1. Ιδρύονται τα κάτωθι νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου (ν.π.δ.δ.), εποπτευόμενα από τον Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού:
α) το ν.π.δ.δ. με την επωνυμία «Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο», με έδρα την Αθήνα,
β) το ν.π.δ.δ. με την επωνυμία «Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης», με έδρα τη Θεσσαλονίκη,
γ) το ν.π.δ.δ. με την επωνυμία «Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου», με έδρα το Ηράκλειο,
δ) το ν.π.δ.δ. με την επωνυμία «Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο», με έδρα την Αθήνα και
ε) το ν.π.δ.δ. με την επωνυμία «Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού», με έδρα τη Θεσσαλονίκη.
Για τους σκοπούς του παρόντος Μέρους τα ν.π.δ.δ., έκαστο και από κοινού, αναφέρονται ως «Μουσείο» και «Μουσεία», αντίστοιχα.
2. Έκαστο των Μουσείων των περ. α) έως ε) της παρ. 1 του παρόντος αναλαμβάνει αντίστοιχα τις αρμοδιότητες των μουσείων που λειτουργούν ως ειδικές περιφερειακές υπηρεσίες, σύμφωνα με τις περ. α) έως ε) του άρθρου 28 του π.δ. 4/2018 (Α’ 7). Οι ειδικές περιφερειακές υπηρεσίες του πρώτου εδαφίου καταργούνται, σύμφωνα με τα άρθρα 35 και 80 του παρόντος.
3. Τα Μουσεία συνιστούν μορφές οργάνωσης της κρατικής μέριμνας για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας, δεν έχουν κερδοσκοπικό χαρακτήρα και απολαμβάνουν όλων των διοικητικών και δικαστικών ατελειών, καθώς και των δικονομικών και ουσιαστικών προνομίων του Δημοσίου, με εξαίρεση τους φόρους επί της κατοχής ακινήτων.
4. Οι επωνυμίες των Μουσείων δύνανται να αποδίδονται πιστά σε ξένη γλώσσα και να προτάσσεται ο αγγλικός όρος «Ηellenic» ή ο αντίστοιχος άλλης ξένης γλώσσας.
Ανάμεσα στο «Λινα Μενδώνη: Στόχος η αυτοχρηματοδότηση του Πολιτισμού» (Έθνος, 22.07.2019) και το «τα μουσεία δεν έχουν κερδοσκοπικό χαρακτήρα» του παρόντος άρθρου υπάρχει ένα τεράστιο χάσμα και ασφαλώς μία αντίφαση, την οποία καλείται η Υπουργός να εξηγήσει. Ποιοι είναι οι σκοποί τελικά αυτής της «μεταρρύθμισης;». Και πάλι επιβεβαιώνεται ότι αυτό το νομοσχέδιο προκύπτει ως μία ιδεοληψία, ως μία αναγκαστική και βίαιη «μεταρρύθμιση» που όχι μόνο δεν στηρίζεται σε μία μελέτη, αλλά πηγάζει από αυτήν τη δήλωση: τη σύνδεση των μουσείων με την οικονομία και όχι με την ουσία του πολιτισμού: την πνευματική καλλιέργεια και την παιδεία.
Ο Σύλλογγός μας επαναλαμβάνει:
Η κυβέρνηση κώφευσε τελικά στις διαμαρτυρίες των σωματείων, των εργαζομένων στα δημόσια Μουσεία, της επιστημονικής κοινότητας από την Ελλάδα και το εξωτερικό, στη διατυπωμένη αντίθεση ερευνητών, συλλόγων, σωματείων, αλλά και συναδέλφων που είχαν υπηρετήσει κατά το παρελθόν στα δημόσια μουσεία καθιστώντας τα σημεία αναφοράς για τον πολιτισμό και την προσφορά στην κοινωνία και παρουσιάζει ως «εκσυγχρονισμό της μουσειακής πολιτικής» την αποκοπή των πέντε μεγάλων δημόσιων αρχαιολογικών Μουσείων από τον κορμό της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας.
Η επιλογή αυτή:
– Υπονομεύει τον ενιαίο χαρακτήρα της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και οδηγεί στη διάλυσή της, αποκόπτοντας τα πέντε μεγαλύτερα αρχαιολογικά Μουσεία από την ΓΔΑΠΚ και την Διεύθυνση Μουσείων.
– Μετατρέπει τα δημόσια αρχαιολογικά Μουσεία σε κυβερνητικά υποχείρια: η Υπουργός θα επιλέξει και θα διορίσει τα Διοικητικά Συμβούλια και τους Γενικούς Διευθυντές. Χαρακτηριστικό είναι ότι δεν τίθενται ούτε οι ελάχιστες προϋποθέσεις για να διοριστεί κάποιος/α μέλος στο Δ.Σ. μεγάλου αρχαιολογικού Μουσείου της χώρας. Τα διορισμένα μέλη του Δ.Σ. θα διαχειρίζονται το μουσειακό απόθεμα της χώρας, την εθνική κληρονομιά, πρακτικά ανέλεγκτοι, και ακολουθώντας τις «οδηγίες» της εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας.
– Υπονομεύει τον δημόσιο χαρακτήρα των Μουσείων, ανοίγοντας το δρόμο για την άμεση και έμμεση ιδιωτικοποίηση των λειτουργιών τους: για την ανάθεση κρίσιμων τομέων λειτουργίας τους, που σήμερα εκτελούνται από το προσωπικό των Μουσείων, σε ιδιωτικές εταιρείες, με άμεσα αποτελέσματα τόσο στην ασφάλεια των αρχαιοτήτων όσο και στους εργαζόμενους (λ.χ. τη φύλαξη, την καθαριότητα, την οργάνωση εκθέσεων, την επικοινωνία).
– Εγκλωβίζει τους ήδη εργαζόμενους στα νομικά πρόσωπα, χωρίς δυνατότητα μετακίνησης και με όλα τα εργασιακά και επιστημονικά τους δικαιώματα, αλλά και τον πειθαρχικό έλεγχο να περνάνε στην αρμοδιότητα των διορισμένων Διοικητικών Συμβουλίων. Χαρακτηριστικά όσον αφορά τον πειθαρχικό έλεγχο, αυτός σε α΄ βαθμό θα ασκείται από τον Γενικό Διευθυντή ενώ σε β΄ βαθμό από το Δ.Σ. Την ίδια ώρα εγκυμονεί κινδύνους για τις σχέσεις εργασίας για τους μελλοντικούς εργαζόμενους που θα προσλαμβάνονται με απόφαση του διορισμένου ΔΣ, με «μπλοκάκι» ή μέσω εργολαβικών εταιρειών.
– Όχι μόνο δεν συστήνει νέες θέσεις εργασίας, με βάση τις πραγματικές ανάγκες των Μουσείων, αλλά καταργεί 735 θέσεις μονίμων και ΙΔΑΧ από τον Οργανισμό του ΥΠΠΟΑ με τελική ημερομηνία την 1-11-2023. Αντί να καλύψει τις ανάγκες σε προσωπικό, θεσμοθετεί την «εθελοντική εργασία», διαιωνίζοντας την ανεργία για τους πτυχιούχους αρχαιολόγους, μουσειολόγους, μηχανικούς, συντηρητές, γενικά των επαγγελμάτων της πολιτιστικής διαχείρισης και άλλες ειδικότητες.
– Αποδυναμώνει τον επιστημονικό και παιδευτικό ρόλο των Μουσείων και ανοίγει τον δρόμο για την αύξηση της τιμής των εισιτηρίων και την κατάργηση των δωρεάν παροχών (ξεναγήσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, δωρεάν ημέρες, εκδηλώσεις), για να αναγκάσει τους πολίτες να πληρώσουν οι ίδιοι τις δήθεν «μεταρρυθμίσεις» της κυβέρνησης.
– Η υπαγωγή των δημόσιων Μουσείων στην απαράδεκτη διάταξη που επιτρέπει την εξαγωγή αρχαιοτήτων στο εξωτερικό για 25+25 χρόνια, καθώς και η ίδρυση παραρτημάτων στο εξωτερικό, ανοίγει τον δρόμο για νέες επαίσχυντες συμφωνίες τύπου Συλλογής Στερν και ανταλλαγές «ένα προς ένα» εκθεμάτων από τα ελληνικά Μουσεία με αρχαιοκαπηλικά ευρήματα Μουσείων του εξωτερικού.
– Μειώνει τα έσοδα του ΟΔΑΠ, υπονομεύοντας τον αναδιανεμητικό χαρακτήρα του συστήματος καθώς τα έσοδα των Μουσείων θα τα διαχειρίζεται αποκλειστικά το διορισμένο Δ.Σ. (μέχρι την έκδοση σχετικών ΚΥΑ για την απόδοση ποσοστού υπέρ του ΟΔΑΠ). Η αποκοπή των εσόδων αυτών, που σήμερα στηρίζουν όλους τους αρχαιολογικούς χώρους και τα μουσεία της χώρας, απειλεί με οριστικό λουκέτο τα μικρότερα μουσεία ανά την επικράτεια.
– Τακτοποιεί «ημέτερους» και πάντως μη σχετικούς με το αντικείμενο σε καλά αμειβόμενες θέσεις με δημόσιο χρήμα. Επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό με αχρείαστα έξοδα (αποζημιώσεις, έξοδα κίνησης, υπηρεσιακά αυτοκίνητα, γραφεία κλπ) των Διοικητικών Συμβουλίων και μισθούς του Γενικού Διευθυντή εκτός ενιαίου μισθολογίου.
Έχω την εντύπωση ότι η πρόταξη του «hellenic» στην αγγλική μετάφραση της του ονόματος εκάστοτε Μουσείου αντίκειται στη διεθνή πρακτική ως προς τον τρόπο ονομασίας των Μουσείων. Στον τίτλο τους κατά κανόνα αναφέρεται ο τόπος στον οποίο βρίσκεται, π.χ. Museo archeologico nazionale di Firenze, staatliche Museen zu Berlin. Μου φαίνεται επομένως σωστότερη η ονομασία «National Archaeological Museum, Athens».
Ίδρυση – Εποπτεία – Επωνυμία – Έδρα – Αρμοδιότητες – Προνόμια
Αρ. 3, παρ. 3: αναφέρεται ότι τα Μουσεία «δεν έχουν κερδοσκοπικό χαρακτήρα», όπως και διεθνώς ορίζεται. Ωστόσο, τόσο στο πνεύμα όσο και στην πράξη του σχεδιαζόμενου νόμου τα μουσεία θα έχουν στόχο να λειτουργήσουν ως κερδοσκοπικά ιδρύματα (βλ. Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης/Βραχυπρόθεσμοι και Μακροπρόθεσμοι Στόχοι), άρθρο 5 του παρόντος, άρθρο 17 όπου γίνεται λόγος για «οικονομική ανάπτυξη» και αλλού).
Αρ. 3. παρ. 4: αντί «δύνανται», «πρέπει» να αποδίδονται κατά το δυνατόν πιστά, ήτοι:
«Οι επωνυμίες των Μουσείων *πρέπει* να αποδίδονται πιστά σε ξένη γλώσσα και να προτάσσεται ο αγγλικός όρος «Ηellenic» ή ο αντίστοιχος άλλης ξένης γλώσσας.»