Αρχική ΕΘΝΙΚΗ ΨΗΦΙΑΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ 2016-2021Άρθρο 01Σχόλιο του χρήστη Ericsson Hellas SA (υπ. Μαρία Μπούρα) | 21 Νοεμβρίου 2016, 13:21
  • Σχόλιο του χρήστη 'Ericsson Hellas SA (υπ. Μαρία Μπούρα)' | 21 Νοεμβρίου 2016, 13:21

    Αξιότιμοι εκπρόσωποι της Γενικής Γραμματείας, κύριε Υπουργέ, Με αυτή μας την επιστολή επιθυμούμε να καταθέσουμε τις προτάσεις και τα σχόλια μας στην υπό διαβούλευση Εθνική Ψηφιακή Στρατηγική 2016-2021. Καταρχάς χαιρετίζουμε με μεγάλη μας χαρά και ιδιαίτερο ενδιαφέρον ένα κείμενο που φαίνεται να αποτελεί μια εξαιρετική προσπάθεια χάραξης στρατηγικής σε έναν τομέα ο οποίος αναμένεται να διαδραματίσει καταλυτικό ρόλο για το μέλλον της χώρας και την ανάπτυξή της εφόσον έχει καταλυτική επίδραση σε όλους ανεξαιρέτως τους κλάδους της οικονομίας και της ανθρώπινης δραστηριότητας. Η ίδια η σύσταση του νέου Υπουργείου αποτελεί ένα πολύ σημαντικό βήμα πρωταρχικής σημασίας ούτως ώστε η χώρα μας να αναβαθμίσει την αξία της μέσα στην ΕΕ και στον κόσμο, να επιστρέψει ταχύτερα στην ανάπτυξη, και να διαδραματίσει έναν πιο ενεργό και επιτυχημένο ρόλο στο ευρωπαϊκό αλλά και το παγκόσμιο γίγνεσθαι. Μελετώντας το κείμενο της διαβούλευσης, θα θέλαμε να συνεισφέρουμε στην περαιτέρω βελτίωσή του με κάποιες παρατηρήσεις, σχόλια και προτάσεις που θα αποτυπώσουμε σε αυτό το έγγραφο, τα οποία χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: 1. Γενικά σχόλια 2. Ειδικά σχόλια σε συγκεκριμένες παραγράφους του κειμένου 1 ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ Θα θέλαμε να ξεκινήσουμε με τη γενική παρατήρηση πως η Εθνική μας Ψηφιακή Στρατηγική προϋποθέτει την ύπαρξη ενός ξεκάθαρα εκπεφρασμένου οράματος για τη χώρα, μιας προτεραιοποίησης των κλάδων εκείνων της οικονομίας που κρίνονται νευραλγικοί για την ανάπτυξη της χώρας, είτε γιατί λειτουργούν καταλυτικά για την ανάπτυξη όλων των υπόλοιπων κλάδων (όπως πχ. ο κλάδος των ΤΠΕ ), είτε γιατί η χώρα διαθέτει κάποιο συγκριτικό πλεονέκτημα σε αυτούς, και, τέλος, του σαφή προσδιορισμού κάποιων στρατηγικών προγραμμάτων/δράσεων και του τρόπου υλοποίησης τους για την επίτευξη των στόχων της στρατηγικής. Με βάση τα ανωτέρω ακολουθούν τα σχόλιά μας: a. Καταρχάς αποτελεί ένα πολύ περιεκτικό κείμενο, το οποίο κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση και φαίνεται να έχει συμπεριλάβει σχεδόν όλα όσα θα έπρεπε. Επίσης φαίνεται η Πολιτεία να έχει αποκτήσει πλήρη συνείδηση των δυνατοτήτων που μόνον ο κλάδος των ΤΠΕ προσφέρει όσον αφορά στη συνεισφορά στην ανάπτυξη της χώρας και στον κομβικό ρόλο που μπορεί αυτός να διαδραματίσει για την ανάπτυξη όλων των υπόλοιπων κλάδων της οικονομίας, αλλά και τις ευκαιρίες αυτόνομης ανάπτυξης του. b. Λείπει από το κείμενο το όραμα και η στοχοθέτηση. Δεν υπάρχουν στο κείμενο εκπεφρασμένοι ούτε οι συνολικοί στόχοι αυτής της στρατηγικής ούτε και οι επιμέρους στόχοι ανά τομέα παρέμβασης. Γίνεται απλώς αναφορά σε μερικά μόνο σημεία, στους στόχους της ΕΕ όσον αφορά στην Ενιαία Ψηφιακή Αγορά. c. Επίσης λείπει μια βασική προτεραιοποίηση των προτεινόμενων τομέων παρέμβασης και των σχετικών δράσεων, καθώς κάποιες αποτελούν προαπαιτούμενα για άλλες και ως εκ τούτου είναι πιο επείγουσες, ενώ κάποιες άλλες μπορούν να τρέχουν παράλληλα. Θα πρέπει λοιπόν το κείμενο της στρατηγικής να συνοδεύεται και από συγκεκριμένα πλάνα δράσεων με συγκεκριμένους στόχους, καθορισμένο υπεύθυνο για κάθε μια από αυτές και συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα, ούτως ώστε να μπορούν όλοι να συντονιστούν προς την ίδια κατεύθυνση. d. Σε διάφορα σημεία του κειμένου, γίνεται αναφορά σε άλλα κείμενα στρατηγικής και σε επιτροπές/ομάδες εργασίας, είτε υπαρχόντων είτε που πρόκειται να συσταθούν. Καλό θα ήταν να υπάρχει μια συνοπτική κατάσταση αυτών καθώς και ένας σαφής καθορισμός των αλληλεπιδράσεων/αλληλοσυσχέτισης μεταξύ τους και με την Εθνική Στρατηγική αλλά και του χρονισμού τους, καθώς και μια ευθυγράμμιση αυτών με την προτεραιοποίηση και τα προαπαιτούμενα. e. Όσον αφορά στην προτεραιοποίηση, ένα σημαντικό προαπαιτούμενο αποτελεί κατά τη γνώμη μας η ενίσχυση της ζήτησης και η ηλεκτρονική ταυτοποίηση ειδικά των επιχειρήσεων ως προς τις συναλλαγές τους με το Δημόσιο, καθώς κάτι τέτοιο θα δώσει ώθηση στην αύξηση της χρήσης ΤΠΕ αλλά και θα συνεισφέρει στη γεφύρωση του χάσματος και στην ταχύτερη επίτευξη σύγκλισης με τους στόχους της ΕΕ. f. Οι κινητές επικοινωνίες ως αναπόσπαστο, και μάλιστα απαραίτητο εργαλείο για την επίτευξη των στόχων της Εθνικής μας Ψηφιακής Στρατηγικής, δεδομένης τόσο της γεωμορφολογίας της χώρας μας όσο και της υψηλής διείσδυσης και χρήσης από τον πληθυσμό, αναφέρονται ελάχιστα στο κείμενο. i. Εθνική Στρατηγική Φάσματος: Είναι σαφές πως θέματα όπως στρατηγική απόδοσης επιπλέον φάσματος συμπεριλαμβανομένου του χρονοδιαγράμματος και της διαδικασίας χορήγησης δικαιωμάτων, επιβάλλεται να αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του κειμένου. Πάντα φυσικά σε συμφωνία με τον ευρωπαϊκό προγραμματισμό. Ειδικά για το γοργά επερχόμενο 5G θα χρειαστεί να απελευθερωθεί και να αποδοθεί φάσμα τόσο κάτω από 6GHz, όσο και σε υψηλότερες ζώνες συχνοτήτων (το φάσμα για εφαρμογές 5G έχει καθοριστεί κυμαίνεται από κάτω από 1GHz έως περίπου 100GHz, όπως δείχνει το παρακάτω σχήμα: Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι υψηλές συχνότητες, ειδικά εκείνες πάνω από 10GHz, μπορούν να χρησιμεύσουν μόνο ως συμπλήρωμα στις χαμηλότερες ζώνες συχνοτήτων, και θα παρέχουν κυρίως πρόσθετη χωρητικότητα στο σύστημα και εξαιρετικά αυξημένο ευρύ εύρος ζώνης μετάδοσης για ακραίες ταχύτητες μεταφοράς δεδομένων σε πυκνές αναπτύξεις (όπως πχ. μέσα σε πόλεις, σε κτίρια κλπ.). Οι κατανομές του φάσματος σε χαμηλότερες ζώνες θα παραμείνουν η ραχοκοκαλιά για δίκτυα κινητών επικοινωνιών στην εποχή του 5G, παρέχοντας συνδεσιμότητα ευρείας περιοχής παντού. Οι συζητήσεις κατά τη διάρκεια της Παγκόσμιας Διάσκεψης Ραδιοεπικοινωνιών WRC -15 κατέληξαν σε συμφωνία να συμπεριληφθεί ένα θέμα ημερήσιας διάταξης για το IMT-2020, το οποίο αποτελεί τηον προσδιοριστικό όρο της ITU-R για το 5G, στο WRC-19. Η διάσκεψη κατέληξε επίσης σε συμφωνία για μια σειρά από ζώνες συχνοτήτων που θα πρέπει να μελετηθούν για χρήση με το 5G, με άμεση εφαρμογή στη νέα τεχνολογία ραδιοπρόσβασης (NR). Πολλές από τις προτεινόμενες ζώνες είναι στην περιοχή χιλιοστομετρικών κυμάτων και περιλαμβάνουν: • 24.25GHz - 27.5GHz, 37GHz - 40.5GHz, 42.5GHz - 43.5GHz, 45.5GHz - 47GHz, 47.2GHz - 50.2GHz, 50.4GHz - 52.6GHz, 66 GHz - 76GHz και 81GHz - 86GHz, οι οποίες έχουν καθοριστεί για χρήση από την υπηρεσία κινητών επικοινωνιών σε πρωτεύουσα βάση • 31.8GHz - 33.4GHz, 40.5GHz - 42.5GHz και 47GHz - 47.2GHz, οι οποίες μπορεί να απαιτούν επιπρόσθετη κατανομή για χρήση από την υπηρεσία κινητών επικοινωνιών σε πρωτεύουσα βάση. Εδώ θα θέλαμε να παρατηρήσουμε πως οι ανάγκες χωρητικότητας του κλάδου κινητών επικοινωνιών θα συνεχίσουν να εξυπηρετούνται από αδειοδοτημένο φάσμα, παρόλο που νεωτεριστικές μέθοδοι επιμερισμού του ραδιοφάσματος θα καταστούν σταδιακά πιο σημαντικές, καθώς οι περιορισμένες ευκαιρίες για απόδοση νέου φάσματος αρχίζουν να επηρεάσει ήδη υπάρχουσες υπηρεσίες, όπως οι δορυφορικές επικοινωνίες και ο ραδιοεντοπισμός θέσης. Δύο παραδείγματα των νέων μεθόδων επιμερισμού φάσματος, περιλαμβάνουν Διαμοιρασμένη Πρόσβαση Αδειοδοτημένου Φάσματος - Licensed Shared Access (LSA), το οποίο προγραμματίζεται στην Ευρώπη για τη ζώνη 2.3GHz και η Υπηρεσία Ραδιοζωνών Για Πολίτες – Citizen Band Radio Service για τα 3.5GHz στις ΗΠΑ. ii. Σε αυτά τα πλαίσια και δεδομένης τόσο της ανάγκης για μεγάλες ποσότητες επιπλέον φάσματος όσο και των υψηλών επενδύσεων που απαιτούνται συνεχώς από τους παρόχους κινητών επικοινωνιών (τόσο σε άδειες φάσματος όσο και σε υποδομές), ίσως θα έπρεπε να εξεταστούν και εναλλακτικοί τρόποι απόδοσης/πληρωμής του φάσματος. iii. Επίσης θέματα αδειοδότησης μικρών κυψελών – small cells – καθώς ο αριθμός αυτών πρόκειται να αυξηθεί ραγδαία, θα πρέπει να απλοποιηθούν και να επιταχυνθούν τα μέγιστα. Τα δίκτυα εξελίσσονται και σταδιακά οι μικρές κυψέλες ή small cells θα παίξουν κυρίαρχο ρόλο. Επομένως επιβάλλεται να εξελιχθεί (και να επιταχυνθεί σημαντικά) αντιστοίχως και η συνολική διαδικασία αδειοδότησης συμπεριλαμβανομένης της επανεξέτασης των σχετικών αμοιβών που απαιτούνται για την ανοικοδόμηση μικρών κυψελών. Η εκρηκτική αύξηση της ποσότητας διακινούμενων δεδομένων μέσα από τα δίκτυα κινητών επικοινωνιών, το Διαδίκτυο των Αντικειμένων, μαζί με τις υψηλότερες ζώνες συχνοτήτων, ήδη οδηγεί την υλοποίηση των δικτύων κινητών επικοινωνιών προς πολύ υψηλά επίπεδα πύκνωσης κυψελών και χρήσης small cells/HetNet. Η αναμενόμενη ευρείας κλίμακας ανάπτυξη των small cells που απαιτούνται θα απαιτήσει αποτελεσματικές και οικονομικά αποδοτικές μεθόδους εγκατάστασης και αρχικής ρύθμισης, καθώς και νέες, καινοτόμες μεθόδους της επιλογής της τοποθεσίας και της έγκρισης του site. Αυτές οι μέθοδοι μπορούν να περιλαμβάνουν έννοιες όπως site-sharing, ή το σχεδιασμό/ ανάπτυξη σταθμών βάσης ούτως ώστε να ταιριάζουν διακριτικά σε ήδη υπάρχοντα sites, απλοποιημένες λύσεις sites, καθώς επίσης και την ανάπτυξη σταθμών βάσης που θα είναι plug & play. iv. Τέλος το 5G και η χρήση του από άλλους κλάδους της οικονομίας για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας τους, τη μείωση του κόστους και την αύξηση της παραγωγικότητας (για να αναφέρουμε μερικά μόνο από τα πλεονεκτήματα) θα πρέπει να αποτελέσει θέμα ειδικής μνείας στο κείμενο της Εθνικής μας Στρατηγικής και ακόμη ακόμη και ειδικής μελέτης. Στο σημερινό κείμενο, το 5G και γενικότερα η περαιτέρω ανάπτυξη των κινητών επικοινωνιών ως βασικό εργαλείο ανάπτυξης και υλοποίησης της Εθνικής Ψηφιακής Στρατηγικής αναφέρεται μόνο στον πρώτο τομέα παρέμβασης (Γ.1). Η εκπόνηση ενός Σχεδίου Δράσης για το 5G για την Ελλάδα με την οριζόντια συμμετοχή όλων των κλάδων και φορέων της αγοράς (ειδικά των οριζόμενων ως στρατηγικών) θα πρέπει και να συμπεριλαμβάνεται στην Εθνική Στρατηγική αλλά και να αποτελεί προτεραιότητα, σύμφωνα μάλιστα και με τις πρόσφατες προτάσεις του Προέδρου της ΕΕ, κ. Jean-Claude Juncker όπως αυτές αποτυπώθηκαν στο Πρόσφατο 5G Action Plan for Europe. Παρόλο που το 5G δεν προβλέπεται να υλοποιηθεί εμπορικά πριν το 2020, χρειάζεται μακρά και επίπονη διαδικασία μελέτης και διερεύνησης των χρήσεών του από τους διάφορους κλάδους και βιομηχανίες, ούτως ώστε να σχεδιαστεί και να υλοποιηθεί με τον πλέον αποτελεσματικό τρόπο. Ειδικότερα, το 5G αναμένεται να έχει καταλυτικό αντίκτυπο στην κοινωνία και στην οικονομία και γενικότερα σε όλο το φάσμα των ανθρώπινων δραστηριοτήτων. Μπορεί να κάνει τη διαφορά μεταξύ ανταγωνιστικών και μη ανταγωνιστικών οικονομιών, ανάπτυξης και γενικότερης ευημερίας των πολιτών. Αυτός είναι και ο λόγος που για πρώτη φορά στην ιστορία των ΤΠΕ, τόσο η Ασία, όσο και η ΗΠΑ αλλά και η Ευρώπη έχουν επιδοθεί σε έναν πραγματικό αγώνα δρόμου για να εξασφαλίσουν την ταχύτερη δυνατή υλοποίησή του σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη κλίμακα και σε όσο το δυνατόν περισσότερους κλάδους της οικονομίας. Στο παρακάτω κείμενο λοιπόν, παραθέτουμε μερικές πληροφορίες σχετικά με τις περιπτώσεις χρήσης 5G και τα νέα επιχειρηματικά μοντέλα που ήδη αναδύονται: Το δίκτυο 5G θα προωθήσει την καινοτομία σε πολλούς κλάδους. Με ταχύτητες μεταφοράς δεδομένων έως και 100 φορές πιο γρήγορες από τις σημερινές, την καθυστέρηση του δικτύου να μειώνεται κατά ένα συντελεστή πέντε - άρα να προσεγγίζει το μηδέν, τον όγκο των δεδομένων που θα διακινούνται μέσω κινητών επικοινωνιών να είναι 1.000 φορές μεγαλύτερος από τον σημερινό, και διάρκεια ζωής της μπαταρίας των συσκευών σε απομακρυσμένες περιοχές να φτάνει στα 10 χρόνια ή και περισσότερο, το 5G θα επιτρέψει μια σειρά από εντελώς νέες δυνατότητες, όπως: • Ακριβής τηλεχειρισμός: Με σχεδόν μηδενική καθυστέρηση δικτύου – latency, το 5G θα επιτρέψει τον ταχύτατο χρόνο αντίδρασης που απαιτείται για την ακριβή λειτουργία και χειρισμό μηχανημάτων από απόσταση, χρησιμοποιώντας απτικό έλεγχο. Ο απομακρυσμένος χειριστής θα μπορεί να "αισθάνεται" τι συμβαίνει στο περιβάλλον του μηχανήματος, σαν να ήταν παρών. Ένας γιατρός θα μπορούσε, για παράδειγμα, να "αισθάνεται" το σώμα του ασθενούς του σε ένα απομακρυσμένο χειρουργείο και να αποφύγει τον τεμαχισμό πχ. ενός αγγείου μιας φλέβας. Ένας χειριστής ενός βαρέως μηχανήματος, όπως πχ. ενός εκσκαφέα, θα μπορούσε να εργαστεί από απόσταση με μεγάλη ακρίβεια. Τέτοια παραδείγματα χρήσης της νέας γενιάς κινητών επικοινωνιών 5G, έχει ήδη επιδείξει σε πραγματικές συνθήκες η Ericsson σε διάφορες περιστάσεις τα τελευταία χρόνια. • Σχεδόν-στιγμιαία επικοινωνία: Με το 4G σήμερα απαιτούνται περίπου 1.4 μέτρα για να εφαρμόσει τα φρένα του ένα αυτό-οδηγούμενο όχημα. Η ταχύτητα των δικτύων 5G θα μειώσει το χρόνο αντίδρασης, μειώνοντας την απόσταση ακινητοποίησης σε μόλις 2.54 εκατοστά, μειώνοντας σημαντικά τον κίνδυνο των συγκρούσεων και των ατυχημάτων [CTIA, 2016]. • Μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα: Η χαμηλή καθυστέρηση δικτύου 5G καθιστά δυνατό να μετατοπιστεί η "ευφυΐα" των ρομπότ που χρησιμοποιούν τα εργοστάσια στο νέφος – cloud, μειώνοντας το κόστος για το κάθε ρομπότ ενώ ταυτόχρονα επεκτείνοντας την ικανότητα να ελέγχονται πολλά ρομπότ ταυτόχρονα, επιτρέποντας καλύτερο συντονισμό μεταξύ των ρομπότ σε ένα εργοστάσιο ή σε ένα αμπέλι. • Αδιάλειπτη συνδεσιμότητα: το 5G πολλαπλασιάζει κατά πολύ τον αριθμό των συσκευών τις οποίες μπορεί να χειριστεί ένα δίκτυο ενώ ταυτόχρονα μειώνει τις ενεργειακές απαιτήσεις, παρακινώντας μια εκτεταμένη ανάπτυξη του Ίντερνετ των Αντικειμένων (IoT). Η υλοποίηση μεγάλων δικτύων αισθητήρων, όπως αισθητήρες οχημάτων σε ένα δρόμο, γίνεται όλο και πιο πρακτική - με μεγαλύτερη χωρητικότητα δικτύου και μεγαλύτερη διάρκεια ζωής της μπαταρίας για τις συσκευές που συνδέονται στο δίκτυο. • Ευέλικτα δίκτυα: ο αποκαλούμενος «τεμαχισμός του Δικτύου σε φέτες» - το Network Slicing, θα επιτρέψει στους παρόχους να εκμεταλλευτούν τα δίκτυα σε μια βάση as-a-service για να καλύψουν τις ανάγκες μιας ευρείας γκάμας περιπτώσεων χρήσης από διάφορες βιομηχανίες και κλάδους της οικονομίας και της ανθρώπινης δραστηριότητας. Ταχύτητα, χωρητικότητα, και καθυστέρηση δικτύου θα ρυθμίζεται κατά βούληση προς τα πάνω ή προς τα κάτω σε «φέτες» δικτύου για να καλύψουν συγκεκριμένες απαιτήσεις, είτε πρόκειται για τη διαχείριση μιας μεγάλης ομάδας αισθητήρων (όπου απαιτείται υψηλή χωρητικότητα δικτύου) είτε πρόκειται για τον έλεγχο ενός απομακρυσμένου ρομπότ (χαμηλή καθυστέρηση δικτύου). Οι δυνατότητες αυτές θα βοηθήσουν τις βιομηχανίες στη δημιουργία νέων προϊόντων και υπηρεσιών για να αναπτύξουν τις αγορές τους, να αυξήσουν την παραγωγικότητα και την αποτελεσματικότητα για να μειώσουν το κόστος, ή να αυξήσουν την ασφάλεια και την προστασία για τη μείωση το κινδύνου. g. Παρατηρείται μια διάχυτη πρόθεση για προώθηση του ανοιχτού λογισμικού χωρίς όμως να λαμβάνονται υπόψη τα τεχνικά χαρακτηριστικά που απαιτούνται κατά περίπτωση και το συνολικό κόστος ιδιοκτησίας (TCO) της επένδυσης. Πιστεύουμε πως, αντίθετα, τα συμφέροντα του δημοσίου εξασφαλίζονται με την αξιοποίηση λογισμικού ανοιχτών προτύπων είτε αυτό είναι εμπορικό, είτε «ελεύθερο ή ανοιχτού κώδικα». Θα πρέπει λοιπόν να αναμορφωθεί αναλόγως το κείμενο, ούτως ώστε να λαμβάνεται υπόψη το συνολικό κόστος ιδιοκτησίας καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου ζωής των έργων. 2. ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΣΧΟΛΙΑ Ακολουθούν κάποια σχόλια σε συγκεκριμένες παραγράφους του κειμένου: i. Σελ.3 (6 στο pdf), Κεφ. Β, ακριβώς κάτω από το διάγραμμα: Απαιτείται διόρθωση του αναφερόμενου ποσού “Υπό την πίεση της κρίσης, ο κλάδος έχει συρρικνωθεί στα 5.7 εκ € ετησίως”. Προφανώς ο κλάδος συνεισφέρει πολύ περισσότερο από αυτό το ποσόν, σύμφωνα και με την αναφορά στην αμέσως προηγούμενη πρόταση (i) όπου ο κλάδος των ΤΠΕ συνεισφέρει ως ποσοστό επί του ΑΕΠ 1,84% το 2014. ii. Σελ. 7 στο pdf, Κεφάλαιο 2: Αναφέρεται η λίστα των επτά επιλεγμένων κλάδων προτεραιότητας για την ελληνική οικονομία, όπου και στοχεύουν κυρίως οι παρεμβάσεις της Εθνικής Ψηφιακής Στρατηγικής για τη μεγιστοποίηση των ωφελών για την Ελληνική οικονομία και ανάπτυξη. Στη σελίδα 12, κεφ. 3, γίνεται αναφορά στον κλάδο των ΤΠΕ ως εξής: «…έχει επιλεγεί ως ένας από τους οκτώ κλάδους προτεραιότητας για την εστίαση της αναπτυξιακής πολιτικής της χώρας.». Προτείνουμε λοιπόν, ο κλάδος των ΤΠΕ να συμπεριληφθεί ξεκάθαρα ως ξεχωριστός κλάδος τόσο στην αρχική λίστα των επτά (άρα οκτώ) κλάδων στρατηγικής προτεραιότητας στη σελ. 7, όσο και οπουδήποτε αλλού στο εξής. iii. Σελ. 20 (17 στο pdf): σχετικά με το “σχεδιασμό και υλοποίηση μικρότερων έργων ΤΠΕ”. Τα έργα θα πρέπει να σχεδιάζονται και να κοστολογούνται στην βάση του πραγματικού αντικειμένου τους (scope) σύμφωνα με διεθνώς αναγνωρισμένες μεθοδολογίες (βλ. σχετικές εισηγήσεις Επιτροπής Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης ΣΕΠΕ). Το χαρακτηρισμός «μικρότερων έργων» (σε σχέση με τι;) είναι ασαφής. Περισσότερα σχόλια στην §5 «Ριζική αναθεώρηση του τρόπου παροχής Ψηφιακών Υπηρεσιών του Δημοσίου». iv. Σελ. 20 (17 στο pdf): σχετικά με “ουσιαστική προώθηση λύσεων ανοιχτού λογισμικού,” Προκειμένου να εξασφαλίζεται η ισονομία στην αξιολόγηση και ταυτόχρονα να προωθούνται οι επενδύσεις ιδιωτικών εταιρειών σε εμπορικό λογισμικό προτείνεται η φράση να απαλειφθεί καθώς καλύπτεται από το ανωτέρω σημείο «υιοθέτηση ανοιχτών προτύπων και τεχνολογιών». Επισημαίνεται ότι η πρόθεση για προώθηση του ανοιχτού λογισμικού δεν λαμβάνει υπόψη τα τεχνικά χαρακτηριστικά που απαιτούνται κατά περίπτωση και το συνολικό κόστος ιδιοκτησίας (TCO) της επένδυσης. Αντίθετα, τα συμφέροντα του δημοσίου εξασφαλίζονται με την αξιοποίηση λογισμικού ανοιχτών προτύπων είτε αυτό είναι εμπορικό, είτε «ελεύθερο ή ανοιχτού κώδικα». v. Σελ. 22 «§5 «Ριζική αναθεώρηση του τρόπου παροχής Ψηφιακών Υπηρεσιών του Δημοσίου»: επιχειρείται πάλι ο διαχωρισμός σε «μικρά» και «μεγάλα» έργα. Η διαδικασία υλοποίησης (“agile” ή “waterfall”) δεν έχει να κάνει με το μέγεθος του έργου αλλά με το είδος. Η αντίφαση του κειμένου είναι σαφέστερη όταν αναφέρει ως επιτυχημένο παράδειγμα το έργο της «Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης» το οποίο είναι χαρακτηριστικό παράδειγμα «Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος» με αρχικό προϋπολογισμό του διαγωνισμού 25 εκατομμύρια Ευρώ και το οποίο περιλάμβανε στο αντικείμενό του από την προμήθεια της υπολογιστικής υποδομής έως υπηρεσίες call center. Το γεγονός ότι χτίσθηκαν άλλες εφαρμογές γύρω από το σύστημα (όπως ακριβώς έχει γίνει και με άλλα συστήματα του δημοσίου όπως το TAXIS ή το ΟΠΣ ΙΚΑ) οφείλεται στον καθολικό χαρακτήρα του συστήματος και όχι στο μέγεθος («μικρό – μεγάλο»). vi. Επισημαίνεται ότι τα σχόλια αφορούν την εισαγωγή της §5. Το πλαίσιο όπως περιγράφεται στην συνέχεια (§5.1 – §5.9) κινείται στην σωστή κατεύθυνση. Εξαίρεση αποτελεί η ρητή στόχευση σε «μικρά έργα» (βλ. §5.1 «Μικρότερα έργα με εστίαση στο αποτέλεσμα» το οποίο προτείνεται να μετατραπεί σε «Έργα με εστίαση στο αποτέλεσμα»). Ιδιαίτερη μνεία απαιτείται να δοθεί στην «Εκ των προτέρων πρόνοια για τη βιωσιμότητα των έργων με μακροπρόθεσμη δέσμευση λειτουργίας και συγκεκριμένο πλάνο ενσωμάτωσής τους στο επιχειρησιακό περιβάλλον των φορέων.» το οποίο αποτελεί έναν από τους κυριότερους παράγοντες απαξίας των έργων ΤΠΕ. Ευελπιστώντας πως τα παραπάνω θα είναι χρήσιμα για τη διαμόρφωση μιας μοντέρνας και εμπνευσμένης Εθνικής Ψηφιακής Στρατηγικής, φτιαγμένης για να βοηθήσει την Ελλάδα να προχωρήσει με ταχύτητα στο δρόμο της ανάπτυξης και της νέας Διαδικτυωμένης Κοινωνίας που μόλις ανατέλλει, παραμένουμε στη διάθεση του Υπουργείου για οποιαδήποτε διευκρίνιση η περαιτέρω συζήτηση.