Άρθρο 12 Συγχρονισμός ελληνόφωνων τραγουδιών και ορχηστρικής μουσικής απόδοσης ελληνόφωνων τραγουδιών σε οπτικοακουστικές παραγωγές και κινηματογραφικές ταινίες
Ελληνικές οπτικοακουστικές παραγωγές και κινηματογραφικές ταινίες, οι οποίες χρηματοδοτούνται με οποιοδήποτε τρόπο από τον δημόσιο τομέα κατά την έννοια της περ. α’ της παρ. 1 του άρθρου 14 του ν. 4270/2014 (A΄ 143), υποχρεούνται να ενσωματώνουν ελληνόφωνα τραγούδια ή ορχηστρική μουσική απόδοση ελληνόφωνου τραγουδιού σε ελάχιστο ποσοστό εβδομήντα τοις εκατό (70%) του συνόλου της μουσικής επένδυσης της παραγωγής ή της ταινίας.
Η υποχρέωση ενσωμάτωσης ελληνόφωνων τραγουδιών ή ορχηστικής μουσικής απόδοσης ελληνόφωνων τραγουδιών σε ελάχιστο ποσοστό εβδομήντα τοις εκατό (70%) του συνόλου της μουσικής επένδυσης των οπτικοακουστικών παραγωγών και των κινηματογραφικών ταινιών της παρ. 1 δεν αποτελεί πρόσθετη προϋπόθεση για τη χρηματοδότηση αυτών.
‘Εχοντας δημιουργήσει ένα πολυβραβευμένο Ελληνικό ντοκιμαντέρ στις φαβέλες του Ρίο ντε Τζανέιρο αναρωτιέμαι με ποιά καλλιτεχνική ελευθερία θα μπορούσα να το κάνω, κάτω από αυτούς τους περιορισμούς του άρθρου!
Συντάσσομαι με τις θέσεις της ‘Ενωσης Ελληνικού Ντοκιμαντέρ, ΣΑΠΟΕ και ΠΑΚΤ.
Πάνος Δεληγιάννης
Σκηνοθέτης-Παραγωγός
13 Μαρτίου 2024, 16:39 |
Πανελλήνια Ομοσπονδία Θεάματος- Ακροάματος
Το πρώτο σχόλιο μας επί της αρχής, το οποίο διατρέχει ολόκληρο το σχέδιο νόμου, έχει να κάνει με τους ορισμούς «ελληνόφωνου τραγουδιού» και «ορχηστρικής απόδοσης ελληνόφωνου τραγουδιού». Προτείνεται για αυτό, η αντικατάσταση με τον όρο «ελληνικά μουσικά έργα». Αυτή η αλλαγή από μόνη της διορθώνει τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε το ίδιο το σχέδιο νόμου, διότι υπάρχουν δημιουργίες οι οποίες δεν είναι συνδεδεμένες με τραγούδι ή και με ελληνόφωνο τραγούδι, όπως μουσικά μοτίβα οπτικοακουστικών έργων, η μουσική jazz, η κλασική μουσική, η rock, η blues κλπ. Η αλλαγή αυτή επιδιορθώνει και ένα μέρος των ζητημάτων που αφορούν και τον «συγχρονισμό ελληνόφωνων τραγουδιών και ορχηστρικής μουσικής απόδοσης ελληνόφωνων τραγουδιών σε οπτικοακουστικές παραγωγές και κινηματογραφικές ταινίες», όπως περιγράφεται από το άρθρο 12 του εν λόγω σχεδίου νόμου. Δεν πρέπει να αφήσουμε χώρο μέσω μιας νομοθετικής ρύθμισης, να περιοριστούν οι δημιουργοί ή να επιβληθούν αισθητικοί όροι στην ελεύθερη καλλιτεχνική δημιουργία. Διότι η ελευθερία του λόγου και της έκφρασης είναι βασικές αρχές της τέχνης που υπηρετούμε. Γι’ αυτό άλλωστε προτείναμε παραπάνω την αντικατάσταση των όρων με τον ορισμό «ελληνικά μουσικά έργα» που εν μέρει διορθώνει τα παρόντα ζητήματα. Τέλος, θα πρέπει να διευκρινιστεί ποιες οι επιπτώσεις που θα έχει μια οπτικοακουστική παραγωγή αν δεν συμμορφώνεται με την παράγραφο 1 του άρθρου 12.
Πληρης και άμεση απόσυρση του άρθρου 12.Παραβιάζει το ίδιο το Σύνταγμα και θεμελιώδεις αρχές στην ελευθερία της δημιουργίας. Δεν μπορούμε να μιλάμε για ελευθερία εκφρασης και δημιουργιας υπό περιορισμους σε μια δημοκρατική χώρα. Ακούστε τη θέση του ΣΑΠΟΕ της ΠΑΚΤ και της κινηματογραφικής κοινότητας συνολικά και αποσύρετε το ανόητο αυτό άρθρο.
Ως Σύνδεσμος Ελλήνων Παραγώγων Κινηματογράφου – ΣΕΠΚΤΒ&Π θα θέλαμε να εκφράσουμε τους προβληματισμούς μας για την ύπαρξη του άρθρου 12 στο εν λόγο νομοσχέδιο.
Ο συγγραφέας του νόμου στην προσπάθεια του να διασφαλίσει την Ελληνική μουσική και τους συντελεστές της, οικονομικά και ηθικά, αδικεί και εκβιάζει στην ουσία τον Οπτικοακουστικό χώρο με τον καταναγκασμό να ενσωματώνουν ελληνόφωνα τραγούδια ή ορχηστρική μουσική απόδοση ελληνόφωνου τραγουδιού σε ελάχιστο ποσοστό εβδομήντα τοις εκατό (70%) του συνόλου της μουσικής επένδυσης της παραγωγής ή της ταινίας.
Ο συγγραφέας του νόμου δίνοντας μία λύση σε ένα πρόβλημα δημιουργεί αλλά δέκα. Το οπτικοακουστικό έργο από την φύση του είναι αποτέλεσμα συνθέσεων, ανθρώπων, ιδεών και απόψεων, καλλιτεχνικών και εμπορικών σκοπών. Η επιβολή της μουσικής δυσχεραίνει την παραγωγή σε δημιουργικό αλλά και εμπορικό επίπεδο.
Ως Σύνδεσμος Ελλήνων Παραγώγων Κινηματογράφου – ΣΕΠΚΤΒ&Π, μετά και από τις αντιδράσεις που έχει προκαλέσει σε όλο τον κινηματογραφικό – οπτικοακουστικό χώρο, ευελπιστούμε στην απόσυρση του άρθρου 12 από το συγκεκριμένο νομοσχέδιο.
Εκ μέρους της Ένωσης Κινηματογραφιστών Β. Ελλάδας (ΕΚΒΕ) θεωρούμε επιεικώς απαράδεκτο το άρθρο 12 που επιβάλλει 70% ποσοστό ελληνόφωνου τραγουδιού σε οπτικοακουστικές παραγωγές καθώς παραβιάζει την βασική αρχή της ελευθερίας της καλλιτεχνικής έκφρασης. Η επιβολή οποιονδήποτε αισθητικών όρων σε καλλιτεχνικό έργο οδηγεί σε λογοκρισία και παρεμπόδιση της έκφρασης του δημιουργού. Είναι παντελώς άτοπη η εφαρμογή του παρόντος άρθρου στην παραγωγή οπτικοακουστικών έργων που τις περισσότερες φορές υλοποιούνται χάρη σε χρηματοδοτικά εργαλεία του εξωτερικού καθώς οι εγχώριες χρηματοδοτήσεις είναι πενιχρές. Ζητούμε την άμεση ανάκληση του άρθρου αυτού.
11 Μαρτίου 2024, 14:20 |
Ένωση Σκηνοθετών-Παραγωγών Ελληνικού Κινηματογράφου (ΕΣΠΕΚ)
Όταν πριν από μερικές μέρες βγήκε στην διαβούλευση το νομοσχέδιο για την προστασία και ενίσχυση του ελληνόφωνου τραγουδιού και έπεσε στην αντίληψή μας το άρθρο 12 το οποίο υποχρεώνει όλες τις ελληνικές ταινίες που έχουν χρηματοδοτηθεί από το δημόσιο, δηλαδή σχεδόν όλες, να ενσωματώνουν ελληνόφωνα τραγούδια ή ορχηστρική μουσική απόδοση ελληνόφωνου τραγουδιού σε ελάχιστο ποσοστό 70 % του συνόλου της μουσικής επένδυσης της ταινίας, νομίζαμε ότι είναι κάποιου είδους φάρσα ή έστω κάποιο ατόπημα που γρήγορα όλοι θα καταλάβαιναν την εξωφρενική και παράλογη διάσταση του. Όταν όμως είδαμε την υπουργό πολιτισμού να υπερασπίζεται σοβαρά το άρθρο 12 αρχίσαμε πραγματικά να ανησυχούμε.
Σε έναν παράλληλο χρόνο, βουλευτής του κόμματος ΝΙΚΗ απαιτεί να λογοκριθεί η αφίσα του ντοκιμαντέρ της Ελίνας Ψύκου «Αδέσποτα κορμιά» γιατί κατά τη γνώμη του προσβάλλει τα χρηστά ήθη. Και αυτό το γεγονός στην αρχή αντιμετωπίστηκε σαν ένα ευτράπελο που κανείς δεν θα του έδινε μεγαλύτερη αξία πέρα από την γραφικότητα, όμως η επίθεση στην Ελίνα Ψύκου και στον Νίκο Πάστρα που έφτιαξε την αφίσα συνεχίστηκε με πολύ μεγάλη ένταση μέσα από σειρά δημοσιευμάτων και αναρτήσεων στα social media. Πολλές από αυτές τις αναρτήσεις αλλά και διάφορα προσωπικά μηνύματα στην σκηνοθέτη και τον γραφίστα είναι ευθέως απειλητικά ως προς την ύπαρξη τους. Ενόψει της προβολής της ταινίας στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης οργανώνονται συλλαλητήρια στα οποία δεν θα δίναμε μεγάλη σημασία αν δεν βλέπαμε ότι τα ακροδεξιά ένστικτα γίνονται όλο και πιο επικίνδυνα. Αρκεί να αναφέρουμε το πρόσφατο περιστατικό στην Θεσσαλονίκη στην πλατεία Αριστοτέλους όπου δύο άτομα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας δέχτηκαν επίθεση από εξοργισμένο όχλο.
Όλα αυτά μοιάζουν ασύνδετα μεταξύ τους, είναι όμως;
Για το άρθρο 12 του επίμαχου νομοσχεδίου που είναι αυτή τη στιγμή στη διαβούλευση, συνάδελφοι και φορείς έχουν μιλήσει τις προηγούμενες μέρες. Κι εμείς με τη σειρά μας δηλώνουμε την κάθετή αντίθεσή μας σε αυτό το αναχρονιστικό, παρεμβατικό και ανελεύθερο μέτρο ενάντια στην καλλιτεχνική δημιουργία. Πέρα από την προφανή αντισυνταγματικότητα του άρθρου, είναι αδιανόητο οποιοσδήποτε νόμος να υποχρεώνει ένα καλλιτεχνικό έργο προς
κάποια αισθητική ή άλλη επιλογή. Γιατί να μην υποχρεώσουμε και τους εικαστικούς να βάζουν 70% μπλε στα έργα τους για να φαίνονται πιο ελληνικά;
Αυτό που θέλουμε να επισημάνουμε από μεριάς μας, είναι ότι ο εξαναγκασμός ενός καλλιτέχνη να είναι περισσότερο «Έλληνας» χρησιμοποιώντας ελληνικά τραγούδια για μουσική υπόκρουση στην ταινία του, έχει μια ανίερη συγγένεια με τις ακροδεξιές επιταγές για επιστροφή της βλασφημίας και της προσβολής θρησκεύματος με αφορμή το ντοκιμαντέρ «Αδέσποτα κορμιά».
Ο κοινός παρονομαστής δεν είναι άλλος από την δίψα για έλεγχο της καλλιτεχνικής έκφρασης. Και αυτή η ετερόκλητη συνάντηση θα μας βρει κάθετα απέναντί της.
Υ.Γ: Και επειδή κάποια δημοσιεύματα και δηλώσεις κυβερνητικών στελεχών προσπαθούν να διαστρέψουν την πραγματικότητα παραθέτουμε εδώ αυτούσιο το άρθρο 12:
Άρθρο 12: Συγχρονισμός ελληνόφωνων τραγουδιών και ορχηστρικής μουσικής απόδοσης ελληνόφωνων τραγουδιών σε οπτικοακουστικές παραγωγές και κινηματογραφικές ταινίες.
1. Ελληνικές οπτικοακουστικές παραγωγές και κινηματογραφικές ταινίες, οι οποίες χρηματοδοτούνται με οποιοδήποτε τρόπο από τον δημόσιο τομέα κατά την έννοια της περ. α’ της παρ. 1 του άρθρου 14 του ν. 4270/2014 (A΄ 143), υποχρεούνται να ενσωματώνουν ελληνόφωνα τραγούδια ή ορχηστρική μουσική απόδοση ελληνόφωνου τραγουδιού σε ελάχιστο ποσοστό εβδομήντα τοις εκατό (70%) του συνόλου της μουσικής επένδυσης της παραγωγής ή της ταινίας.
2. Η υποχρέωση ενσωμάτωσης ελληνόφωνων τραγουδιών ή ορχηστικής μουσικής απόδοσης ελληνόφωνων τραγουδιών σε ελάχιστο ποσοστό εβδομήντα τοις εκατό (70%) του συνόλου της μουσικής επένδυσης των οπτικοακουστικών παραγωγών και των κινηματογραφικών ταινιών της παρ. 1 δεν αποτελεί πρόσθετη προϋπόθεση για τη χρηματοδότηση αυτών
1) Παραβιάζει το ίδιο το Σύνταγμα και θεμελιώδεις αρχές στην ελευθερία της δημιουργίας.
>> Λύση: άμεση απόσυρση του άρθρου 12.
Οποιαδήποτε ενίσχυση οποιασδήποτε τέχνης δεν μπορεί να έχει υποχρεωτικό και οριζόντιο χαρακτήρα επιβολής πάνω σε μια άλλη, αλλά να στηρίζεται σε απευθείας χρηματοδοτικά εργαλεία και κίνητρα.
2)Επιβάλει μια τέχνη πάνω σε άλλη, ώστε να σωθεί η πρώτη και να καταστραφεί η δεύτερη λόγω αποκλεισμού της από την εγχώρια και ευρωπαϊκη χρηματοδότηση.
Οι περισσότερες ταινίες ελληνικής πρωτοβουλίας (είτε συμπαραγωγές, είτε αμιγώς ελληνικές), θα πάψουν να υφίστανται άνευ κρατικής υποστήριξης, και άρα πάλι το μέτρο για προστασία του ελληνικού τραγουδιού θα καταστεί ανεδαφικό.
> Λύση: Απευθείας ενίσχυση του ελληνόφωνου τραγουδιού (οικονομική ελάφρυνση στο κόστος παραγωγής / ηχογράφησής τους, σωστά διοικούμενοι Οργανισμοί Συλλογικής Διαχείρισης Πνευματικών Δικαιωμάτων, κ.α.)
Δημιουργία κινήτρων για τις κιν/κες παραγωγές (πχ πρόσβαση σε έπιπλέον μοριοδότιση όταν περιλαμβάνεται Έλληνας συνθέτης κ.α.)
3) Η ομορφιά της κιν/κης τέχνης και το άρτιο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα έγκειται στην ελευθερία της σκηνοθετικής προσέγγισης.
Δεν ταιριάζουν ελληνόφωνα τραγούδια σε όλες τις κιν/κες ταινίες και το αποτέλεσμα του 70% θα ήταν το λιγότερο γελοίο. Αυτό επιδιώκεται με το άρθρο? Για τα ντοκιμαντέρ ενισχύεται το εν λόγω επιχείρημα.
> Λύση: Κατάργιση οποιουδήποτε ορίου ως κατώτατο % χρήσης ελληνόφωνων τραγουδιών και αντικατάσταση αυτού με κίνητρα για όλα τα ‘παράθυρα’ εκμετάλλευσης (ραδιόφωνο, ταινίες, τηλεοπτικές σειρές, κ.α.)
4)Προσβλητικό προς τους σκηνοθέτες αλλά και προς τους τραγουδιστές. Ποιός καλλιτέχνης ικανοποιείται από την επιβολή της τέχνης του πάνω σε άλλη και μάλιστα με κρατική εντολή?
Οι θέσεις του ΣΑΠΟΕ και λοιπών οργανισμών καλύπτουν τις θέσεις μου:
Πλήρη απόσυρση του άρθρου 12. που αποτελεί ντροπή για ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος που σέβεται τον πολιτισμό του και προασπίζει όλες τις μορφές τέχνης, χωρίς αναγχρονιστικές επιβολές.
1) Παραβιάζει το ίδιο το Σύνταγμα και θεμελιώδεις αρχές στην ελευθερία της δημιουργίας.
>> Λύση: άμεση απόσυρση του άρθρου 12.
Οποιαδήποτε ενίσχυση οποιασδήποτε τέχνης δεν μπορεί να έχει υποχρεωτικό και οριζόντιο χαρακτήρα επιβολής πάνω σε μια άλλη, αλλά να στηρίζεται σε απευθείας χρηματοδοτικά εργαλεία και κίνητρα.
2)Επιβάλει μια τέχνη πάνω σε άλλη, ώστε να σωθεί η πρώτη και να καταστραφεί η δεύτερη λόγω αποκλεισμού της από την εγχώρια και ευρωπαϊκη χρηματοδότηση.
Οι περισσότερες ταινίες ελληνικής πρωτοβουλίας (είτε συμπαραγωγές, είτε αμιγώς ελληνικές), θα πάψουν να υφίστανται άνευ κρατικής υποστήριξης, και άρα πάλι το μέτρο για προστασία του ελληνικού τραγουδιού θα καταστεί ανεδαφικό.
> Λύση: Απευθείας ενίσχυση του ελληνόφωνου τραγουδιού (οικονομική ελάφρυνση στο κόστος παραγωγής / ηχογράφησής τους, σωστά διοικούμενοι Οργανισμοί Συλλογικής Διαχείρισης Πνευματικών Δικαιωμάτων, κ.α.)
Δημιουργία κινήτρων για τις κιν/κες παραγωγές (πχ πρόσβαση σε έπιπλέον μοριοδότιση όταν περιλαμβάνεται Έλληνας συνθέτης κ.α.)
3) Η ομορφιά της κιν/κης τέχνης και το άρτιο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα έγκειται στην ελευθερία της σκηνοθετικής προσέγγισης.
Δεν ταιριάζουν ελληνόφωνα τραγούδια σε όλες τις κιν/κες ταινίες και το αποτέλεσμα του 70% θα ήταν το λιγότερο γελοίο. Αυτό επιδιώκεται με το άρθρο? Για τα ντοκιμαντέρ ενισχύεται το εν λόγω επιχείρημα.
> Λύση: Κατάργιση οποιουδήποτε ορίου ως κατώτατο % χρήσης ελληνόφωνων τραγουδιών και αντικατάσταση αυτού με κίνητρα για όλα τα ‘παράθυρα’ εκμετάλλευσης (ραδιόφωνο, ταινίες, τηλεοπτικές σειρές, κ.α.)
4)Προσβλητικό προς τους σκηνοθέτες αλλά και προς τους τραγουδιστές. Ποιός καλλιτέχνης ικανοποιείται από την επιβολή της τέχνης του πάνω σε άλλη και μάλιστα με κρατική εντολή?
Οι θέσεις του ΣΑΠΟΕ και λοιπών οργανισμών καλύπτουν τις θέσεις μου:
Πλήρη απόσυρση του άρθρου 12. που αποτελεί ντροπή για ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος που σέβεται τον πολιτισμό του και προασπίζει όλες τις μορφές τεχνών, χωρίς φυσικά αναγχρονιστικές επιβολές.
Δυστυχώς το άρθρο 12 αυτού του νομοσχεδίου είναι εντελώς ανεφάρμοστο στις ταινίες ντοκιμαντέρ, εκτός μόνο από εντελώς ειδικές περιπτώσεις που αφορούν πιθανόν την Ελληνική παράδοση. Ειδικά όταν το ντοκιμαντέρ αναφέρεται σε άλλους, εκτός της Ελλάδας, πολιτισμούς, δεν είναι δυνατόν να έχει 70% Ελληνόφωνα τραγούδια! Οι ταινίες μου που αναφέρονται σε θέματα που αφορούν στο Αφγανιστάν, στο Πακιστάν στην Ινδονησία είναι αδύνατον να έχουν ως μουσική επένδυση Ελληνόφωνα τραγούδια, θα είναι το λιγότερο γελοίο. Με καλύπτουν πλήρως οι θέσεις των οργανώσεων ΕΕΝ, ΣΑΠΟΕ, ΠΑΚΤ. Η μουσική επένδυση της ταινίας αποτελεί αισθητική επιλογή του σκηνοθέτη δεν μπορεί να περιορίζεται από κανένα άρθρο νομοσχεδίου. To άρθρο 12 πρέπει να αποσυρθεί.
8 Μαρτίου 2024, 14:30 |
ΕΝΩΣΗ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ
ΟΛΙΚΗ ΑΠΟΣΥΡΣΗ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 12
Αναφορικά με το άρθρο 12 η Ένωση Ελληνικού Ντοκιμαντέρ διαπιστώνει:
1. Ότι αγνοεί πλήρως το γεγονός πως στον κινηματογράφο, το μουσικό ύφος μιας ταινίας προσδιορίζεται από την αισθητική του δημιουργού και από τις ανάγκες της δραματουργίας και όχι από νομικούς περιορισμούς και κρατική επιβολή που υπαγορεύεται από καθαρά συντεχνιακού τύπου πιέσεις. Πλήθος ντοκιμαντέρ σπουδαίων Ελλήνων σκηνοθετών δεν θα είχαν πραγματοποιηθεί αν ίσχυε το άρθρο 12: του εμβληματικού Έλληνα σκηνοθέτη ντοκιμαντερίστα Ροβήρου Μανθούλη, του Λάκη Παπαστάθη ή ντοκιμαντέρ για τον Δημήτρη Μητρόπουλο, τον Ηλία Καζάν, το Ζυλ Ντασέν κ.α. Επίσης πρόσφατες παραγωγές όπως το ντοκιμαντέρ της Λυρικής «Μαίρη, Μαριάννα, Μαρία: Τα άγνωστα ελληνικά χρόνια της Κάλλας».
3. Την παντελή έλλειψη γνώσης του νομοθέτη σχετικά με τον τρόπο που λειτουργεί η κινηματογραφική παραγωγή στη χώρα μας, αλλά και διεθνώς, αφού σε μεγάλο βαθμό στηρίζεται στην εξεύρεση συμπαραγωγών από το εξωτερικό με προαπαιτούμενο την επιστολή συμμετοχής ελληνικού δημόσιου φορέα (ΕΡΤ, ΕΚΚ, ΕΚΟΜΕ). Θεωρούμε αδύνατο ξένοι συμπαραγωγοί να συμφωνήσουν σε ένα προαπαιτούμενο όπως αυτό που θέτει το άρθρο 12.
3. Όπως ήδη έχει τονιστεί από άλλους φορείς, παραβιάζει την βασική αρχή της ελευθερίας της καλλιτεχνικής έκφρασης, αντίκειται στον Ευρωπαϊκό Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και αγνοεί πλήρως το άρθρο 16 του Συντάγματος.
Συμπερασματικά:
Στην πράξη καταργείται το ελληνικό ντοκιμαντέρ, το οποίο αποτελεί το κατ’ εξοχήν πολιτιστικό προϊόν που υπηρετώντας την ιδέα της εξωστρέφειας, γίνεται σημαντικό μέσο διάδοσης του ελληνικού πολιτισμού παγκοσμίως και μας συνδέει με πολιτισμούς άλλων χωρών και λαών.
Ζητούμε από την υπουργό Πολιτισμού την άμεση και ολική απόσυρση του επίμαχου άρθρου 12.
Το Δ.Σ. του ΕΡΜΕΙΑ (του Οργανισμού Συλλογικής Διαχείρισης Δικαιωμάτων Παραγωγών Κινηματογραφικών Έργων) εκφράζει την έντονη διαφωνία του με το συγκεκριμένο άρθρο, το οποίο θεωρούμε ότι είναι αμφίβολης συνταγματικότητας, καθώς παραβιάζει τη συνταγματική αρχή της ισότητας, της ελεύθερης έκφρασης και της δημιουργίας, αλλά και της οικονομικής ελευθερίας. Η επιβολή ποσόστωσης στη μουσική συνιστά άμεση επέμβαση στην αισθητική έκφραση ενός οπτικοακουστικού έργου και κατ’ επέκταση έμμεση λογοκρισία, γεγονός απαράδεκτο για κάθε καλλιτεχνικό και πνευματικό δημιούργημα. Η συγγραφή του άρθρου αυτού αναδεικνύει μια εσωστρεφή και ανελεύθερη αντίληψη για τον κινηματογράφο μας, ο οποίος εκτός από ισχνή χρηματοδότηση, έχει τώρα να αντιμετωπίσει και κρατικά λογοκριτικά μέτρα. Με τον τρόπο αυτό το κράτος επιδιώκει να επέμβει στην ουσία της πνευματικής δημιουργίας ενός οπτικοακουστικού έργου, υποχρεώνοντας τον δημιουργό του να συμπεριλάβει στο έργο του εκών άκων συγκεκριμένο είδος μουσικής και σε συγκεκριμένο ποσοστό, προκειμένου να τύχει χρηματοδότησης από δημόσιο φορέα.
Το εθνικό δεν επιβάλλεται, αλλά εμπνέει. Το εθνικό δεν σημαίνει περιχαράκωση, αλλά διάλογο. Οι κουλτούρες των λαών έχουν πολλά κοινά στοιχεία σύμπλευσης μέσα στη διαφορετικότητα τους. Όποιος, λοιπόν, επιδιώκει «καθαρότητα» μάλλον κινείται αντίθετα των αρχών της δημοκρατίας. Η Τέχνη μπορεί να ανθίσει μόνο σε ένα ελεύθερο πεδίο δράσης και το μόνο νόημα νομοσχεδίων που ασχολούνται μαζί της θα πρέπει να είναι η δημιουργία κινήτρων για την ανάπτυξη της. Οποιαδήποτε άλλη πρωτοβουλία οδηγεί στην αιχμαλωσία της.
Αθήνα 6/3/2024
Το Δ.Σ. του ΕΡΜΕΙΑ
Ειναι παραγματικά απορίας άξιο πώς έφτασε το άρθρο 12 να συμπεριλαμβάνεται σε ένα νομοσχέδιο του εικοστού πρώτου αιώνα.!!!
Σε ένα κόσμο χωρίς πνευματικά σύνορα, αναχρονιστικοί κανόνες μόνο πίσω μπορουν να μας πάνε
Συμφωνώ απόλυτα με τις θέσεις του ΣΑΠΟΕ και της ΠΑΚΤ.
This makes no sense.
1. Most movie scores are composed for that specific film.
2. Most movie scores do not feature lyrics.
3. How do you even define what qualifies as a «Greek song»? Greek composer? Greek lyricist?
4. For orchestral scores, which the law allows if they are orchestrations of «Greek songs,» a filmmaker could stay within the law by writing lyrics in Greek (but not used/sung) for whatever music chosen or composed for the film.
5. Zorba died a long time ago. Aliki too.
6. Wanting to support Greek musicians is a worthwhile goal. The logical way to write this law would be to specify that some percentage of the music budget for a state-supported film must go to a Greek composer.
Η ελευθερία επιλογής μουσικής και τραγουδιών στις ταινίες και τα οπτικοακουστικά έργα αποτελεί έναν πυλώνα στη δημιουργική διαδικασία, ξεπερνώντας τα σύνορα της γλώσσας και της κουλτούρας. Πέρα από τα ελληνικά τραγούδια, η ενσωμάτωση μουσικής από διάφορες χώρες και πολιτισμούς μπορεί να εμπλουτίσει την αφήγηση, να ενισχύσει τον συναισθηματικό αντίκτυπο και να εμβαθύνει την κατανόηση των θεματικών που εξετάζονται.
Η μουσική έχει τη δύναμη να υπερβαίνει τα γλωσσικά εμπόδια, προσφέροντας μια παγκόσμια γλώσσα που μιλάει κατευθείαν στην καρδιά και στο νου. Όταν ένας σκηνοθέτης επιλέγει ένα τραγούδι από ένα διαφορετικό μέρος του κόσμου, δεν επιλέγει απλώς μια μελωδία ή μια αρμονία, αλλά μια ολόκληρη ιστορία, μια πολιτισμική ταυτότητα που έχει τη δυνατότητα να μεταφέρει τον θεατή σε ένα ταξίδι πέρα από το χρόνο και τον χώρο.
Αυτή η ποικιλομορφία στη μουσική επιλογή αντικατοπτρίζει την πολυμορφία της ανθρώπινης εμπειρίας και ενθαρρύνει την κατανόηση και την αποδοχή μεταξύ διαφορετικών πολιτισμών. Τα τραγούδια από διάφορα μέρη του κόσμου μπορούν να προσδώσουν μια αυθεντικότητα στις σκηνές, να ενισχύσουν την ατμόσφαιρα και να βοηθήσουν στην κατασκευή ενός πιο πειστικού κινηματογραφικού κόσμου.
Επιπλέον, η ελευθερία επιλογής μουσικής δίνει την ευκαιρία στους δημιουργούς να πειραματιστούν με τον ήχο, να εξερευνήσουν νέες μορφές έκφρασης και να ενσωματώσουν στοιχεία από διάφορα μουσικά είδη και παραδόσεις. Αυτό μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία νέων, καινοτόμων ηχητικών τοπίων που συμβάλλουν στην προώθηση της κινηματογραφικής τέχνης.
Τέλος, η ελευθερία αυτή αναγνωρίζει τη σημασία της μουσικής ως θεμελιώδους στοιχείου της ανθρώπινης κουλτούρας και της ανταλλαγής. Η εξωστρέφεια στη χρήση μουσικής και τραγουδιών σε οπτικοακουστικά έργα αντικατοπτρίζει μια ανοιχτόμυαλη προσέγγιση που υπογραμμίζει τη σημασία της πολιτισμικής ανταλλαγής και της πολυφωνίας στην τέχνη. Μέσω της ενσωμάτωσης ευρύτερου φάσματος μουσικών επιρροών και ειδών, οι δημιουργοί αναδεικνύουν την ικανότητα της μουσικής να ενώνει διαφορετικούς ανθρώπους και να προωθεί μια καθολικότερη κατανόηση του κόσμου μας. Αυτή η εξωστρεφής στάση επιτρέπει την περιήγηση σε νέες αισθητικές και συναισθηματικές εμπειρίες, δημιουργώντας έτσι έναν πλουσιότερο και πιο διαλογικό οπτικοακουστικό χώρο, όπου η μουσική λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ των πολιτισμών και συμβάλλει στην εμβάθυνση της ανθρώπινης εμπειρίας.
Καθώς οι ταινίες και τα οπτικοακουστικά έργα διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στον πολιτιστικό διάλογο, η ενσωμάτωση μιας ποικιλίας μουσικών επιλογών ενισχύει την ικανότητά τους να εκφράζουν, να ενώνουν και να εμπνέουν.
Η παραγραφος 1 του αρθρου 12 ερχεται σε ευθεια αντιθεση με το Ελληνικο Συνταγμα και το άρθρο 13 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ τα οποια κατοχυρώνουν ανεπιφύλακτα την ελευθερία της Τέχνης. Ακομα κι αν οι προθεσεις του νομοθετη είναι θεμιτες, δεν μπορει να χρησιμοποιειται μια διαδικασια η οποια ασκει εμμεσα λογοκρισια και επιβαλλει προδιαγραφες ολοκληρωτικων καθεστωτων. Η προστασια και η προωθηση του ελληνοφωνου τραγουδιου είναι απαραιτητη, όχι όμως με μετρα τα οποια παραβιαζουν την ελευθερια της καλλιτεχνικης εκφρασης.
Με δεδομενο ακομα ότι γινεται αναφορα σε «ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ οπτικοακουστικες παραγωγες» δημιουργειται ένα ακομα προβλημα, όταν είναι γνωστο πως πχ η νομοθεσια στην οποια υποκειται ο ΕΚΟΜΕ (ο βασικος επενδυτικος βραχιονας της Ελλαδας στα οπτικοακουστικα) ΔΕΝ επιτρεπει τον διαχωρισμο σε εθνικα, ευρωπαικα ή αλλων χωρων εργα, τα οποια αντιμετωπιζει ισοτιμα. Οποτε αυτό το αρθρο θετει περιορισμους ειδικα στα ελληνικα εργα και τα υποβαθμιζει εναντι των αλλων.
Ακομα χειροτερα, η παραγραφος 2 του αρθρου 12, αντιλαμβανομενη ισως τον παραλογισμο του πρωτου αρθρου, δημιουργει πολλα περισσοτερα προβλημα από αυτά που προσπαθει να λυσει, οπου αναφερει «η υποχρεωση ενσωματωσης… δεν αποτελεί πρόσθετη προϋπόθεση για τη χρηματοδότηση αυτών»
Οποτε καταλαβαινουμε ότι ναι μεν ένα ελληνικο εργο μπορει να χρηματοδοτηθει από καποιο κρατικο φορεα, αλλα δεν γινεται γνωστο τι θα συμβει εάν δεν συμμορφωθεί με την παράγραφο 1, αφηνοντας περιθωρια για ασχημες προβλεψεις όπως…
Δεν θα του επιτραπει η δημοσια προβολη του;
Δεν θα μπορει να συμμετασχει στα ελληνικα φεστιβαλ;
Δεν θα διεκδικει τα κρατικα βραβεια;
Δεν θα προτεινεται να εκπροσωπησει την Ελλαδα σε διεθνη φεστιβαλ;
Δεν θα χρηματοδοτηθει ο παραγωγος του σε επομενο εργο του;
Θα σταλει ο σκηνοθετης να παρακολουθησει ΕΗΔ (Εθνικη Ηθικη Διαπεδαγωγηση)
Κατι άλλο;
Σε μια περιοδο που το Υπουργειο Πολιτισμου, θελει να αναλαβει την συνολικη ευθυνη για την παραγωγη οπτικοακουστικων εργων (μεσω της συγχωνευσης ΕΚΟΜΕ και ΕΛΛ. ΚΕΝΤΡΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ) λυπουμεθα για την ενταξη του ανωτερου αρθρου η οποια προσβαλει τους δημιουργους.
Η ολικη αποσυρση του αρθρου 12 είναι απολυτως αναγκαια.
Ωστόσο δεν προβλέπεται αντίστοιχος περιορισμός για τη συμμετοχή π.χ. της Ελλάδας στη Eurovision, που στην τελική, αν δεν κάνω λάθος, χρηματοδοτείται πλήρως από κρατικά κονδύλια. Μεγάλη υπερηφάνεια όταν πήραμε την πρώτη θέση με το απολύτως ελληνόφωνο my number one (σημ. αυτή τη στιγμή που γράφω δεν γνωρίζω τη φετινή συμμετοχή).
Αναρωτιέμαι αν αυτή η κυβέρνηση θα φέρει κάποιο νομοσχέδιο σύμφωνο με το σύνταγμα. Εκτός αν θεωρεί ότι εξάντλησε αυτή της την υποχρέωση με τον νόμο για την ισότητα στον πολιτικό γάμο των ομόφυλων ζευγαριών.
Αυτό το κομμάτι του νομοσχεδίου ουσιαστικά είναι εναντίον της ελληνικής παραγωγής ταινιών και ιδιαίτερα εκείνων που επιθυμούν να κάνουν ένα άνοιγμα στο διεθνές κοινό, αλλά και όσον ελπίζουν σε συμπαραγωγή με ξένες εταιρίες. Είναι ένα αντι-φιλελεύθερο νομοσχέδιο που δε σέβεται την τέχνη, αλλά θέλει να επιβάλλει στους/στις δημιουργούς «ελληνόφωνο τραγούδι», είτε ακούγονται τα Ελληνικά είτε όχι! Θυμίσει άλλους καιρούς, και σίγουρα όχι ένα κράτος φιλελεύθερο. Ας είναι άλλα τα κριτήρια χρηματοδότησης για μια ταινία, κι όχι η γλώσσας της μουσικής της. Για να υπάρξει όντως σοβαρή και δημιουργική και καινοτόμα μελλοντική «άυλη» κληρονομιά, που θα ακούγεται όντως σε όλον τον κόσμο, από εγχώριους δημιουργούς… Σας μιλάω σαν σεναριογράφος που δε θέλει να περιορίζεται το όραμά της και ελπίζω να εισακουστώ.
Το άρθρο 12 εκτός του ότι είναι αντισυνταγματικό, ότι παραβιάζει την αρχή της ελευθερίας καλλιτεχνικής έκφρασης και ότι αντίκειται στον Ευρωπαϊκό Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, αγνοεί πλήρως την πραγματικότητα της κινηματογραφικής παραγωγής η οποία σε μεγάλο βαθμό στηρίζεται στην εξεύρεση χρηματοδοτικών πηγών από το εξωτερικό με προαπαιτούμενο το letter of intend συμμετοχής ελληνικού δημόσιου φορέα (ΕΡΤ, ΕΚΚ, ΕΚΟΜΕ). Κανένας συμπαραγωγός δεν πρόκειται να συμφωνήσει σε ένα τέτοιο προαπαιτούμενο του υποχρεωτικού 70%.
Στην πράξη καταργείται ο ελληνικός κινηματογράφος.
Επιπλέον αποκλείει ντοκιμαντέρ που η θεματολογία τους επιβάλλει τη χρήση μη ελληνόφωνης μουσικής (π.χ. ντοκιμαντέρ για τη συμφωνική μουσική, την όπερα, την ροκ και το μπλουζ κλπ).
Ας υποθέσουμε ότι προσπαθούμε να τηρήσουμε το
«ελάχιστο ποσοστό εβδομήντα τοις εκατό (70%) του συνόλου της μουσικής επένδυσης της παραγωγής ή της ταινίας».
και βγαίνει 68% του συνόλου θα απορριφθεί? ή θα πρέπει με το ζόρι και και ενάντια εις βάρος της δημιουργίας να βάλουμε «κάτι»?
Προβληματικο ολο το Νομοσχεδιο, ειδικα το αρθρο 12.
Με καλυπτει πληρως η αναλυση του ΣΑΠΟΕ στα υπολοιπα.
Ειναι μια κακη αντιγραφη του Γαλλικου νομου για τα Francophone, που ολοι ξερουμε πως κατεληξε.
Ολόκληρο το νομοσχέδιο είναι προβληματικό αλλά το Άρθρο 12 ειδικότερα είναι απαράδεκτο και στερείται λογικής (και πιθανότατα συνταγματικής βάσης).
Δε νοείται επιβολή μίας καλλιτεχνικής δημιουργίας (τραγούδι) πάνω σε μία άλλη (οπτικοακουστικό έργο). Η υποχρέωση ενσωμάτωσης ενός τύπου μουσικής σε μία ταινία αποτελεί κατάφωρη παραβίαση της καλλιτεχνικής ελευθερίας των δημιουργών της. Είναι αυτονόητο ότι οι συντελεστές πρέπει να είναι απολύτως ελεύθεροι να επιλέξουν αν θα χρησιμοποιήσουν μουσική, τι μουσική θα χρησιμοποιήσουν και σε τι βαθμό. Πέραν αυτού, είναι απαράδεκτο να υποχρεώνεται η παραγωγή της ταινίας σε επιπλέον έξοδα απόκτησης δικαιωμάτων χρήσης ελληνόφωνων τραγουδιών ενώ οι καλλιτεχνικοί συντελεστές δεν επιθυμούν τη χρήση αυτών των τραγουδιών αλλά θα το κάνουν επειδή τους υποχρεώνει το κράτος!
Επιπροσθέτως, όπως αναφέρει και έτερος σχολιαστής, η παρ.2 δε βγάζει κανένα νόημα. Ούτως ή άλλως σπανιότατα γνωρίζει η παραγωγή ή/και ο σκηνοθέτης μίας ταινίας τι μουσική θα χρησιμοποιηθεί στο έργο τη στιγμή που την καταθέτουν για χρηματοδότηση. Το κομμάτι της μουσικής επένδυσης έρχεται πολύ αργότερα στη διαδικασία της παραγωγής άρα πώς θα μπορούσε να αποτελεί προϋπόθεση για χρηματοδότηση;
Να σημειωθεί τέλος το παράδοξο πως η διάταξη (που είναι απαράδεκτη εν γένει) βαραίνει περισσότερο «μικρότερες» παραγωγές που βασίζονται στη δημόσια χρηματοδότηση. Μεγαλύτερες παραγωγές (π.χ. από εταιρίες διανομής ή τηλεοπτικούς σταθμούς) που μπορεί να χρειάζονται σε μικρότερο βαθμό τη δημόσια χρηματοδότηση και μπορούν να παράξουν ταινίες *ευρείας απήχησης* με ίδια κεφάλαια εξαιρούνται της διάταξης.
Η παροχή κινήτρων για την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς είναι μάλλον ορθή. Η επιβολή μέσω υποχρέωσης, όμως, είναι απαράδεκτη, παραβιάζει την αρχή της ελεύθερης έκφρασης και θυμίζει άλλες εποχές. Το μεγαλύτερο μέρος του νομοσχεδίου και δη το Άρθρο 12 πρέπει να ανακληθούν άμεσα.
Με μια πρωτοφανούς έμπνευσης διάταξη στο σχέδιο νόμου με τίτλο «Μέτρα για τη διαφύλαξη και
την ανάδειξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, την προστασία και ενίσχυση του ελληνόφωνου
τραγουδιού και της ορχηστρικής μουσικής απόδοσης του ελληνόφωνου τραγουδιού» , το οποίο
αναρτήθηκε προς Δημόσια Διαβούλευση στις 29.2.2024, το Υπουργείο Πολιτισμού επιδιώκει να
επιβάλει μια εξωφρενική υποχρέωση σε όλες τις ελληνικές οπτικοακουστικές παραγωγές και
κινηματογραφικές ταινίες, οι οποίες λαμβάνουν έστω και ένα ευρώ ενίσχυση από φορείς που – μεταξύ
άλλων – υποχρεούνται εκ του νόμου να συνδράμουν την εγχώρια οπτικοακουστική παραγωγή (π.χ
ΕΚΚ, ΕΡΤ, ΕΚΟΜΕ).
Ειδικότερα, το άρθρο 12 του εν λόγω σχεδίου νόμου προβλέπει επί λέξει τα εξής: «Ελληνικές
οπτικοακουστικές παραγωγές και κινηματογραφικές ταινίες, οι οποίες χρηματοδοτούνται με
οποιοδήποτε τρόπο από τον δημόσιο τομέα κατά την έννοια της περ. α’ της παρ. 1 του άρθρου 14 του
ν. 4270/2014 (A ́ 143), υποχρεούνται να ενσωματώνουν ελληνόφωνα τραγούδια ή ορχηστρική
μουσική απόδοση ελληνόφωνου τραγουδιού σε ελάχιστο ποσοστό εβδομήντα τοις εκατό (70%) του
συνόλου της μουσικής επένδυσης της παραγωγής ή της ταινίας».
Η προτεινόμενη διάταξη παραπέμπει σε άλλες εποχές ή κοινωνικούς σχηματισμούς, όπου το
πατερναλιστικό ή αυταρχικό κράτος είχε λόγο για την καλλιτεχνική δημιουργία, αξιολογώντας την αξία
της πνευματικής δημιουργίας και συγκαθορίζοντας την τελική μορφή της. Είναι αυτονόητο, ότι το
άρθρο αυτό δεν μπορεί να έχει θέση σε ένα σύγχρονο δημοκρατικό κράτος δικαίου εντός της ΕΕ και
μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης, όπως η Ελλάδα. Υπενθυμίζουμε πως το άρθρο 16 του
ελληνικού Συντάγματος και το άρθρο 13 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ κατοχυρώνουν
την ελευθερία της Τέχνης, και μάλιστα ανεπιφύλακτα. Δεν αφήνουν χώρο σε κράτος- λογοκριτή. Η
καλλιτεχνική δημιουργία δεν αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση κρατικών σκοπών, όσο θεμιτοί και εάν
μπορούν να χαρακτηριστούν αυτοί. Υπάρχουν άλλοι φορείς και άλλα μέσα για την προώθηση του
ελληνόφωνου τραγουδιού, που δεν παραβιάζουν ευθέως το Σύνταγμα και όλα τα διεθνή κείμενα
προστασίας ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων.
Πέραν αυτών, η διάταξη προδίδει πλήρη άγνοια των ιδιαιτεροτήτων της οπτικοακουστικής
παραγωγής, των εμπλεκομένων μερών, των προϋποθέσεων και των δυσκολιών της ανεύρεσης
κεφαλαίων, των απαιτήσεων των συμπαραγωγών και των λοιπών χρηματοδοτών, των
διαπραγματεύσεων που διεξάγονται μεταξύ των μερών, των συμβιβασμών που απαιτούνται, καθώς
και του σύνθετου θεσμικού πλαισίου για τους διάφορους μηχανισμούς ενίσχυσης. Είναι μια διάταξη
που τινάζει στον αέρα την ελληνική οπτικοακουστική παραγωγή και την κινηματογραφική τέχνη.
Εκθέτει την Χώρα διεθνώς, καθώς πουθενά αλλού – τουλάχιστον στον λεγόμενο «δυτικό κόσμο» – δεν
έχει θεσπιστεί παρόμοια υποχρέωση για τον κλάδο.
Είμαστε βέβαιοι πως το Υπουργείο Πολιτισμού θα αντιληφθεί την ανεφάρμοστη, παράλογη και
αντισυνταγματική διάσταση της προτεινόμενης διάταξης και θα την αποσύρει από το τελικό κείμενο
του νομοσχεδίου.
Η διάταξη παραβιάζει ευθέως το άρθρο 5 παρ. 1 αλλά κυρίως το άρθρο 16 παρ. 1 του Συντάγματος των άρθρων 11, ιδίως του 13 και του 22 του Χάρτη θεμελιωδών δικαιωμάτων της ΕΕ και του άρθρου 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Η διάταξη επιβάλλει καλλιτεχνικούς περιορισμούς ενώ μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στις συμπαραγωγές.
Σε κάθε περίπτωση η μουσική επένδυση δεν σχετίζεται πάντα με τραγούδια ενώ αν περιλαμβάνονται τραγούδια σχετίζονται τόσο με το σενάριο όσο και με την αισθητική του σκηνοθέτη ή της ταινίας. Ακόμη και αν περιλαμβάνονται τραγούδια ελληνόφωνα (που ως διατύπωση δεν αφορά την ιθαγένεια του συνθέτη, ούτε το μουσικό είδος) είναι παράλογο να ρυθμίζει το ποσοστό χρήσης τραγουδιών επί του συνόλου της μουσικής επένδυσης.
Τέλος, η διατύπωση της παρ. 2 είναι εξόχως προβληματική.
Είναι το λιγότερο ντροπή να προτείνονται τέτοιες διατάξεις που δεν συνειδητοποιεί, όποιος την συνέταξε, το μέγεθος των προβλημάτων που θα δημιουργήσει, πέραν των νομικών.
Ολόκληρο το νομοσχέδιο είναι προβληματικό αλλά το Άρθρο 12 ειδικότερα είναι απαράδεκτο και στερείται λογικής (και πιθανότατα συνταγματικής βάσης).
Δε νοείται επιβολή μίας καλλιτεχνικής δημιουργίας (τραγούδι) πάνω σε μία άλλη (οπτικοακουστικό έργο). Η υποχρέωση ενσωμάτωσης οποιουδήποτε τύπου μουσικής σε μία ταινία αποτελεί κατάφωρη παραβίαση της καλλιτεχνικής ελευθερίας των δημιουργών της. Είναι αυτονόητο ότι οι συντελεστές πρέπει να είναι απολύτως ελεύθεροι να επιλέξουν αν θα χρησιμοποιήσουν μουσική, τι μουσική θα χρησιμοποιήσουν και σε τι βαθμό. Πέραν αυτού, είναι απαράδεκτο να υποχρεώνεται η παραγωγή της ταινίας σε επιπλέον έξοδα απόκτησης δικαιωμάτων χρήσης ελληνόφωνων τραγουδιών ενώ οι καλλιτεχνικοί συντελεστές δεν επιθυμούν τη χρήση αυτών των τραγουδιών αλλά θα το κάνουν επειδή τους υποχρεώνει το κράτος!
Επιπροσθέτως, όπως αναφέρει και έτερος σχολιαστής, η παρ.2 δε βγάζει κανένα νόημα. Ούτως ή άλλως σπανιότατα γνωρίζει η παραγωγή ή/και ο σκηνοθέτης μίας ταινίας τι μουσική θα χρησιμοποιηθεί στο έργο τη στιγμή που την καταθέτουν για χρηματοδότηση. Το κομμάτι της μουσικής επένδυσης έρχεται πολύ αργότερα στη διαδικασία της παραγωγής άρα πώς θα μπορούσε να αποτελεί προϋπόθεση για χρηματοδότηση;
Να σημειωθεί τέλος το παράδοξο πως η διάταξη (που είναι απαράδεκτη εν γένει) βαραίνει περισσότερο «μικρότερες» παραγωγές που βασίζονται στη δημόσια χρηματοδότηση. Μεγαλύτερες παραγωγές (π.χ. από εταιρίες διανομής ή τηλεοπτικούς σταθμούς) που μπορεί να χρειάζονται σε μικρότερο βαθμό τη δημόσια χρηματοδότηση και μπορούν να παράξουν ταινίες *ευρείας απήχησης* με ίδια κεφάλαια εξαιρούνται της διάταξης.
Η παροχή κινήτρων για την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς είναι μάλλον ορθή. Η επιβολή μέσω υποχρέωσης, όμως, είναι απαράδεκτη, παραβιάζει την αρχή της ελεύθερης έκφρασης και θυμίζει άλλες εποχές. Το μεγαλύτερο μέρος του νομοσχεδίου και δη το Άρθρο 12 πρέπει να ανακληθούν άμεσα.
Πολύ ατυχής διάταξη για διάφορους λόγους. Καταρχήν βάζει τον νομοθέτη πάνω από τους δημιουργούς σε θέματα αμιγώς αισθητικά και καταστρατηγεί την καλλιτεχνική ελευθερία. Μια πολιτεία που επιχειρεί να επιβάλλει καθολικά δια νόμου μία μεζούρα στην καλλιτεχνική δημιουργία δεν αντανακλά τις σύγχρονες ευρωπαϊκές δημοκρατικές αξίες.
Αυτό ιδιαίτερα σε ο,τι αφορά τις κινηματογραφικές ταινίες μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ, που είναι κατεξοχήν καλλιτεχνικά έργα. Αν η διάταξη αφορά το ποσοστό ελληνόφωνων τραγουδιών π.χ. σε πρωϊνή εκπομπή της ΕΡΤ αυτό μπορεί να προβλεφθεί από εσωτερικό κανονισμό του καναλιού χωρίς νόμο, λαμβάνοντας υπόψη ιδιαιτερότητες περιεχομένου.
Από νομοτεχνικής άποψης ας σημειωθεί ότι «η μουσική επένδυση των οπτικοακουστικών παραγωγών και των κινηματογραφικών ταινιών» συνήθως δε γίνεται με τραγούδια αλλά κυρίως με πρωτότυπη σύνθεση «ορχηστρικής» μουσικής (είτε εκτελεσμένης από μουσικούς ή/και με χρήση ηλεκτρονικών μέσων). Συνεπώς το ποσοστό τραγουδιών επί του «συνόλου της μουσικής επένδυσης» μπορεί κάλλιστα να είναι 0%. Το παρόν σχέδιο νόμου υποχρεώνει τον εκάστοτε συνθέτη να διαμορφώσει μια μουσική επένδυση με 70% τραγούδια και δη ελληνόφωνα. Αυτό το ποσοστό ενδεχομένως το έφταναν μόνο κάποιες ταινίες του παλιού εμπορικού ελληνικού κινηματογράφου που εμπεριείχαν μουσικά διαλείμματα κατά τα οποία οι πρωταγωνιστές συναντιόντουσαν σε μουσικά κέντρα…
Απόστολος Καρακάσης
Πρόεδρος Τμήματος Κινηματογράφου ΑΠΘ
Στο άρθρο 12 παραγ. 2 όταν αναφέρετε ότι «δεν αποτελεί πρόσθετη προϋπόθεση , υποθέτω ότι εννοείτε ότι «αποτελεί αναγκαία αλλά όχι ικανή προϋπόθεση» για τη χρηματοδότηση. Η τωρινή διατύπωση δεν βγσ´ζει νόημα.
Επίσης γιατί στα οπτικοακουστικά έργα τίθεται υποχρέωση για 70% και στις λοιπές δημόσιες εκτελέσεις 45% ; Αυτό παραβιάζει τη συνταγματική αρχή της ισότητας. Γενικά η ρύθμιση των άρθρων 8,9,10,11 και 12 είναι αμφίβολης συνταγματικότητας και παραβιάζει τις συνταγματικές αρχές της ελεύθερης έκφρασης και δημιουργίας αλλά και της οικονομικής ελευθερίας.
‘Εχοντας δημιουργήσει ένα πολυβραβευμένο Ελληνικό ντοκιμαντέρ στις φαβέλες του Ρίο ντε Τζανέιρο αναρωτιέμαι με ποιά καλλιτεχνική ελευθερία θα μπορούσα να το κάνω, κάτω από αυτούς τους περιορισμούς του άρθρου!
Συντάσσομαι με τις θέσεις της ‘Ενωσης Ελληνικού Ντοκιμαντέρ, ΣΑΠΟΕ και ΠΑΚΤ.
Πάνος Δεληγιάννης
Σκηνοθέτης-Παραγωγός
Το πρώτο σχόλιο μας επί της αρχής, το οποίο διατρέχει ολόκληρο το σχέδιο νόμου, έχει να κάνει με τους ορισμούς «ελληνόφωνου τραγουδιού» και «ορχηστρικής απόδοσης ελληνόφωνου τραγουδιού». Προτείνεται για αυτό, η αντικατάσταση με τον όρο «ελληνικά μουσικά έργα». Αυτή η αλλαγή από μόνη της διορθώνει τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζουμε το ίδιο το σχέδιο νόμου, διότι υπάρχουν δημιουργίες οι οποίες δεν είναι συνδεδεμένες με τραγούδι ή και με ελληνόφωνο τραγούδι, όπως μουσικά μοτίβα οπτικοακουστικών έργων, η μουσική jazz, η κλασική μουσική, η rock, η blues κλπ. Η αλλαγή αυτή επιδιορθώνει και ένα μέρος των ζητημάτων που αφορούν και τον «συγχρονισμό ελληνόφωνων τραγουδιών και ορχηστρικής μουσικής απόδοσης ελληνόφωνων τραγουδιών σε οπτικοακουστικές παραγωγές και κινηματογραφικές ταινίες», όπως περιγράφεται από το άρθρο 12 του εν λόγω σχεδίου νόμου. Δεν πρέπει να αφήσουμε χώρο μέσω μιας νομοθετικής ρύθμισης, να περιοριστούν οι δημιουργοί ή να επιβληθούν αισθητικοί όροι στην ελεύθερη καλλιτεχνική δημιουργία. Διότι η ελευθερία του λόγου και της έκφρασης είναι βασικές αρχές της τέχνης που υπηρετούμε. Γι’ αυτό άλλωστε προτείναμε παραπάνω την αντικατάσταση των όρων με τον ορισμό «ελληνικά μουσικά έργα» που εν μέρει διορθώνει τα παρόντα ζητήματα. Τέλος, θα πρέπει να διευκρινιστεί ποιες οι επιπτώσεις που θα έχει μια οπτικοακουστική παραγωγή αν δεν συμμορφώνεται με την παράγραφο 1 του άρθρου 12.
Πληρης και άμεση απόσυρση του άρθρου 12.Παραβιάζει το ίδιο το Σύνταγμα και θεμελιώδεις αρχές στην ελευθερία της δημιουργίας. Δεν μπορούμε να μιλάμε για ελευθερία εκφρασης και δημιουργιας υπό περιορισμους σε μια δημοκρατική χώρα. Ακούστε τη θέση του ΣΑΠΟΕ της ΠΑΚΤ και της κινηματογραφικής κοινότητας συνολικά και αποσύρετε το ανόητο αυτό άρθρο.
Ως Σύνδεσμος Ελλήνων Παραγώγων Κινηματογράφου – ΣΕΠΚΤΒ&Π θα θέλαμε να εκφράσουμε τους προβληματισμούς μας για την ύπαρξη του άρθρου 12 στο εν λόγο νομοσχέδιο.
Ο συγγραφέας του νόμου στην προσπάθεια του να διασφαλίσει την Ελληνική μουσική και τους συντελεστές της, οικονομικά και ηθικά, αδικεί και εκβιάζει στην ουσία τον Οπτικοακουστικό χώρο με τον καταναγκασμό να ενσωματώνουν ελληνόφωνα τραγούδια ή ορχηστρική μουσική απόδοση ελληνόφωνου τραγουδιού σε ελάχιστο ποσοστό εβδομήντα τοις εκατό (70%) του συνόλου της μουσικής επένδυσης της παραγωγής ή της ταινίας.
Ο συγγραφέας του νόμου δίνοντας μία λύση σε ένα πρόβλημα δημιουργεί αλλά δέκα. Το οπτικοακουστικό έργο από την φύση του είναι αποτέλεσμα συνθέσεων, ανθρώπων, ιδεών και απόψεων, καλλιτεχνικών και εμπορικών σκοπών. Η επιβολή της μουσικής δυσχεραίνει την παραγωγή σε δημιουργικό αλλά και εμπορικό επίπεδο.
Ως Σύνδεσμος Ελλήνων Παραγώγων Κινηματογράφου – ΣΕΠΚΤΒ&Π, μετά και από τις αντιδράσεις που έχει προκαλέσει σε όλο τον κινηματογραφικό – οπτικοακουστικό χώρο, ευελπιστούμε στην απόσυρση του άρθρου 12 από το συγκεκριμένο νομοσχέδιο.
Εκ μέρους της Ένωσης Κινηματογραφιστών Β. Ελλάδας (ΕΚΒΕ) θεωρούμε επιεικώς απαράδεκτο το άρθρο 12 που επιβάλλει 70% ποσοστό ελληνόφωνου τραγουδιού σε οπτικοακουστικές παραγωγές καθώς παραβιάζει την βασική αρχή της ελευθερίας της καλλιτεχνικής έκφρασης. Η επιβολή οποιονδήποτε αισθητικών όρων σε καλλιτεχνικό έργο οδηγεί σε λογοκρισία και παρεμπόδιση της έκφρασης του δημιουργού. Είναι παντελώς άτοπη η εφαρμογή του παρόντος άρθρου στην παραγωγή οπτικοακουστικών έργων που τις περισσότερες φορές υλοποιούνται χάρη σε χρηματοδοτικά εργαλεία του εξωτερικού καθώς οι εγχώριες χρηματοδοτήσεις είναι πενιχρές. Ζητούμε την άμεση ανάκληση του άρθρου αυτού.
Μέρες σκοτεινές
Όταν πριν από μερικές μέρες βγήκε στην διαβούλευση το νομοσχέδιο για την προστασία και ενίσχυση του ελληνόφωνου τραγουδιού και έπεσε στην αντίληψή μας το άρθρο 12 το οποίο υποχρεώνει όλες τις ελληνικές ταινίες που έχουν χρηματοδοτηθεί από το δημόσιο, δηλαδή σχεδόν όλες, να ενσωματώνουν ελληνόφωνα τραγούδια ή ορχηστρική μουσική απόδοση ελληνόφωνου τραγουδιού σε ελάχιστο ποσοστό 70 % του συνόλου της μουσικής επένδυσης της ταινίας, νομίζαμε ότι είναι κάποιου είδους φάρσα ή έστω κάποιο ατόπημα που γρήγορα όλοι θα καταλάβαιναν την εξωφρενική και παράλογη διάσταση του. Όταν όμως είδαμε την υπουργό πολιτισμού να υπερασπίζεται σοβαρά το άρθρο 12 αρχίσαμε πραγματικά να ανησυχούμε.
Σε έναν παράλληλο χρόνο, βουλευτής του κόμματος ΝΙΚΗ απαιτεί να λογοκριθεί η αφίσα του ντοκιμαντέρ της Ελίνας Ψύκου «Αδέσποτα κορμιά» γιατί κατά τη γνώμη του προσβάλλει τα χρηστά ήθη. Και αυτό το γεγονός στην αρχή αντιμετωπίστηκε σαν ένα ευτράπελο που κανείς δεν θα του έδινε μεγαλύτερη αξία πέρα από την γραφικότητα, όμως η επίθεση στην Ελίνα Ψύκου και στον Νίκο Πάστρα που έφτιαξε την αφίσα συνεχίστηκε με πολύ μεγάλη ένταση μέσα από σειρά δημοσιευμάτων και αναρτήσεων στα social media. Πολλές από αυτές τις αναρτήσεις αλλά και διάφορα προσωπικά μηνύματα στην σκηνοθέτη και τον γραφίστα είναι ευθέως απειλητικά ως προς την ύπαρξη τους. Ενόψει της προβολής της ταινίας στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης οργανώνονται συλλαλητήρια στα οποία δεν θα δίναμε μεγάλη σημασία αν δεν βλέπαμε ότι τα ακροδεξιά ένστικτα γίνονται όλο και πιο επικίνδυνα. Αρκεί να αναφέρουμε το πρόσφατο περιστατικό στην Θεσσαλονίκη στην πλατεία Αριστοτέλους όπου δύο άτομα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας δέχτηκαν επίθεση από εξοργισμένο όχλο.
Όλα αυτά μοιάζουν ασύνδετα μεταξύ τους, είναι όμως;
Για το άρθρο 12 του επίμαχου νομοσχεδίου που είναι αυτή τη στιγμή στη διαβούλευση, συνάδελφοι και φορείς έχουν μιλήσει τις προηγούμενες μέρες. Κι εμείς με τη σειρά μας δηλώνουμε την κάθετή αντίθεσή μας σε αυτό το αναχρονιστικό, παρεμβατικό και ανελεύθερο μέτρο ενάντια στην καλλιτεχνική δημιουργία. Πέρα από την προφανή αντισυνταγματικότητα του άρθρου, είναι αδιανόητο οποιοσδήποτε νόμος να υποχρεώνει ένα καλλιτεχνικό έργο προς
κάποια αισθητική ή άλλη επιλογή. Γιατί να μην υποχρεώσουμε και τους εικαστικούς να βάζουν 70% μπλε στα έργα τους για να φαίνονται πιο ελληνικά;
Αυτό που θέλουμε να επισημάνουμε από μεριάς μας, είναι ότι ο εξαναγκασμός ενός καλλιτέχνη να είναι περισσότερο «Έλληνας» χρησιμοποιώντας ελληνικά τραγούδια για μουσική υπόκρουση στην ταινία του, έχει μια ανίερη συγγένεια με τις ακροδεξιές επιταγές για επιστροφή της βλασφημίας και της προσβολής θρησκεύματος με αφορμή το ντοκιμαντέρ «Αδέσποτα κορμιά».
Ο κοινός παρονομαστής δεν είναι άλλος από την δίψα για έλεγχο της καλλιτεχνικής έκφρασης. Και αυτή η ετερόκλητη συνάντηση θα μας βρει κάθετα απέναντί της.
Υ.Γ: Και επειδή κάποια δημοσιεύματα και δηλώσεις κυβερνητικών στελεχών προσπαθούν να διαστρέψουν την πραγματικότητα παραθέτουμε εδώ αυτούσιο το άρθρο 12:
Άρθρο 12: Συγχρονισμός ελληνόφωνων τραγουδιών και ορχηστρικής μουσικής απόδοσης ελληνόφωνων τραγουδιών σε οπτικοακουστικές παραγωγές και κινηματογραφικές ταινίες.
1. Ελληνικές οπτικοακουστικές παραγωγές και κινηματογραφικές ταινίες, οι οποίες χρηματοδοτούνται με οποιοδήποτε τρόπο από τον δημόσιο τομέα κατά την έννοια της περ. α’ της παρ. 1 του άρθρου 14 του ν. 4270/2014 (A΄ 143), υποχρεούνται να ενσωματώνουν ελληνόφωνα τραγούδια ή ορχηστρική μουσική απόδοση ελληνόφωνου τραγουδιού σε ελάχιστο ποσοστό εβδομήντα τοις εκατό (70%) του συνόλου της μουσικής επένδυσης της παραγωγής ή της ταινίας.
2. Η υποχρέωση ενσωμάτωσης ελληνόφωνων τραγουδιών ή ορχηστικής μουσικής απόδοσης ελληνόφωνων τραγουδιών σε ελάχιστο ποσοστό εβδομήντα τοις εκατό (70%) του συνόλου της μουσικής επένδυσης των οπτικοακουστικών παραγωγών και των κινηματογραφικών ταινιών της παρ. 1 δεν αποτελεί πρόσθετη προϋπόθεση για τη χρηματοδότηση αυτών
Άμεση απόσυρση του άρθρου 12.
1) Παραβιάζει το ίδιο το Σύνταγμα και θεμελιώδεις αρχές στην ελευθερία της δημιουργίας.
>> Λύση: άμεση απόσυρση του άρθρου 12.
Οποιαδήποτε ενίσχυση οποιασδήποτε τέχνης δεν μπορεί να έχει υποχρεωτικό και οριζόντιο χαρακτήρα επιβολής πάνω σε μια άλλη, αλλά να στηρίζεται σε απευθείας χρηματοδοτικά εργαλεία και κίνητρα.
2)Επιβάλει μια τέχνη πάνω σε άλλη, ώστε να σωθεί η πρώτη και να καταστραφεί η δεύτερη λόγω αποκλεισμού της από την εγχώρια και ευρωπαϊκη χρηματοδότηση.
Οι περισσότερες ταινίες ελληνικής πρωτοβουλίας (είτε συμπαραγωγές, είτε αμιγώς ελληνικές), θα πάψουν να υφίστανται άνευ κρατικής υποστήριξης, και άρα πάλι το μέτρο για προστασία του ελληνικού τραγουδιού θα καταστεί ανεδαφικό.
> Λύση: Απευθείας ενίσχυση του ελληνόφωνου τραγουδιού (οικονομική ελάφρυνση στο κόστος παραγωγής / ηχογράφησής τους, σωστά διοικούμενοι Οργανισμοί Συλλογικής Διαχείρισης Πνευματικών Δικαιωμάτων, κ.α.)
Δημιουργία κινήτρων για τις κιν/κες παραγωγές (πχ πρόσβαση σε έπιπλέον μοριοδότιση όταν περιλαμβάνεται Έλληνας συνθέτης κ.α.)
3) Η ομορφιά της κιν/κης τέχνης και το άρτιο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα έγκειται στην ελευθερία της σκηνοθετικής προσέγγισης.
Δεν ταιριάζουν ελληνόφωνα τραγούδια σε όλες τις κιν/κες ταινίες και το αποτέλεσμα του 70% θα ήταν το λιγότερο γελοίο. Αυτό επιδιώκεται με το άρθρο? Για τα ντοκιμαντέρ ενισχύεται το εν λόγω επιχείρημα.
> Λύση: Κατάργιση οποιουδήποτε ορίου ως κατώτατο % χρήσης ελληνόφωνων τραγουδιών και αντικατάσταση αυτού με κίνητρα για όλα τα ‘παράθυρα’ εκμετάλλευσης (ραδιόφωνο, ταινίες, τηλεοπτικές σειρές, κ.α.)
4)Προσβλητικό προς τους σκηνοθέτες αλλά και προς τους τραγουδιστές. Ποιός καλλιτέχνης ικανοποιείται από την επιβολή της τέχνης του πάνω σε άλλη και μάλιστα με κρατική εντολή?
Οι θέσεις του ΣΑΠΟΕ και λοιπών οργανισμών καλύπτουν τις θέσεις μου:
Πλήρη απόσυρση του άρθρου 12. που αποτελεί ντροπή για ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος που σέβεται τον πολιτισμό του και προασπίζει όλες τις μορφές τέχνης, χωρίς αναγχρονιστικές επιβολές.
Άμεση απόσυρση του άρθρου 12.
1) Παραβιάζει το ίδιο το Σύνταγμα και θεμελιώδεις αρχές στην ελευθερία της δημιουργίας.
>> Λύση: άμεση απόσυρση του άρθρου 12.
Οποιαδήποτε ενίσχυση οποιασδήποτε τέχνης δεν μπορεί να έχει υποχρεωτικό και οριζόντιο χαρακτήρα επιβολής πάνω σε μια άλλη, αλλά να στηρίζεται σε απευθείας χρηματοδοτικά εργαλεία και κίνητρα.
2)Επιβάλει μια τέχνη πάνω σε άλλη, ώστε να σωθεί η πρώτη και να καταστραφεί η δεύτερη λόγω αποκλεισμού της από την εγχώρια και ευρωπαϊκη χρηματοδότηση.
Οι περισσότερες ταινίες ελληνικής πρωτοβουλίας (είτε συμπαραγωγές, είτε αμιγώς ελληνικές), θα πάψουν να υφίστανται άνευ κρατικής υποστήριξης, και άρα πάλι το μέτρο για προστασία του ελληνικού τραγουδιού θα καταστεί ανεδαφικό.
> Λύση: Απευθείας ενίσχυση του ελληνόφωνου τραγουδιού (οικονομική ελάφρυνση στο κόστος παραγωγής / ηχογράφησής τους, σωστά διοικούμενοι Οργανισμοί Συλλογικής Διαχείρισης Πνευματικών Δικαιωμάτων, κ.α.)
Δημιουργία κινήτρων για τις κιν/κες παραγωγές (πχ πρόσβαση σε έπιπλέον μοριοδότιση όταν περιλαμβάνεται Έλληνας συνθέτης κ.α.)
3) Η ομορφιά της κιν/κης τέχνης και το άρτιο καλλιτεχνικό αποτέλεσμα έγκειται στην ελευθερία της σκηνοθετικής προσέγγισης.
Δεν ταιριάζουν ελληνόφωνα τραγούδια σε όλες τις κιν/κες ταινίες και το αποτέλεσμα του 70% θα ήταν το λιγότερο γελοίο. Αυτό επιδιώκεται με το άρθρο? Για τα ντοκιμαντέρ ενισχύεται το εν λόγω επιχείρημα.
> Λύση: Κατάργιση οποιουδήποτε ορίου ως κατώτατο % χρήσης ελληνόφωνων τραγουδιών και αντικατάσταση αυτού με κίνητρα για όλα τα ‘παράθυρα’ εκμετάλλευσης (ραδιόφωνο, ταινίες, τηλεοπτικές σειρές, κ.α.)
4)Προσβλητικό προς τους σκηνοθέτες αλλά και προς τους τραγουδιστές. Ποιός καλλιτέχνης ικανοποιείται από την επιβολή της τέχνης του πάνω σε άλλη και μάλιστα με κρατική εντολή?
Οι θέσεις του ΣΑΠΟΕ και λοιπών οργανισμών καλύπτουν τις θέσεις μου:
Πλήρη απόσυρση του άρθρου 12. που αποτελεί ντροπή για ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος που σέβεται τον πολιτισμό του και προασπίζει όλες τις μορφές τεχνών, χωρίς φυσικά αναγχρονιστικές επιβολές.
Δυστυχώς το άρθρο 12 αυτού του νομοσχεδίου είναι εντελώς ανεφάρμοστο στις ταινίες ντοκιμαντέρ, εκτός μόνο από εντελώς ειδικές περιπτώσεις που αφορούν πιθανόν την Ελληνική παράδοση. Ειδικά όταν το ντοκιμαντέρ αναφέρεται σε άλλους, εκτός της Ελλάδας, πολιτισμούς, δεν είναι δυνατόν να έχει 70% Ελληνόφωνα τραγούδια! Οι ταινίες μου που αναφέρονται σε θέματα που αφορούν στο Αφγανιστάν, στο Πακιστάν στην Ινδονησία είναι αδύνατον να έχουν ως μουσική επένδυση Ελληνόφωνα τραγούδια, θα είναι το λιγότερο γελοίο. Με καλύπτουν πλήρως οι θέσεις των οργανώσεων ΕΕΝ, ΣΑΠΟΕ, ΠΑΚΤ. Η μουσική επένδυση της ταινίας αποτελεί αισθητική επιλογή του σκηνοθέτη δεν μπορεί να περιορίζεται από κανένα άρθρο νομοσχεδίου. To άρθρο 12 πρέπει να αποσυρθεί.
ΟΛΙΚΗ ΑΠΟΣΥΡΣΗ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ 12
Αναφορικά με το άρθρο 12 η Ένωση Ελληνικού Ντοκιμαντέρ διαπιστώνει:
1. Ότι αγνοεί πλήρως το γεγονός πως στον κινηματογράφο, το μουσικό ύφος μιας ταινίας προσδιορίζεται από την αισθητική του δημιουργού και από τις ανάγκες της δραματουργίας και όχι από νομικούς περιορισμούς και κρατική επιβολή που υπαγορεύεται από καθαρά συντεχνιακού τύπου πιέσεις. Πλήθος ντοκιμαντέρ σπουδαίων Ελλήνων σκηνοθετών δεν θα είχαν πραγματοποιηθεί αν ίσχυε το άρθρο 12: του εμβληματικού Έλληνα σκηνοθέτη ντοκιμαντερίστα Ροβήρου Μανθούλη, του Λάκη Παπαστάθη ή ντοκιμαντέρ για τον Δημήτρη Μητρόπουλο, τον Ηλία Καζάν, το Ζυλ Ντασέν κ.α. Επίσης πρόσφατες παραγωγές όπως το ντοκιμαντέρ της Λυρικής «Μαίρη, Μαριάννα, Μαρία: Τα άγνωστα ελληνικά χρόνια της Κάλλας».
3. Την παντελή έλλειψη γνώσης του νομοθέτη σχετικά με τον τρόπο που λειτουργεί η κινηματογραφική παραγωγή στη χώρα μας, αλλά και διεθνώς, αφού σε μεγάλο βαθμό στηρίζεται στην εξεύρεση συμπαραγωγών από το εξωτερικό με προαπαιτούμενο την επιστολή συμμετοχής ελληνικού δημόσιου φορέα (ΕΡΤ, ΕΚΚ, ΕΚΟΜΕ). Θεωρούμε αδύνατο ξένοι συμπαραγωγοί να συμφωνήσουν σε ένα προαπαιτούμενο όπως αυτό που θέτει το άρθρο 12.
3. Όπως ήδη έχει τονιστεί από άλλους φορείς, παραβιάζει την βασική αρχή της ελευθερίας της καλλιτεχνικής έκφρασης, αντίκειται στον Ευρωπαϊκό Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και αγνοεί πλήρως το άρθρο 16 του Συντάγματος.
Συμπερασματικά:
Στην πράξη καταργείται το ελληνικό ντοκιμαντέρ, το οποίο αποτελεί το κατ’ εξοχήν πολιτιστικό προϊόν που υπηρετώντας την ιδέα της εξωστρέφειας, γίνεται σημαντικό μέσο διάδοσης του ελληνικού πολιτισμού παγκοσμίως και μας συνδέει με πολιτισμούς άλλων χωρών και λαών.
Ζητούμε από την υπουργό Πολιτισμού την άμεση και ολική απόσυρση του επίμαχου άρθρου 12.
Άμεση απόσυρση του άρθρου 12
Το Δ.Σ. του ΕΡΜΕΙΑ (του Οργανισμού Συλλογικής Διαχείρισης Δικαιωμάτων Παραγωγών Κινηματογραφικών Έργων) εκφράζει την έντονη διαφωνία του με το συγκεκριμένο άρθρο, το οποίο θεωρούμε ότι είναι αμφίβολης συνταγματικότητας, καθώς παραβιάζει τη συνταγματική αρχή της ισότητας, της ελεύθερης έκφρασης και της δημιουργίας, αλλά και της οικονομικής ελευθερίας. Η επιβολή ποσόστωσης στη μουσική συνιστά άμεση επέμβαση στην αισθητική έκφραση ενός οπτικοακουστικού έργου και κατ’ επέκταση έμμεση λογοκρισία, γεγονός απαράδεκτο για κάθε καλλιτεχνικό και πνευματικό δημιούργημα. Η συγγραφή του άρθρου αυτού αναδεικνύει μια εσωστρεφή και ανελεύθερη αντίληψη για τον κινηματογράφο μας, ο οποίος εκτός από ισχνή χρηματοδότηση, έχει τώρα να αντιμετωπίσει και κρατικά λογοκριτικά μέτρα. Με τον τρόπο αυτό το κράτος επιδιώκει να επέμβει στην ουσία της πνευματικής δημιουργίας ενός οπτικοακουστικού έργου, υποχρεώνοντας τον δημιουργό του να συμπεριλάβει στο έργο του εκών άκων συγκεκριμένο είδος μουσικής και σε συγκεκριμένο ποσοστό, προκειμένου να τύχει χρηματοδότησης από δημόσιο φορέα.
Το εθνικό δεν επιβάλλεται, αλλά εμπνέει. Το εθνικό δεν σημαίνει περιχαράκωση, αλλά διάλογο. Οι κουλτούρες των λαών έχουν πολλά κοινά στοιχεία σύμπλευσης μέσα στη διαφορετικότητα τους. Όποιος, λοιπόν, επιδιώκει «καθαρότητα» μάλλον κινείται αντίθετα των αρχών της δημοκρατίας. Η Τέχνη μπορεί να ανθίσει μόνο σε ένα ελεύθερο πεδίο δράσης και το μόνο νόημα νομοσχεδίων που ασχολούνται μαζί της θα πρέπει να είναι η δημιουργία κινήτρων για την ανάπτυξη της. Οποιαδήποτε άλλη πρωτοβουλία οδηγεί στην αιχμαλωσία της.
Αθήνα 6/3/2024
Το Δ.Σ. του ΕΡΜΕΙΑ
Ειναι παραγματικά απορίας άξιο πώς έφτασε το άρθρο 12 να συμπεριλαμβάνεται σε ένα νομοσχέδιο του εικοστού πρώτου αιώνα.!!!
Σε ένα κόσμο χωρίς πνευματικά σύνορα, αναχρονιστικοί κανόνες μόνο πίσω μπορουν να μας πάνε
Συμφωνώ απόλυτα με τις θέσεις του ΣΑΠΟΕ και της ΠΑΚΤ.
This makes no sense.
1. Most movie scores are composed for that specific film.
2. Most movie scores do not feature lyrics.
3. How do you even define what qualifies as a «Greek song»? Greek composer? Greek lyricist?
4. For orchestral scores, which the law allows if they are orchestrations of «Greek songs,» a filmmaker could stay within the law by writing lyrics in Greek (but not used/sung) for whatever music chosen or composed for the film.
5. Zorba died a long time ago. Aliki too.
6. Wanting to support Greek musicians is a worthwhile goal. The logical way to write this law would be to specify that some percentage of the music budget for a state-supported film must go to a Greek composer.
Η ελευθερία επιλογής μουσικής και τραγουδιών στις ταινίες και τα οπτικοακουστικά έργα αποτελεί έναν πυλώνα στη δημιουργική διαδικασία, ξεπερνώντας τα σύνορα της γλώσσας και της κουλτούρας. Πέρα από τα ελληνικά τραγούδια, η ενσωμάτωση μουσικής από διάφορες χώρες και πολιτισμούς μπορεί να εμπλουτίσει την αφήγηση, να ενισχύσει τον συναισθηματικό αντίκτυπο και να εμβαθύνει την κατανόηση των θεματικών που εξετάζονται.
Η μουσική έχει τη δύναμη να υπερβαίνει τα γλωσσικά εμπόδια, προσφέροντας μια παγκόσμια γλώσσα που μιλάει κατευθείαν στην καρδιά και στο νου. Όταν ένας σκηνοθέτης επιλέγει ένα τραγούδι από ένα διαφορετικό μέρος του κόσμου, δεν επιλέγει απλώς μια μελωδία ή μια αρμονία, αλλά μια ολόκληρη ιστορία, μια πολιτισμική ταυτότητα που έχει τη δυνατότητα να μεταφέρει τον θεατή σε ένα ταξίδι πέρα από το χρόνο και τον χώρο.
Αυτή η ποικιλομορφία στη μουσική επιλογή αντικατοπτρίζει την πολυμορφία της ανθρώπινης εμπειρίας και ενθαρρύνει την κατανόηση και την αποδοχή μεταξύ διαφορετικών πολιτισμών. Τα τραγούδια από διάφορα μέρη του κόσμου μπορούν να προσδώσουν μια αυθεντικότητα στις σκηνές, να ενισχύσουν την ατμόσφαιρα και να βοηθήσουν στην κατασκευή ενός πιο πειστικού κινηματογραφικού κόσμου.
Επιπλέον, η ελευθερία επιλογής μουσικής δίνει την ευκαιρία στους δημιουργούς να πειραματιστούν με τον ήχο, να εξερευνήσουν νέες μορφές έκφρασης και να ενσωματώσουν στοιχεία από διάφορα μουσικά είδη και παραδόσεις. Αυτό μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία νέων, καινοτόμων ηχητικών τοπίων που συμβάλλουν στην προώθηση της κινηματογραφικής τέχνης.
Τέλος, η ελευθερία αυτή αναγνωρίζει τη σημασία της μουσικής ως θεμελιώδους στοιχείου της ανθρώπινης κουλτούρας και της ανταλλαγής. Η εξωστρέφεια στη χρήση μουσικής και τραγουδιών σε οπτικοακουστικά έργα αντικατοπτρίζει μια ανοιχτόμυαλη προσέγγιση που υπογραμμίζει τη σημασία της πολιτισμικής ανταλλαγής και της πολυφωνίας στην τέχνη. Μέσω της ενσωμάτωσης ευρύτερου φάσματος μουσικών επιρροών και ειδών, οι δημιουργοί αναδεικνύουν την ικανότητα της μουσικής να ενώνει διαφορετικούς ανθρώπους και να προωθεί μια καθολικότερη κατανόηση του κόσμου μας. Αυτή η εξωστρεφής στάση επιτρέπει την περιήγηση σε νέες αισθητικές και συναισθηματικές εμπειρίες, δημιουργώντας έτσι έναν πλουσιότερο και πιο διαλογικό οπτικοακουστικό χώρο, όπου η μουσική λειτουργεί ως γέφυρα μεταξύ των πολιτισμών και συμβάλλει στην εμβάθυνση της ανθρώπινης εμπειρίας.
Καθώς οι ταινίες και τα οπτικοακουστικά έργα διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στον πολιτιστικό διάλογο, η ενσωμάτωση μιας ποικιλίας μουσικών επιλογών ενισχύει την ικανότητά τους να εκφράζουν, να ενώνουν και να εμπνέουν.
Η παραγραφος 1 του αρθρου 12 ερχεται σε ευθεια αντιθεση με το Ελληνικο Συνταγμα και το άρθρο 13 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ τα οποια κατοχυρώνουν ανεπιφύλακτα την ελευθερία της Τέχνης. Ακομα κι αν οι προθεσεις του νομοθετη είναι θεμιτες, δεν μπορει να χρησιμοποιειται μια διαδικασια η οποια ασκει εμμεσα λογοκρισια και επιβαλλει προδιαγραφες ολοκληρωτικων καθεστωτων. Η προστασια και η προωθηση του ελληνοφωνου τραγουδιου είναι απαραιτητη, όχι όμως με μετρα τα οποια παραβιαζουν την ελευθερια της καλλιτεχνικης εκφρασης.
Με δεδομενο ακομα ότι γινεται αναφορα σε «ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ οπτικοακουστικες παραγωγες» δημιουργειται ένα ακομα προβλημα, όταν είναι γνωστο πως πχ η νομοθεσια στην οποια υποκειται ο ΕΚΟΜΕ (ο βασικος επενδυτικος βραχιονας της Ελλαδας στα οπτικοακουστικα) ΔΕΝ επιτρεπει τον διαχωρισμο σε εθνικα, ευρωπαικα ή αλλων χωρων εργα, τα οποια αντιμετωπιζει ισοτιμα. Οποτε αυτό το αρθρο θετει περιορισμους ειδικα στα ελληνικα εργα και τα υποβαθμιζει εναντι των αλλων.
Ακομα χειροτερα, η παραγραφος 2 του αρθρου 12, αντιλαμβανομενη ισως τον παραλογισμο του πρωτου αρθρου, δημιουργει πολλα περισσοτερα προβλημα από αυτά που προσπαθει να λυσει, οπου αναφερει «η υποχρεωση ενσωματωσης… δεν αποτελεί πρόσθετη προϋπόθεση για τη χρηματοδότηση αυτών»
Οποτε καταλαβαινουμε ότι ναι μεν ένα ελληνικο εργο μπορει να χρηματοδοτηθει από καποιο κρατικο φορεα, αλλα δεν γινεται γνωστο τι θα συμβει εάν δεν συμμορφωθεί με την παράγραφο 1, αφηνοντας περιθωρια για ασχημες προβλεψεις όπως…
Δεν θα του επιτραπει η δημοσια προβολη του;
Δεν θα μπορει να συμμετασχει στα ελληνικα φεστιβαλ;
Δεν θα διεκδικει τα κρατικα βραβεια;
Δεν θα προτεινεται να εκπροσωπησει την Ελλαδα σε διεθνη φεστιβαλ;
Δεν θα χρηματοδοτηθει ο παραγωγος του σε επομενο εργο του;
Θα σταλει ο σκηνοθετης να παρακολουθησει ΕΗΔ (Εθνικη Ηθικη Διαπεδαγωγηση)
Κατι άλλο;
Σε μια περιοδο που το Υπουργειο Πολιτισμου, θελει να αναλαβει την συνολικη ευθυνη για την παραγωγη οπτικοακουστικων εργων (μεσω της συγχωνευσης ΕΚΟΜΕ και ΕΛΛ. ΚΕΝΤΡΟΥ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ) λυπουμεθα για την ενταξη του ανωτερου αρθρου η οποια προσβαλει τους δημιουργους.
Η ολικη αποσυρση του αρθρου 12 είναι απολυτως αναγκαια.
Ωστόσο δεν προβλέπεται αντίστοιχος περιορισμός για τη συμμετοχή π.χ. της Ελλάδας στη Eurovision, που στην τελική, αν δεν κάνω λάθος, χρηματοδοτείται πλήρως από κρατικά κονδύλια. Μεγάλη υπερηφάνεια όταν πήραμε την πρώτη θέση με το απολύτως ελληνόφωνο my number one (σημ. αυτή τη στιγμή που γράφω δεν γνωρίζω τη φετινή συμμετοχή).
Αναρωτιέμαι αν αυτή η κυβέρνηση θα φέρει κάποιο νομοσχέδιο σύμφωνο με το σύνταγμα. Εκτός αν θεωρεί ότι εξάντλησε αυτή της την υποχρέωση με τον νόμο για την ισότητα στον πολιτικό γάμο των ομόφυλων ζευγαριών.
Αυτό το κομμάτι του νομοσχεδίου ουσιαστικά είναι εναντίον της ελληνικής παραγωγής ταινιών και ιδιαίτερα εκείνων που επιθυμούν να κάνουν ένα άνοιγμα στο διεθνές κοινό, αλλά και όσον ελπίζουν σε συμπαραγωγή με ξένες εταιρίες. Είναι ένα αντι-φιλελεύθερο νομοσχέδιο που δε σέβεται την τέχνη, αλλά θέλει να επιβάλλει στους/στις δημιουργούς «ελληνόφωνο τραγούδι», είτε ακούγονται τα Ελληνικά είτε όχι! Θυμίσει άλλους καιρούς, και σίγουρα όχι ένα κράτος φιλελεύθερο. Ας είναι άλλα τα κριτήρια χρηματοδότησης για μια ταινία, κι όχι η γλώσσας της μουσικής της. Για να υπάρξει όντως σοβαρή και δημιουργική και καινοτόμα μελλοντική «άυλη» κληρονομιά, που θα ακούγεται όντως σε όλον τον κόσμο, από εγχώριους δημιουργούς… Σας μιλάω σαν σεναριογράφος που δε θέλει να περιορίζεται το όραμά της και ελπίζω να εισακουστώ.
Το άρθρο 12 εκτός του ότι είναι αντισυνταγματικό, ότι παραβιάζει την αρχή της ελευθερίας καλλιτεχνικής έκφρασης και ότι αντίκειται στον Ευρωπαϊκό Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, αγνοεί πλήρως την πραγματικότητα της κινηματογραφικής παραγωγής η οποία σε μεγάλο βαθμό στηρίζεται στην εξεύρεση χρηματοδοτικών πηγών από το εξωτερικό με προαπαιτούμενο το letter of intend συμμετοχής ελληνικού δημόσιου φορέα (ΕΡΤ, ΕΚΚ, ΕΚΟΜΕ). Κανένας συμπαραγωγός δεν πρόκειται να συμφωνήσει σε ένα τέτοιο προαπαιτούμενο του υποχρεωτικού 70%.
Στην πράξη καταργείται ο ελληνικός κινηματογράφος.
Επιπλέον αποκλείει ντοκιμαντέρ που η θεματολογία τους επιβάλλει τη χρήση μη ελληνόφωνης μουσικής (π.χ. ντοκιμαντέρ για τη συμφωνική μουσική, την όπερα, την ροκ και το μπλουζ κλπ).
Ας υποθέσουμε ότι προσπαθούμε να τηρήσουμε το
«ελάχιστο ποσοστό εβδομήντα τοις εκατό (70%) του συνόλου της μουσικής επένδυσης της παραγωγής ή της ταινίας».
και βγαίνει 68% του συνόλου θα απορριφθεί? ή θα πρέπει με το ζόρι και και ενάντια εις βάρος της δημιουργίας να βάλουμε «κάτι»?
Προβληματικο ολο το Νομοσχεδιο, ειδικα το αρθρο 12.
Με καλυπτει πληρως η αναλυση του ΣΑΠΟΕ στα υπολοιπα.
Ειναι μια κακη αντιγραφη του Γαλλικου νομου για τα Francophone, που ολοι ξερουμε πως κατεληξε.
Ολόκληρο το νομοσχέδιο είναι προβληματικό αλλά το Άρθρο 12 ειδικότερα είναι απαράδεκτο και στερείται λογικής (και πιθανότατα συνταγματικής βάσης).
Δε νοείται επιβολή μίας καλλιτεχνικής δημιουργίας (τραγούδι) πάνω σε μία άλλη (οπτικοακουστικό έργο). Η υποχρέωση ενσωμάτωσης ενός τύπου μουσικής σε μία ταινία αποτελεί κατάφωρη παραβίαση της καλλιτεχνικής ελευθερίας των δημιουργών της. Είναι αυτονόητο ότι οι συντελεστές πρέπει να είναι απολύτως ελεύθεροι να επιλέξουν αν θα χρησιμοποιήσουν μουσική, τι μουσική θα χρησιμοποιήσουν και σε τι βαθμό. Πέραν αυτού, είναι απαράδεκτο να υποχρεώνεται η παραγωγή της ταινίας σε επιπλέον έξοδα απόκτησης δικαιωμάτων χρήσης ελληνόφωνων τραγουδιών ενώ οι καλλιτεχνικοί συντελεστές δεν επιθυμούν τη χρήση αυτών των τραγουδιών αλλά θα το κάνουν επειδή τους υποχρεώνει το κράτος!
Επιπροσθέτως, όπως αναφέρει και έτερος σχολιαστής, η παρ.2 δε βγάζει κανένα νόημα. Ούτως ή άλλως σπανιότατα γνωρίζει η παραγωγή ή/και ο σκηνοθέτης μίας ταινίας τι μουσική θα χρησιμοποιηθεί στο έργο τη στιγμή που την καταθέτουν για χρηματοδότηση. Το κομμάτι της μουσικής επένδυσης έρχεται πολύ αργότερα στη διαδικασία της παραγωγής άρα πώς θα μπορούσε να αποτελεί προϋπόθεση για χρηματοδότηση;
Να σημειωθεί τέλος το παράδοξο πως η διάταξη (που είναι απαράδεκτη εν γένει) βαραίνει περισσότερο «μικρότερες» παραγωγές που βασίζονται στη δημόσια χρηματοδότηση. Μεγαλύτερες παραγωγές (π.χ. από εταιρίες διανομής ή τηλεοπτικούς σταθμούς) που μπορεί να χρειάζονται σε μικρότερο βαθμό τη δημόσια χρηματοδότηση και μπορούν να παράξουν ταινίες *ευρείας απήχησης* με ίδια κεφάλαια εξαιρούνται της διάταξης.
Η παροχή κινήτρων για την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς είναι μάλλον ορθή. Η επιβολή μέσω υποχρέωσης, όμως, είναι απαράδεκτη, παραβιάζει την αρχή της ελεύθερης έκφρασης και θυμίζει άλλες εποχές. Το μεγαλύτερο μέρος του νομοσχεδίου και δη το Άρθρο 12 πρέπει να ανακληθούν άμεσα.
Η πλειοψηφία της κινηματογραφικής μουσικής, σε όλο τον κόσμο, είναι χωρίς στίχους.
Με μια πρωτοφανούς έμπνευσης διάταξη στο σχέδιο νόμου με τίτλο «Μέτρα για τη διαφύλαξη και
την ανάδειξη της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς, την προστασία και ενίσχυση του ελληνόφωνου
τραγουδιού και της ορχηστρικής μουσικής απόδοσης του ελληνόφωνου τραγουδιού» , το οποίο
αναρτήθηκε προς Δημόσια Διαβούλευση στις 29.2.2024, το Υπουργείο Πολιτισμού επιδιώκει να
επιβάλει μια εξωφρενική υποχρέωση σε όλες τις ελληνικές οπτικοακουστικές παραγωγές και
κινηματογραφικές ταινίες, οι οποίες λαμβάνουν έστω και ένα ευρώ ενίσχυση από φορείς που – μεταξύ
άλλων – υποχρεούνται εκ του νόμου να συνδράμουν την εγχώρια οπτικοακουστική παραγωγή (π.χ
ΕΚΚ, ΕΡΤ, ΕΚΟΜΕ).
Ειδικότερα, το άρθρο 12 του εν λόγω σχεδίου νόμου προβλέπει επί λέξει τα εξής: «Ελληνικές
οπτικοακουστικές παραγωγές και κινηματογραφικές ταινίες, οι οποίες χρηματοδοτούνται με
οποιοδήποτε τρόπο από τον δημόσιο τομέα κατά την έννοια της περ. α’ της παρ. 1 του άρθρου 14 του
ν. 4270/2014 (A ́ 143), υποχρεούνται να ενσωματώνουν ελληνόφωνα τραγούδια ή ορχηστρική
μουσική απόδοση ελληνόφωνου τραγουδιού σε ελάχιστο ποσοστό εβδομήντα τοις εκατό (70%) του
συνόλου της μουσικής επένδυσης της παραγωγής ή της ταινίας».
Η προτεινόμενη διάταξη παραπέμπει σε άλλες εποχές ή κοινωνικούς σχηματισμούς, όπου το
πατερναλιστικό ή αυταρχικό κράτος είχε λόγο για την καλλιτεχνική δημιουργία, αξιολογώντας την αξία
της πνευματικής δημιουργίας και συγκαθορίζοντας την τελική μορφή της. Είναι αυτονόητο, ότι το
άρθρο αυτό δεν μπορεί να έχει θέση σε ένα σύγχρονο δημοκρατικό κράτος δικαίου εντός της ΕΕ και
μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης, όπως η Ελλάδα. Υπενθυμίζουμε πως το άρθρο 16 του
ελληνικού Συντάγματος και το άρθρο 13 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ κατοχυρώνουν
την ελευθερία της Τέχνης, και μάλιστα ανεπιφύλακτα. Δεν αφήνουν χώρο σε κράτος- λογοκριτή. Η
καλλιτεχνική δημιουργία δεν αποσκοπεί στην εξυπηρέτηση κρατικών σκοπών, όσο θεμιτοί και εάν
μπορούν να χαρακτηριστούν αυτοί. Υπάρχουν άλλοι φορείς και άλλα μέσα για την προώθηση του
ελληνόφωνου τραγουδιού, που δεν παραβιάζουν ευθέως το Σύνταγμα και όλα τα διεθνή κείμενα
προστασίας ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων.
Πέραν αυτών, η διάταξη προδίδει πλήρη άγνοια των ιδιαιτεροτήτων της οπτικοακουστικής
παραγωγής, των εμπλεκομένων μερών, των προϋποθέσεων και των δυσκολιών της ανεύρεσης
κεφαλαίων, των απαιτήσεων των συμπαραγωγών και των λοιπών χρηματοδοτών, των
διαπραγματεύσεων που διεξάγονται μεταξύ των μερών, των συμβιβασμών που απαιτούνται, καθώς
και του σύνθετου θεσμικού πλαισίου για τους διάφορους μηχανισμούς ενίσχυσης. Είναι μια διάταξη
που τινάζει στον αέρα την ελληνική οπτικοακουστική παραγωγή και την κινηματογραφική τέχνη.
Εκθέτει την Χώρα διεθνώς, καθώς πουθενά αλλού – τουλάχιστον στον λεγόμενο «δυτικό κόσμο» – δεν
έχει θεσπιστεί παρόμοια υποχρέωση για τον κλάδο.
Είμαστε βέβαιοι πως το Υπουργείο Πολιτισμού θα αντιληφθεί την ανεφάρμοστη, παράλογη και
αντισυνταγματική διάσταση της προτεινόμενης διάταξης και θα την αποσύρει από το τελικό κείμενο
του νομοσχεδίου.
Η διάταξη παραβιάζει ευθέως το άρθρο 5 παρ. 1 αλλά κυρίως το άρθρο 16 παρ. 1 του Συντάγματος των άρθρων 11, ιδίως του 13 και του 22 του Χάρτη θεμελιωδών δικαιωμάτων της ΕΕ και του άρθρου 10 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.
Η διάταξη επιβάλλει καλλιτεχνικούς περιορισμούς ενώ μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στις συμπαραγωγές.
Σε κάθε περίπτωση η μουσική επένδυση δεν σχετίζεται πάντα με τραγούδια ενώ αν περιλαμβάνονται τραγούδια σχετίζονται τόσο με το σενάριο όσο και με την αισθητική του σκηνοθέτη ή της ταινίας. Ακόμη και αν περιλαμβάνονται τραγούδια ελληνόφωνα (που ως διατύπωση δεν αφορά την ιθαγένεια του συνθέτη, ούτε το μουσικό είδος) είναι παράλογο να ρυθμίζει το ποσοστό χρήσης τραγουδιών επί του συνόλου της μουσικής επένδυσης.
Τέλος, η διατύπωση της παρ. 2 είναι εξόχως προβληματική.
Είναι το λιγότερο ντροπή να προτείνονται τέτοιες διατάξεις που δεν συνειδητοποιεί, όποιος την συνέταξε, το μέγεθος των προβλημάτων που θα δημιουργήσει, πέραν των νομικών.
Ολόκληρο το νομοσχέδιο είναι προβληματικό αλλά το Άρθρο 12 ειδικότερα είναι απαράδεκτο και στερείται λογικής (και πιθανότατα συνταγματικής βάσης).
Δε νοείται επιβολή μίας καλλιτεχνικής δημιουργίας (τραγούδι) πάνω σε μία άλλη (οπτικοακουστικό έργο). Η υποχρέωση ενσωμάτωσης οποιουδήποτε τύπου μουσικής σε μία ταινία αποτελεί κατάφωρη παραβίαση της καλλιτεχνικής ελευθερίας των δημιουργών της. Είναι αυτονόητο ότι οι συντελεστές πρέπει να είναι απολύτως ελεύθεροι να επιλέξουν αν θα χρησιμοποιήσουν μουσική, τι μουσική θα χρησιμοποιήσουν και σε τι βαθμό. Πέραν αυτού, είναι απαράδεκτο να υποχρεώνεται η παραγωγή της ταινίας σε επιπλέον έξοδα απόκτησης δικαιωμάτων χρήσης ελληνόφωνων τραγουδιών ενώ οι καλλιτεχνικοί συντελεστές δεν επιθυμούν τη χρήση αυτών των τραγουδιών αλλά θα το κάνουν επειδή τους υποχρεώνει το κράτος!
Επιπροσθέτως, όπως αναφέρει και έτερος σχολιαστής, η παρ.2 δε βγάζει κανένα νόημα. Ούτως ή άλλως σπανιότατα γνωρίζει η παραγωγή ή/και ο σκηνοθέτης μίας ταινίας τι μουσική θα χρησιμοποιηθεί στο έργο τη στιγμή που την καταθέτουν για χρηματοδότηση. Το κομμάτι της μουσικής επένδυσης έρχεται πολύ αργότερα στη διαδικασία της παραγωγής άρα πώς θα μπορούσε να αποτελεί προϋπόθεση για χρηματοδότηση;
Να σημειωθεί τέλος το παράδοξο πως η διάταξη (που είναι απαράδεκτη εν γένει) βαραίνει περισσότερο «μικρότερες» παραγωγές που βασίζονται στη δημόσια χρηματοδότηση. Μεγαλύτερες παραγωγές (π.χ. από εταιρίες διανομής ή τηλεοπτικούς σταθμούς) που μπορεί να χρειάζονται σε μικρότερο βαθμό τη δημόσια χρηματοδότηση και μπορούν να παράξουν ταινίες *ευρείας απήχησης* με ίδια κεφάλαια εξαιρούνται της διάταξης.
Η παροχή κινήτρων για την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς είναι μάλλον ορθή. Η επιβολή μέσω υποχρέωσης, όμως, είναι απαράδεκτη, παραβιάζει την αρχή της ελεύθερης έκφρασης και θυμίζει άλλες εποχές. Το μεγαλύτερο μέρος του νομοσχεδίου και δη το Άρθρο 12 πρέπει να ανακληθούν άμεσα.
Πολύ ατυχής διάταξη για διάφορους λόγους. Καταρχήν βάζει τον νομοθέτη πάνω από τους δημιουργούς σε θέματα αμιγώς αισθητικά και καταστρατηγεί την καλλιτεχνική ελευθερία. Μια πολιτεία που επιχειρεί να επιβάλλει καθολικά δια νόμου μία μεζούρα στην καλλιτεχνική δημιουργία δεν αντανακλά τις σύγχρονες ευρωπαϊκές δημοκρατικές αξίες.
Αυτό ιδιαίτερα σε ο,τι αφορά τις κινηματογραφικές ταινίες μυθοπλασίας και ντοκιμαντέρ, που είναι κατεξοχήν καλλιτεχνικά έργα. Αν η διάταξη αφορά το ποσοστό ελληνόφωνων τραγουδιών π.χ. σε πρωϊνή εκπομπή της ΕΡΤ αυτό μπορεί να προβλεφθεί από εσωτερικό κανονισμό του καναλιού χωρίς νόμο, λαμβάνοντας υπόψη ιδιαιτερότητες περιεχομένου.
Από νομοτεχνικής άποψης ας σημειωθεί ότι «η μουσική επένδυση των οπτικοακουστικών παραγωγών και των κινηματογραφικών ταινιών» συνήθως δε γίνεται με τραγούδια αλλά κυρίως με πρωτότυπη σύνθεση «ορχηστρικής» μουσικής (είτε εκτελεσμένης από μουσικούς ή/και με χρήση ηλεκτρονικών μέσων). Συνεπώς το ποσοστό τραγουδιών επί του «συνόλου της μουσικής επένδυσης» μπορεί κάλλιστα να είναι 0%. Το παρόν σχέδιο νόμου υποχρεώνει τον εκάστοτε συνθέτη να διαμορφώσει μια μουσική επένδυση με 70% τραγούδια και δη ελληνόφωνα. Αυτό το ποσοστό ενδεχομένως το έφταναν μόνο κάποιες ταινίες του παλιού εμπορικού ελληνικού κινηματογράφου που εμπεριείχαν μουσικά διαλείμματα κατά τα οποία οι πρωταγωνιστές συναντιόντουσαν σε μουσικά κέντρα…
Απόστολος Καρακάσης
Πρόεδρος Τμήματος Κινηματογράφου ΑΠΘ
Στο άρθρο 12 παραγ. 2 όταν αναφέρετε ότι «δεν αποτελεί πρόσθετη προϋπόθεση , υποθέτω ότι εννοείτε ότι «αποτελεί αναγκαία αλλά όχι ικανή προϋπόθεση» για τη χρηματοδότηση. Η τωρινή διατύπωση δεν βγσ´ζει νόημα.
Επίσης γιατί στα οπτικοακουστικά έργα τίθεται υποχρέωση για 70% και στις λοιπές δημόσιες εκτελέσεις 45% ; Αυτό παραβιάζει τη συνταγματική αρχή της ισότητας. Γενικά η ρύθμιση των άρθρων 8,9,10,11 και 12 είναι αμφίβολης συνταγματικότητας και παραβιάζει τις συνταγματικές αρχές της ελεύθερης έκφρασης και δημιουργίας αλλά και της οικονομικής ελευθερίας.