1. O Ο.Δ.Α.Π. είναι αρμόδιος για την αξιοποίηση ακινήτων τα οποία ανήκουν κατά κυριότητα ή διαχείριση στο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού ή στον ίδιο, καθώς και των αναψυκτηρίων τα οποία ανήκουν κατά κυριότητα ή διαχείριση στο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού και βρίσκονται εντός κηρυγμένων αρχαιολογικών χώρων και ιστορικών τόπων ή λειτουργούν για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών των οργανωμένων αρχαιολογικών χώρων και ιστορικών τόπων, των μουσείων και των μνημείων. Η αξιοποίηση γίνεται με σκοπό την ανάδειξη και προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς, την παροχή υπηρεσιών και προϊόντων υψηλής ποιότητας και την εξασφάλιση εσόδων.
2. Για την επίτευξη του άνω σκοπού, ο Οργανισμός προβαίνει στην παροχή υπηρεσιών εστίασης, στη διοργάνωση πολιτιστικών εκδηλώσεων εντός και στον περιβάλλοντα χώρο των ακινήτων και των αναψυκτηρίων με σκοπό την ανάδειξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς και δράσεων προβολής και προώθησης της τοπικής γαστρονομίας εντός αρχαιολογικών χώρων, ιστορικών τόπων και μνημείων και στον περιβάλλοντα χώρο αυτών, εφαρμοζομένου του άρθρου 46 του ν. 3028/2002 (Α` 153).
3. Ο Ο.Δ.Α.Π. υλοποιεί τις ανωτέρω δραστηριότητες με δικά του μέσα, ή μέσω συμβάσεων μίσθωσης του π.δ. 715/1979 (Α΄212) που διέπει την εκμίσθωση ακινήτων των ΝΠΔΔ, ή δημόσιων συμβάσεων του ν. 4412/2016 (Α` 147), ή συμβάσεων παραχώρησης του ν. 4413/2016 (Α` 148), ή μέσω παραχώρησης σε φορείς Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας του ν. 4430/2016 (Α` 205). Το πρόγραμμα αξιοποίησης των ακινήτων και των αναψυκτηρίων, συνολικά ή τμηματικά, και οι γενικοί και ειδικοί όροι λειτουργίας προς διασφάλιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών και προϊόντων καταρτίζονται από το Δ.Σ. του Ο.Δ.Α.Π., και εγκρίνονται με απόφαση του Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού, μετά από γνώμη του αρμόδιου Κεντρικού Συμβουλίου του ν. 3028/2002 (Α` 153). Με την ίδια διαδικασία εγκρίνεται και η παραχώρηση στον Ο.Δ.Α.Π. της χρήσης των συγκεκριμένων ακινήτων και αναψυκτηρίων, όπου απαιτείται. Το πρόγραμμα αξιοποίησης και οι γενικοί και ειδικοί όροι μπορούν να τροποποιούνται με την ίδια διαδικασία. Με μόνη την ανωτέρω έγκριση, ο Ο.Δ.Α.Π. προβαίνει σε κάθε αναγκαία ενέργεια για την εκτέλεση του εγκεκριμένου προγράμματος αξιοποίησης και των όρων λειτουργίας. Οι συμβάσεις μίσθωσης της παρούσας δεν υπάγονται στις διατάξεις της νομοθεσίας για τις εμπορικές μισθώσεις, με μόνη εξαίρεση το άρθρο 15 του ν. 4013/2011 (Α΄ 204).
4. Για τα αναψυκτήρια, όταν υφίσταται άμεση ανάγκη για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών των ως άνω χώρων και μέχρι την εγκατάσταση διαχειριστών που προκύπτουν από τις διαδικασίες της παρ. 3, είναι δυνατή η εφάπαξ σύναψη συμβάσεων μίσθωσης χωρίς διαγωνισμό, με συνολική διάρκεια που δεν μπορεί να υπερβαίνει συνολικά τους δεκαοκτώ (18) μήνες, κατόπιν δημοσίευσης δημόσιας πρόσκλησης εκδήλωσης ενδιαφέροντος. Εφόσον το μηνιαίο μίσθωμα είναι χαμηλότερο από συγκεκριμένο ύψος που καθορίζεται με απόφαση του Δ.Σ., η σύναψη των άνω συμβάσεων μίσθωσης μπορεί να γίνεται και κατόπιν διαδικασίας διαπραγμάτευσης με έναν ή περισσότερους ενδιαφερομένους σε ειδικώς αιτιολογημένες περιπτώσεις και υπό την προϋπόθεση ότι έχει προηγηθεί εκτίμηση από ανεξάρτητο εκτιμητή για το ύψος του ευλόγου μηνιαίου μισθώματος. Οι ειδικότεροι όροι εφαρμογής της διάταξης ρυθμίζονται με απόφαση του Δ.Σ. του Ο.Δ.Α.Π.. Σε περίπτωση λύσης της σύμβασης πριν από τη λήξη της συμβατικής διάρκειας, ο Ο.Δ.Α.Π. δύναται να συνάψει νέα σύμβαση για το εναπομείναν χρονικό διάστημα μέχρι τη συμπλήρωση των δεκαοκτώ (18) μηνών.
5. Ειδικά για τη διοργάνωση εκδηλώσεων ή δράσεων που σχετίζονται με την προαγωγή της τοπικής γαστρονομίας της περιοχής στην οποία χωροθετούνται οι αρχαιολογικοί χώροι και τα μνημεία, με βάση πρόγραμμα αξιοποίησης που εκπονείται σύμφωνα με την παρ. 3, ο Ο.Δ.Α.Π. μπορεί να προβαίνει σε παραχώρηση της χρήσης αρχαιολογικών χώρων και μνημείων, με απόφαση του αρμοδίου οργάνου του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, η οποία εκδίδεται μετά από πρόταση του Δ.Σ. και γνώμη του αρμόδιου κεντρικού συμβουλίου του ν. 3028/2002 (Α΄ 153). Στην απόφαση αυτή καθορίζονται οι όροι, οι προϋποθέσεις και οι λοιπές λεπτομέρειες της παραχώρησης. Τα αναλογούντα τέλη καθορίζονται με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Πολιτισμού και Αθλητισμού.
6. Μετά από τη λήξη της παραχώρησης ακινήτων αρμοδιότητας του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού ή της σύμβασης αξιοποίησης, το ακίνητο ή το αναψυκτήριο ελευθερώνεται αμέσως και χωρίς καμία άλλη διατύπωση ή όχληση. Σε περίπτωση άρνησης ή καθυστέρησης απόδοσης ή σε περίπτωση αυθαίρετης κατοχής ή χρήσης, ο Πρόεδρος του Ο.Δ.Α.Π. εκδίδει πρωτόκολλο διοικητικής αποβολής. Μπορεί επίσης να εκδίδει πρωτόκολλο καθορισμού αποζημίωσης αυθαίρετης χρήσης, εφόσον η αποζημίωση που θα καθορισθεί αποκλίνει από το αντίτιμο που κατέβαλλε ο χρήστης όσο βρισκόταν σε νόμιμη χρήση. Τα πρωτόκολλα εκτελούνται πέντε (5) ημέρες μετά από την επίδοσή τους. Κατά του πρωτοκόλλου επιτρέπεται ανακοπή, η οποία ασκείται μέσα σε δεκαπέντε (15) ημέρες από την επίδοσή του. Η προθεσμία ανακοπής και η άσκηση αυτής δεν αναστέλλουν την εκτέλεση του πρωτοκόλλου. Το πρωτόκολλο διοικητικής αποβολής δύναται να επιδίδεται και να εκτελείται και από δικαστικό επιμελητή, σύμφωνα με τον ν. 2318/1995 (Α` 126).