Στο άρθρο 32 του ν. 2121/1993 (Α’ 25), περί της ποσοστιαίας αμοιβής του δημιουργού, επέρχονται οι εξής τροποποιήσεις: α) τροποποιείται ο τίτλος του άρθρου, β) αντικαθίσταται το πρώτο εδάφιο της παρ. 1, γ) στο τρίτο εδάφιο μετά τη φράση «η αμοιβή μπορεί να υπολογίζεται σε ορισμένο ποσό,» προστίθεται η φράση «το ύψος του οποίου πρέπει να είναι κατάλληλο και αναλογικό,» δ) προστίθενται παρ. 3 και 4, και το άρθρο 32 διαμορφώνεται ως εξής:
«Άρθρο 32
Αμοιβή του δημιουργού
1. Όταν ο δημιουργός συνάπτει σύμβαση εκμετάλλευσης ή παραχωρεί άδεια εκμετάλλευσης ή μεταβιβάζει τα περιουσιακά του δικαιώματα προς τον σκοπό της εκμετάλλευσης του έργου του ή άλλου αντικειμένου προστασίας, δικαιούται να λαμβάνει αμοιβή, η οποία συμφωνείται υποχρεωτικά σε ορισμένο ποσοστό, το ύψος του οποίου καθορίζεται ελεύθερα μεταξύ των μερών και πρέπει να είναι κατάλληλο και αναλογικό. Βάση για τον υπολογισμό του ποσοστού είναι όλα ανεξαιρέτως τα ακαθάριστα έσοδα ή τα έξοδα ή τα συνδυασμένα ακαθάριστα έσοδα και έξοδα, που πραγματοποιούνται από την δραστηριότητα του αντισυμβαλλόμενου και προέρχονται από την εκμετάλλευση του έργου. Κατ’ εξαίρεση, η αμοιβή μπορεί να υπολογίζεται σε ορισμένο ποσό, το ύψος του οποίου πρέπει να είναι κατάλληλο και αναλογικό, στις ακόλουθες περιπτώσεις: α) η βάση υπολογισμού της ποσοστιαίας αμοιβής είναι πρακτικά αδύνατο να προσδιορισθεί ή ελλείπουν τα μέσα ελέγχου για την εφαρμογή του ποσοστού, β) τα έξοδα που απαιτούνται για τον υπολογισμό και τον έλεγχο είναι δυσανάλογα με την αμοιβή που πρόκειται να εισπραχθεί, γ) η φύση ή οι συνθήκες της εκμετάλλευσης καθιστούν αδύνατη την εφαρμογή του ποσοστού, ιδίως όταν η συμβολή του δημιουργού δεν αποτελεί ουσιώδες στοιχείο του συνόλου του πνευματικού δημιουργήματος ή όταν η χρήση του έργου έχει δευτερεύοντα χαρακτήρα σε σχέση με το αντικείμενο της εκμετάλλευσης.
2. Η υποχρεωτική συμφωνία της αμοιβής σε ποσοστό, που προβλέπεται στην προηγούμενη παράγραφο, εφαρμόζεται σε όλες τις περιπτώσεις, εφόσον δεν υπάρχει ειδικότερη διάταξη στον παρόντα νόμο, και δεν αφορά τα έργα που δημιουργήθηκαν από μισθωτούς σε εκτέλεση σύμβασης εργασίας, τα προγράμματα ηλεκτρονικών υπολογιστών και κάθε είδους διαφήμιση.
3. Η συμφωνηθείσα αμοιβή του δημιουργού θεωρείται ότι είναι κατάλληλη σύμφωνα με την παρ. 1, αν το ύψος της προβλέπεται σε ισχύουσα συμφωνία που προέκυψε από συλλογικές διαπραγματεύσεις.
4. Ο δημιουργός μπορεί να παραχωρήσει άνευ ανταλλάγματος μη αποκλειστικές άδειες εκμετάλλευσης του έργου προς όφελος οποιωνδήποτε χρηστών.».
Άρθρο 19 σχεδίου νόμου (άρθρο 18 της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/790) – Τροποποίηση άρθρου 32 ν.2121/1993, άρθρου 34 παρ.3 ν.2121/1993 και άρθρου 35 παρ. 1 ν.2121/93:
Παράγραφος 1 &2 άρθρου 32 ν.2121/1993 & Παράγραφος 3 άρθρου 34 ν.2121/1993: Η πρόβλεψη για υπολογισμό της αμοιβής του δημιουργού υποχρεωτικά σε ποσοστό στις ατομικές τους συμβάσεις με τους εκμεταλλευόμενους τα έργα τους έχει ξεπεραστεί από την ίδια την αγορά εδώ και δεκαετίες. Η συντριπτική πλειοψηφία των δημιουργών στην πράξη αμείβεται με εφάπαξ ποσό. Περαιτέρω, η διάκριση του εσόδου που αφορά ειδικά το συγκεκριμένο έργο, σε περίπτωση που το έργο παρέχεται ως τμήμα μίας δέσμης υπηρεσιών (π.χ. συνδρομητικών) είναι αντικειμενικά ανέφικτη, συνεπώς η ρύθμιση είναι βέβαιο ότι θα δημιουργήσει ανασφάλεια δικαίου. Εξάλλου, η όποια αναγκαιότητα πρόβλεψης της ποσοστιαίας αμοιβής σε υποχρεωτικό επίπεδο προκειμένου να μην αποξενώνεται ο δημιουργός από τα έσοδα εκμετάλλευσης του έργου του, δεν θα υφίσταται πλέον, μετά την ενσωμάτωση των άρθρων 18, 19, 20 και της παρ.1 του άρθρου 23 της Οδηγίας ΕΕ 2019/790 (βλ. προσθήκη άρθρων 15Α, 32Α στον Ν. 2121/1993 δια των άρθρων 20 και 21 του Σχεδίου Νόμου αντίστοιχα), δια των οποίων προβλέπεται πλέον ο δημιουργός πρέπει να λαμβάνει δέουσα και αναλογική αμοιβή (Άρθρο 18 Οδηγίας), οι εκμεταλλευόμενοι τα έργα του υπέχουν υποχρέωση διαφάνειας προς τον δημιουργό σε ετήσια βάση (Άρθρο 19 Οδηγίας), ενώ ο δημιουργός έχει το δικαίωμα να αξιώσει πρόσθετη κατάλληλη και δίκαιη αμοιβή από τον αντισυμβαλλόμενό του όταν η αρχική αμοιβή που είχε συμφωνηθεί αποδεικνύεται δυσανάλογα χαμηλή σε σύγκριση με τα επακόλουθα έσοδα από την εκμετάλλευση του έργου (Άρθρο 20 Οδηγίας). Σε κάθε περίπτωση, θεωρούμε ότι τα μέρη θα πρέπει να έχουν την ευχέρεια να συμφωνούν συμβατικά είτε την εφάπαξ είτε την ποσοστιαία αμοιβή.
Ως εκ τούτου, στην παράγραφο 1 του άρθρου 32 του Ν.2121/1993 θα πρέπει να διαγραφεί η πρόβλεψη περί «υποχρεωτικής» ποσοστιαίας αμοιβής και να προβλεφθεί η υποχρέωση «κατάλληλης και αναλογικής αμοιβής» του δημιουργού (κατά τη διατύπωση του άρθρου 18 της Οδηγίας) είτε εφάπαξ είτε ποσοστιαίας. Προτείνεται η ακόλουθη διατύπωση: «Η αμοιβή, που οφείλει να καταβάλλει ο αντισυμβαλλόμενος στο δημιουργό για δικαιοπραξίες που αφορούν τη μεταβίβαση του περιουσιακού δικαιώματος ή εξουσιών από αυτό, την ανάθεση άδειας εκμετάλλευσης, πρέπει να είναι κατάλληλη και αναλογική και δύναται να συμφωνείται είτε σε ορισμένο ποσό είτε σε ορισμένο ποσοστό, το ύψος του οποίου καθορίζεται ελεύθερα μεταξύ των μερών. Βάση για τον υπολογισμό του ποσοστού είναι όλα ανεξαιρέτως τα ακαθάριστα έσοδα ή τα έξοδα ή τα συνδυασμένα ακαθάριστα έσοδα και έξοδα, που πραγματοποιούνται από την δραστηριότητα του αντισυμβαλλόμενου και προέρχονται από την εκμετάλλευση, του έργου. Σε κάθε περίπτωση δεν επιτρέπεται να συμφωνείται ποσοστιαία αμοιβή στις ακόλουθες περιπτώσεις: α) η βάση υπολογισμού της ποσοστιαίας αμοιβής είναι πρακτικά αδύνατο να προσδιορισθεί ή ελλείπουν τα μέσα ελέγχου για την εφαρμογή του ποσοστού, β) τα έξοδα που απαιτούνται για τον υπολογισμό και τον έλεγχο είναι δυσανάλογα με την αμοιβή που πρόκειται να εισπραχθεί, γ) η φύση ή οι συνθήκες της εκμετάλλευσης καθιστούν αδύνατη την εφαρμογή του ποσοστού, ιδίως όταν η συμβολή του δημιουργού δεν αποτελεί ουσιώδες στοιχείο του συνόλου του πνευματικού δημιουργήματος ή όταν η χρήση του έργου έχει δευτερεύοντα χαρακτήρα σε σχέση με το αντικείμενο της εκμετάλλευσης».
Αντίστοιχα θα πρέπει να διαμορφωθεί κατά τα άνω και η παράγραφος 2 του ίδιου άρθρου, ως εξής: «Η δυνατότητα συμφωνίας της αμοιβής σε ποσοστό, εφαρμόζεται σε όλες τις περιπτώσεις, εφόσον δεν υπάρχει ειδικότερη διάταξη στον παρόντα νόμο, και δεν αφορά τα έργα που δημιουργήθηκαν από μισθωτούς σε εκτέλεση σύμβασης εργασίας, τα προγράμματα ηλεκτρονικών υπολογιστών και κάθε είδους διαφήμιση».
Ομοίως θα πρέπει να τροποποιηθεί κατά τα άνω και η παράγραφος 3 του άρθρου 34 ν.2121/1993, η διατύπωση της οποίας προτείνεται ως εξής: «Ο πνευματικός δημιουργός διατηρεί το δικαίωμα χωριστής αμοιβής για κάθε τρόπο εκμετάλλευσης του οπτικοακουστικού έργου. Η αμοιβή αυτή δύναται να καθορίζεται είτε σε ορισμένο ποσό είτε σε ορισμένο ποσοστό, το ύψος του οποίου συμφωνείται στη σχετική σύμβαση. Βάση για τον υπολογισμό του ποσοστού είναι όλα ανεξαιρέτως τα ακαθάριστα έσοδα ή τα έξοδα ή τα συνδυασμένα ακαθάριστα έσοδα και έξοδα, που πραγματοποιούνται από την εκμετάλλευση του οπτικοακουστικού έργου. Ο παραγωγός του οπτικοακουστικού έργου υποχρεούται μία φορά το χρόνο να παρέχει εγγράφως στον πνευματικό δημιουργό κάθε πληροφορία, που αφορά την εκμετάλλευση του οπτικοακουστικού έργου, επιδεικνύοντάς του όλα τα σχετικά έγγραφα. Από τη ρύθμιση της δυνατότητας ποσοστιαίας αμοιβής εξαιρούνται οι διαφημιστικές ταινίες μικρού μήκους».
Παράγραφος 4 άρθρου 32 ν.2121/1993:. Η πρόβλεψη δικαιώματος του δημιουργού να παραχωρεί μη αποκλειστικές άδειες δωρεάν προς όφελος οποιωνδήποτε χρηστών χωρίς ασφαλιστικές δικλείδες ενδέχεται να δημιουργήσει προβλήματα στους παραγωγούς/παρόχους/φορείς εκμετάλλευσης που θεωρούν απαραίτητο να εξασφαλίζουν την αποκλειστική εκμετάλλευση των έργων τους, χωρίς παράλληλο δικαίωμα αδειοδότησης του δημιουργού προς τρίτους έστω και μη αποκλειστικό.
Δεδομένου ότι δεν υφίσταται αντίστοιχη πρόβλεψη στην Οδηγία 2019/789, προτείνουμε την εξής τροποποίηση στην παρ. 4 του άρθρου 32: «Ο δημιουργός, εφόσον δεν έχει μεταβιβάσει τα δικαιώματά του ή δεν έχει παραχωρήσει αποκλειστική άδεια εκμετάλλευσης του έργου του, μπορεί να παραχωρήσει άνευ ανταλλάγματος μη αποκλειστικές άδειες εκμετάλλευσης του έργου προς όφελος οποιωνδήποτε χρηστών»
Παράγραφος 1 άρθρου 35 ν.2121/1993: Δεδομένου ότι τα ποσοστά πρόσθετης αμοιβής που προβλέπονται στην παρ. 1 του άρθρου 35 ν.2121/1993 σε περίπτωση επανάληψης της μετάδοσης ενός έργου από το ραδιόφωνο ή την τηλεόραση (50% για την πρώτη επανάληψη και 20% για κάθε επόμενη επανάληψη) δεν έχουν τύχει μέχρι τώρα πρακτικής εφαρμογής λαμβάνοντας υπόψη ότι τα δικαιώματα επανάληψης οπτικοακουστικών έργων εισπράττονται από οργανισμό συλλογικής διαχείρισης, προτείνουμε αντίστοιχα την κατάργηση της παραγράφου 1 του άρθρου 35 Ν.2121/1993. Εξάλλου με την ενσωμάτωση των άρθρων 18-23 της Οδηγίας 2019/790 στην ελληνική έννομη τάξη δια του παρόντος σχεδίου νόμου, παρέχονται πλέον επαρκείς εξασφαλίσεις στους δημιουργούς και στους ερμηνευτές/εκτελεστές για την προστασία των συμφερόντων τους και την είσπραξη κατάλληλης και αναλογικής αμοιβής, π.χ. Άρθρο 18 Οδηγίας για την αρχή της δέουσας και αναλογικής αμοιβής, Άρθρο 19 Οδηγίας για υποχρέωση διαφάνειας και Άρθρο 20 Οδηγίας για αναπροσαρμογή των συμβάσεων.
Η διάταξη της παραγράφου 4 ότι «ο δημιουργός μπορεί να παραχωρήσει άνευ ανταλλάγματος μη αποκλειστικές άδειες εκμετάλλευσης του έργου προς όφελος οποιωνδήποτε χρηστών» αντιβαίνει τον θεμελιώδη για το δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας κανόνα της υποχρέωσης καταβολής αμοιβής στον δημιουργό για κάθε συναλλαγή που έχει ως αντικείμενο το περιουσιακό του δικαίωμα (και δη ποσοστιαίας υπολογιζόμενης επί των ακαθαρίστων εσόδων ή/ και εσόδων και εξόδων που σχετίζονται με την εκάστοτε πράξη εκμετάλλευσης του έργου του). Αν και η προτεινόμενη διάταξη στο σύνολό της φαίνεται ότι υλοποιεί το άρθρο 18 της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/790, επισημαίνεται ότι στην Οδηγία δεν υφίσταται καμία σχετική πρόβλεψη σχετικά με τη δυνατότητα του δημιουργού να παραχωρεί μη αποκλειστικές άδειες που αφορούν στο έργο του χωρίς κανένα οικονομικό αντάλλαγμα. Αντιθέτως, ο ενωσιακός νομοθέτης με το άρθρο 18 της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/970 θεσπίζει, χωρίς εξαιρέσεις, την αρχή περί δέουσας και αναλογικής αμοιβής του δημιουργού, την οποία η συγκεκριμένη παράγραφος καταστρατηγεί και για αυτό τον λόγο θα πρέπει να αφαιρεθεί από το σχέδιο νόμου. Επίσης και η παράγραφος 3 της προτεινόμενης διάταξης εναντιώνεται στο απόλυτο δικαίωμα του δημιουργού να καθορίζει ο ίδιος ελεύθερα την αμοιβή του (όπως η αρχή αυτή διαμορφώνεται από πλέγμα διατάξεων του Ν. 2121/1993) και θα πρέπει να αφαιρεθεί.
Η ενσωμάτωση του άρθρου 18 της οδηγίας 2019/790 στην αναγκαστικού δικαίου (άρθρο 39) διάταξη του άρθρου 32 του νόμου 2121/1993 εμφανίζεται καταρχήν ως μία νομοθετική επιλογή που κινείται στη σωστή κατεύθυνση. Τούτο διότι διατάξεις όπως αυτή του άρθρου 18, που έχουν θεσπιστεί υπέρ του ασθενέστερου μέρους της σύμβασης, δηλαδή του πνευματικού δημιουργού, ακριβώς λόγω της πλήρους αποτυχίας της αρχής της ελευθερίας των συμβάσεων να διασφαλίσει δίκαιες συμβατικές σχέσεις του δημιουργού με τον αντισυμβαλλόμενό του, θα καθίσταντο κενό γράμμα στην πράξη, αν μεταφέρονταν στο εσωτερικό δίκαιο με εθνικές διατάξεις ενδοτικού δικαίου. Απόλυτα ορθά ως εκ τούτου το νομοσχέδιο δεν έκανε χρήση της διακριτικής ευχέρειας που του παραχωρούσε το α. 23 της οδηγίας 2019/790 όπως ενσωματώσει την αρχή της δέουσας και αναλογικής αμοιβής με εθνική διάταξη ενδοτικού δικαίου. Μάλιστα, φαίνεται συστηματικά συνεπέστερο όπως η ίδια τροποποίηση ενσωματωθεί και στην παράγραφο 3 εδάφιο β του άρθρου 34 Ν. 2121/1993, η οποία (ομοίως) θα έπρεπε να διαμορφωθεί ως εξής: «Η αμοιβή αυτή καθορίζεται σε ορισμένο ποσοστό, το ύψος του οποίου καθορίζεται ελεύθερα μεταξύ των μερών και πρέπει να είναι κατάλληλο και αναλογικό». Συναφώς υπενθυμίζεται ότι λίαν σημαντικές ευρωπαϊκές νομοθεσίες επέλεξαν, εν όψει του κινδύνου να περιπέσουν σε αχρηστία κομβικής σημασίας για την αποτελεσματική προστασία του δημιουργού διατάξεις, όπως εκείνη του άρθρου 18 της οδηγίας, να μεταφέρουν στο εσωτερικό τους δίκαιο με διατάξεις αναγκαστικού δικαίου το σύνολο των ενωσιακής προέλευσης κανόνων για τις συμβάσεις της πνευματικής ιδιοκτησίας (άρθρα 18-23) και όχι μόνο τα άρθρα 19-21, όπως εσφαλμένα υποδεικνύει το άρθρο 23 παρ. 1 της οδηγίας (πρβλ. ενδεικτικά την διάταξη του νέου άρθρου 32 παρ. 3 εδ. α του Γερμανικού νόμου για την πνευματική ιδιοκτησία: «§ 32 Angemessene Vergütung ,,, (3) Auf eine Vereinbarung, die zum Nachteil des Urhebers von den Absätzen 1 bis 2a abweicht, kann der Vertragspartner sich nicht berufen», καθώς και τη διάταξη του νέου άρθρου 37f παράγραφος 1 εδ. α του αυστριακού νόμου για την πνευματική ιδιοκτησία: “§37f Unabdingbarkeit – (1) Auf die Ansprüche nach § 37c und § 37d und die Vermittlung nach § 37e oder eine andere Form der alternativen Streitbeilegung kann im Voraus nicht verzichtet werden”).
Επισκοπώντας όσα προεκτίθενται, θεωρούμε νομοτεχνικώς απολύτως αναγκαία, προς άρση οιασδήποτε αμφισβήτησης ήθελε εγερθεί κατά την εφαρμογή της διάταξης του άρθρου 32, ως προς το επιτρεπτό ή μη της παραίτησης του δημιουργού από το δικαίωμα της έγερσης αξίωσης δέουσας και αναλογικής αμοιβής, την προσθήκη δευτέρου εδαφίου στην παράγραφο 3 του α. 32 που θα ορίζει (κατά τρόπο όμοιο προς εκείνο του εδαφίου α της παρ. 3 του – εισαγόμενου με το νομοσχέδιο – α. 32Α Ν. 2121/1993) ότι «Οποιαδήποτε παραίτηση ή συμβατικός περιορισμός των δικαιωμάτων του δημιουργού που προβλέπονται από το παρόν άρθρο είναι άκυρη. Την ακυρότητα μπορεί να επικαλεσθεί μόνο ο δημιουργός».
Στο ίδιο πλαίσιο, μας βρίσκει κατηγορηματικά αντίθετους η διάταξη της παραγράφου 4, κατά την οποία ο δημιουργός μπορεί να παραχωρήσει άνευ ανταλλάγματος μη αποκλειστικές άδειες εκμετάλλευσης προς όφελος οποιονδήποτε χρηστών. Η προτεινόμενη παράγραφος 4 βρίσκεται σε πρόδηλη αντίθεση με το κανονιστικό πρόταγμα τόσο του ενωσιακού, όσο και του εθνικού νομοθέτη, όπως αυτό εκφράζεται ειδικότερα με τη διάταξη του άρθρου 18 της οδηγίας 2019/790 που εισάγει την αρχή της δέουσας (δηλαδή δίκαιης και εύλογης) και αναλογικής (δηλαδή ποσοστιαίας) αμοιβής του δημιουργού και ενσωματώνεται με το υπό διαβούλευση νομοσχέδιο στο άρθρο 32 Ν. 2121/1993. Εν όψει της αντίθεσής της με τον παραπάνω γενικό κανόνα περί υποχρεωτικής ποσοστιαίας αμοιβής του δημιουργού επί του οικονομικού αποτελέσματος της εκμετάλλευσης του έργου του, παρίσταται επιβεβλημένο να απαλειφθεί ολοσχερώς η προτεινόμενη με το νομοσχέδιο παράγραφος 4 του α. 32.
Κατά τα λοιπά, σημαντικά ερωτηματικά εγείρονται ως προς την αναγκαιότητα της εισαγωγής πλάσματος δικαίου με την παράγραφο 3 του α. 32. Σύμφωνα με την εν λόγω διάταξη, η συμφωνηθείσα αμοιβή του δημιουργού θεωρείται ότι είναι κατάλληλη σύμφωνα με την παράγραφο 1, αν το ύψος της προβλέπεται σε ισχύουσα συμφωνία που προέκυψε από συλλογικές διαπραγματεύσεις. Αναλογικότερη φαίνεται η διάταξη του άρθρου 39 παρ. 3 του κυπριακού νόμου περί του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας, κατά την οποία «Η προβλεπόμενη στο εδάφιο (2) αμοιβή του δημιουργού δύναται να προσδιορίζεται με συλλογικές διαπραγματεύσεις ανά τομέα εκμετάλλευσης μεταξύ των εκπροσώπων των προσώπων που προβαίνουν σε εκμετάλλευση των έργων, των ερμηνειών και των δημιουργών ή ερμηνευτών».
Τέλος, εν όψει των αμφίσημων και δυσερμήνευτων όρων που συγκροτούν το ισχύον σήμερα δεύτερο εδάφιο της παραγράφου 1 και για λόγους πληρέστερης και αποτελεσματικότερης προστασίας του δημιουργού, ως του ασθενέστερου μέρους της σύμβασης, προτείνουμε όπως το δεύτερο εδάφιο της παραγράφου 1 του άρθρου 32 αναδιατυπωθεί ως εξής: «Βάση για τον υπολογισμό του ποσοστού είναι όλα ανεξαιρέτως τα ακαθάριστα έσοδα ή τα έξοδα ή το άθροισμα των ακαθάριστων εσόδων και εξόδων, που πραγματοποιούνται από την δραστηριότητα του
αντισυμβαλλόμενου και προέρχονται από την εκμετάλλευση του έργου». Μετά δε το δεύτερο εδάφιο ζητούμε να προστεθεί (νέο) τρίτο εδάφιο (με αντίστοιχη αναρίθμηση των υφιστάμενων επομένων εδαφίων της εν λόγω παραγράφου) που θα ορίζει ότι «Η επιλογή της βάσης για τον υπολογισμό της ποσοστιαίας αμοιβής του παρόντος άρθρου ανήκει αποκλειστικά στον δημιουργό». Συμφυώς, οι αμέσως προαναφερόμενες δύο αναδιατυπώσεις θα πρέπει να επαναληφθούν και στα πλαίσια του άρθρου 34 του Ν. 2121/1993, όπου έχει επιλεγεί από το νομοθέτη ο ίδιος ακριβώς συνδυασμός όρων αναφορικά με τον προσδιορισμό των ενδεχόμενων βάσεων υπολογισμού της ποσοστιαίας αμοιβής του δημιουργού του οπτικοακουστικού έργου.
ΣΧΟΛΙΑ στην ΠΑΡ. 3 του ΑΡΘΡΟΥ 32 Ν. 2121/1993 ΟΠΩΣ ΤΡΟΠΟΠΟΙΕΙΤΑΙ- Στην παράγραφο 2 του άρθρου 18 της Οδηγίας προβλέπεται ότι θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η αρχή της συμβατικής ελευθερίας και η δίκαιη ισορροπία μεταξύ δικαιωμάτων και συμφερόντων. Στο πλαίσιο αυτό προτείνεται η παρ.3 του άρθρου 32 να τροποποιηθεί και να διαμορφωθεί ως εξής: « Η αμοιβή του δημιουργού συμφωνείται ελεύθερα κατόπιν διαπραγμάτευσης. Η συμφωνηθείσα αμοιβή του δημιουργού θεωρείται ότι είναι κατάλληλη προς την χρήση του έργου του σύμφωνα με την παρ. 1, αν το ύψος της προβλέπεται σε ισχύουσα συμφωνία που προέκυψε από συλλογικές διαπραγματεύσεις».
Παρ. 3.:»Η συμφωνηθείσα αμοιβή του δημιουργού θεωρείται ότι είναι κατάλληλη σύμφωνα με την παρ. 1, αν το ύψος της προβλέπεται σε ισχύουσα συμφωνία που προέκυψε από συλλογικές διαπραγματεύσεις».
Η εν λόγω παράγραφος δημιουργεί ένα πλάσμα δικαίου. Ωστόσο προτείνεται για λόγους σαφήνειας να προστεθεί η λέξη «ιδίως» στην αρχή της δευτερεύουσας πρότασης, διαμορφώνοντας την εν λόγω διατύπωση ως εξής: «…, ιδίως αν το ύψος της προβλέπεται σε ισχύουσα συμφωνία που προέκυψε από συλλογικές διαπραγματεύσεις».
Αν και κατα βαση το αρθρο 4 ειναι σωστο, υπαρχει κινδυνος να δημιουργησει ενα «παραθυρο» πιεσης προς τους δημιουργους, λογω της δεσποζουσας σχεσης που εχουν οι παραγωγοι και τα καναλια απεναντι τους.
Θα μπορουσε αυτο το «παραθυρο» να απενεργοποιηθει με την παρακατω προσθεση…
4. ΥΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΗ ΟΤΙ Ο ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ ΑΝΗΚΕΙ ΣΕ ΟΣΔ ΚΑΙ ΛΑΜΒΑΝΕΙ ΤΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΕΠΟΜΕΝΑ ΔΙΑΚΑΙΩΜΑΤΑ ΧΡΗΣΗΣ, μπορεί να παραχωρήσει άνευ ανταλλάγματος μη αποκλειστικές άδειες εκμετάλλευσης του έργου προς όφελος οποιωνδήποτε χρηστών.
Στο αρθρο 2, στο σημειο που αφορα τα δικαιωματα δημιουργων που απασχολουνται στην διαφημιση, θα πρεπει να διευκρινιστει οτι:
Επειδη ειναι καθιερωμενη η αμοιβη δικαιωματων επαναληψης στα διαφημιστικα εργα, αλλα δεν υπαρχει παγκοσμιως συστημα συλλογικης εισπραξης δικαιωματων για την διαφημιση, ενω ουτε τα δικτυα αναμεταδοσης δεν πληρωνουν δικαιωματα χρησης στους δικαιουχους, καθισταται αποκλειστικα υποχρεος για τις πληρωμες δικαιωματων επαναληπτικων μεταδοσεων ο ιδιος ο διαφημιζομενος, ως δικαιουχος της εκμεταλλευσης του εργου, για οσο διαστημα, όποια μεσα και για όποιες χωρες χρησιμοποιει το εργο.
Στο Άρθρο 32, παρ. 1 προβλεπεται σωστα οτι η αμοιβή του δημιουργού να καθοριζεται ειτε με ποσοστο επι των εισπραξεων, ειτε κατ αποκοπη.
Ακομα, οπως γινεται σε ολοκληρο τον κοσμο ετσι πλεον (ολο και περισσοτερο) και στην Ελλαδα για καθε εργο δημιουργειται μια Εταιρια Ειδικου Σκοπου η οποια εχει σαν μοναδικο αντικειμενο την παραγωγη του εργου, και μετα την ολοκληρωση του, κλεινει.
Συμφωνα ομως με την ισχυουσα (καταχρηστικη) πρακτικη τοσο καποιων παραγωγων οσο και δικτυων μεταδοσης, λογω της δεσπουζας θεσης τους, υποχρεωνουν τον εκαστοτε εκτελεστη παραγωγης να αναλαμβανει ο ιδιος αποκλειστικα την ευθυνη της αποζημιωσης των δικαιωματων γιοα τις επαναληψεις του εργου. Ειναι λογικο οτι σε περιπτωση πληρωμης κατ’ αποκοπη οτι αυτη η ευθυνη ειναι μεταβιβασιμη. Οταν ομως προκειται να γινουν πληρωμες βασει ποσοστων, δεν ειναι δυνατον αυτες να καλυφθουν και να εγγυηθουν απο μια εταιρια η οποια πιθανοτητα θα κλεισει σε καποιους μηνες μετα την περατωση της παραγωγης.
Για τους παραπανω λογους προτεινω να προβλεφθει ενα επιπλεον αρθρο, οπου εκτος απο τις αμοιβες που θα εισπραχθουν απευθειας απο τους οικειους ΟΣΔ, η ευθυνη πληρωμης των πασης φυσεως δικαιωματων που εχει αναλαβει ο παραγωγος απεναντι σε ολους δικαιουχους , θα πρεπει παντα να μεταβιβαζεται στον παραγωγο που διατηρει τα δικαιωματα εκμεταλευσης του εργου, ανεξαρτητα απο το ποια εταιρια εχει κανει την φυσικη παραγωγη του εργου. Εαν αυτο δεν γινει, τοτε ολες οι μελλοντικες συμφωνιες των δικαιουχων θα ειναι εωλες και δεν θα εχουν που να απευθυνθουν.
Θα πρεπει να διευκρινιστει επισης οτι συν-δικαιουχοι πνευματικων ή/και συγγενικων δικαιωματων ενος οπτικοακουστικου εργου, μπορει να ειναι εκτος απο τους βασικους συντελεστες (Σεναριογραφος, Σκηνοθετης, Μουσικοσυνθετης, Στιχουργος, κλπ) και αλλοι συνεργατες οπως εικαστικοι που παρουσιαζουν καποια εργα τους, αρχιτεκτονες που παραχωρουν καποιους ιδιαιτερους χωρους γυρισματος, δημοσιογραφοι οπου πιθανον βασιζεται το σεναριο, κατασκευαστες αντικειμενων τεχνης, εκφωνητες, κλπ. Το ιδιαιτερο θεμα με την δευτερη κατηγορια ειναι οτι αυτοι οι δημιουργοι δεν εκπροσωπουνται απο καποιον Οργανισμο Συλλογικης Διαχειρισης αν και υπαρχουν περιπτωσεις που εχουν συμφωνησει αμοιβες επαναληψης.