Αρχική Διατάξεις που αφορούν στον «Κώδικα Ψηφιακής Διακυβέρνησης»Άρθρο 63 – Διαθέσιμοι μορφότυποι (άρθρο 5 της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/1024)

Άρθρο 63 – Διαθέσιμοι μορφότυποι (άρθρο 5 της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/1024)

1. Με την επιφύλαξη των ρυθμίσεων που αφορούν στα σύνολα δεδομένων υψηλής αξίας, οι φορείς του παρόντος Κεφαλαίου διαθέτουν ηλεκτρονικά τα έγγραφά τους σε οποιαδήποτε προϋπάρχουσα μορφή ή γλώσσα και, εφόσον είναι δυνατό, σε μορφότυπους που είναι ανοικτοί, μηχαναγνώσιμοι, προσβάσιμοι, προσιτοί και επαναχρησιμοποιούμενοι, μαζί με τα μεταδεδομένα τους. Τόσο ο μορφότυπος όσο και τα μεταδεδομένα συμμορφώνονται καταρχήν με επίσημα ανοικτά πρότυπα, ιδίως όπως αυτά καθορίζονται με το προφίλ εφαρμογής DCAT (Data Catalogue Vocabulary) για πύλες δεδομένων στην Ευρώπη (DCAT-AP).
2. Τα έγγραφα διατίθενται από σταθερό σημείο απόθεσης, μαζί με τα μεταδεδομένα τους, στον διαδικτυακό τόπο www.data.gov.gr ή στην ιστοσελίδα του φορέα. Στην περίπτωση διάθεσης στην ιστοσελίδα του φορέα, αυτά πρέπει να είναι προσβάσιμα μέσω υπερσυνδέσμων ή με άλλο τρόπο στον δικτυακό τόπο www.data.gov.gr. Εφόσον είναι δυνατόν, τα έγγραφα καθίστανται προσβάσιμα μέσω διεπαφών προγραμματισμού εφαρμογών (APIs).
3. Οι ρυθμίσεις του παρόντος κεφαλαίου, και ιδίως η αρχή της «εκ σχεδιασμού και εξ ορισμού» παραγωγής και διάθεσης λαμβάνονται υπόψη από τους φορείς κατά το στάδιο της παραγωγής και διάθεσης των εγγράφων τους που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος, κατά τρόπο ώστε να διασφαλίζεται, ήδη από το στάδιο του σχεδιασμού και της παραγωγής, η μέγιστη δυνατότητα διάθεσής τους για περαιτέρω χρήση. Οι φορείς δεν υποχρεούνται να εκδίδουν ή να προσαρμόζουν έγγραφα ή να διαθέτουν τμήματα εγγράφων, προκειμένου να συμμορφώνονται με τις παρ. 1 και 2, εφόσον απαιτείται δυσανάλογη προσπάθεια που υπερβαίνει έναν απλό χειρισμό.
4. Δεν απαιτείται από τους φορείς του παρόντος Κεφαλαίου να συνεχίσουν την παραγωγή και αποθήκευση συγκεκριμένου τύπου εγγράφων για τον σκοπό της περαιτέρω χρήσης των εν λόγω εγγράφων από τρίτους. Στην περίπτωση διακοπής της παραγωγής και αποθήκευσης, σύμφωνα με το πρώτο εδάφιο, προηγείται δημόσια ανακοίνωση τουλάχιστον τριάντα (30) εργάσιμες ημέρες πριν από τη διακοπή που αναρτάται τόσο στον διαδικτυακό τόπο www.data.gov.gr όσο και στην ιστοσελίδα του φορέα.
5. Οι φορείς του παρόντος Κεφαλαίου διαθέτουν για περαιτέρω χρήση τα δυναμικά δεδομένα αμέσως μετά από τη συλλογή τους, μέσω κατάλληλων διεπαφών προγραμματισμού εφαρμογών (APIs) και, κατά περίπτωση, ως μαζική τηλεφόρτωση. Στις περιπτώσεις, κατά τις οποίες η διάθεση των δυναμικών δεδομένων της παρούσας, αμέσως μετά από τη συλλογή τους, υπερβαίνει τις οικονομικές και τεχνικές ικανότητες του φορέα επιβάλλοντας δυσανάλογη προσπάθεια, τα δεδομένα αυτά δύναται να διατίθενται για περαιτέρω χρήση εντός εύλογης προθεσμίας ή με προσωρινούς τεχνικούς περιορισμούς που δεν εμποδίζουν αδικαιολόγητα την εκμετάλλευση του οικονομικού και κοινωνικού δυναμικού τους.
6. Οι παρ. 1 έως 5 εφαρμόζονται στα έγγραφα των δημόσιων επιχειρήσεων, κατά την έννοια της περ. 3 του άρθρου 60, εφόσον είναι διαθέσιμα για περαιτέρω χρήση και με την επιφύλαξη των υποπερ. (i) και (ii) της περ. β΄ της παρ. 4 του άρθρου 59 του παρόντος Κεφαλαίου.
7. Τα σύνολα δεδομένων υψηλής αξίας, ο κατάλογος των οποίων καθορίζεται σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παρ. 1 του άρθρου 14 της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/1024, καθίστανται διαθέσιμα για περαιτέρω χρήση σε μηχαναγνώσιμη μορφή, μέσω κατάλληλων διεπαφών προγραμματισμού εφαρμογών (APIs) και, κατά περίπτωση, ως μαζική τηλεφόρτωση.
8. Η περαιτέρω χρήση των εγγράφων που διαθέτουν οι φορείς του παρόντος Κεφαλαίου υπόκειται στον περιορισμό ότι το περιεχόμενό τους δεν πρέπει να αλλοιωθεί ούτε να διαστρεβλωθεί με οποιονδήποτε τρόπο, καθώς και ότι πρέπει να γίνεται αναφορά στην πηγή προέλευσής τους και στην ημερομηνία τελευταίας επικαιροποίησής τους. Οι περιορισμοί αυτοί γνωστοποιούνται εγγράφως ή με ηλεκτρονικά μέσα στον αιτούντα κατά τη χορήγηση του εγγράφου.
9. Οι φορείς του παρόντος Κεφαλαίου δεν φέρουν ευθύνη για τις περιπτώσεις μη ορθής περαιτέρω χρήσης των εγγράφων.
10. Οι φορείς του παρόντος Κεφαλαίου υποχρεούνται να λαμβάνουν μέτρα για την παροχή δυνατότητας περαιτέρω χρήσης εγγράφων από άτομα με ειδικές ανάγκες, σύμφωνα με τις απαιτήσεις των άρθρων 36 έως 47 του παρόντος Κώδικα.

Σχόλια
  • 16 Ιουλίου 2020, 12:33 | spathan

    Στο σημείο 1 προτείνονται τα ακόλουθα:
    – Εξειδίκευση της φράσης ‘εφόσον είναι δυνατό’ ώστε να είναι σαφές αν πρόκειται για τεχνική δυνατότητα ή/και αφορά σε αξιολογική κρίση επί του κόστους/οφέλους για τη διάθεση σε άλλους μορφότυπους
    – Εξειδίκευση των μεταδεδομένων που πρέπει να συνοδεύουν τα (α) έγγραφα και (β) δεδομένα, καθώς πρόκειται για διαφορετικές οντότητες και με διαφορετικά χαρακτηριστικά.
    – Αλλαγή της διατύπωσης ‘επίσημα ανοικτά πρότυπα’ καθώς δεν προβλέπεται ούτε γίνεται αναφορά στο τι συνιστά ‘επίσημο’ πρότυπο και από ποιον οργανισμό επισημοποιούνται.
    – Προτείνεται η απάλειψη των αναφορών σε DCAT και DCAΤ-AP, καθώς αυτά αποτελούν συγκεκριμένες τεχνικές λύσεις που έχουν σημαντικά μικρότερο χρόνο ζωής από αυτό ενός νόμου και κατά συνέπεια δύναται να είναι παρωχημένες εξαιρετικά σύντομα (π.χ. είναι ήδη διαθέσιμο το DCAT 2). Επιπλέον, το σύνολο των προτύπων διαλειτουργικότητας (μεταδεδομένα για έγγραφα, δεδομένα, υπηρεσίες, καταλόγους) θα πρέπει να διευκρινίζονται και να επικαιροποιούνται στο Ελληνικό Πλαίσιο Διαλειτουργικότητας Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης ή κάθε άλλο πρόσφορο και συνεπές εργαλείο συντονισμού και προτυποποίησης.

    Στο σημείο 2 προτείνονται τα ακόλουθα:
    – Η αντικατάσταση της λέξης ‘έγγραφα’ με ‘δεδομένα΄. ΄Το συγκεκριμένο σημείο αποτελεί γενικότερη παρατήρηση που είναι σκόπιμο να ενσωματωθεί στα διάφορα σχετικά εδάφια. Τα έγγραφα και δεδομένα σημασιολογικά και τεχνικά αποτελούν διαφορετικές οντότητες που απαιτούν διαφορετικές διαδικασίες και πρότυπα για τη διάθεσή τους. Επιπλέον, η περιγραφόμενη ανάρτηση εγγράφων και δεδομένων στον ίδιο κατάλογο αποτελεί κακή πρακτική που δεν συνάδει με τον τρόπο λειτουργίας κυβερνητικών, επιστημονικών και θεματικών καταλόγων και αποθετηρίων δεδομένων. Πλέον των ανωτέρω λόγων, καθιστά εξαιρετικά δυσχερή την αναζήτηση και ανεύρεση δεδομένων από τους πολίτες, απομειώνοντας την αξία του data.gov.gr. Αυτή η αναντιστοιχία και τα σχετικά προβλήματα είναι ήδη προφανή από τη μέχρι σήμερα λειτουργία του data.gov.gr, όπου η εισαγωγή εγγράφων και περιεχομένου έχει οδηγήσει στην τεχνητή αύξηση του πλήθους πόρων που φιλοξενεί (τυπική συμμόρφωση και μη ουσιαστική πρόοδος), αλλά στην ελάχιστη προσφορά δεδομένων χρήσιμων για τους πολίτες.
    – Η προσθήκη ρητής αναφοράς σε πρότυπο σχήμα μεταδεδομένων που θα πρέπει να ακολουθείται από το data.gov.gr για μεταδεδομένα δεδομένων, υπηρεσίες καταλόγου (για τη μηχαναγνώσιμη αναζήτηση δεδομένων σε αυτό από άλλα συστήματα), υπηρεσίες εξόρυξης (harvesting – για την αυτοματοποιημένη άντληση και εισαγωγή μεταδεδομένων στο data.gov.gr από άλλους καταλόγους δεδομένων), καθώς και η αναφορά στο data.gov.gr με το δόκιμο όρο ‘κατάλογος δεδομένων’
    – Η τροποποίηση της αναφοράς ‘στην ιστοσελίδα του φορέα΄ και η αντικατάστασή του με ‘ή σε κατάλογο ή/και αποθετήριο δεδομένων συμβατό με το σχήμα μεταδεδομένων και υπηρεσίες εξόρυξης του data.gov.gr’.
    – Η τροποποίηση της αναφοράς ‘ Εφόσον είναι δυνατόν ‘ ως ‘Επιπλέον και εφόσον είναι δυνατό’, καθώς η διάθεση δεδομένων αποκλειστικά μόνο μέσω API μπορεί να οδηγήσει σε τεχνητούς τεχνικούς φραγμούς για τη μη διάθεση δεδομένων, αλλά παραγώγων αυτών, με μικρή αξία για τους πολίτες. Για παράδειγμα, ο ορισμός ορίων στο πλήθος των εγγραφών που μπορεί να επιστρέψει στην απάντησή του ένα API (που αποτελεί κοινή καλή πρακτική για την προστασία συστημάτων, στην περίπτωση αυτή αποτελεί εμπόδιο στην άντληση του αρχικού συνόλου δεδομένων), το είδος και τεχνολογία του API που χρησιμοποιείται (για παράδειγμα η χρήση κλειστών, βιομηχανικών, ή χωρίς τεκμηρίωση APIs), ο μετασχηματισμός διανυσματικών γεωχωρικών δεδομένων σε ψηφιδωτά (για παράδειγμα, ο μετασχηματισμός διοικητικών ορίων σε εικόνες/tiles, που απαγορεύουν την ενσωμάτωση και επεξεργασία των αρχικών δεδομένων επιτρέποντας μόνο μικρής αξίας επισκόπηση).

    Στο σημείο 3 προτείνονται τα ακόλουθα:
    – Ο ορισμός της αρχής «εκ σχεδιασμού και εξ ορισμού» καθώς δεν ορίζεται και ερμηνεύεται σε κανένα σημείο του κειμένου.
    – Η τροποποίηση της αναφοράς ‘παραγωγής και διάθεσης’ σε ‘προμήθειας, παραγωγής, επικαιροποίησης και διάθεσης’ ώστε (α) να περιλαμβάνει ένα βασικό σημείο εισόδου δεδομένων στην κατοχή της ΔΔ (προμήθεια δεδομένων ή προμήθεια υπηρεσιών για την παραγωγή δεδομένων) που συχνά χρησιμοποιείται ως αιτιολογία για την προμήθεια δεδομένων που δεν επιτρέπουν την περαιτέρω χρήση τους ούτε από πολίτες, αλλά ούτε και από άλλους φορείς της ΔΔ, καθώς και (β) να γίνεται αναφορά στον πλήρη κύκλο ζωής ενός συνόλου δεδομένων.

Σχόλια