους φοιτητές. Οι όροι και οι λεπτομέρειες σχετικά με την καταβολή της αμοιβής να ορισθούν υποχρεωτικά με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού.
ΣΤ. Η ισχύς του εν λόγω θεσμικού πλαισίου δεν μπορεί να αρχίσει πριν εκδοθούν οι κατά τα ανωτέρω σχετικές αποφάσεις του Υπουργού Πολιτισμού που αφορούν το περιεχόμενο των μέτρων για την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων και την καταβολή της αμοιβής /αποζημίωσης.