Αρχική Ανοιχτή δημόσια διαβούλευση για τη Βίβλο Ψηφιακού Μετασχηματισμού 2020-20256.8. Ανοικτή ΕπιστήμηΣχόλιο του χρήστη Ναταλία Μανωλά | 17 Δεκεμβρίου 2020, 04:20
  • Σχόλιο του χρήστη 'Ναταλία Μανωλά' | 17 Δεκεμβρίου 2020, 04:20

    Γράφω τα παρακάτω σχόλια με την ιδιότητά μου ως Διευθύνουσα Σύμβουλος της πανευρωπαϊκής ηλεκτρονικής υποδομής για την Ανοικτή Επιστήμη OpenAIRE [1], ως μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου του Ευρωπαϊκού Νέφους για την Ανοικτή Επιστήμη (European Open Science Cloud - EOSC [2]), και ωςς πρόεδρος της ομάδας εργασίας του EOSC για δεξιότητες και κατάρτιση. Η περίληψη της Ανοικτής Επιστήμης στη ΒΨΜ και η συμμόρφωση της κυβερνητικής στρατηγικής με τις κύριες πολιτικές και στρατηγικές της ΕΕ και την εναρμόνιση με το EOSC, είναι σημαντική πρόνοια για την ενδυνάμωση και την εξωτερίκευση της έρευνας της χώρας προς όφελος της καινοτομίας και της κοινωνίας. Η Ελλάδα πρωτοπορεί αναγνωρίζοντας σε αυτό το υψηλό επίπεδο τη σημασία της Ανοικτής Επιστήμης στην έρευνα και στην καινοτομία και κυρίως την ανάγκη διάθεσης και διαχείρισης ερευνητικών δεδομένων με τα πρότυπα FAIR όπως καθορίζει η στρατηγική και υλοποίηση του EOSC [3]. Ωστόσο, τόσο η κυβερνητική στρατηγική για τις οριζόντιες υπηρεσίες ηλεκτρονικών υποδομών για την ελληνική ακαδημαϊκή, ερευνητική και εκπαιδευτική κοινότητα, όσο και τα προτεινόμενα έργα είναι αποσπασματικά ή ελλιπή: α) Δεν λαμβάνουν υπόψιν την δυναμική και την πλήρη εκπροσώπηση του ερευνητικού ιστού της χώρας, β) έχουν λάθος προτεραιοποίηση, και γ) αφορούν μόνο ένα μέρος των απαραίτητων δράσεων για τη ζητούμενη εναρμόνιση με το Ευρωπαϊκό γίγνεσθαι στην έρευνα και στην καινοτομία. Στην πραγματικότητα, η προτεινόμενη κυβερνητική στρατηγική αποτυπώνει επιλεκτικά μόνο τις υποστηρικτικές ηλεκτρονικές υποδομές για την έρευνα (δίκτυα/Geant και HPC) και παραλείπει τις κύριες ψηφιακές υποδομές για την Ανοικτή Επιστήμη (π.χ., αποθετήρια για τη διάθεση και διαχείριση δεδομένων, διαλειτουργικότητα με πρότυπα FAIR, μητρώα, διασύνδεση). Το αποτέλεσμα είναι ότι η Ελλάδα κινδυνεύει να βρεθεί ουραγός στην υλοποίηση ως προς τις προτεραιότητες που έχει βάλει το EOSC και το European Data Strategy [4], όπου τα FAIR δεδομένα έχουν το πρωταρχικό ρόλο: «Web of FAIR data and related services». Βελτιώσεις στην ΒΨΜ/6.8 Ανοικτή Επιστήμη αφορούν τα ακόλουθα: 1.Δράσεις: Θα πρέπει να ληφθούν υπόψιν στην ΒΨΜ οι κύριες προτάσεις της Ομάδας Εργασίας που συνέταξε το Εθνικού Σχεδίου για την Ανοικτή Επιστήμη [5] (εκπρόσωποι 11 εθνικών ακαδημαϊκών και ερευνητικών οργανισμών και 26 εθνικών υποδομών και πρωτοβουλιών), οι οποίες αποτυπώνουν πλήρως τις ανάγκες του εθνικού ερευνητικού ιστού και καθορίζουν με σαφή τρόπο τις προτεραιότητες και δράσεις για τις Εθνικές Ερευνητικές Υποδομές και Ψηφιακές Υπηρεσίες Έρευνας για την Ανοικτή Επιστήμη. 2.Φορείς: Όπως συμβαίνει σε όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες, η βιωσιμότητα κι εξέλιξη των ψηφιακών υποδομών που αφορούν την Ανοικτή Επιστήμη και το EOSC απαιτεί την εμπλοκή σε όλες τις φάσεις σχεδιασμού-υλοποίησης-λειτουργίας των φορέων που επιβλέπουν την έρευνα και καινοτομία: ως χρήστες, παράγωγοι και υπεύθυνοι των δεδομένων της έρευνας, και υπεύθυνοι των ψηφιακών υπηρεσιών που απαιτούν την επιμέρους επιστημονική γνώση και κατάρτιση. Ο υπάρχων σχεδιασμός [6] αγνοεί εξ’ ολοκλήρου τους υπεύθυνους φορείς (Υπ. Ανάπτυξης/ΓΓΕΤ και Υπ. Παιδείας) και καθιστά τις προτεινόμενες υποδομές μη βιώσιμες. 3.Κατάρτιση & Εκπαίδευση: Η Ανοικτή Επιστήμη και η χρήση προηγμένων ψηφιακών υποδομών δεδομένων (EOSC) απαιτούν ψηφιακή κατάρτιση του έμψυχου επιστημονικού δυναμικού της χώρας με δεξιότητες σε θέματα Ανοικτής Πρόσβασης, διαχείρισης και διάθεσης ανοικτών/FAIR δεδομένων, παραγωγής και διάθεσης ανοικτού λογισμικού, καθώς και ευρύτερα εφαρμογής των αρχών της Ανοικτής Επιστήμης σε όλο τον κύκλο ζωής του επιστημονικού έργου. Γι’ αυτό τ ο λόγο απαιτείται σχεδιασμός και υλοποίηση προγραμμάτων εκπαίδευσης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και στη δια βίου μάθηση επιμόρφωση με εμπλεκόμενους και εποπτευόμενους φορείς το Υπ. Παιδείας (Πανεπιστήμια) και το Υπ. Ανάπτυξης/ΓΓΕΤ (Ερευνητικά Κέντρα). Να τονισθεί ότι οι δεξιότητες της ανοικτής επιστήμης/EOSC είναι διαφορετικές από το Digicomp που αναφέρεται στην ενότητα 7.2 της ΒΨΜ, και θα πρέπει στη συγκεκριμένη ενότητα να εξεταστεί συμπληρωματική πολιτική για την ενδυνάμωση του εθνικού ερευνητικού με επαγγελματίες διαχείρισης δεδομένων (data stewards). [1] www.openaire.eu [2] www.eoscsecretariat.eu/eosc-governance/eosc-executive-board [3] https://www.eoscsecretariat.eu/news-opinion/eosc-sria-strategic-research-innovation-agenda-version-09 [4] https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?qid=1593073685620&uri=CELEX%3A52020DC0066 [5] https://zenodo.org/record/3908953#.X8ol1i0RryV [6] https://digitalstrategy.gov.gr/sector/open_science