9.2.1.Στρατηγικές Κατευθύνσεις και Στόχοι
Την τελευταία δεκαετία, τα συστήματα υγείας αντιμετωπίζουν μεγάλες προκλήσεις, αποτέλεσμα του αυξημένου φορτίου των χρονίων νοσημάτων και της πολυνοσηρότητας, της γήρανσης του πληθυσμού, αλλά και των αυξημένων απαιτήσεων των πολιτών για μείωση των ανισοτήτων και την παροχή ποιοτικών υπηρεσιών υγείας. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με έρευνα της Ε.Ε., το προσδόκιμο ζωής στην Ελλάδα ανήλθε το 2017 στα 81,5 έτη, κατά τι μεγαλύτερο από το μέσο όρο της Ε.Ε. (80,6 έτη)[1], που ωστόσο παραμένει μικρότερο από τα 83 έτη που είναι το προσδόκιμο για τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου. Επιπλέον, η φυσική μεταβολή γεννήσεων και θανάτων της Ελλάδας παρουσιάζει αρνητικό πρόσημο (-5.948 για το 2017), ενώ μετά την ηλικία των 65 ετών τα δύο τρίτα του πληθυσμού συνοδεύονται από κάποιου είδους αναπηρία[2]. Την πολυνοσηρότητα του ελληνικού πληθυσμού επιβαρύνουν επιπροσθέτως αποτρέψιμες, μη μεταδοτικές ασθένειες, οι οποίες οφείλονται σε παράγοντες κινδύνου όπως το κάπνισμα και η παχυσαρκία, που παρουσιάζουν υψηλά ποσοστά στην Ελλάδα.
Σημαντική πρόκληση αποτελεί επίσης η άνιση κατανομή των πόρων και του προσωπικού υγείας στο σύνολο της ελληνικής επικράτειας. Οι υγειονομικές εγκαταστάσεις, ο ιατρικός εξοπλισμός και το προσωπικό παρουσιάζουν μεγάλη συγκέντρωση στις αστικές περιοχές και ελλιπή εξυπηρέτηση των περιοχών της επαρχίας, γεγονός που συμβάλλει σε ένα υψηλό ποσοστό μη ικανοποιούμενων αναγκών για ιατρική περίθαλψη.
Παράλληλα, επισημαίνεται πως οι ραγδαίες ψηφιακές και τεχνολογικές εξελίξεις, σε συνδυασμό με την ψηφιακή ωρίμανση του πληθυσμού σε παγκόσμιο και ευρωπαϊκό επίπεδο, έχουν επιφέρει σημαντικές αλλαγές στις προσδοκίες των πολιτών σε σχέση με την πρόληψη ασθενειών και την παροχή περίθαλψης. Οι πολίτες πλέον επιθυμούν την παροχή ψηφιακών υπηρεσιών υγείας, εξατομικευμένων και προσαρμοσμένων στις προσωπικές τους ανάγκες. Όσον αφορά την Ελλάδα, η χώρα υπολείπεται του μέσου όρου της Ε.Ε. σε σχέση με την παροχή υπηρεσιών ηλεκτρονικής υγείας, με αποτέλεσμα το 2019 μόλις το 10% του πληθυσμού να χρησιμοποιεί υπηρεσίες υγείας και περίθαλψης που παρέχονται διαδικτυακά[3]. Για τον λόγο αυτό, είναι πλέον επιβεβλημένη η διεύρυνση της παροχής ψηφιοποιημένων υπηρεσιών υγείας, που θα απευθύνονται και θα ενισχύουν το σύνολο του πληθυσμού, ενώ ταυτόχρονα θα υποστηρίζουν συγκεκριμένες ευπαθείς πληθυσμιακές ομάδες, όπως τους χρόνια πάσχοντες, τους ηλικιωμένους και τους πολίτες με κινητικά προβλήματα, παρέχοντάς τους τη δυνατότητα άμεσης και εύκολης επικοινωνίας μέσω του διαδικτύου με επαγγελματίες υγείας. Επιπλέον, οι ψηφιακές αυτές υπηρεσίες θα καταπολεμήσουν τη γραφειοκρατία στον τομέα της υγείας, τις άσκοπες μετακινήσεις των ασθενών, τη μεταφορά χειρογράφων και την επανάληψη των εξετάσεων, ενώ προάγουν τη διαφάνεια και καταπολεμούν τη διαφθορά.
Δεδομένης της παρούσας, πρωτόγνωρης κατάστασης που έχει προκληθεί από την πανδημία COVID-19, η πολιτεία αρχικά στόχευσε στον περιορισμό της έκθεσης του πληθυσμού στον ιό και οι πολίτες ακολούθησαν μια σειρά μέτρων κοινωνικής αποστασιοποίησης. Ταυτόχρονα, μέσω ταχύτατων παρεμβάσεων για την εξασφάλιση πόρων, προσωπικού και οργανωσιακής βελτίωσης, αυξήθηκε και συνεχίζει να αυξάνεται η ικανότητα και η ετοιμότητα του συστήματος υγείας. Παράλληλα, πλήθος νομοθετικών παρεμβάσεων ρύθμισαν θέματα της καθημερινής ζωής των πολιτών και λειτουργιών του κράτους. Στον τομέα της Υγείας η πολιτεία ανταποκρίθηκε με ευελιξία, θέτοντας σε παραγωγική λειτουργία την άυλη συνταγογράφηση, το Μητρώο Ασθενών COVID-19 καθώς και πλήθος άλλων υπηρεσιών και διευκολύνσεων. Στη κρίσιμη φάση που ακολουθεί, αυτή της επιστροφής στην κανονικότητα, τα ποιοτικά χαρακτηριστικά τυχόν εξάρσεων της επιδημίας θα πρέπει να εποπτεύονται και να αξιολογούνται στενά παράλληλα με τα δεδομένα της διεθνούς ερευνητικής κοινότητας. Για το σκοπό αυτό, το ερευνητικό και επιστημονικό δυναμικό βρίσκεται σε ετοιμότητα στη διάθεση της πολιτείας, για την υλοποίηση ψηφιακών εργαλείων καθώς και για την ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων για την ιχνηλάτηση επαφών, την αποτίμηση επιδημιολογικού κινδύνου και άλλες εφαρμογές. Αυτό είναι κάτι που επιβεβαιώνεται από την ποιότητα των συμμετοχών Ελλήνων επιστημόνων σε εθνικούς και διεθνείς διαγωνισμούς και προκλήσεις σχετικά με λύσεις για την αντιμετώπιση της εξάπλωσης του κορονοϊού. Ειδικότερα, η υποστήριξη περιβάλλοντος επιστημονικών προκλήσεων αναφορικά με τον COVID-19, με σκοπό την ταχεία αξιοποίηση των αποτελεσμάτων τους, αποτελεί ένα νέο δυναμικό μέσο (Πρωτοβουλίες Ψηφιακής Καινοτομίας ενάντια στον Κορονοϊό #GreeceVsVirus, Διαγωνισμός Ανάδειξης Καινοτόμων Ιδεών #COVIDhackGR, κ.ά[4]) άμεσης ανταπόκρισης στις καινούργιες συνθήκες που επιφέρει ο κορονοϊός στην υγεία των πολιτών και τη λειτουργία της κοινωνίας.
Η ψηφιακή στρατηγική για την Υγεία ακολουθεί τις διεθνείς και ευρωπαϊκές πρακτικές και προωθεί τον ψηφιακό μετασχηματισμό του Υπουργείου Υγείας, των εποπτευόμενων φορέων του καθώς και του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ) στο σύνολό του. Οι στόχοι αυτής της στρατηγικής περιλαμβάνουν τους ακόλουθους:
- Βελτίωση της ψηφιακής εμπειρίας του πολίτη στην Υγεία, μέσα από την ανάπτυξη νέων ψηφιακών υπηρεσιών και την – παροχή ποιοτικών υπηρεσιών υγείας.
- Διακυβέρνηση της Ψηφιακής Υγείας, μέσα από τη δημιουργία θεσμοθετημένου πλαισίου λειτουργίας των ψηφιακών υπηρεσιών υγείας.
- Διακυβέρνηση των εθνικών προδιαγραφών ηλεκτρονικής υγείας, μέσα από το Εθνικό Πλαίσιο Διαλειτουργικότητας στην Υγεία και Πιστοποίηση Ιατρικών Εφαρμογών.
- Αναβάθμιση υποδομών ηλεκτρονικής υγείας στα σημεία παροχής υπηρεσιών υγείας, μέσα από την αναβάθμιση της ψηφιακής ωριμότητας των μονάδων υγείας με σκοπό τη παροχή ποιοτικών υπηρεσιών.
- Διασφάλιση της ιδιωτικότητας και της προστασίας των δεδομένων υγείας από κακόβουλη και άσκοπη χρήση.
- Δικτύωση όλων των κοινωνικών εταίρων στην ηλεκτρονική υγεία με σκοπό τη συνεχή διαβούλευση.
- Προώθηση της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας στην ηλεκτρονική υγεία, μέσα από την εισαγωγή νέων καινοτόμων τεχνολογιών στο εθνικό σύστημα υγείας
Σε συμφωνία με τις ευρωπαϊκές οδηγίες, στόχευση αποτελούν η αξιοποίηση βέλτιστων πρακτικών στη δημιουργία εθνικού πλαισίου διαλειτουργικότητας, ακολουθώντας το ευρωπαϊκό Refined e-Health Interoperability Framework (reEIF[5]), η αξιοποίηση των τεχνικών προδιαγραφών που προτείνονται από την Ε.Ε.[6] και η επέκταση των ψηφιακών υπηρεσιών προς τους πολίτες, χτίζοντας λύσεις που αξιοποιούν το ευρωπαϊκό πρότυπο ανταλλαγής δεδομένων ιατρικού φακέλου (EHRxFormat[7]) τηρώντας τις απαραίτητες εγγυήσεις διασφάλισης της προστασίας των προσωπικών δεδομένων.
Σημαντική μεταρρύθμιση αποτελεί η στροφή προς τις ψηφιακές διαδικασίες και την οργάνωση του συστήματος Υγείας, προκειμένου να αντιμετωπιστούν μακροχρόνιες αδυναμίες. Οι δράσεις αυτές θα εντατικοποιηθούν και θα διευρυνθούν περαιτέρω, προκειμένου οι υπηρεσίες υγείας και περίθαλψης να καταστούν περισσότερο ανθεκτικές, προσβάσιμες και αποτελεσματικές για τους πολίτες.
Επισημαίνεται πως η παραγωγή μεγάλου όγκου δεδομένων, η πρόσβαση σε αυτά καθώς και η ανάλυσή τους είναι συνυφασμένα με τον ψηφιακό μετασχηματισμό στον τομέα της υγείας και της περίθαλψης. Συγκεκριμένα, όπως υπερθεματίζει και η Ε.Ε.[8], τα δεδομένα στο χώρο της υγείας αποτελούν νευραλγικό στοιχείο, καθώς δύνανται να βελτιώσουν την ευημερία εκατομμυρίων πολιτών και να αλλάξουν τον τρόπο παροχής των υπηρεσιών υγείας και περίθαλψης, μέσω της εξατομικευμένης ιατρικής, της έγκαιρης ανίχνευσης μολυσματικών εστιών και της επίσπευσης της ανάπτυξης φαρμάκων και ιατροτεχνολογικών προϊόντων. Για το λόγο αυτό τίθεται σε προτεραιότητα η διαμόρφωση πλαισίου και δράσεων για την αξιοποίηση των δεδομένων υγείας.
9.2.2. Έργα
Ενίσχυση του συστήματος Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης
Παρότι το σύστημα της Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης αποτελεί ένα από τα πλέον ολοκληρωμένα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ο κύκλος της συνταγογράφησης παραμένει ελλιπής, γιατί η πληροφορία της εκτέλεσης των εξετάσεων (εργαστηριακών και απεικονιστικών) δεν ενημερώνει το σύστημα της Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης. Για το λόγο αυτό είναι επιβεβλημένη η επίσπευση της διαλειτουργικότητας του ανωτέρω συστήματος με τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες του ΕΟΠΥΥ.
Αντίστοιχα αναγκαία είναι η ανάπτυξη διαλειτουργικότητας και διεπαφών με τα πληροφοριακά συστήματα των νοσοκομείων, για τη συμπερίληψη στο σύστημα συνταγογράφησης των φαρμάκων που συνταγογραφούνται σε αυτά.
Στο πλαίσιο των μέτρων για τη μείωση των κινδύνου περαιτέρω διασποράς του κορωνοϊού COVID-19 και παράλληλα για τη διευκόλυνση των πολιτών τέθηκε με επιτυχία σε παραγωγική λειτουργία η άυλη συνταγογράφηση φαρμάκων[9], η οποία διακινείται και εκτελείται αποκλειστικά ψηφιακά, καθιστώντας μη απαραίτητη την εκτύπωση συνταγών. Στην ίδια κατεύθυνση είναι επιβεβλημένο να προωθηθούν το άυλο παραπεμπτικό για εξετάσεις καθώς και η άυλη συνταγή για την προμήθεια αναλωσίμων (π.χ. ταινίες μέτρησης σακχάρου).
Σε συνέχεια της άυλης συνταγής, και με σκοπό την άμεση επικοινωνία με τον πολίτη για τη γνωστοποίηση συνταγογραφήσεων που πραγματοποιούνται καθώς και την αποστολή ειδοποιήσεων από το σύστημα της Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης, είναι επίσης αναγκαίο να αναπτυχθούν εφαρμογές για προσωπικές φορητές συσκευές και κινητά τηλέφωνα με σκοπό την αποφυγή της κοστοβόρας χρήσης SMS.
Ολοκλήρωση του Ατομικού Ηλεκτρονικού Φακέλου Υγείας
Ο Ατομικός Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας (ΑΗΦΥ) οφείλει να περιέχει το ατομικό ιστορικό υγείας του λήπτη υπηρεσιών υγείας καθώς και δεδομένα, εκτιμήσεις και πληροφορίες κάθε είδους σχετικά με την κατάσταση και την κλινική εξέλιξη του προσώπου αυτού, ως ασθενούς, καθ’ όλη τη διαδικασία περίθαλψής του. Το περιεχόμενο του ΑΗΦΥ θα πρέπει να τηρείται ισοβίως και να είναι ενιαίο και υποχρεωτικό σε εθνικό επίπεδο.
Στην παρούσα κατάσταση ο ΑΗΦΥ ενημερώνεται από το σύστημα της Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης, έχει ενεργοποιηθεί για μικρό ποσοστό πολιτών και ο βαθμός ενημέρωσής του από γιατρούς επαγγελματίες υγείας είναι πολύ χαμηλός, λειτουργώντας πρωτίστως ως εργαλείο καταγραφής μιας ιατρικής επίσκεψης σε κάποιο φορέα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας του Δημοσίου.
Στον ΑΗΦΥ θα τηρούνται το συνοπτικό ιστορικό υγείας, σύμφωνα με το πρότυπο του international patient summary (EN17269), ένα αποθετήριο εγγράφων που περιλαμβάνει κατ’ ελάχιστον τα εξιτήρια των νοσοκομείων, τα αποτελέσματα εργαστηριακών και ακτινοδιαγνωστικών εξετάσεων καθώς και τις εκτελεσμένες ιατρικές συνταγές φαρμάκου. Παράλληλα, μέσω του ΑΗΦΥ θα διασφαλίζεται η πρόσβαση σε αναλυτικά δεδομένα περιστατικών υγείας (έγγραφα, πορίσματα, ιατρικές εικόνες). Ο ΑΗΦΥ θα υποστηρίζει επίσης κεντρικούς καταλόγους μεταδεδομένων (metadata), κωδικοποιήσεων και ονοματολογιών για την αναζήτηση ιατρικών και άλλων πληροφοριών.
Ο ΑΗΦΥ θα διασφαλίζει την προστασία των ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων υγείας του ασθενούς μέσω του κατάλληλου σχεδιασμού τηρώντας υψηλές προδιαγραφές τεχνικών και οργανωτικών μέτρων σε όλα τα στάδια της διαδικασίας.
Αναβάθμιση των ψηφιακών υποδομών στα νοσοκομεία και αξιολόγηση ψηφιακών υποδομών υγείας
Τα Νοσοκομεία αποτελούν βασικούς πυλώνες της στρατηγικής για την Ψηφιακή Υγεία, αφού θα είναι σημαντικοί τροφοδότες του Εθνικού Ιατρικού Φακέλου ενώ, παράλληλα, θα κληθούν να υποστηρίξουν και πολλές άλλες στρατηγικές επιλογές όπως η εισαγωγή των DRGs, η εφαρμογή των θεραπευτικών πρωτοκόλλων κ.α. Οι δράσεις για την ψηφιακή αναβάθμιση των Νοσοκομείων περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:
- Ανάπτυξη Ιατρικών Πληροφοριακών Συστημάτων (Clinical Information Systems) ώστε να διασφαλιστεί ότι όλα τα Νοσοκομεία θα διαθέτουν επαρκή συστήματα, ικανά να υποστηρίξουν τη στρατηγική για την Ψηφιακή Υγεία. Αποφεύγοντας οριζόντιες, μονοπωλιακές δράσεις, τα Νοσοκομεία θα ενισχυθούν ώστε να αναπτύξουν Ιατρικά Πληροφοριακά Συστήματα προσαρμοσμένα σε πρότυπα και προδιαγραφές διαλειτουργικότητας.
- Αναβάθμιση των υποδομών με έμφαση σε θέματα α) δικτύων (ενσύρματων και ασύρματων) β) αξιοποίησης φορητών συσκευών γ) κυβερνοασφάλειας.
- Στελέχωση των υπηρεσιών Πληροφορικής των Νοσοκομείων, αναβάθμιση του ρόλου τους και ενίσχυση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού τους. Συγκεκριμένα, προτείνεται εξειδικευμένο πρόγραμμα εκπαίδευσης (επιπέδου μεταπτυχιακού τίτλου, κατά τα πρότυπα του NHS Academy) για τα στελέχη Πληροφορικής των Νοσοκομείων, ώστε να δημιουργηθεί ο πυρήνας των ανθρώπων που θα υποστηρίξει ενεργά την Εθνική Στρατηγική για την Ψηφιακή Υγεία (Digital Leaders). Μέσω της δράσης αυτής ενισχύεται και ο άξονας ανάπτυξης του ανθρώπινου δυναμικού και των δεξιοτήτων του.
Επέκταση και ανάπτυξη των μητρώων ασθενών (Patient Registries)
Η ανάπτυξη μητρώων ασθενών παίζει καθοριστικό ρόλο για την ολοκλήρωση της μεταρρυθμιστικής προσπάθειας που επιτελείται στο σύστημα υγείας. Ως εκ τούτου, σε άμεση ανταπόκριση της ανάγκης που παρουσιάστηκε με την πρόσφατη πανδημία, τέθηκε σε λειτουργία[10] το Μητρώο Ασθενών COVID-19. Επισημαίνεται πως τα μητρώα ασθενών αποτελούν ακρογωνιαίο λίθο για τη χάραξη πολιτικών υγείας, με στόχο τη διασφάλιση της ταχύτερης διάγνωσης, της βέλτιστης θεραπείας, της αποτελεσματικότερης παρακολούθησης των ασθενών, αλλά και της πλέον αποδοτικής διαχείρισης των πόρων για την υγεία. Επιπλέον θα πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα, ώστε τα Eθνικά Mητρώα Aσθενών (Hellenic National Registries) να μπορούν να διαλειτουργούν με τα αντίστοιχα των άλλων ευρωπαϊκών χωρών, καθώς και με διεθνή μητρώα (π.χ. Μητρώο συλλογής δεδομένων αποτελεσματικότητας και ασφάλειας από τη χρήση CAR-T cells θεραπειών), τηρώντας απαρέγκλιτα το ισχύον θεσμικό πλαίσιο περί προστασίας προσωπικών δεδομένων.
Βελτίωση της ποιότητας, της διαλειτουργικότητας και της πρόσβασης σε δεδομένα που αφορούν την υγεία
Παρά το σημαντικό τους ρόλο, τα δεδομένα που συγκεντρώνει ο τομέας της υγείας δεν είναι εύκολα προσβάσιμα, λόγω του ότι τα συστήματα που τηρούν τηv πληροφορία δεν διαλειτουργούν και παράλληλα, σε πολλές περιπτώσεις, η ποιότητα τους δεν επιτρέπει την αποτελεσματική χρήση τους. Αυτό επιβάλλεται να αλλάξει με την εισαγωγή στοχοθετημένων οριζόντιων πρωτοβουλιών στον τομέα της υγείας:
- Η υλοποίηση του εθνικού πλαισίου διαλειτουργικότητας για την Υγεία. Μέσω αυτού θα παρέχεται αποτελεσματική διακυβέρνηση της διαλειτουργικότητας στον τομέα της υγείας, επιδιώκοντας, για την υιοθέτηση και εφαρμογή προτύπων, την εισαγωγή μιας ενιαίας αρχιτεκτονικής συστημάτων για τη διαλειτουργικότητα καθώς και την τυποποίηση των ροών πληροφορίας μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων αναφορικά με τυπικές μελέτες περίπτωσης στο χώρο της υγείας.
- Η βελτίωση της ποιότητας των δεδομένων του τομέα, η οποία θα επιτευχθεί αξιοποιώντας τη διαλειτουργικότητα μεταξύ των μητρώων και των βάσεων δεδομένων στο χώρο της υγείας, χρησιμοποιώντας διαδεδομένα πρότυπα και ενιαίες κωδικοποιήσεις.
Βελτίωση της ασφάλειας των πληροφοριών του τομέα της υγείας και διαχείριση της συγκατάθεσης του πολίτη για την πρόσβαση στα δεδομένα του
Με σκοπό τη βελτίωση της ασφάλειας των συστημάτων που φιλοξενούν δεδομένα και παρέχουν υπηρεσίες στον τομέα της υγείας, θα επισπευσθεί η διαπίστευση κατά ISO/IEC 27000 της HΔΙΚΑ, του ΕΟΠΥΥ και των φορέων υγείας. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να ληφθούν οι διαπιστεύσεις, προς την υλοποίηση όλων των αναγκαίων παρεμβάσεων για τη βελτίωση της κυβερνοασφάλειας σε συστήματα και διαδικασίες των φορέων αυτών.
Είναι δικαίωμα του πολίτη να διατηρεί τον έλεγχο των δεδομένων του, να έχει ο ίδιος πρόσβαση και να παρέχει με ασφάλεια τη συγκατάθεσή του σε ό,τι αφορά την πρόσβαση σε αυτά από τρίτους. Λαμβάνοντας επιπλέον υπόψη την απαίτηση για αυξημένη προστασία των ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων υγείας, θα αντιμετωπιστεί ως εθνική υποδομή η ηλεκτρονική αυθεντικοποίηση και η πρόσβαση σε δεδομένα υγείας από τους επαγγελματίες υγείας και τους πολίτες μέσω της νέας ταυτότητας. Επίσης ως μέρος σχετικής εθνικής υποδομής θα αντιμετωπιστεί και η διαχείριση της συγκατάθεσης του χρήστη αναφορικά με την πρόσβαση σε δεδομένα υγείας από τρίτους.
Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα για Νοσοκομειακές Μονάδες
Το έργο αφορά την ανάπτυξη ενός Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος για τα Νοσοκομεία, με σκοπό την υποστήριξη όλων των παρεχόμενων υπηρεσιών. Το σύστημα θα περιλαμβάνει όλα τα παρεχόμενα δεδομένα που αφορούν στις υπηρεσίες υγείας που παρέχονται σε ασθενείς για τη βελτίωση της διαχείρισης των υπηρεσιών νοσηλείας και θεραπείας. Το σύστημα θα βοηθήσει τους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης να ελέγχουν περιστατικά υγείας μέσω της πρόσβασης στα δεδομένα των ασθενών από πολλαπλά επίπεδα του συστήματος υγείας. Το έργο θα βοηθήσει επίσης τη διαλειτουργικότητα μέσω της ενοποίησης δεδομένων σε όλο το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης, ανεξάρτητα από το σημείο προέλευσης ή αποθήκευσης των δεδομένων και θα επιτρέπει στους παρόχους υγειονομικής περίθαλψης να αποκτήσουν εύκολη πρόσβαση στα δεδομένα ασθενών που έχουν συγκεντρωθεί από πολλαπλές πηγές, να τα μοιραστούν με όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη και να παράγουν έγκαιρα τις απαραίτητες συνταγές καθώς και πρωτόκολλα θεραπείας.
Παροχή διασυνοριακών ψηφιακών υπηρεσιών υγείας
H Ελλάδα συμμετέχει στη νέα υποδομή ψηφιακών υπηρεσιών ηλεκτρονικής υγείας (eHDSI), που παρέχεται στο πλαίσιο συμφωνιών του Ευρωπαϊκού Δικτύου Υγείας, με σκοπό την παροχή διασυνοριακών υπηρεσιών υγείας. Στόχος του έργου είναι μετά από σχετικές παρεμβάσεις στο σύστημα Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης και στον Ατομικό Ηλεκτρονικό Φάκελο Υγείας να τεθούν σε παραγωγική λειτουργία η υπηρεσία εκτέλεσης συνταγών σε τρίτη χώρα καθώς και η πρόσβαση στο συνοπτικό ιστορικό ασθενή σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.
Ανάπτυξη στελεχών και ενίσχυση των ψηφιακών δεξιοτήτων των επαγγελματιών υγείας για την παροχή προσωποκεντρικής περίθαλψης
Προκειμένου για την παροχή προσωποκεντρικής περίθαλψης προτείνονται δράσεις αναφορικά με την ενίσχυση και την αξιολόγηση της ετοιμότητας των μονάδων υγείας με ψηφιακά εργαλεία. Στην κατεύθυνση αυτή, είναι αναγκαία η ανάπτυξη ειδικευμένων στελεχών (digital leaders) που θα ηγούνται των προσπαθειών για τον ψηφιακό μετασχηματισμό του συστήματος υγείας και θα στοχεύουν στη διείσδυση και χρηστική αποδοχή ψηφιακών υπηρεσιών και εφαρμογών από τους φορείς υγείας. Παράλληλα, η εξασφάλιση ανθρώπινου δυναμικού κατάλληλα καταρτισμένου στη χρήση ψηφιακού ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για την επίτευξη ικανοποιητικού αποτελέσματος. Για το λόγο αυτό προβλέπεται η ανάπτυξη ενός πυλώνα εκπαίδευσης με δράσεις αφενός
- Στην ενσωμάτωση, κατάρτιση και επανεκπαίδευση στελεχών τα οποία θα εργάζονται στο περιβάλλον των μονάδων και των οργανισμών υγείας, με σκοπό να εισαγάγουν συστήματα και διαδικασίες, εφαρμόζοντας κεντρικές πολιτικές και σχεδιασμούς για τον ψηφιακό μετασχηματισμό του τομέα και αφετέρου.
- Σε στοχευμένες ενέργειες κατάρτισης του υγειονομικού προσωπικού και των επαγγελματιών υγείας στην αξιοποίηση ψηφιακού ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού, τη χρήση νέων συστημάτων και την εφαρμογή ψηφιακών μεθόδων και διαδικασιών.
Επέκταση του εθνικού δικτύου τηλεϊατρικής
Στόχος της πρότασης είναι η ισότιμη πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας όλων των κατοίκων της χώρας, ανεξάρτητα από τον τόπο κατοικίας τους.
Το Εθνικό Δίκτυο Τηλεϊατρικής καλύπτει πλέον το σύνολο σχεδόν της νησιωτικής χώρας και προς το παρόν περιορίζεται σε επικοινωνία ιατρού προς ιατρό (υπηρεσίες τηλε-εμπειρογνωμοσύνης – tele-expertise). Προτείνεται αφενός η γεωγραφική εξάπλωσή του στις δυσπρόσιτες περιοχές της ηπειρωτικής χώρας αφετέρου η επέκτασή του σε επικοινωνία μεταξύ ιατρού – ασθενή. Έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην τηλεπαρακολούθηση ευπαθών ομάδων και χρονίως πασχόντων, για την υποστήριξή τους μέσω προσωπικών συσκευών και την αυτοεξυπηρέτησή τους σε ότι αφορά μετρήσεις που αφορούν την υγεία τους και τη λήψη της αγωγής τους.
Παράλληλα, προτείνεται η επέκταση των υπηρεσιών Τηλεσυμβουλευτικής (που αναπτύχθηκε αρχικά για την παρακολούθηση των ασθενών COVID 19 σε κατ’ οίκον περιορισμό) στην παρακολούθηση χρονίως πασχόντων. Ιδιαίτερα χρήσιμη θα είναι η εφαρμογή στο πεδίο της Ψυχιατρικής – Παιδοψυχιατρικής.
Τέλος, προτείνεται ο σχεδιασμός και η υλοποίηση συστήματος Online Consultation, προσβάσιμου μέσω φορητών συσκευών, μέσω του οποίου οι πολίτες (χωρίς σοβαρά προβλήματα υγείας) θα μπορούν να περιγράφουν την κατάσταση της υγείας τους και να λαμβάνουν αυτοματοποιημένα συμβουλές υγείας, με στόχο τον περιορισμό των επισκέψεων στις Μονάδες Υγείας και την αποσυμφόρηση των Τμημάτων Επειγόντων Περιστατικών.
Παροχή προηγμένων δικτυακών – υπολογιστικών υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους σε Νοσοκομειακές Μονάδες
Για την ενίσχυση των υποδομών διασύνδεσης και των υπολογιστικών πόρων των νοσοκομειακών μονάδων, θα πραγματοποιηθούν: α) η διασύνδεση σε δίκτυο οπτικών ινών του συνόλου των δημόσιων νοσοκομείων της χώρας, β) η προμήθεια και εγκατάσταση περισσότερων από 4.500 νέων σημείων ασύρματης πρόσβασης (WiFi) εντός των χώρων των ωφελούμενων νοσοκομείων, γ) η παροχή υπηρεσίας εφεδρικής αποθήκευσης των δεδομένων, που παράγουν οι απεικονιστικές συσκευές των ωφελούμενων νοσοκομείων στο Κέντρο Δεδομένων για την Υγεία, στο Ηράκλειο Κρήτης, δ) η επέκταση του Κέντρου Δεδομένων για την Υγεία ώστε να καλύψει τις απαιτήσεις των νέων ωφελούμενων νοσοκομείων, ε) η δημιουργία καταλόγων χρηστών για το προσωπικό των επιλέξιμων νοσοκομείων, στ) η παροχή υπηρεσίας για την πρόσβαση του επιστημονικού προσωπικού των νοσοκομείων στην υπηρεσία διαδανεισμού ιατρικών άρθρων και ζ) η στοχευμένη αναβάθμιση των τοπικών δικτύων των νοσοκομείων.
Ηλεκτρονικές Υπηρεσίες για το Εθνικό Σύστημα Αιμοδοσίας
To εν λόγω έργο αφορά την επέκταση της λειτουργικότητας του Εθνικού Μητρώου Αιμοδοτών, ώστε να καλύπτεται το σύνολο των απαιτήσεων διαχείρισης της αιμοδοσίας σε εθνικό επίπεδο. Μεταξύ άλλων, μέσω του συστήματος θα παρέχονται ταυτότητες εθελοντών αιμοδοτών στους εθελοντές αιμοδότες και επίσης διαλειτουργικότητα με τους εγκατεστημένους αναλυτές αίματος (όπου υπάρχει τέτοια δυνατότητα). Θα υποστηρίζεται επίσης η ανταλλαγή στοχευμένης πληροφορίας μεταξύ των υπηρεσιών αιμοδοσίας, των κέντρων αίματος και του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας αλλά και μεταξύ των νοσοκομείων και των υπηρεσιών αιμοδοσίας όσον αφορά τη διαχείριση των μεταγγιζόμενων ασθενών. Τέλος, θα αναπτυχθούν ηλεκτρονικές υπηρεσίες ενιαίας εξυπηρέτησης πολιτών/ασθενών στις υπηρεσίες αιμοδοσίας, με έμφαση στους πολυμεταγγιζόμενους ασθενείς.
Από-υλοποίηση υποβολών Παρόχων Υπηρεσιών Υγείας στον ΕΟΠΥΥ
To έργο αφορά την ηλεκτρονική υποβολή παραπεμπτικών από τον ενδιαφερόμενο με σκοπό την άμεση έγκριση/αποδοχή από τον ελεγκτή. Η εκκαθάριση θα πραγματοποιείται άμεσα και η ροή διοικητικής εξυπηρέτησης αποφορτίζεται ελαχιστοποιώντας τα βήματα και το συνολικό χρόνο ολοκλήρωσης της διαδικασίας. Κατά την υλοποίηση θα αξιοποιηθούν δυνατότητες που προσφέρονται από προσωπικές φορητές συσκευές και κινητά τηλέφωνα, η χρήση ραβδοκώδικα (barcode, QR-codes) και οπωσδήποτε το σχήμα ηλεκτρονικής ταυτοποίησης που θα παρέχεται μέσω της νέας ταυτότητας.
Νέο σύστημα διαχείρισης Φαρμακείων ΕΟΠΥΥ και διανομή φαρμάκων υψηλού κόστους κατ’ οίκον
Μέσω του έργου θα παρασχεθεί κεντρικό σύστημα διαχείρισης των φαρμακείων του ΕΟΠΠΥ με λειτουργίες που θα περιλαμβάνουν την κεντρική διαχείριση των παραγγελιών, την αυτόματη παραγγελιοληψία, την κεντρική διαχείριση των αποθεμάτων με παρακολούθηση σε πραγματικό χρόνο, καθώς και τη διαχείριση των τιμολογίων και των πληρωμών. Παράλληλα, μέσω του έργου θα πραγματοποιηθεί ανασχεδιασμός και υλοποίηση της διαδικασίας προγραμματισμού και παράδοσης σκευασμάτων κατ’ οίκον, καθώς και της διαδικασίας προγραμματισμού ραντεβού για την παραλαβή φαρμάκων με σκοπό την καλύτερη εξυπηρέτηση των ασφαλισμένων που επισκέπτονται τα φαρμακεία ΕΟΠΥΥ.
Ψηφιοποίηση διαδικασίας απόδοσης δαπανών αιμοκαθαρόμενων και πολυμεταγγιζόμενων ασθενών
Οι ευπαθείς ομάδες πληθυσμού, όπως είναι οι νεφροπαθείς και οι πολυμεταγγιζόμενοι, δικαιούνται αποζημίωση για τις μετακινήσεις τους (και των συνοδών τους), όταν μετακινούνται σε μεγάλες αποστάσεις μέχρι τα κατά τόπους ιατρικά κέντρα και νοσοκομεία. Σήμερα για την αποζημίωση δαπανών μετακίνησης προσκομίζονται τα παραστατικά δαπάνης σε έντυπη μορφή, τα οποία θα πρέπει να συμπίπτουν, τόσο με τις ημέρες αιμοκάθαρσης όσο και με το χρόνο διενέργειας των αιμοκαθάρσεων. Ενδεικτικά, για το έτος 2019 καταγράφηκαν 148.671 αιτήματα δικαιούχων για απόδοση δαπανών μετακίνησης. Για τους παραπάνω λόγους είναι αναγκαία η ψηφιοποίηση της αίτησης απόδοσης δαπανών μετακίνησης αιμοκαθαρόμενων και πολυμεταγγιζόμενων ασθενών, προκειμένου αυτοί ή οι συνοδοί τους να μην υποχρεούνται να υποβάλλουν τα σχετικά αιτήματα με φυσική παρουσία. Στόχος είναι τόσο η καλύτερη εξυπηρέτηση του πολίτη όσο και η μείωση του διοικητικού κόστους διαχείρισης και εξυπηρέτησης των αιτήσεων.
Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Υγείας Ενόπλων Δυνάμεων (ΟΠΣΥΕΔ)
Σκοπός του έργου είναι η αναβάθμιση του Συστήματος Υγείας των Ενόπλων Δυνάμεων με σκοπό τη βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών υγείας. Για το λόγο αυτό, μέσω του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος Υγείας των Ενόπλων Δυνάμεων (ΟΠΣΥΕΔ) θα αναβαθμιστούν οι δικτυακές υποδομές των αντίστοιχων Υγειονομικών Υπηρεσιών, θα διασυνδεθούν οι κόμβοι των στρατιωτικών νοσοκομείων και θα αναβαθμιστεί το Κέντρο Συλλογής Δεδομένων (ΚΣΔ). Παράλληλα θα απλουστευθούν/ ηλεκτρονικοποιηθούν διαδικασίες λειτουργίας και παροχής υπολογιστικών υπηρεσιών ώστε να καθίσταται απρόσκοπτη η συλλογή, επεξεργασία, αποθήκευση και διαχείριση των δεδομένων σε 24ωρη βάση.
Ολοκληρωμένο Σύστημα Φροντίδας Ογκολογικών-Αιματολογικών Ασθενών
Στόχος της δράσης είναι η υποστήριξη των ασθενών με καρκίνο από τη στιγμή της διάγνωσης μέχρι την θεραπεία και την αποκατάσταση.
Ενδεικτικά θα περιλαμβάνει:
- Μητρώο Ογκολογικών Ασθενών που θα περιλαμβάνει το συνολο των πληροφοριών που είναι απαραίτητες για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με την αντιμετώπιση της νόσου (ιστολογικές, απεικονιστικές, αιματολογικές και άλλες εξετάσεις, πρακτικά χειρουργικών επεμβάσεων, σχήματα θεραπείας κ.λ.π.)
- Διαμόρφωση Σχήματος Θεραπείας σύμφωνα με τα ισχύοντα Θεραπευτικά Πρωτόκολλα και παρακολούθηση της εξέλιξής της θεραπείας
- Υποστήριξη του ασθενή στην αναζήτηση της Μονάδας Υγείας που θα του παρέχει την κατάλληλη θεραπεία (χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία) στον κατάλληλο χρόνο.
- Υποστήριξη των Μονάδων Υγείας με ψηφιακά συστήματα που υποστηρίζουν τη διαδικασία προετοιμασίας και χορήγησης χημειοθεραπείας με στόχο την ασφαλή χορήγηση του κατάλληλου κυτταροτοξικού φαρμάκου στον ασθενή αλλά και την ασφάλεια των χρηστών (ιατρών, φαρμακοποιών, νοσηλευτών) που συμμετέχουν στη διαδικασία προετοιμασίας της θεραπείας.
- Τηλεπαρακολούθηση των ασθενών μέσω mobile app.
Ψηφιακή Μεταρρύθμιση Επείγουσας Φροντίδας Υγείας
Στόχος της δράσης είναι η βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών στα ΤΕΠ με έμφαση στη μείωση του χρόνου παραμονής του ασθενούς στο χώρο του ΤΕΠ
Ενδεικτικά θα περιλαμβάνει:
- Προτυποποίηση ροών εργασίας Τμημάτων Επειγόντων Περιστατικών
- Ψηφιοποίηση των πρότυπων ροών και υποστήριξη της εφαρμογής τους με ανάπτυξη ψηφιακών υποδομών, ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού και χωροταξικές παρεμβάσεις
- Ψηφιακή αναβάθμιση ΕΚΑΒ (on line επικοινωνία με τα ασθενοφόρα, ενημέρωση του Νοσοκομείου για την άφιξη περιστατικού, ενημέρωση σε πραγματικό χρόνο για την αναμονή στα ΤΕΠ και την πληρότητα κλινών των Νοσοκομείων)
- Mobile App για την ενημέρωση του πολίτη σε πραγματικό χρόνο για την προβλεπόμενη αναμονή ανά Νοσοκομείο ώστε να επιλέξει βέλτιστα το Νοσοκομείο που θα κατευθυνθεί.
Ενιαίο Σύστημα Διαχείρισης Ραντεβού για Δομές ΠΦΥ και Εξωτερικά Ιατρεία Νοσοκομείων
Στόχος είναι η διαμόρφωση μιας ενιαίας πλατφόρμας ηλεκτρονικού και τηλεφωνικού ραντεβού σε εθνικό επίπεδο που θα επιτρέπει:
- Την ορθότερη διαχείριση των διαθέσιμων πόρων του συστήματος και τη μείωση των χρόνων αναμονής
- Τη διευκόλυνση του πολίτη στην αναζήτηση του ραντεβού παρέχοντάς του εικόνα της συνολικής διαθεσιμότητας ραντεβού στην ειδικότητα και τη γεωγραφική περιοχή που τον ενδιαφέρουν
- Την κατάργηση των υπέρογκων χρεώσεων των πολιτών για τηλεφωνικές κλήσεις (υπάρχει πλήθος καταγγελιών τόσο από πολίτες όσο και από το Συνήγορο του Πολίτη και το Συνήγορο του Καταναλωτή).
Για την επίτευξη των ανωτέρω προτείνεται
- η επέκταση του υπάρχοντος συστήματος Ηλεκτρονικού Ραντεβού (που εξυπηρετεί σήμερα μέρος των δομών ΠΦΥ) στα Εξωτερικά Ιατρεία των Νοσοκομείων, ώστε, μέσα από ένα ενιαίο περιβάλλον, ο πολίτης να έχει στη διάθεσή του όλες τις εναλλακτικές προτάσεις ραντεβού, για να κάνει τη βέλτιστη επιλογή
- η διαμόρφωση νέου συμβατικού πλαισίου για τηλεφωνικές υπηρεσίες κλεισίματος ραντεβού με την ελάχιστη δυνατή οικονομική επιβάρυνση για τον πολίτη (αστική χρέωση)
- η επέκταση στα ραντεβού για Διαγνωστικές Εξετάσεις (π.χ. απεικονιστικές)
Παρεμβάσεις για τη βελτίωση της Οικονομικής Διαχείρισης των Νοσοκομείων
- Ανάπτυξη προηγμένων συστημάτων αποθηκών (Warehouse Management) σε ευθυγράμμιση με τις αντίστοιχες δράσεις της ΕΚΑΠΥ.
- Ανάπτυξη συστημάτων διαχείρισης Ιατροτεχνολογικού Εξοπλισμού (Μητρώο Ιατροτεχνολογικού Εξοπλισμού, παρακολούθηση συμβάσεων, έλεγχος κόστους συντηρήσεων κ.λ.π.)
- Πραγματική λειτουργία της Αναλυτικής Λογιστικής.
Παρατηρητήριο Πληροφοριών Υγείας
Για την ορθότερη και ταχύτερη αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης προωθείται η σύσταση μιας ευέλικτης και τεχνικά καταρτισμένης δομής, η οποία θα είναι επιφορτισμένη με το έργο του εντοπισμού ψευδών πληροφοριών γύρω από ιατρικά ζητήματα και θέματα υγείας, με έμφαση στη νόσο COVID-19. Η δομή αυτή θα υποστηρίζεται τόσο από μία ηλεκτρονική πλατφόρμα συλλογής, οργάνωσης και εκτίμησης της αξιοπιστίας πληροφοριών που βρίσκονται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όσο και από μία ομάδα εμπειρογνωμόνων στοχεύοντας στην ορθή αξιολόγηση της αξιοπιστίας πληροφοριών.
Πίνακας 18: Έργα Τομέα Υγείας
Πηγή: Ιδία επεξεργασία
[1] https://ec.europa.eu/health/sites/health/files/state/docs/chp_gr_greece.pdf
[2] http://iobe.gr/docs/research/RES_05_A_22042019_REP_GR.PDF
[3] https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/scoreboard/greece
[4] https://covidhackgr.gov.gr, https://crowdhackathon.com/antivirus/, https://www.covid19response. gr/
[5]Refined eHealth Interoperability Framework – ReEIF https://ec.europa.eu/health//sites/health/files/ehealth/docs/ev_20151123_co03_en.pdf
[6] EU Decision on the adoption of 27 IHE profiles under the MSP regulation No 1025/2012 https://eur- lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=OJ:JOL_2015_199_R_0011
[7] EHRxFormat – Commission Recommendation of 6.2.2019 on a European Electronic Health Record exchange format (Text with EEA relevance), C(2019) 800 final. https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/news/recommendation-european-electronic-health-record-exchange-format
[8] Βλ., COMMUNICATION FROM THE COMMISSION TO THE EUROPEAN PARLIAMENT, THE COUNCIL, THE EUROPEAN ECONOMIC AND SOCIAL COMMITTEE AND THE COMMITTEE OF THE REGIONS
on enabling the digital transformation of health and care in the Digital Single Market; empowering citizens and building a healthier society, COM/2018/233 final
[9] ΠΝΠ 20.03.2020, (ΦΕΚ Α 68/20-03-2020).
[10] ΠΝΠ 30.3.2020, (ΦΕΚ Β 1390/2020).
Xαιρετίζουμε την προσπάθεια να προχωρήσει η χώρα με γρήγορα βήματα στη λεωφορο της ψηφιακής υγείας και αναγνωρίζουμε ότι η πανδημία λειτούργησε ως επιταχυντής σε πολλες δράσεις που συζητούνται ήδη από την «Ψηφιακή Ελλάδα 2010» δηλ. το προηγούμενο στρατηγικό σχέδιο για τη ψηφιακή μεταρρυθμιση.
Οσον αφορά τον καρκίνο, τα εξής είναι σημαντικά
1. ο ηλεκτρονικός φάκελλος ασθενούς στον οποίο θα μπορεί να έχει πρόσβαση με δικαιωμα διορθωσης/προσθήκης στις σημειώσεις του θεράποντος. Συχνά οι γιατροί κρατούν βιαστικές σημειώσεις που είτε είναι ελλιπείς ή κάποιες φορές έχουν λάθη. Ο ασθενής θα πρέπει να μπορεί διορθώσει με εμφανή τρόπο ότι θεωρεί ότι χρειάζεται διορθωση
2. e-appointment: το 1535 είναι παρωχημενο, δυσχρηστο, χρειαζεται βελτιώσεις με τα νέα τμήματα νοσοκομείων/γιατρών, εργαστηρίων. Το καλίτερο είναι εφαρμογή κατάλληλη για κινητά και υπολ/στες με δυνατότητα κλεισιματος ραντεβου για τουλάχιστον τους επόμενους τρείς μήνες. Σημερα τα ραντεβού για ιατρικές επισκέψεις σε ογκ/κές ειδικότητες απλά δεν υπάρχουν, για εξετάσεις είναι λαχείο να βρείς ραντεβού, χωρίς να έχεις τη δυνατότητα επιλογής ημέρας και ώρας, απλα σου ορίζουν το πρώτο διαθέσιμο.
3. Για την ακτινοθεραπεία έχουμε σχεδιάσει μια εφαρμογή που θα επιτρέπει στον ακτινοθεραπευτή ογκ/γο να συνταγογραφεί την ΑΘ και ταυτόχρονα να μπορεί να βρει και να ορίσει το πλησισεστερο νοσοκομείο στο οποίο θα μπορει ο ασθενής να την εκτελέσει.
4. Η χρήση της ψηφιακής κινητής τηλεφωνίας στην υποστηρικτική ογκολογική περίθαλψη και φροντίδα θα προσφέρει ασφάλεια στους ασθενείς, ελάφρυνση του προσωπικού των νοσ/μείων, ταχύτητα εξυπηρέτησης. Στην χώρα μας με την συνεργασία του Τμημ. Νοσ/κής του ΕΚΠΑ, τών τριών Νοσ. Μετροπόλιταν, Νοσ Ανάργυροι,Νοσ. Αεροπορίας διεξηχθη με μεγάλη επιτυχία η κλινική μελέτη! Γιατροι, νοσηλευτές και ασθενείς είχαν πολύ θετική εμπειρία και θα ηθελαν να έχουν παρόμοιο συστημα στο νοσοκομείο τους (πληρ. Καθ. Ελ. Πατηράκη-Τμήμα Νοσηλευτικής/ΕΚΠΑ + υπογράφουσα) https://ecpc.org/?s=esmart
O απαράδεκτα ελάχιστος χρόνος για τη διαβούλευση σε συνθήκες πανδημίας δεν επιτρεπει τον σχολιασμο άλλων κεφαλαιων που ενδιαφέρουν την ογκολογική κοινότητα.
– Έχετε ξεχάσει τον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων. Τα ηλεκτρονικά συστήματα του ΕΟΦ είναι δυσλειτουργικά και μη παραγωγικά.
– Mobile app για να επιλέξει σε ποιο νοσοκομείο θα πάει για επείγον θέμα, σημαίνει ότι δεν είναι επείγον και ότι αυτός ο ασθενής δεν έχει προσωπικό γιατρό.
– Πρέπει να δώσετε διεπαφές-AΡΙs που θα επιτρέψουν την δημιουργία εφαρμογών για τον πολίτη στην υγεία και παράλληλα χρειάζεται ένα νομικό πλαίσιο για τα προσωπικά δεδομένα σε αυτό το επίπεδο.
– Δεν υπάρχει πρόβλεψη για την δημιουργία ενός Terminology server που επιτρέπει την διαχείριση και αναβάθμιση των κωδικοποιήσεων στην Υγεία. Χωρίς αυτόν δεν θα υπάρξει διαλειτουργικότητα. Χρειάζεται να έχει διαθέσιμες και προσβάσιμες τις κωδικοποιήσεις για σχολιασμό και εργασία ακόμη και από μη θεσμικά πρόσωπα που είναι χρήστες τους. Μαζί και ειδικό θεσμικό πλαίσιο.
– Ο Ηλεκτρονικός φάκελος ασθενή θα έχει μικρές πιθανότητες επιτυχίας αν δεν υπάρχει και ένας ιατρός υπεύθυνος για τον πολίτη, που ο πολίτης τον επιλέγει.
– Τα νοσοκομεία δεν είναι όλα ίδια, ούτε έχουν όλα τις ίδιες ανάγκες, δεν μπορούν να έχουν όλα τα ίδια λογισμικά. Σαφέστατα χρειάζεται μια κεντρικό δομή με παραγωγή open source λογισμικού και προτύπων για να μπορούν να γίνουν custom λυσεις ανάλογα με το μέγεθος και τις ανάγκες κάθε νοσοκομείου. Είναι χρήσιμο εκεί να υπάρχει ένα μοντέλο βάσης δεδομένων με API (κοινό σε όλα τα νοσοκομεία) και πάνω σε αυτό να λειτουργούν πολλές και διαφορετικές εφαρμογές
Στην Ενότητα 9.2.2:
«Έργο 3. Αναβάθμιση των ψηφιακών υποδομών στα νοσοκομεία και αξιολόγηση ψηφιακών υποδομών υγείας»
Πάρα πολλά νοσοκομεία, κυρίως τα επαρχιακά, δεν διαθέτουν αρκετό προσωπικό (διοικητική και τεχνική επάρκεια) για να αναλάβουν να “τρέξουν” έργα τέτοιας εμβέλειας μόνα τους. Προτείνεται να γίνει κεντρικά διαγωνιστική διαδικασία από την οποία να προκύψει συμφωνία πλαίσιο. Ετσι θα καταστεί εφικτό να επιτευχθεί καλύτερο ποιοτικά αποτέλεσμα και να προκύψουν ομοιογενείς λύσεις πανελλαδικά.
Τα στελέχη των υπηρεσιών Πληροφορικής των Νοσοκομείων περιμένουν με ενθουσιασμό την από πολλών ετών αναμενόμενη και απολύτως αναγκαία αναβάθμιση του ρόλου τους και ενίσχυση των δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού τους, όπως αυτές προβλέπονται στη Βίβλο. (αφορά και το Έργο 14. Ανάπτυξη στελεχών και ενίσχυση των ψηφιακών δεξιοτήτων των επαγγελματιών υγείας για την παροχή προσωποκεντρικής περίθαλψης
«Έργο 5. Βελτίωση της ποιότητας, της διαλειτουργικότητας και της πρόσβασης σε δεδομένα που αφορούν την υγεία»
Η διαλειτουργικότητα αποτελεί το ιερό δισκοπότηρο και τη ραχοκοκκαλιά των σχεδιαζόμενων Έργων του Τομέα Υγείας. Χωρίς ορθά θεμελιωμένη διαλειτουργικότητα, τα έργα είναι καταδικασμένα σε αποτυχία.
«Έργο 23. Ψηφιακή Μεταρρύθμιση Επείγουσας Φροντίδας Υγείας»
Στους σκοπούς της Ψηφιακής αναβάθμισης του ΕΚΑΒ μπορεί να συμβάλει τα μέγιστα και η αξιοποίηση του Εθνικού Δικτύου Τηλεϊατρικής, ιδίως στον τομέα των αεροδιακομιδών, και να προκύψουν σημαντικές συνέργειες με το Έργο 10 Επέκταση του εθνικού δικτύου τηλεϊατρικής
Για την ενότητα που αφορά στις στρατηγικές κατευθύνσεις για την Υγεία και Αξιοπρεπή Διαβίωση (ενότητα 9.2), θα ήθελα να θέσω στην προσοχή σας συγκεκριμένα σχόλια και προτάσεις που αφορούν την φροντίδα της Ψυχικής Υγείας.
1. Παράγραφος 9.2.1 – Καθορισμός της Επιτακτικής Ανάγκης Φροντίδας Ψυχικής Υγείας
Στο εισαγωγικό κείμενο της 9.2.1 θα προτείναμε να προστεθεί ότι μια από τις σημαντικές προκλήσεις ενός σύγχρονου συστήματος Υγείας είναι και η φροντίδα της Ψυχικής Υγείας των πολιτών. Υπενθυμίζουμε για παράδειγμα ότι σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΠΟΥ (Global Burden of Disease 2017. Lancet. 2018; 392 (10159): 1789-1858 – doi: 10.1016/S0140-6736(18)32279-7) η κατάθλιψη είναι μέσα στις τρεις πρώτες αιτίες ανικανότητας τόσο στην Ευρώπη όσο και παγκόσμια, πάνω από το διαβήτη ή την χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια. Το αυξημένο αυτό φορτίο νοσηρότητας είναι λοιπόν επιτακτικό να αντικατοπτρίζεται και στους στρατηγικούς στόχους του συστήματος για την Υγεία και την Αξιοπρεπή Διαβίωση με ειδική αναφορά. Οι ψυχικές διαταραχές σχετίζονται με σημαντική επιδείνωση της σχετιζόμενης με την υγεία ποιότητα ζωής και η ορθολογική αντιμετώπισή τους θα βελτιώσει άμεσα το επίπεδο της δημόσιας υγείας των Ελλήνων.
2. Παράγραφος 9.2.2 – Έργα
Στο πλαίσιο αυτό θα πρότεινα όπως στην ενότητα 9.2.2 προστεθούν έργα που να σχετίζονται ειδικά με την Ψυχική Υγεία (όπως για παράδειγμα υπάρχει μέριμνα για τα ογκολογικά περιστατικά).
Α. Εισαγωγή Ατομικού Ηλ. Φακέλου για την Ψυχική Υγεία (ΑΗΦΨΥ)
ΣΚΕΠΤΙΚΟ:
Καθώς επί του παρόντος ο Ατομικός Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας (ΑΗΦΥ) αφορά την γενική Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας και είναι προαιρετικός, προτείνουμε τη συμπερίληψη ως ξεχωριστού έργου για την εισαγωγή του Ατομικού Ηλ. Φακέλου για την Ψυχική Υγεία (ΑΗΦΨΥ) προς χρήση από τις δευτεροβάθμιες υπηρεσίες ψυχικής υγείας (π.χ. Κέντρα Ψυχικής Υγείας, εξωτερικά ιατρεία αλλά και ιδιώτες που θα επιθυμούσαν να ενταχθούν στο σύστημα αυτό).
Καθώς υπάρχει ήδη ο ΑΗΦΥ προτείνεται η προσαρμογή του για την καταγραφή των επεισοδίων ψυχικής υγείας και όχι η εξαρχής δημιουργία καινούριας πλατφόρμας. Με τον τρόπο αυτό θα μειωθεί πολύ το κόστος ανάπτυξης του ΑΗΦΨΥ και ο χρόνος εκτελέσεως του έργου.
Ο ειδικός φάκελος για την ψυχική υγεία προτείνεται λόγω των ιδιαιτεροτήτων που αφορούν την κλινική εξέταση, την καταγραφή των συμπτωμάτων και αντιμετώπιση των ψυχικών διαταραχών, που καθιστά την καταγραφή τέτοιων δεδομένων (και την ψηφιοποίηση τους) δυσκολότερη. Επίσης, οι ψυχικώς πάσχοντες αποτελούν ιδιαίτερα ευάλωτη ομάδα με χρόνια και επαναλαμβανόμενα επεισόδια φροντίδας για τα οποία η συνέχεια της πληροφορίας μέσω ψηφιακών καταχωρήσεων (αντί για χειρόγραφους φακέλους) είναι κρίσιμης σημασίας.
ΧΡΟΝΙΚΟΣ ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ:
Βραχυπρόθεσμο
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΕΡΓΟΥ:
Στόχος της δράσης για την εισαγωγή του ατομικού ηλεκτρονικού φακέλου για την Ψυχική Υγεία (ΑΗΦΨΥ) είναι η υποστήριξη της παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας προς χρήση από τις δευτεροβάθμιες υπηρεσίες ψυχικής υγείας (π.χ. Κέντρα Ψυχικής Υγείας, εξωτερικά ιατρεία αλλά και ιδιώτες). Ενδεικτικά θα περιλαμβάνει: ψηφιοποίηση δεδομένων ψυχικής υγείας. Καταγραφή περιστατικών, αναγκών νοσηλείας, θεραπειών, κλπ. Χαρτογράφηση υπηρεσιών. Θα υποστηρίζεται διαλειτουργικότητα από το σχεδιασμό καθώς και ασφάλεια, ειδικά λόγω του στίγματος που ακόμη περιβάλλει τις ψυχικές διαταραχές.
Β. Ολοκληρωμένο σύστημα Φροντίδας Ασθενών με Ψυχικές Διαταραχές
ΣΚΕΠΤΙΚΟ:
Τα δεδομένα που θα προκύψουν από τον φάκελο ΑΗΦΨΥ (όπως αναφέρθηκε πιο πάνω), θα συμβάλουν στην προσπάθεια ψηφιακού μετασχηματισμού και της ψυχικής υγείας με απώτερο μεσοπρόθεσμο στόχο τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου συστήματος ψυχικής υγείας (κατά το πρότυπο του ογκολογικού) που θα εγγυάται την συνέχεια της φροντίδας των ασθενών (και ιδιαίτερα εκείνων με σοβαρές και χρόνιες παθήσεις) και την ικανοποίηση της ανάγκης για την φροντίδα της ψυχικής υγείας και για τις λιγότερο
σοβαρές αλλά πολύ πιο συχνές και συνολικώς πιο δαπανηρές συναισθηματικές και αγχώδεις διαταραχές.
ΧΡΟΝΙΚΟΣ ΟΡΙΖΟΝΤΑΣ:
Μεσοπρόθεσμο ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΕΡΓΟΥ:
Το έργο αφορά την ανάπτυξη ενός Ολοκληρωμένου Συστήματος Ψυχικής Υγείας, με σκοπό την υποστήριξη όλων των παρεχόμενων υπηρεσιών για τη φροντίδα Ασθενών με Ψυχικές Διαταραχές. Θα πρέπει να υποστηρίζει τα εξής:
1. Εξασφάλιση της συνέχειας της φροντίδας του ασθενή, ανεξάρτητα από τον πάροχο που έχει επιλέξει ο ασθενής. Τα δεδομένα του ασθενή θα πρέπει να είναι διαθέσιμα σε όλους τους εξουσιοδοτημένους παρόχους, με την άδεια του ασθενή (υπενθυμίζεται επί του παρόντος οι θεράποντες έχουν πρόσβαση μόνο στο ιστορικό των συνταγογραφικών δεδομένων του ασθενή).
2. Θα ενσωματώνει θεραπευτικά πρωτόκολλα με σκοπό την βέλτιστη αντιμετώπιση.
3. Θα υποστηρίζει τους ασθενείς στην αναζήτηση κατάλληλων μονάδων υγείας ανάλογα με το είδος και την βαρύτητα του προβλήματος.
4. Θα προβλέπει την παρακολούθηση του ασθενούς εξ’ αποστάσεως (τηλεψυχιατρική) με όλες τις δυνατές εφαρμογές για την παρακολούθηση της ψυχικής αντοχής, την παροχή υπηρεσιών τελε- φροντίδας και τηλε-συμβουλευτικής για την ενίσχυση του μηχανισμού έγκαιρης παρέμβασης.
5. Θα μπορεί να αξιοποιηθεί για ελέγχους (audit) και έρευνα για την αποτελεσματικότητα παρεμβάσεων σε εθνική κλίμακα, εντοπισμό υπερ-συνταγογραφήσεων ή και περιπτώσεων απάτης σε βάρος του ΕΣΥ.
6. Το σύστημα θα επιτρέψει την ενίσχυση της καινοτομίας στο χώρο της ψηφιακής υγείας, υποστηρίζοντας διαλειτουργικότητα από το σχεδιασμό και την υιοθέτηση αυστηρών κανόνων για την παροχή προσωποποιημένων υπηρεσιών από επαγγελματίες υγείας με τη χρήση ασφαλών, πιστοποιημένων εργαλείων.
Στο πλαίσιο αυτό παρακαλώ:
1. Να λάβετε υπόψιν σας τα ανωτέρω ως κεντρικής σημασίας για την άρτια και αποτελεσματική ολοκλήρωση του ψηφιακού μετασχηματισμού προς όφελος της κοινωνίας.
2. Να μεριμνήσετε ώστε σε οποιεσδήποτε περαιτέρω συζητήσεις που αφορούν στον ψηφιακό μετασχηματισμό να υπάρχει εκπροσώπηση των αναγκών ψυχικής υγείας.
Με χαρά διαπιστώνουμε τη δέσμευσή σας ότι για την ένταξη έργων στη ΒΨΜ καθώς και για την ετήσια επικαιροποίησή της θα υπάρχει συνεργασία με συλλογικούς φορείς που εκπροσωπούν την αγορά Πληροφορικής και Επικοινωνιών και δομημένη διαδικασία συνδιαμόρφωσης με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς.
Ο ΕΣΠΥ εκπροσωπεί τις εταιρείες πληροφορικής στην υγεία (https://www.espy.org.gr/) και στηρίζει ανάλογες θεσμικές δράσεις. Βασικές προτάσεις μας έχουν συμπεριλάβει υλικό από επιστολές μας προς τα Υπουργεία Υγείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης (είναι όλες αναρτημένες στην ιστοσελίδα μας), κάποιες εκ των οποίων έχουν συνυπογραφεί από ΣΕΒ και ΣΕΚΕΕ και είναι οι ακόλουθες:
Α) Εξ΄ Αποστάσεως Υπηρεσίες Υγείας
Α.1) Δημιουργία πρωτοκόλλων και η διαμόρφωση του κατάλληλου θεσμικού πλαισίου για σύγχρονα και καινοτόμα μοντέλα παροχής υπηρεσιών υγείας όπως, η εξ΄ αποστάσεως διαχείριση χρόνιων περιστατικών, η κατ’ οίκον νοσηλεία / φροντίδα, η διενέργεια πράξεων τηλεϊατρικής. Η εξ΄ αποστάσεως παροχή υπηρεσιών υγείας θα πρέπει να γίνεται με τρόπο συμβατό με τον κώδικα ιατρικής δεοντολογίας. Το ρυθμιστικό πλαίσιο θα πρέπει να ορίζει τις προδιαγραφές ποιότητας και ασφάλειας και να διασφαλίζει μια διαδικασία πιστοποίησης με αντίστοιχους φορείς πιστοποίησης, ανάλογη αυτής που ακολουθείται για οποιοδήποτε ιατροτεχνολογικό εξοπλισμό.
Α.2) Αναθεώρηση διαδικασιών ώστε να είναι εφικτή η αποζημίωση για την παροχή υπηρεσιών υγείας εξ αποστάσεως. Συγκεκριμένα, θα πρέπει να αναθεωρηθούν οι συμβάσεις των γιατρών με τον ΕΟΠΥΥ ώστε να προστεθεί και η περίπτωση αποζημίωσης για τηλε-εξέταση. Ομοίως θα πρέπει να διαμορφωθεί πλαίσιο αποζημίωσης από τον ασφαλιστικό φορέα υπηρεσιών υγείας οι οποίες παρέχονται βάσει ή μέσω ψηφιακών πλατφορμών. Αξίζει να σημειωθεί ότι η Γερμανία ψήφισε νόμο ο οποίος θα επιτρέψει τη συνταγογράφηση ψηφιακών εφαρμογών που εισάγονται σε «θετική» λίστα βάσει κριτηρίων. Η παραμονή τους σε αυτή αξιολογείται ετησίως ανάλογα με την αποτελεσματικότητα. Η κίνηση αυτή επέτρεψε στην άμεση δημιουργία ιδιωτικών και δημόσιων επενδυτικών κεφαλαίων τα οποία σκοπό έχουν να επενδύσουν σε ανάπτυξη τέτοιου είδους εφαρμογών.
Α.3) Παροχή οικονομικών κινήτρων για επενδύσεις ή ανάπτυξη καινοτόμων υπηρεσιών ψηφιακής υγείας. Για παράδειγμα, στη Γερμανία, μέσω του Digital Provision Act η πολιτεία αποζημιώνει τη χρήση εφαρμογών τηλεϊατρικής που αποδεδειγμένα βοηθούν τους ασθενείς στη θεραπεία τους, κίνηση η οποία οδήγησε στη δημιουργία επενδυτικών κεφαλαίων με αποκλειστικό σκοπό την επένδυση σε ανάπτυξη τέτοιων προϊόντων ή υπηρεσιών.
Α.4) Δημιουργία εθνικών υποδομών / αξιοποίηση υφιστάμενων. Στο πλαίσιο της υιοθέτησης μιας εθνικής στρατηγικής προτείνεται η ανάπτυξη κατάλληλων υποδομών εξ’ αποστάσεως παροχής υπηρεσιών υγείας η οποία θα πρέπει να αξιοποιεί όσες περισσότερες από τις υπάρχουσες είναι δυνατόν μετά από τη σχετική αξιολόγηση.
Β) Ατομικός Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας
Β.1. Ο ΑΗΦΥ πρέπει να αποτελεί ένα δυναμικό σύνολο διαφορετικών εφαρμογών λογισμικού διαχείρισης, προβολής και διαμοιρασμού πληροφοριών που σχετίζονται με την υγεία (και όχι περιοριστικά την περίθαλψη) μέσα από τις οποίες οι πολίτες μπορούν να διατηρήσουν και να διαχειριστούν πληροφορία που σχετίζεται με την υγεία τους, και οι επαγγελματίες υγείας πληροφορία άλλων ατόμων για τους οποίους είναι εξουσιοδοτημένοι να το κάνουν σε ένα περιβάλλον ελεγχόμενο και προστατευμένο. Σύμφωνα με την τρέχουσα Ευρωπαϊκή και διεθνή αντίληψη ο Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας δεν είναι ένα αποθετήριο ιατρικών εγγράφων και δεδομένων περίθαλψης, αλλά Ένα εξαιρετικό παράδειγμα στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ο Δημόσιος Οργανισμός για την Ηλεκτρονική Υγεία του Βελγίου όπου στην ιστοσελίδα του αναφέρει μεταξύ άλλων τους σκοπούς λειτουργίας του:
– Ο Οργανισμός δεν αναπτύσσει το ίδιο λογισμικό για τη διαχείριση των ηλεκτρονικών αρχείων των ασθενών. Αυτό είναι επιλογή του Παρόχου Υπηρεσιών Υγείας και των παρόxων λογισμικού που αυτοί επέλεξαν.
– Ο Οργανισμός δεν έχει μονοπώλιο όσον αφορά την παροχή ηλεκτρονικών υπηρεσιών σε φορείς της υγειονομικής περίθαλψης
Β.2. Καταχώρηση εργαστηριακών αποτελεσμάτων σχετικών με τα θεραπευτικά πρωτόκολλα πρωτοβάθμιας φροντίδας, από το σύνολο των ιδιωτικών και δημόσιων παρόχων με σταδιακή κάλυψη του πληθυσμού και πρόσβαση των πολιτών στα δεδομένα τους από πιστοποιημένες εφαρμογές λογισμικού. Έμφαση στην κυβερνοασφάλεια και την ιδιωτικότητα των δεδομένων.
Β.3. Ανάπτυξη εφαρμογών ανάλυσης μεγάλου όγκου δεδομένων (big data) για την αποτελεσματικότερη διαχείριση πόρων και την πρόγνωση μελλοντικών αναγκών.
Γ) Ψυχική Υγεία
Η Ψυχική Υγεία πρέπει να αποτελεί κύρια συνιστώσα της Πρωτοβάθμιας & Δευτεροβάθμιας Φροντίδας. Οφείλει να συμπεριλάβει ένα πλήθος ψηφιακών υπηρεσιών από την παροχή «παθητικής» συμβουλευτικής σε θέματα κατάθλιψης, άγχους, φόβου, πανικού, κλπ., με χρήση video, οδηγιών, ερωτημάτων & απαντήσεων, μέχρι τη διαδραστική επικοινωνία π.χ. τηλε-συμβουλευτική, τηλε-θεραπεία, τηλε-παρακολούθηση, κλπ.
Δ) Πρόληψη
Παροχή προσωποποιημένης συμβουλευτικής και εξατομικευμένων προγραμμάτων υγιούς διαβίωσης ανά ασθενή, σημαντικά υποβοηθούμενη από προγράμματα ψηφιακής θεραπευτικής (digital therapeutics), με την εφαρμογή της τεχνητής νοημοσύνης σε κλινικά συστήματα, με βάση το ιστορικό (ατομικό, οικογενειακό, τρόπο ζωής) του ασθενούς από τη στιγμή της γέννησής του (συμπεριλαμβάνοντας και το πρόγραμμα εμβολιασμών), κλπ.
Ε) Στρατηγική – Μοντέλο Διακυβέρνησης & Ανάπτυξης
Η διαμόρφωση ενός δυναμικού οικοσυστήματος στην ψηφιακή υγεία και ενός δικτύου συνεργαζόμενων φορέων, μέσω της στήριξης και ανάπτυξης της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας σε ψηφιακές εφαρμογές και λύσεις, αποτελεί το μέλλον και μπορεί να φέρει σημαντική ανάπτυξη.
Ε.1. Ενεργοποίηση του Εθνικού Συμβουλίου Διακυβέρνησης Ηλεκτρονικής Υγείας (ΕΣΔΗΥ), ένα εξαιρετικό θεσμικό εργαλείο, που παραμένει ανεκμετάλλευτο στην επιδίωξη διαμόρφωσης ενός ουσιαστικού πυλώνα ψηφιακής διακυβέρνησης του συστήματος υγείας. Το ΕΣΔΗΥ συγκροτήθηκε σύμφωνα με το νόμο 4213/2013 (άρθρο 13), ως προσαρμογή της εθνικής νομοθεσίας στις διατάξεις της Οδηγίας 2011/24/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 9ης Μαρτίου 2011, περί εφαρμογής των δικαιωμάτων των ασθενών στο πλαίσιο της διασυνοριακής υγειονομικής περίθαλψης (L88/45/ 4.4.2011), συστάθηκε το 2016 και πραγματοποιήθηκε ο ορισμός των μελών του, ενώ η σύνθεσή του επικαιροποιήθηκε με τη σχετική κανονιστική πράξη (υπ. Αρ. 15332/16-04-19) του Υπουργού Υγείας.
Ε.2. Διαμόρφωση στρατηγικής για την ψηφιακή υγεία. Είναι απαραίτητο να οριοθετηθούν οι ρόλοι των δημόσιων φορέων (όπως ΗΔΙΚΑ και ΕΟΠΥΥ) έτσι ώστε να προσφέρονται από τους δημόσιους φορείς οι βασικές υπηρεσίες πρωτίστως μέσω διαλειτουργικότητας και παράλληλα να δίνεται η δυνατότητα μόχλευσης ιδιωτικών επενδύσεων και κεφαλαίων για την ανάπτυξη ψηφιακών προϊόντων και την προώθηση του υγιούς ανταγωνισμού. Η παραπάνω οριοθέτηση θα προστατεύει το οικοσύστημα καινοτομίας από επενδύσεις που θα έχουν πολύ μικρή πιθανότητα επιτυχίας, λόγω ύπαρξης αντικρουόμενων στρατηγικών
Ε.3. Σχεδιασμός και υιοθέτηση μιας ανοιχτής αρχιτεκτονικής διαλειτουργικότητας. Η διαμόρφωση ενός εθνικού πλαισίου διαλειτουργικότητας θα πρέπει να γίνει σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Διαλειτουργικότητας (Ε.Π.Δ.) και με τη συμμετοχή όλων των φορέων και επιχειρήσεων που έχουν αναπτύξει επιμέρους ψηφιακές εφαρμογές και οι οποίοι στηρίζουν καθημερινά παραγωγικά τις δημόσιες και ιδιωτικές δομές υγείας κάθε επιπέδου. Προτείνεται η διοργάνωση workshops διαβούλευσης καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου.
Η διαφάνεια και η συνεργασία όλων των εμπλεκομένων φορέων από τις πρώτες στιγμές τέτοιων έργων αποτελεί τη βάση των διεθνών σχετικών βέλτιστων πρακτικών.
Ε.4. Πιστοποίηση της ασφάλειας, της λειτουργικότητας και της διαλειτουργικότητας των εφαρμογών ψηφιακής υγείας που διασυνδέονται με τις υπηρεσίες πυρήνα και με τις βάσεις δεδομένων του Υπουργείου Υγείας, της ΗΔΙΚΑ και του ΕΟΠΥΥ και των υπολοίπων φορέων. Σήμερα καμία από τις εφαρμογές ηλεκτρονικής υγείας που διαλειτουργούν δεν είναι πιστοποιημένες. Δεν υπάρχει έστω και μια συμβατική σχέση των μερών για την χρήση των συστημάτων διαλειτουργικότητας και πρόσβασης των χρηστών των τρίτων εφαρμογών στα ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα. Η διαλειτουργικότητα σε τεχνικό επίπεδο είναι υποβαθμισμένη διότι παρέχεται χωρίς μεθοδολογία & τεχνική διαφάνεια. Η πιστοποίηση θα πρέπει να γίνεται με βάσει συγκεκριμένων προδιαγραφών από έναν ανεξάρτητο φορέα, ώστε να δημιουργηθεί η λίστα των Διαπιστευμένων Προμηθευτών Λογισμικού Δημοσίου.
Ε.5. Ενίσχυση της Καινοτομίας και Ανάπτυξης της Νέας Οικονομίας. Από τα παραδείγματα άλλων χωρών στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουμε παρατηρήσει μια μεγάλη ανάπτυξη σε καινοτόμες υπηρεσίες Υγείας προς τους πολίτες και προς την ενίσχυση των νέων μοντέλων Πρόληψης & Προαγωγής Υγείας από την στιγμή που ακολουθήθηκαν οι παρεμβάσεις πιστοποίησης καθώς και η λειτουργία κεντρικών αποθετηρίων δεδομένων με δυνατότητες διαλειτουργικότητας προς την αγορά. Η λειτουργία των οργανισμών Υγείας του κράτους πρέπει να αποτελεί ενισχυτή της καινοτομίας και όχι να δρα ως ολιγοπώλιο όσον αφορά την παροχή ηλεκτρονικών υπηρεσιών σε φορείς της υγειονομικής περίθαλψης.
Παρακάτω ακολουθούν σχόλια που έχουμε λάβει από τα μέλη μας:
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΛΩΝ
Προφανώς είναι απαραίτητο να καταγραφούν με σαφήνεια οι στόχοι του Ψηφιακού Μετασχηματισμού και φυσικά θα υπάρξουν σημαντικά, εποικοδομητικά σχόλια από τις εταιρίες πληροφορικής οι οποίες έχουν πολυετή εμπειρία από την εξυπηρέτηση του δημόσιου τομέα και δη του δημόσιου τομέα υγείας.
Η δική μας επισήμανση είναι ότι η επίτευξη των στρατηγικών στόχων του ψηφιακού μετασχηματισμού πρέπει να έχει και (βασικό) στρατηγικό στόχο επίσης την καθιέρωση μια διαδικασίας ανάπτυξης και συντήρησης προτύπων που θα αποτελέσει το θεμέλιο πάνω στο οποίο θα αναπτυχθεί και θα συντηρηθεί ο ψηφιακός μετασχηματισμός με ταχύτητα προσαρμογής σε νέα δεδομένα και χαμηλό κόστος. Η καθιέρωση προτύπων θα επιβάλει τις διαδικασίες διαλειτουργικότητας ως απαραίτητο και αναπόσπαστο μέρος της εγκατάστασης οποιουδήποτε πληροφοριακού συστήματος με σαφείς προδιαγραφές για όλα τα συστήματα και παρεμβάσεις τυποποίησης όπου χρειάζεται. Για αποφυγή παρερμηνείας δεν προτείνω τεχνολογικές επιλογές (π.χ. το ένα ή το άλλο πρότυπο) αλλά την διαδικασία ενημέρωσης προτύπων που θα αποτελεί το πρώτο έργο και την απαραίτητη προϋπόθεση για όλα τα έργα. Στα πλαίσια αυτά και παίρνοντας υπόψη ότι οι μέχρι σήμερα πολιτικές της συνολικής ανάθεσης έργων με το σκεπτικό του καλύτερου συντονισμού και της διαλειτουργικότητας η οποία έχουν αποτύχει παταγωδώς και όσον αφορά στα αποτελέσματα και όσον αφορά στο κόστος, θεωρούμε απαραίτητο ΒΑΣΙΚΟΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ του ψηφιακού μετασχηματισμού να είναι η διασφάλιση υγιούς ανταγωνισμού και η ενίσχυση της αγοράς υπηρεσιών πληροφορικής.
Με βάση αυτές τις προτάσεις θεωρώ εντελώς στρεβλωτική και καταστροφική την τακτική το δημόσιο να αναθέτει έργα πληροφορικής στον εαυτό του (ΗΔΙΚΑ) και μάλιστα, εμμέσως να προωθεί την εγκαθίδρυση μονοπωλίων είτε ιδιωτικών (όπως συμβαίνει με το εδώ και αρκετά χρόνια έργο) είτε του ίδιου του δημοσίου. Ως συμπέρασμα προτείνω το δημόσιο να κάνει την δουλειά που μόνο αυτό μπορεί και πρέπει να κάνει, δηλαδή την καθιέρωση και συντήρηση προτύπων που θα εξασφαλίζουν την διαλειτουργικότητα και θα δίνουν στο ίδιο το δημόσιο πολλές επιλογές από την αγορά υπηρεσιών ώστε να επιλέγει τις καλύτερες και πιο συμφέρουσες. Οι επιλογές αυτές δεν θα το εγκλωβίζουν σε ολιγοπωλιακές – μονοπωλιακές καταστάσεις οι οποίες οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια σε μείωση της ποιότητας και της ποσότητας των υπηρεσιών και την αύξηση του κόστους.
Αναφορικά με το έργο 1. Ενίσχυση του συστήματος Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης
Το έργο δηλώνεται στη Διαβούλευση ΣΕ ΕΞΕΛΙΞΗ. Σε έρευνα στο διαδίκτυο εντοπίζει κανείς το ΑΔΑ , που είναι η απόφαση της ΗΔΙΚΑ για την Προκήρυξη του έργου. Τί αναμένεται από τη διαβούλευση του έργου αυτού, όταν το έργο έχει ήδη δρομολογηθεί ;
Αναφορικά με το έργο 2. Ολοκλήρωση του Ατομικού Ηλεκτρονικού Φακέλου Υγείας
Σε όλα τα έργα του τομέα της Υγείας θα πρέπει να προβλεφθεί η ύπαρξη διαλειτουργικότητας εκ του σχεδιασμού. Η συγκεκριμένη παράλειψη είναι αξιοπρόσεκτη σε σημαντικά έργα όπως εκείνο του Ατομικού Ηλεκτρονικού Φακέλου Υγείας καθώς και της Ανάπτυξης Ιατρικών Πληροφοριακών Συστημάτων στα νοσοκομεία της χώρας (συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών). Απουσιάζει επίσης από το έργο για την Ψηφιακή Μεταρρύθμιση της Επείγουσας Φροντίδας Υγείας. Είναι αδιανόητο να προβλέπονται π.χ. αναβαθμίσεις σε δίκτυα, αξιοποίηση φορητών συσκευών και κυβερνοασφάλεια δίχως να υπάρχει συντεταγμένη πρόβλεψη για την υποστήριξη της διαλειτουργικότητας. Δίχως αυτή ο στόχος για αποφυγή οριζόντιων μονοπωλιακών δράσεων στα νοσοκομεία (όπως αναφέρεται) θα παραμείνει κενός περιεχομένου, με αποτέλεσμα στην καλύτερη περίπτωση το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα από το επιδιωκόμενο.
-Το έργο δίδεται στη Διαβούλευση ως έργο ΣΕ ΕΞΕΛΙΞΗ. Να δοθούν διευκρινίσεις τί σημαίνει αυτό; Εαν δηλαδή έχει προχωρήσει ως διακήρυξη – ανάθεση ή είναι έργο που αφορά τον ανάδοχο Υλοποίησης της σημερινής έκδοσης του ΑΗΦΥ;
-Στο συγκεκριμένο έργο εμφανίζονται διαφορετικά κείμενα για την περιγραφή του, ανάλογα με το σημείο του site από το οποίο θα το προσεγγίσει κανείς.
https://digitalstrategy.gov.gr/project/oloklirosi_toy_atomikoy_ilektronikoy_fakeloy_ygeias
http://www.opengov.gr/digitalandbrief/?p=2109
Ειδικότερα στην 1η διεύθυνση, αναφέρει:
“Για το λόγο αυτό ο ΑΗΦΥ θα υποστηρίζει ανοιχτή αρχιτεκτονική διαλειτουργικότητας, που θα βασίζεται στο εθνικό πλαίσιο διαλειτουργικότητας ηλεκτρονικής υγείας, παρέχοντας ένα κοινό πλαίσιο υποδομών και προδιαγραφών για όλους. Τεχνολογικά θα υποστηρίζει τη λειτουργία προγραμματιστικών διεπαφών (ΑΡΙs) με τις υποδομές των μονάδων υγειονομικής περίθαλψης για την ανταλλαγή κλινικών εγγράφων, τη λήψη αποτελεσμάτων εργαστηριακών εξετάσεων από διαγνωστικά κέντρα καθώς και τη διαλειτουργικότητα με το αποθετήριο ακτινοδιαγνωστικών εξετάσεων «Κνωσός» και με τρίτα συστήματα”
Επομένως για να λειτουργήσει και να παραδοθεί ο ΑΗΦΥ, πρέπει να έχει ολοκληρωθεί το έργο της Διαλειτουργικότητας α/α: 5, ώστε οι εντολές διαλειτουργικότητας να έχουν συμπεριληφθεί σε αυτόν. Να δοθεί η σειρά εκτέλεσης των έργων. Θεωρούμε το σχόλιο περί ανταλλαγής εγγράφων, προς τη θετική κατεύθυνση, καθώς όπως έχουμε δηλώσει στο παρελθόν ο ΑΗΦΥ πρέπει να λαμβάνει και να στέλνει δεδομένα και όχι μόνο να λαμβάνει.
-Για να υπάρχει μία ορθή και δομημένη εξέλιξη του ΑΗΦΥ, επί της οποίας θα τοποθετηθούμε ως εταιρείες του κλάδου, πρέπει να μας δοθούν οι αρχικές προδιαγραφές του έργου. Μέχρι σήμερα δεν γνωρίζουμε τί έχει σχεδιαστεί και τί έχει παραδοθεί, ανεξάρτητα από το εάν χρησιμοποιείται ή όχι.
-Η αναφορά στην ενημέρωση του Φακέλου με το έγγραφο Patient Summary, δεν είναι κατανοητή και πρέπει να διευκρινιστεί. Το πρότυπο του International Patient Summary, είναι ένα έγγραφο που εκδίδεται όταν υπάρχει ανάγκη ο ασθενής να έχει ένα συνοπτικό ιστορικό Υγείας, και έχει αναφορές έως και 6 μήνες πριν την έκδοσή του. Σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί ένα ολοκληρωμένο Ιστορικό Υγείας του ατόμου, σε σύνδεση με την νοσηλεία, την επίσκεψη ή την προσέλευση του ασθενή σε ΤΕΠ. Προκύπτει ως περίληψη των αναλυτικών δεδομένων του φακέλου και δίδεται στον ασθενή όταν υπάρχει ανάγκη μετακίνησης σε άλλη χώρα για περίθαλψη, για την κάλυψη του σε περίπτωση ταξιδιού του κα. Είναι λάθος η υιοθέτησή του, ως ένα Πλήρες Ιστορικό Υγείας του ατόμου, που καλύπτει ολοκληρωμένα το φάκελο. Επιπλέον το πρότυπο ΕΝ 17269, Δίνει κατευθύνσεις για την δημιουργία μιας περίληψης του ιστορικού του ατόμου. Κάθε χώρα μπορεί να διαφοροποιηθεί και να εφαρμόσει τον τρόπο δημιουργίας μιας Ιατρικής Περίληψης, ως επιθυμεί. Ο τρόπος παρουσίασης του αποπροσανατολίζει στο τί θα περιέχει ο φάκελος.
Από την εμπειρία άλλων χωρών αναφορικά με τα eHealth Συστήματά τους, τα οποία έχουν κεντρική αρχιτεκτονική, υπάρχουν πολλά ερωτηματικά αναφορικά με τις εξουσιοδοτήσεις, τις προσβάσεις και την ασφάλεια. Ενδεικτικά αναφέρω το παράδειγμα της Δανίας, που συγκεντρώνει τα δεδομένα των ασθενών από το 2003. Σήμερα έρευνα δείχνει ότι οι πολίτες σε πολύ μεγάλο ποσοστό, δεν εμπιστεύονται τα κεντρικά συστήματα και επιθυμούν άλλου είδους λύσεις για να προστατέψουν τα προσωπικά τους δεδομένα. Εντός του κειμένου περιγραφής του έργου αναφέρει: “ο βαθμός ενημέρωσής του (εννοεί ΑΗΦΥ) από γιατρούς επαγγελματίες υγείας είναι πολύ χαμηλός, λειτουργώντας πρωτίστως ως εργαλείο καταγραφής μιας ιατρικής επίσκεψης σε κάποιο φορέα πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας του Δημοσίου”. Επομένως όσοι σήμερα σχεδιάζουν το έργο, αναγνωρίζουν ότι η συγκεκριμένη αρχιτεκτονική ή και το έργο δεν κρίνονται επιτυχημένα, αφού η επίσκεψη καταγράφεται μόνο για να εξυπηρετήσει την συνταγογράφηση. Για να ισχύσει ένα νέο έργο επέκτασης και αναβάθμισης ενός Κεντρικού ΑΗΦΥ, πρέπει να έχει διερευνηθεί εάν θα προκύψει τελικά ενημέρωση του Κεντρικού Φακέλου ή όχι, εάν δηλαδή θα υπάρχει το κίνητρο από τον Ιατρικό κόσμο για την ενημέρωση του Φακέλου.
-Αναφορικά με το σύστημα συγκατάθεσης και άρσης συγκατάθεσης, όπως επίσης και προσβάσεων στο σύνολο ή σε μέρος των δεδομένων του ΑΗΦΥ, πρέπει να μας δοθεί η ανάλυση ως προς το τί θα ισχύσει. Με αναλυτική περιγραφή και όχι με θεωρία. Η Διαβούλευση σε αυτό το σημείο, πρέπει να “ανοίξει” και να περιλάβει Συλλόγους Ασθενών και Ιατρούς. Η συγκέντρωση προσωπικών δεδομένων, σε ένα και μόνο SERVER αποτελεί μειονεκτικό στοιχείο ασφάλειας. Έχει δε αποδειχθεί ότι το σύστημα εξουσιοδοτήσεων και προσβάσεων σε κεντρικά αποθετήρια δεδομένων, είναι εξαιρετικά ΠΟΛΥΠΛΟΚΟ και εν τέλει αμφισβητήσιμο ως προς την ΟΡΘΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ GDPR.
Εντός του κειμένου του έργου γίνεται η εξής αναφορά: “Ο ΑΗΦΥ θα υποστηρίζει επίσης κεντρικούς καταλόγους μεταδεδομένων (metadata), κωδικοποιήσεων και ονοματολογιών για την αναζήτηση ιατρικών και άλλων πληροφοριών”. Αυτή η φράση αποτελεί από μόνη της ένα ΕΡΓΟ. Γενικότερα μέσα στο έργο του ΑΗΦΥ, διαφαίνονται τα εξής υποέργα:
– σχεδίαση και υλοποίηση του ΑΗΦΥ
– ενσωμάτωση APIS για ανταλλαγή δεδομένων – έργο α/α:
– κεντρικοί κατάλογοι δεδομένων-ονοματολογίων
– ασφάλεια
– σύστημα πρόσβασης και αξιοποίησης νέας ταυτότητας
– σύνδεση με τηλεϊατρική
– σύνδεση με έργο ογκολογικών ασθενών
Να διευκρινιστεί εάν το έργο είναι ΕΝΑ και θα εξελιχθεί σαν σύνολο ή θα δοθεί η πρώτη φάση της σχεδίασης και υλοποίησης του ΑΗΦΥ και στη συνέχεια θα προχωρήσουν τα λοιπά υποέργα, με ξεχωριστές αναθέσεις. Σε κάθε περίπτωση η αναφορά σε έργο “μαμούθ” που από την περιγραφή του και μόνο κάνει “grab” το σύνολο των έργων που μπορούν να προκύψουν ως επεκτάσεις ή μελλοντικές αναβαθμίσεις βλάπτει το κλάδο της Πληροφορικής, δεν προάγει τον ανταγωνισμό και δείχνει κακό σχεδιασμό από πλευράς Υπουργείου. Θυμίζουμε το έργο ΕΠΣΜΥ ΗΔΙΚΑ, το οποίο προκηρυχθηκε για 30 Νοσοκομεία, ΚΥ και Περιφερειακά Ιατρεία, με σκοπό το σύνολο των Φορέων της Ελλαδας να είναι χρήστες του Συστήματος, μέσα από ένα υποσύστημα διαλειτουργικότητας και κατέληξε να τεθεί σε 12 Νοσοκομεία, με παράδοση του ΕΠΣΜΥ χωρίς καμία απολύτως διαλειτουργικότητα. Ηταν και αυτό ένα έργο ομπρέλα.
Αναφορικά με το Έργο 3: Αναβάθμιση των ψηφιακών υποδομών στα νοσοκομεία και αξιολόγηση ψηφιακών υποδομών υγείας
Σε όλα τα έργα του τομέα της Υγείας θα πρέπει να προβλεφθεί η ύπαρξη διαλειτουργικότητας εκ του σχεδιασμού. Η συγκεκριμένη παράλειψη είναι αξιοπρόσεκτη σε σημαντικά έργα όπως εκείνο του Ατομικού Ηλεκτρονικού Φακέλου Υγείας καθώς και της Ανάπτυξης Ιατρικών Πληροφοριακών Συστημάτων στα νοσοκομεία της χώρας (συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών). Απουσιάζει επίσης από το έργο για την Ψηφιακή Μεταρρύθμιση της Επείγουσας Φροντίδας Υγείας. Είναι αδιανόητο να προβλέπονται π.χ. αναβαθμίσεις σε δίκτυα, αξιοποίηση φορητών συσκευών και κυβερνοασφάλεια δίχως να υπάρχει συντεταγμένη πρόβλεψη για την υποστήριξη της διαλειτουργικότητας. Δίχως αυτή ο στόχος για αποφυγή οριζόντιων μονοπωλιακών δράσεων στα νοσοκομεία (όπως αναφέρεται) θα παραμείνει κενός περιεχομένου, με αποτέλεσμα στην καλύτερη περίπτωση το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα από το επιδιωκόμενο.
Ορθώς το έργο δίδεται προς Διαβούλευση ως : ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΕΝΟ.
Από την αποτύπωση των Πληροφοριακών Συστημάτων στα Νοσοκομεία έχει προκύψει ότι σήμερα όλα τα Ελληνικά Δημόσια Νοσοκομεία (εκτός των Νοσοκομείων με σύστημα ΗΔΙΚΑ DOS), διαθέτουν σύγχρονα Πληροφοριακά Συστήματα. ΠΡΈΠΕΙ ΝΑ ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΤΕΊ πώς έχει σχεδιαστεί η “αναβάθμιση” των Πληροφοριακών Συστημάτων. Στην πράξη η υλοποίηση αυτού του έργου είναι “επέκταση” των υφιστάμενων συστημάτων ώστε: α) να τηρούν DRGS πρωτόκολλα και β) να περιλαμβάνουν ολοκληρωμένους Ιατρικούς Φακέλους, αφού ΜΟΝΟ μέσα από τα υφιστάμενα Πληροφοριακά Συστήματα μπορεί να ισχύσει το αντικείμενο του έργου.
Εφιστούμε την προσοχή διότι τόσο τα DRGS όσο και το Ολοκληρωμένο Σύστημα Ιατρικής Πληροφόρησης, “τρέχουν” οριζόντια στα υφιστάμενα Συστήματα και “ακουμπούν” στο σύνολο σχεδόν των εφαρμογών.
Είναι θεωρουμε προς τη θετική κατεύθυνση να δοθούν χρήματα για την αναβάθμιση-επέκταση των συστημάτων, ανά Νοσοκομείο ή ανά Εταιρεία Πληροφορικής, με απευθείας ανάθεση. Η ανάθεση μπορεί να γίνει σε δύο φάσεις: α) με Νοσοκομείο πιλότο όπου θα ελεγχθεί και θα πιστοποιηθεί το αποτέλεσμα του έργου και β) με επέκταση στο σύνολο των Λοιπών Μονάδων Υγείας με “Πληροφοριακό Σύστημα” της ίδιας κατασκευάστριας εταιρείας.
Σχετικά με το έργο 4. Επέκταση και ανάπτυξη των μητρώων ασθενών (Patient Registries)
Το έργο δίδεται προς διαβούλευση με status ΣΕ ΕΞΕΛΙΞΗ, χωρίς να μας είναι γνωστή η μέχρι σήμερα «ΕΞΕΛΙΞΗ» και με τον τίτλο ΕΠΕΚΤΑΣΗ. Εξ όσων γνωρίζουμε η τήρηση των Μητρώων Ασθενειών Ασθενών, σήμερα γίνεται:
Α) στον ΕΟΠΥΥ που είναι ο αρμόδιος φορέας ελέγχου και αποζημίωσης αυτών των ασθενών: σε Θεραπείες – Φάρμακα – Υλικά – Εξετάσεις που συνδέονται με τη νόσο και που πρέπει να είναι εις γνώση του αφού είναι μια σταθερή δαπάνη για τον ασφαλιστικό φορέα.
Β) στην ΗΔΙΚΑ
Γ) στο ΚΕΕΛΠΝΟ (Μητρώο ΕΠΑΝ)
Εάν το έργο αφορά την επέκταση ενός υφιστάμενου Πληροφοριακού Συστήματος, δεν μας είναι γνωστή ούτε η Παρούσα Κατάσταση η οποία εξελίσσεται, ούτε προς ποια κατεύθυνση επεκτείνεται. Πρέπει να διευκρινιστεί εάν η ΕΠΕΚΤΑΣΗ, αφορά την εταιρεία ή το σχήμα των εταιρειών, που έχει υλοποιήσει το Μητρωο Covid, το οποίο για λόγους επείγουσας Κατάστασης, δοθηκε με απευθείας ανάθεση.
Σήμερα είναι γνωστό ότι το Υπουργείο Υγείας έχει μπλοκάρει την ανάπτυξη μητρώου ασθενειών ασθενών από τον ΕΟΠΥΥ, για λόγους GDRP. Τίθεται λοιπόν το ερώτημα ποιος θα τηρεί εν τέλει τα Μητρώα Ασθενειών Ασθενών και εάν θα υπάρχουν «διπλές» ή και πολλαπλές βάσεις δεδομένων (βλέπε παρακάτω Μητρώο Ογκολογικών Ασθενών έργο α/α: 17, το οποίο είναι επίσης ΣΕ ΕΞΕΛΙΞΗ).
Στο έργο δεν διαφαίνεται ο τρόπος αξιοποίησης αυτών των δεδομένων ασθενών, μέσα από το Κεντρικό Πληροφοριακό Σύστημα ΑΗΦΥ και πώς η πληροφορία θα διαχέεται προς λοιπά συστήματα.
Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι σήμερα υπάρχουν οι εξής βάσεις δεδομένων: 1) ΕΟΠΥΥ 2) ΜΗΤΡΩΑ ΕΟΠΥΥ 3) ΗΔΙΚΑ ΑΗΦΥ 4) ΗΔΙΚΑ ΕΝΙΑΙΟ ΟΠΣΥ 5) ΗΔΙΚΑ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΦΑΡΜΑΚΩΝ 6) ΗΔΙΚΑ ΣΥΝΤΑΓΟΓΡΑΦΗΣΗ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ 7) ΗΔΙΚΑ ΜΗΤΡΩΟ COVID 8) ΕΟΔΥ ΜΗΤΡΩΟ COVID. Και ενδεχομένως και άλλες.
Σχετικά με το έργο 5: Βελτίωση της ποιότητας, της διαλειτουργικότητας και της πρόσβασης σε δεδομένα που αφορούν την υγεία
Η παραπάνω διατύπωση του έργου, είναι αναληθής. Τα δεδομένα που συγκεντρώνει ο τομέας της Υγείας, μπορούν να γίνουν άμεσα προσβάσιμα εάν δοθεί το Πλαίσιο Διαλειτουργικότητας προς τις Κατασκευάστριες εταιρείες του Κλάδου της Πληροφορικής της Υγείας, προκειμένου να το ενσωματώσουν στα Πληροφοριακά Συστήματα τους.
Τα Πληροφοριακά Συστήματα της αγοράς διαλειτουργούν και μπορούν να διαλειτουργήσουν με όποιο σχετικό πλαίσιο τους δοθεί αφού: α) όλες έχουν αναπτύξει διαλειτουργικότητα με τον ΕΟΠΥΥ, β) όλες οι εταιρείες έχουν αναπτύξει διαλειτουργικότητα με την ΗΔΙΚΑ για την συνταγογραφηση, για το σύστημα ATLAS κ.α., γ) πολλές εταιρείες έχουν ενσωματώσει στα συστήματά τους το Web Service ΕΚΑΠΤΥ, δ) όλες οι εταιρείες έχουν δια λειτουργήσει με το ΒΙ του Υπουργείου Υγείας, ε) σε εξέλιξη βρίσκεται η ενσωμάτωση με το Web Service φορολογικής ενημερότητας με ΑΑΔΕ και πλήθος εταιρειών διαλειτουργούν μεταξύ τους, εντός των Νοσοκομείων Μονάδων για την ανταλλαγή Δεδομένων μεταξύ τμημάτων.
Αναμένουμε το πλήρες Πλαίσιο Διαλειτουργικότητας και όχι μόνο το API για τις εργαστηριακές εξετάσεις, ώστε να το ενσωματώσουμε στα Πληροφοριακά Συστήματα. Θυμίζουμε ότι για να έχει επιτυχία το όποιο Πλαίσιο Διαλειτουργικότητας, πρέπει να συνοδεύεται από τα κατάλληλα Μητρώα Δεδομένων και τις Κατάλληλες Κωδικοποιήσεις Δεδομένων, για τα οποία δεν έχει γίνει η επιθυμητή πρόοδος και ούτε γίνεται λόγος υλοποίησης.
Σχετικά με το έργο 6: Βελτίωση της ασφάλειας των πληροφοριών του τομέα της υγείας και διαχείριση της συγκατάθεσης του πολίτη για την πρόσβαση στα δεδομένα του
Από την περιγραφή του έργου, δεν διαφαίνεται εάν το έργο αφορά Υπηρεσίες αναβάθμισης της Ασφάλειας των Επιχειρησιακών διαδικασιών των φορέων που τηρούν δεδομένα ή και διαπίστευσης τους ως το πρότυπο ISO, ή μόνο διαπίστευσης.
Είναι κατά τη γνώμη μας λάθος να συγχέεται άρρηκτα η ασφάλεια των συστημάτων, που είναι διαφορετικό έργο, με την ασφαλή λειτουργία των φορέων και την διαπίστευση των φορέων κατά ISO 27001. Εάν ένας φορέας έχει το σήμα ποιότητας ISO 27001, δεν σημαίνει κατ ανάγκη ότι έχει και λειτουργεί, ένα θωρακισμένο από Κυβερνοαπειλές και Κυβερνοεπιθέσεις, σύστημα. Το έργο οφείλει να είναι δύο έργα (εάν όχι πρέπει να διευκρινιστεί), Ενδεικτικά:
Α) ασφάλεια συστημάτων
β) ασφαλής επιχειρησιακή λειτουργία φορέων σύμφωνα με το πρότυπο ISO 27001 και διαπίστευση αυτών. Το έργο αυτό επιφέρει αλλαγές στα Πληροφοριακά Συστήματα, αλλά δεν τα καθιστά κατ ανάγκη ΑΣΦΑΛΗ.
Εάν το έργο αφορά την “θωράκιση” κεντρικών συστημάτων και την ασφαλή λειτουργία τους, τότε αυτό συνδέεται άμεσα με όλα τα έργα που εντάσσονται στην Ψηφιακή Διαβούλευση και αφορούν την ανάπτυξη ή και επέκταση Πληροφοριακών Συστημάτων ή και ανάπτυξη Βάσεων Δεδομένων. Ολα πρέπει να σχεδιαστούν εξ αρχής ασφαλή και να διαλειτουργούν με ασφάλεια με τρίτα συστήματα.
Για την ορθή υλοποίηση του, πρέπει το έργο της ασφάλειας να προηγείται και όχι να έπεται της υλοποίησης έργων όπως :
α/α 2: Ολοκλήρωση του Ατομικού Ηλεκτρονικού Φακέλου Υγείας
α/α 8: Παροχή διασυνοριακών ψηφιακών υπηρεσιών υγείας
α/α 10: Επέκταση του εθνικού δικτύου τηλεϊατρικής
α/α 11: Παροχή προηγμένων δικτυακών – υπολογιστικών υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους σε Νοσοκομειακές Μονάδες
α/α 12: Ηλεκτρονικές Υπηρεσίες για το Εθνικό Σύστημα Αιμοδοσίας
α/α 17: Ολοκληρωμένο Σύστημα Φροντίδας Ογκολογικών-Αιματολογικών Ασθενών
Για να έχει εφαρμογή το έργο, δηλαδή άμεση ωφέλεια πρέπει να διευκρινιστεί ποια η σειρά υλοποίησης και ποιο το χρονοδιάγραμμα εξέλιξης.
Σημαντική λεπτομέρεια είναι ότι στην περιγραφή του έργου αναφέρει: “Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να ληφθούν οι διαπιστεύσεις, προς την υλοποίηση όλων των αναγκαίων παρεμβάσεων για τη βελτίωση της κυβερνοασφάλειας σε συστήματα και διαδικασίες των φορέων αυτών (περιλαμβάνοντας εντός και Φορείς Υγείας δλδ Νοσοκομεία)”
Δεν είναι κατανοητό τί εντάσσεται ως αντικείμενο σε αυτό το έργο, δηλαδή θα χρηματοδοτηθεί η λήψη των “υποσχέσεων”, από πλευράς Νοσοκομείων ότι θα γίνουν κατά ISO 27001 διαπιστευμένοι φορείς ; και εάν ΝΑΙ, τίθεται το ερώτημα: “θα χρηματοδοτηθούν με το παρόν έργο τόσο οι διαδικασίες, όσο και οι μετατροπές των Πληροφοριακών Συστημάτων; ”. Από την περιγραφή του συγκεκριμένου έργου, δεν διαφαίνεται προς ποια κατεύθυνση θέλει να κινηθεί το Υπουργείο και καλό είναι να δοθούν διευκρινίσεις.
Επίσης η ασφάλεια στην πρόσβαση των Δεδομένων από τους πολίτες, πρέπει να διευκρινιστεί εάν θα αφορά σε κάθε επιμέρους βάση δεδομένων πχ Νοσοκομείου ; Εφόσον η ασφάλεια και η πρόσβαση συνδέονται με τη Νέα Ταυτότητα Πολίτη, πρέπει να δοθεί γενικό Χρονοδιάγραμμα των 2 έργων. Υπάρχει δημοσίευση ότι όλοι οι πολίτες της χώρας θα αποκτήσουν Νέα Ταυτότητα σε βάθος χρόνου 5ετίας, δηλαδή 2021 – 2026. Εάν συνδέσετε την πρόσβαση στο φάκελο, με τη νέα ταυτότητα σημαίνει ότι πολίτες που δεν θα έχουν ταυτότητα, δεν θα έχουν πρόσβαση στο φάκελο, μέχρι το 2026.
Επιπλέον πρέπει να υπάρξει πρόβλεψη στο γενικό σχεδιασμό τί θα ισχύσει στον Ιδιωτικό Τομέα και στην πρόσβαση στις βάσεις δεδομένων των Ιδιωτών, που τηρούν τις Ιατρικές Πράξεις, που δεν αποζημιώνει ο ΕΟΠΥΥ και εκτελούνται πλήρως ιδιωτικά. Θα έχει πρόσβαση ο πολίτης με την Νέα Ταυτότητα ;
Σχετικά με το έργο 7: Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα για Νοσοκομειακές Μονάδες
Σε όλα τα έργα του τομέα της Υγείας θα πρέπει να προβλεφθεί η ύπαρξη διαλειτουργικότητας εκ του σχεδιασμού. Η συγκεκριμένη παράλειψη είναι αξιοπρόσεκτη σε σημαντικά έργα όπως εκείνο του Ατομικού Ηλεκτρονικού Φακέλου Υγείας καθώς και της Ανάπτυξης Ιατρικών Πληροφοριακών Συστημάτων στα νοσοκομεία της χώρας (συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών). Απουσιάζει επίσης από το έργο για την Ψηφιακή Μεταρρύθμιση της Επείγουσας Φροντίδας Υγείας. Είναι αδιανόητο να προβλέπονται π.χ. αναβαθμίσεις σε δίκτυα, αξιοποίηση φορητών συσκευών και κυβερνοασφάλεια δίχως να υπάρχει συντεταγμένη πρόβλεψη για την υποστήριξη της διαλειτουργικότητας. Δίχως αυτή ο στόχος για αποφυγή οριζόντιων μονοπωλιακών δράσεων στα νοσοκομεία (όπως αναφέρεται) θα παραμείνει κενός περιεχομένου, με αποτέλεσμα στην καλύτερη περίπτωση το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα από το επιδιωκόμενο.
Προτείνεται ο τίτλος του έργου 7. Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα για Νοσοκομειακές Μονάδες να αλλάξει σε Υποστήριξη Ολοκληρωμένων Πληροφοριακών Συστημάτων Νοσοκομειακών Μονάδων. Ο τρόπος με τον οποίο περιγράφεται το συγκεκριμένο έργο έρχεται σε αντίθεση με το έργο 3. Αναβάθμιση των ψηφιακών υποδομών στα νοσοκομεία και αξιολόγηση ψηφιακών υποδομών υγείας. Όπως είναι διατυπωμένο δίνει την εντύπωση ότι υπάρχει σύγχυση στην πολιτεία για το αν επιθυμεί ένα Κεντρικοποιημένο (ΜΟΝΟΠΩΛΙΑΚΟ) πληροφοριακό σύστημα ή επιθυμεί την προώθηση της διαλειτουργικότητας μέσω της υλοποίησης του έργου 5. Βελτίωση της ποιότητας, της διαλειτουργικότητας και της πρόσβασης σε δεδομένα που αφορούν την υγεία.
Το ακριβές αντικείμενο του Συγκεκριμένου έργου, έχει ήδη προκηρυχθεί και υλοποιηθεί υπό τον τίτλο ΕΠΣΜΥ με αναθέτουσα αρχή την ΗΔΙΚΑ και κύριο του Έργου το Υπουργείο Υγείας (παραλαβή 2018, σε εξέλιξη το Roll Out έως 2021). Το παραδοτέο αυτού του έργου “ανήκει” στον Κύριο του Έργου, δηλαδή στο Υπουργείο Υγείας και μπορεί να κάνει χρήση του σε άλλες Μονάδες Υγείας, για να καλύψει τυχόν ανάγκες. Επομένως η προκήρυξη ενός έργου με το ΙΔΙΟ ΑΚΡΙΒΩΣ Αντικείμενο και με προδιαγραφή “ΑΝΑΠΤΥΞΗ”, δεν ανταποκρίνεται σε καμία ανάγκη και πρέπει να καταργηθεί. Είναι μια πλήρη επικάλυψη αντικειμένου με το ήδη χρηματοδοτημένο από Ευρωπαϊκούς Πόρους ΕΠΣΜΥ. Πέραν αυτού οι Νοσοκομειακές Μονάδες διαθέτουν ήδη Σύγχρονα Πληροφοριακά Συστήματα, τα οποία αναμένεται να διαλειτουργήσουν μεταξύ τους ή και με μια Κεντρική Βάση Δεδομένων, όταν ολοκληρωθεί το έργο α/α: 5 Εθνικό Πλαίσιο Διαλειτουργικότητας και δοθεί στις κατασκευάστριες εταιρείες λογισμικού.
Η συντριπτική πλειοψηφία των Νοσοκομείων της χώρας διαθέτει Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα, συνεπώς όλες οι υπόλοιπες δράσεις του σχεδιασμού, οι οποίες προσδίδουν δυνατότητες βελτίωσης, επέκτασης, καθώς και διαλειτουργικότητας αυτών θεωρούμε πως καλύπτουν πλήρως τις ανάγκες των Νοσοκομείων αυτών. Επιπρόσθετα, η ύπαρξη και δημιουργία εκ νέου εργου το οποίο σκοπεύει να αντικαταστήσει ώριμα υφιστάμενα συστήματα είναι σίγουρο ότι δημιουργεί περισσότερα προβλήματα από αυτά που καλείται να λύσει.
Επίσης, οι πλειοψηφία των δράσεων για επέκταση της μηχανοργάνωσης (Clinical Support Systems, DRG’s, κλπ.), αλλά και οι δράσεις για την επίτευξη Διαλειτουργικότητας μεταξύ των πληροφοριακών συστημάτων που καλύπτουν τις σχετικές ανάγκες του χώρου, έρχεται σε αντιδιαστολή με τη δημιουργία έργου για την παραγωγή ξεχωριστού Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος Νοσοκομείου.
Όπως επισημαίνουμε και στις γενικές παρατηρήσεις η ανάπτυξη καθολικών συστημάτων από το δημόσιο αυξάνει υπέρογκα το έργο και δεν εξασφαλίζει ούτε την ποιότητα ούτε το βραχυπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο κόστος. Αντίθετα στρεβλώνει την αγορά υπηρεσιών πληροφορικής, οδηγεί σε ολιγοπωλιακές – μονοπωλιακές καταστάσεις, οδηγεί σε μαρασμό την αγορά υπηρεσιών πληροφορικής και επομένως σε περιορισμό των επιλογών και αύξηση του κόστους.
Θεωρούμε την συγκεκριμένη επιλογή λάθος και ΕΚΤΟΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΣΤΟΧΩΝ ΤΟΥ ΨΗΦΙΑΚΟΥ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥ ή καλύτερα ΛΑΘΟΣ ΤΑΚΤΙΚΗ ΓΙΑ ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΤΩΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΩΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΩΝ ΣΤΟΧΩΝ.
Όσον αφορά στο συγκεκριμένο έργο είναι ακριβώς το ίδιο με το έργο που βρίσκεται σε εξέλιξη. Ποιός ο λόγος να επαναπροκηρυχθεί;
Το συγκεκριμένο έργο έχει ήδη υλοποιηθεί μέσω του έργου Ενιαίο Πληροφοριακό Σύστημα για την Υποστήριξης των Επιχειρησιακών Λειτουργιών των Μονάδων Υγείας του ΕΣΥ. Και δεδομένου ότι έχει παραληφθεί επιτυχώς δεν υπάρχει ανάγκη εκ νέου ανάπτυξης. Θεωρούμε ότι το έργο δεν πρέπει να προχωρήσει ως έχει περιγραφεί στη διαβούλευση.
Σχετικά με το έργο 8: Παροχή διασυνοριακών ψηφιακών υπηρεσιών υγείας
Το έργο διακρίνεται σε δύο βασικά μέρη:
α) εκτέλεση συνταγών σε άλλη Ευρωπαϊκή Χώρα, που είναι προς τη θετική κατεύθυνση.
β) Πρόσβαση Άλλου Κράτους μέλους στον ΑΗΦΥ. Για την επιτυχή υλοποίηση του έργου, πρέπει να διευκρινιστεί πώς ένας πάροχος Υγείας από ένα άλλο Ευρωπαϊκό Κράτος, που θα λαμβάνει πρόσβαση στον ΑΗΦΥ του ασθενή, θα μπορεί να έχει πληροφόρηση από την ανάγνωση των δεδομένων του Φακέλου Υγείας, που θα είναι στην Ελληνική Γλώσσα ;;;; Λαμβάνοντας λοιπόν ως δεδομένο, ότι ο ΑΗΦΥ που κατά κύριο λόγο όπως αναφέρει παραπάνω θα περιέχει έγγραφα στην Ελληνική, πρέπει να διευκρινιστεί η αξιοποίηση του έργου, η οποία δεν είναι εμφανής.
Σχετικά με το έργο 11: Παροχή προηγμένων δικτυακών – υπολογιστικών υπηρεσιών υπολογιστικού νέφους σε Νοσοκομειακές Μονάδες
Ήδη έχει υλοποιηθεί ένα Κέντρο Δεδομένων για την Υγεία, μέσω του έργου ΕΠΣΜΥ το οποίο φιλοξενείται σε server της ΗΔΙΚΑ. Εάν η αναφορά περί Κέντρου Δεδομένων Υγείας, αφορά το έργο αυτό, τότε πρέπει να διευκρινιστεί ποια είναι τα νέα ωφελούμενα Νοσοκομεία και πώς αυτά ωφελούνται ;
Σχετικά με το έργο 16: Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Υγείας Ενόπλων Δυνάμεων (ΟΠΣΥΕΔ)
Σε όλα τα έργα του τομέα της Υγείας θα πρέπει να προβλεφθεί η ύπαρξη διαλειτουργικότητας εκ του σχεδιασμού. Η συγκεκριμένη παράλειψη είναι αξιοπρόσεκτη σε σημαντικά έργα όπως εκείνο του Ατομικού Ηλεκτρονικού Φακέλου Υγείας καθώς και της Ανάπτυξης Ιατρικών Πληροφοριακών Συστημάτων στα νοσοκομεία της χώρας (συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών). Απουσιάζει επίσης από το έργο για την Ψηφιακή Μεταρρύθμιση της Επείγουσας Φροντίδας Υγείας. Είναι αδιανόητο να προβλέπονται π.χ. αναβαθμίσεις σε δίκτυα, αξιοποίηση φορητών συσκευών και κυβερνοασφάλεια δίχως να υπάρχει συντεταγμένη πρόβλεψη για την υποστήριξη της διαλειτουργικότητας. Δίχως αυτή ο στόχος για αποφυγή οριζόντιων μονοπωλιακών δράσεων στα νοσοκομεία (όπως αναφέρεται) θα παραμείνει κενός περιεχομένου, με αποτέλεσμα στην καλύτερη περίπτωση το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα από το επιδιωκόμενο.
Τα προηγούμενα ισχύουν και για το έργο 16. Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Υγείας Ενόπλεων Δυνάμεων (ΟΠΣΥΕΔ). Καμία πρόβλεψη για διαλειτουργικότητα. Το συγκεκριμένο έργο αποτελεί μία απλοϊκή προσέγγιση για δημιουργία data center και ηλεκτρονικοποίηση διαδικασιών. Το τμήμα των πληροφοριακών συστημάτων του εν λόγω έργου προτείνεται όπως ενταχθεί στο έργο για Υποστήριξη Ολοκληρωμένων Πληροφοριακών Συστημάτων Νοσοκομειακών Μονάδων.
Σχετικά με το έργο 17: Ολοκληρωμένο Σύστημα Φροντίδας Ογκολογικών-Αιματολογικών Ασθενών
Το έργο είναι σε status ΕΞΕΛΙΞΗ, ενώ δεν είναι γνωστό τί είδους κινήσεις έχουν γίνει προς το αντικείμενο που περιγράφει το έργο και την εξέλιξη του έργου.
Το έργο αποτελεί κόμβο συγκέντρωσης και ανταλλαγής δεδομένων. Για την επιτυχή ολοκλήρωσή του πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι Ογκολογικοί ασθενείς, υπάρχουν σε όλα τα Νοσοκομεία και όχι μόνο στα Ογκολογικά. Στα Νοσοκομεία σήμερα (Δημόσια και ιδιωτικά) υπάρχουν και λειτουργούν πληροφοριακά Συστήματα τα οποία συλλέγουν όλη ή μέρος της απαιτούμενης πληροφορίας. Το έργο διαφαίνεται να συνδυάζει εκτός από βασικό Λογισμικό που αφορά τους ασθενείς και τις θεραπείες τους και λογισμικό που επεκτείνεται σε Μονάδες Διαλύσεων και Φαρμακείου, το οποίο είναι προς τη λάθος κατεύθυνση αφού μειώνει το βαθμό επιτυχίας του έργου.
Έχουμε ήδη τονίσει στο παρελθόν ότι ένα έργο σχεδιάζεται είτε: α) ως Κεντρικό Σύστημα δίνοντας τη δυνατότητα στα επιμέρους συστήματα να προσαρμοστούν, ή β) ως επιμέρους σύστημα που στόχο έχει να τεθεί υπό προϋποθέσεις σε Μονάδες Υγείας. Από αυτό το σχεδιασμό προκύπτει ΜΟΝΟΠΩΛΙΑΚΉ ΕΚΜΕΤΆΛΛΕΥΣΗ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ
Σχετικά με το έργο 20: Παρεμβάσεις για τη βελτίωση της Οικονομικής Διαχείρισης των Νοσοκομείων
ΑΠΟΘΗΚΗ: Από την περιγραφή του έργου δεν διαφαίνεται το αντικείμενο του έργου και ο σκοπός υλοποίησής του, δηλαδή ο σκοπός ανάπτυξης ενός συστήματος αποθήκης. Ως γνωστό τα Νοσοκομεία διαθέτουν Πληροφοριακά Συστήματα βασικό module των οποίων είναι η ΑΠΟΘΗΚΗ. Το έργο πρέπει να είναι αναβάθμιση των υφιστάμενων Εφαρμογών Αποθήκης και η χρηματοδότηση να δοθεί ανά Νοσοκομείο ή ανά Κατασκευάστρια Εταιρεία Λογισμικού και όχι ανάπτυξη νέου λογισμικού.
ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗ: Από την περιγραφή του αντικειμένου “Πραγματική Λειτουργία Αναλυτικής Λογιστικής” το έργο παρουσιάζει ότι σήμερα δεν υπάρχει λειτουργία Αναλυτικής Λογιστικής ή είναι εικονική. Το οποίο ΔΕΝ ισχύει. Πολλά από τα Πληροφοριακά Συστήματα των Νοσοκομείων, διαθέτουν και λειτουργούν σε πραγματικό χρόνο την αναλυτική λογιστική. Πέραν αυτού τα συστήματα που χρηματοδοτήθηκαν από το Γ ΚΠΣ και παρελήφθησαν από την Κοινωνία της Πληροφορίας, όπως επίσης και το Σύστημα ΕΠΣΜΥ ΗΔΙΚΑ, περιλαμβάνουν την Αναλυτική Λογιστική η οποία ως module έχει παραληφθεί.
Αναφορικά με τις στρατηγικές κατευθύνσεις και τους στόχους (9.2.1):
Στη βίβλο ψηφιακού μετασχηματισμού αναφέρεται μεν η «… υποστήριξη περιβάλλοντος επιστημονικών προκλήσεων αναφορικά με τον COVID-19…» αλλά θα πρέπει να δοθούν και κάποια συστατικά στοιχεία αυτής της υποστήριξης, με άλλα λόγια σε τι συνίσταται, π.χ. οι πρωτοβουλίες που ελήφθησαν στο πρώτο κύμα εκδήλωσης του COVID-19 δεν είχαν κάποια συνέχεια. Θα πρέπει να καθιερωθούν διαδικασίες μέσα από τις οποίες η Πολιτεία θα αξιοποιεί συστηματικά καινοτομικές προτάσεις.
Αναφορικά με τα Έργα (9.2.2):
Αναφέρονται μια σειρά από έργα και δράσεις. Για την υλοποίηση τους απαιτείται να υπάρχει μια χωριστή υποδομή, ένα κέντρο αναφοράς για την ηλεκτρονική υγεία (ehealth competence centre) που θα αναλάβει τον συντονισμό όλων των δράσεων και θα συντονίσει τη συνεργασία των συναρμόδιων υπουργείων ψηφιακής διακυβέρνησης και υγείας και θα συνεργαστεί με ανεξάρτητους φορείς στον τομέα ακολουθώντας αντίστοιχες πρακτικές άλλων χωρών. Μπορείτε να δείτε αντίστοιχες δράσεις στην ιστοσελίδα του υπουργείου υγείας https://www.moh.gov.gr/articles/ehealth/7651-paroysiaseis-sta-plaisia-twn-virtual-country-visits-toy-ergoy-national-ehealth-interoperability-framework-nehif
Για να υλοποιηθούν όλες αυτές οι δράσεις απαιτείται η δημιουργία ενός ενιαίου θεσμικού πλαισίου για την ηλεκτρονική υγεία. Όλες οι ευρωπαϊκές χώρες έχουν παρόμοιους νόμους πλαίσιο που ρυθμίζουν αρμοδιότητες, θέματα κωδικοποιήσεων δεδομένων, θέματα health information governance, τη διαχείριση του πλαισίου διαλειτουργικότητας, τη δημιουργία οικοσυστήματος των stakeholders. Παραδείγματα νόμων υπάρχουν στη Γαλλία, στην Γερμανία, στην Αυστρία, στις ΗΠΑ, στη Ελβετία και αλλού. Καλό παράδειγμα είναι και ο πρόσφατος νόμος ίδρυσης της αρχής ηλεκτρονικής υγείας Κύπρου.
Σε όλα τα έργα του τομέα της Υγείας θα πρέπει να προβλεφθεί η ύπαρξη διαλειτουργικότητας εκ του σχεδιασμού. Προσοχή: Με τρίτους κατασκευαστές και όχι εντός μελών κλειστών κοινοπραξιών. Η συγκεκριμένη παράλειψη είναι αξιοπρόσεκτη σε σημαντικά έργα όπως εκείνο του Ατομικού Ηλεκτρονικού Φακέλου Υγείας καθώς και της Ανάπτυξης Ιατρικών Πληροφοριακών Συστημάτων στα νοσοκομεία της χώρας (συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών). Απουσιάζει επίσης από το έργο για την Ψηφιακή Μεταρρύθμιση της Επείγουσας Φροντίδας Υγείας. Είναι αδιανόητο να προβλέπονται π.χ. αναβαθμίσεις σε δίκτυα, αξιοποίηση φορητών συσκευών και κυβερνοασφάλεια δίχως να υπάρχει συντεταγμένη πρόβλεψη για την υποστήριξη της διαλειτουργικότητας. Δίχως αυτή ο στόχος για αποφυγή οριζόντιων μονοπωλιακών δράσεων στα νοσοκομεία (όπως ρητώς αναφέρεται) θα παραμείνει κενός περιεχομένου, με αποτέλεσμα στην καλλίτερη περίπτωση το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα από το επιδιωκόμενο ή στη χειρότερη η διαιώνιση ενός άτακτου κατακερματισμού.
Αξίζει να γίνει μεγαλύτερη αναφορά στο αντικείμενο της Ψυχικής Υγείας, καθώς και της ένταξης και ανάδειξης αυτής ως σημαντική συνιστώσα της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας. Η διεθνής πρακτική περιλαμβάνει ένα φάσμα υπηρεσιών από την παροχή «παθητικής» συμβουλευτικής σε θέματα κατάθλιψης, άγχους, φόβου, πανικού, κλπ., με χρήση video, οδηγιών, ερωτημάτων & απαντήσεων, μέχρι τη διαδραστική επικοινωνία π.χ. τηλε-συμβουλευτική, τηλε-θεραπεία, τηλε-παρακολούθηση, κλπ.
Έργο 2: Ολοκλήρωση του Ατομικού Ηλεκτρονικού Φακέλου Υγείας
Με βάση το άρθρο 84 του Ν4600/2019 έχει θεσμοθετηθεί και λειτουργεί από ΗΔΙΚΑ ως εκτελούντα την επεξεργασία ο Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας (ΗΦΥ). Στον ΗΦΥ καταχωρούνται από τον οικογενειακό γιατρό (ή άλλο γιατρό με βάση το εδάφιο 5) το ατομικό ιστορικό υγείας του λήπτη υπηρεσιών υγείας, καθώς και δεδομένα, εκτιμήσεις και πληροφορίες κάθε είδους σχετικά με την κατάσταση και την κλινική εξέλιξη του ατόμου αυτού, ως ασθενούς, καθ’ όλη τη διαδικασία περίθαλψής του.
Είναι κρίσιμο, να διαχωριστεί η ανάπτυξη των πληροφοριακών υποδομών του συστήματος ΠΦΥ από τον ΑΗΦΥ με την οριοθέτηση δύο διακριτών συστημάτων κατά τα διεθνή και ευρωπαϊκά πρότυπα:
1. Το υφιστάμενο Πληροφοριακό σύστημα της ΗΔΙΚΑ που θα αποτελέσει τον κορμό της μηχανογραφική υποδομής των δομών της Δημόσιας ΠΦΥ.
2. Ο Ατομικός Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας (ΑΗΦΥ) να αποτελέσει διακριτή πληροφοριακή δομή η οποία να τροφοδοτείται στο σύνολο των δεδομένων υγείας από όλες τις δυνατές πηγές παραγωγής και αποθήκευσης αυτών.
Ο ΑΗΦΥ πρέπει να είναι ανεξάρτητη δομή και να γίνει συνολικός ανασχεδιασμός του, ώστε να διερευνηθούν και να καλυφθούν όλες οι ανάγκες, διαδικασίες ενημέρωσης και πρόσβασης, από όλες τις δυνατές πηγές, με αξιοποίηση βεβαίως των δομών και των δεδομένων που σήμερα λειτουργούν. Να ακολουθηθούν φυσικά τα ορθώς αναφερόμενα πρότυπα, αλλά παράλληλά να μελετηθούν και αξιοποιηθούν και άλλες διεθνείς πρακτικές και πρότυπα σχετικά με το περιεχόμενο, αρχιτεκτονική, διαχείριση και φορμαλισμό (π.χ. HL7 CIMI).
Ο ΑΗΦΥ πρέπει να λειτουργεί ανεξάρτητα τόσο από το εθνικό σύστημα συνταγογράφησης όσο και από τον ασφαλιστικό φάκελο ασθενή του ΕΟΠΥΥ αλλά να συλλειτουργεί με αυτά. Στόχος του ΑΗΦΥ είναι να θεωρηθεί μια έγκυρη πηγή δεδομένων υγείας και ως εκ τούτου θα πρέπει να αποδεσμευτεί από τις οικονομικές παραμέτρους που υφίστανται τόσο στο Εθνικό σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης όσο και στον ασφαλιστικό φάκελο, με σκοπό να τηρούνται ιστορικά στοιχεία (continuity of care) ανεξάρτητα με το αν αποπληρώνονται ως δημόσια ή ιδιωτική δαπάνη.
Για να καταστεί αυτό εφικτό:
1. Ο ΑΗΦΥ θα είναι ένας κατανεμημένος ηλεκτρονικός ιατρικός φάκελος όπου τα αναλυτικά ιατρικά δεδομένα θα τηρούνται εκεί που παράγονται κατά περίπτωση
2. Οι υποδομές ιατρικού φακέλου των σημείων (μονάδων) υγειονομικής περίθαλψης που αυτή τη στιγμή δεν μπορούν να τροφοδοτήσουν με αξιόπιστα δεδομένα τον ΑΗΦΥ θα πρέπει να αναβαθμιστούν.
3. Θα πρέπει να υπάρξει μια ανοιχτή αρχιτεκτονική διαλειτουργικότητας βασισμένη πάνω στο Εθνικό πλαίσιο διαλειτουργικότητας ηλεκτρονικής υγείας με κοινές υποδομές και κοινές προδιαγραφές για όλους η οποία θα βασίζεται στη λειτουργία ΑΡΙ για την ανταλλαγή των κλινικών εγγράφων σε συνεργασία με άλλες εθνικές υποδομές.
4. Οι εφαρμογές που θα πιστοποιηθούν θα πρέπει να διακρίνονται σε εφαρμογές για ιατρούς και ασθενείς/ πολίτες.
Ο ΑΗΦΥ κεντρικά θα πρέπει να τηρεί κατά το νόμο:
1. Το συνοπτικό ιστορικό υγείας σύμφωνα με το πρότυπο του international patient summary (EN17269)
2. Ένα κατάλογο των περιστατικών υγείας για την αναζήτηση των αναλυτικών δεδομένων (έγγραφα, πορίσματα, ιατρικές εικόνες, κλπ) – Registry το οποίο θα αναζητά τα αρχεία αυτά σε τρίτα συστήματα όπως τα συστήματα των μονάδων υγείας, τα εθνικά μητρώα ασθενειών κλπ)
3. Ένα κεντρικό αποθετήριο εγγράφων για τη τήρηση κεντρικά των απολύτως αναγκαίων εγγράφων (repository) όπως προκύπτει από τη διεθνή βιβλιογραφία είναι κατ’ ελάχιστον τα εξιτήρια νοσοκομείων – discharge letters, τα primary encounter reports, τα αποτελέσματα εργαστηριακών εξετάσεων (lab results reports), τα πορίσματα ακτινοδιαγωστικών εξετάσεων (medical imaging reports), τις εκτελεσμένες ιατρικές συνταγές φαρμάκου (dispensation documents)
4. Τον κεντρικό κατάλογο μεταδεδομένων για την αναζήτηση των ιατρικών και άλλων πληροφοριών (metadata)
5. Διασύνδεση με τις εθνικές υποδομές για τον έλεγχο της συγκατάθεσης ασθενούς, τη τήρηση κεντρικά μητρώων πολιτών (ΑΜΚΑ ή και άλλο), κεντρικό αποθετήριο κωδικοποιήσεων και ονοματολογιών»
Η ολοκληρωμένη προσέγγιση του Ηλεκτρονικού Ατομικού Φάκελου Υγείας για την πλήρη αξιοποίησή του θα πρέπει να συνδυαστεί με Ηλεκτρονικές Υπηρεσίες Τηλεφροντίδας και Βοήθειας στο Σπίτι (telecare/telehealth). Στόχος είναι η αποσυμφόρηση κυρίως της δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας ιατρικής περίθαλψης με ταυτόχρονη ενίσχυση της πρωτοβάθμιας περίθαλψης μέσω ΤΠΕ για την παρακολούθηση χρονίως πασχόντων και την βέλτιστη διαχείριση των νοσημάτων τους. Η πανδημία ανέδειξε αυτή την ανάγκη με επιτακτικό τρόπο. Παρά ταύτα δεν υπάρχει καμία σχετική πρόβλεψη στο κείμενο (υπάρχει μια μόνο αναφορά για τηλεπαρακολούθηση Ογκολογικών-Αιματολογικών ασθενών, χωρίς περαιτέρω διευκρινίσεις). Απαιτείται κατοχύρωση του θεσμικού πλαισίου που θα αφορά στις νέες υπηρεσίες ηλεκτρονικής υγείας κυρίως όσο αφορά τη νομική κατοχύρωση της ιατρικής πράξης από απόσταση και την αναγνώριση από τον ΕΟΠΥΥ των σχετικών δαπανών. Αυτή η προσέγγιση συνάδει και με ευρύτερες πολιτικές επιλογές όπως προβλέπονται στην έμφαση ανάπτυξης μοντέλων πρόνοιας από τις τοπικές κοινωνίες και τις Περιφέρειες πανευρωπαϊκά.
Προκειμένου να μπορέσουμε να υλοποιήσουμε τον Ηλεκτρονικό Φάκελο Υγείας των πολιτών με βάση τη διεθνή πρακτική περί continuity of care, είναι απαραίτητο πρώτα να υλοποιήσουμε τις απαραίτητες προϋποθέσεις για τη δημιουργία των ψηφιακών δεδομένων υγείας καθώς τη δημιουργία ενός Εθνικού Συστήματος Ηλεκτρονικής Υγείας (ΕΣΗΥ), δηλαδή ένα ηλεκτρονικό δίκτυο υγείας στο οποίο θα ανταλλάσσονται ομοιογενείς πληροφορίες υγείας ώστε να είναι μεταβιβάσιμες από το ένα σημείο παροχής υπηρεσιών υγείας στο άλλο άλλα και στον ίδιο τον πολίτη. Κατά συνέπεια, ΔΕΝ υφίσταται η έννοια το ΗΦΥ χωρίς τυποποίηση των δεδομένων και των διαδικασιών ανταλλαγής αυτών (διαλειτουργικότητα).
Τέλος, στο πλαίσιο μιας Ενιαίας Πλατφόρμας Πρωτοβάθμιας Υγείας, θα πρέπει να προβλεφθεί ένταξη της Πολιτικής Πρόληψης (Προληπτική Ιατρική) με προσωποποιημένη συμβουλευτική και εξατομικευμένα προγράμματα υγιούς διαβίωσης ανά ασθενή, σημαντικά υποβοηθούμενη από προγράμματα ψηφιακής θεραπευτικής (digital therapeutics), την εφαρμογή της τεχνικής νοημοσύνης σε κλινικά συστήματα, με βάση το ιστορικό (ατομικό, οικογενειακό, τρόπο ζωής) του ασθενούς από τη στιγμή της γέννησής του (συμπεριλαμβάνοντας και το πρόγραμμα εμβολιασμών), κλπ.
Έργο 3: Αναβάθμιση των ψηφιακών υποδομών στα νοσοκομεία και αξιολόγηση ψηφιακών υποδομών υγείας
Αναφέρεται στην «Αναβάθμιση των ψηφιακών υποδομών στα νοσοκομεία και αξιολόγηση ψηφιακών υποδομών υγείας» το θέμα της στελέχωσης. Εδώ θα πρέπει να υπάρξει μια συνολική αλλαγή στο πλάνο της στελέχωσης για να ξεφύγουμε από τα τετριμμένα στο ισχύον πλαίσιο προσόντων, π.χ. κάποιος που έχει σχετικό μεταπτυχιακό Πληροφορικής στην Υγεία είναι επιλέξιμος έτσι κι αλλιώς και ο τίτλος να μετράει ως προσόν, ξεφεύγοντας από τα πεπαλαιωμένα πρότυπα και το ισχύον καθεστώς.
Έργο 5: Βελτίωση της ποιότητας, της διαλειτουργικότητας και της πρόσβασης σε δεδομένα που αφορούν την υγεία
Χαιρετίζουμε την αναφορά στη δημιουργία εθνικών προδιαγραφών διαλειτουργικότητας και του πλαισίου διαλειτουργικότητας στην Υγεία. Κατά την άποψη μας απαιτείται να προστεθεί συγκεκριμένη αναφορά στην επέκταση των αποτελεσμάτων του έργου που υλοποιείται για το υπουργείο υγείας και χρηματοδοτείται από την DG Reform (SRSS164) και αφορά στο σχεδιασμό του εθνικού πλαισίου διαλειτουργικότητας.
Έργο 7: Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα για Νοσοκομειακές Μονάδες
Προτείνεται ο τίτλος του έργου «Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα για Νοσοκομειακές Μονάδες» να αλλάξει σε «Υποστήριξη Ολοκληρωμένων Πληροφοριακών Συστημάτων Νοσοκομειακών Μονάδων». Ο τρόπος με τον οποίο περιγράφεται το συγκεκριμένο έργο έρχεται σε αντίθεση με το έργο «Αναβάθμιση των ψηφιακών υποδομών στα νοσοκομεία και αξιολόγηση ψηφιακών υποδομών υγείας». Όπως είναι διατυπωμένο δίνει την εντύπωση ότι δεν είναι ξεκάθαρο στην πολιτεία για το αν επιθυμεί ένα κεντρικοποιημένο (μονοπωλιακό) πληροφοριακό σύστημα ή επιθυμεί την προώθηση της διαλειτουργικότητας μέσω της υλοποίησης του έργου «Βελτίωση της ποιότητας, της διαλειτουργικότητας και της πρόσβασης σε δεδομένα που αφορούν την υγεία».
Κατά τη γνώμη μας το έργο «Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα για Νοσοκομειακές Μονάδες» έρχεται σε αντίθεση με το «Αναβάθμιση των ψηφιακών υποδομών στα νοσοκομεία και αξιολόγηση ψηφιακών υποδομών υγείας» θα πρέπει να αναβαθμιστούν οι εφαρμογές των νοσοκομείων ώστε να μπορουν να παρέχονται αναβαθμισμένες υπηρεσίες στους πολίτες και τους επαγγελματίες υγείας αξιοποιώντας τα διεθνή πρότυπα διαλειτουργικότητας. η αναβάθμιση των ΠΣ των νοσοκομείων είναι προαπαιτούμενο και για την τροφοδότηση του ΑΗΦΥ και πρέπει να υλοποιηθεί με συναίνεση και συμμετοχή όλων των εμπλεκομένων μέσω μιας σύμβασης πλαισίου με πολλαπλούς αναδόχους για κάθε building block χωριστά (HIS, CIS, LIS, RIS, PACS, κλπ)
Έργο 10: Επέκταση του εθνικού δικτύου τηλεϊατρικής
Εκτός από την αναβάθμιση του ΕΔΙΤ πρέπει να δημιουργηθεί δίκτυο πιστοποιημένων εφαρμογών τηλεϊατρικής, τηλεπαρακολούθησης, mobile health, digital therapeutics, κλπ και να δημιουργηθούν οι κατάλληλες προϋποθέσεις ενός υγιούς ανταγωνισμού μέσω πιστοποιημένων εφαρμογών. τη πολιτική αυτή υλοποιούν χώρες όπως η Ολλανδία (MedMig), η Γερμανία (DVG/DIGAs), η Γαλλία (ANS), η Ελβετία (EPD), η Ισπανία και αλλού. Η Γερμανία ειδικά έχει μια νέα νομοθεσία που δημιουργεί ένα ετήσιο fund 200MEuros για την δημιουργία συνταγογραφούμενων ιατρικών εφαρμογών (prescribable medical apps).
Έργο 18: Ψηφιακή Μεταρρύθμιση Επείγουσας Φροντίδας Υγείας
Αναφορικά με την Ψηφιακή Μεταρρύθμιση Επείγουσας Φροντίδας Υγείας σημειώνουμε ότι απουσιάζουν προβλέψεις αξιοποίησης δεδομένων σε πραγματικό χρόνο (περιλαμβανομένων και δεδομένων από τον ΑΗΦΥ) και η ψηφιοποίηση της διαδικασίας προτεραιοποίησης (triage). Προβληματισμός προκύπτει από την πρόβλεψη δημιουργίας εφαρμογής mobile app με την οποία ο πολίτης θα επιλέγει το νοσοκομείο σε περίπτωση επείγοντος περιστατικού.
Έργο 21: Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Υγείας Ενόπλων Δυνάμεων (ΟΠΣΥΕΔ)
Τα προηγούμενα ισχύουν και για το έργο «Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Υγείας Ενόπλων Δυνάμεων (ΟΠΣΥΕΔ)». Καμία πρόβλεψη για διαλειτουργικότητα. Το συγκεκριμένο έργο αποτελεί μία απλοϊκή προσέγγιση για δημιουργία data center και ηλεκτρονικοποίηση διαδικασιών. Το τμήμα των πληροφοριακών συστημάτων του εν λόγω έργου προτείνουμε όπως ενταχθεί στο έργο για «Υποστήριξη Ολοκληρωμένων Πληροφοριακών Συστημάτων Νοσοκομειακών Μονάδων».
Πιλοτικές εφαρμογές ΤΝ/ΜΜ στις αναπτυσσόμενες ψηφιακές υπηρεσίες υγείας
Είναι βέβαιο ότι ο Ψηφιακός Μετασχηματισμός και η ΤΝ θα μεταμορφώσει το μοντέλο του συστήματος ΥΓΕΙΑΣ με ψηφιακές υπηρεσίες υγείας που εστιάζουν στην εξατομικευμένη και απομακρυσμένη ιατρική ακριβείας, στην αξιοποίηση του συνόλου ιατρικών δεδομένων & ιστορικού του λήπτη υπηρεσιών υγείας (μέσω του Ατομικού Φακέλου), στην υποβοήθηση της ιατρικής διάγνωσης και της πρόγνωσης του κινδύνου, στην αυξημένη υποστήριξη ευπαθών ομάδων αλλά και την κάλυψη όλου του πληθυσμού, στη συνεχή αποτίμηση της επιδημιολογικής κατάστασης, στην ανάπτυξη φαρμάκων και ιατροτεχνολογικών προϊόντων, στην ανατροπή των χρόνιων αγκυλώσεων στο χώρο της υγείας.
Η ΤΝ διαθέτει σήμερα μηχανισμούς για ανάλυση εικόνων και φυσικής γλώσσας: convolution mechanism & attention mechanism αντίστοιχα. Οι μηχανισμοί αυτοί επιτρέπουν παραλληλισμό επεξεργασίας και transfer learning. Επιπλέον, οι μηχανισμοί αυτοί δείχνουν να μπορούν να εξαγάγουν μηχαναγνώσιμες αναπαραστάσεις των ανθρώπινων εννοιών (των λέξεων για παράδειγμα). Η εξέλιξη της έρευνας σήμερα υπόσχεται μηχανές που μαθαίνουν χωρίς τη βοήθεια του ανθρώπου, δηλαδή χωρίς τον κοστοβόρο πρότερο χαρακτηρισμό των δεδομένων από τον άνθρωπο (unsupervised learning).
Όμως για ουσιαστική εφαρμογή ΤΝ στο χώρο της Υγείας προϋπόθεση είναι η πρόοδος του ψηφιακού μετασχηματισμού στην Υγεία που θα οργανώσει κρίσιμη μάζα δεδομένων υγείας και θα θέσει τους κανόνες για την πρόσβαση σε αυτά. Συγκεκριμένα, προαπαιτούμενα έργα είναι τήρηση ΑΗΦΥ (Ατομικός Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας), η επέκταση ηλεκτρονικής συνταγογράφησης (στα αποτελέσματα εξετάσεων, στην άυλη συνταγογράφηση, στη συνταγογράφηση στα νοσοκομεία), η επέκταση τηλε-ιατρικής (γεωγραφική και να περιλάβει ιατρό-ασθενή, ιδιαίτερα για την πρωτοβάθμια φροντίδα), η αναβάθμιση ψηφιακών υποδομών και ΠΣ νοσοκομείων, η κυβερνοασφάλεια δεδομένων, η ποιότητα και διαλειτουργικότητα δεδομένων, το μητρώο ασθενών, κοκ.
Παρ’ όλα αυτά, επειδή το μέλλον ανήκει σε αυτούς που το προετοιμάζουν, και με προϋπόθεση την ασφαλή διαθεσιμότητα των ευαίσθητων ιατρικών δεδομένων (από το Κέντρο Δεδομένων Υγείας), θα μπορούσαμε, σα χώρα, να εκμεταλλευθούμε τον όγκο δεδομένων υγείας που καθημερινά παράγονται και να δοκιμάσουμε πιλοτικές λύσεις ΤΝ/ΜΜ, με τις οποίες σταδιακά θα ενισχύσουμε τις ψηφιακές υπηρεσίες υγείας. Ενδεικτικά, αναφέρουμε τις παρακάτω περιοχές όπου θα μπορούσαν να δοκιμαστούν πιλοτικές λύσεις ΤΝ/ΜΜ στην υγεία:
– ανάλυση ιατρικών απεικονίσεων για υποβοήθηση ιατρικών διαγνώσεων (ενισχύει την ακρίβεια & ταχύτητα διάγνωσης, έχει δυνατότητα διαχείρισης όγκου απεικονιστικών εξετάσεων),
– μηχανική υποβοήθηση στη σύνθεση πορίσματος από ιατρική απεικόνιση και τη διάγνωση
– ανάλυση νοσηρότητας, επιδημιολογικής κατάστασης σε περιοχές ή ομάδες πληθυσμού – συννοσηρότητα & πολυνοσηρότητα ανά περιοχή, σε ευπαθείς ομάδες, σε ομάδες υψηλού κινδύνου, κοκ
– υποστήριξη εξατομικευμένης & εξ’ αποστάσεως ιατρικής με εξ’ αποστάσεως, προσωπική παρακολούθηση ασθενών (σε ομάδες υψηλού κινδύνου, ευπαθείς ομάδες, μετεγχειρητικούς ασθενείς, κοκ) και πρόγνωση κινδύνου, με υποστήριξη τηλε-ιατρικής (ιατρός-ιατρός, ιατρός-ασθενής, για παράδειγμα με μηχανική υποβοήθηση διάγνωσης από εξετάσεις, με υποστήριξη ψηφιακής υπηρεσίας ιατρικών συμβουλών στην πρωτοβάθμια φροντίδα, με πρόγνωση μετεγχειρητικής πορείας και χρόνου παραμονής, κοκ
– βελτιστοποίηση διαδικασιών νοσοκομείων, όπως προγραμματισμός επειγόντων, χειρουργείων, κοκ
– εκτίμηση της κατάστασης υγείας & πρόγνωση κινδύνου για ασθένεια (σε περίπτωση, για παράδειγμα, κληρονομικότητας) με ανάλυση στοιχείων από ατομικό ιατρικό φάκελο, κλινική εικόνα, εξετάσεις, (ακόμη και από) γονιδίωμα.
– …
Καθώς οι ψηφιακές υποδομές για την υγεία & η ασφάλεια τους θα βελτιώνονται, οι πρώτες πιλοτικές προσπάθειες για εφαρμογές ΤΝ στο χώρο της υγείας θα μπορούσαν να συγκεντρωθούν σε Κόμβο Έρευνας για εφαρμογές υγείας, προς όφελος του οικοσυστήματος έρευνας & ανάπτυξης εφαρμογών ΤΝ στον τομέα της υγείας, ώστε προοδευτικά κάποιες από αυτές να πάρουν το δρόμο τους προς την ενσωμάτωση στις ψηφιακές υπηρεσίες υγείας, που, παράλληλα, θα συνεχίσουν να αναπτύσσονται και εμπλουτίζονται.
Η έγκαιρη εισαγωγή & υιοθέτηση εφαρμογών ΤΝ/ΜΜ στις ψηφιακές υπηρεσίες υγείας επιπλέον θα επιτρέψει την ομαλή ένταξη της χρήσης της ΤΝ/ΜΜ στις εθνικές προδιαγραφές ηλεκτρονικής υγείας, και την πιστοποίηση ιατρικών εφαρμογών καθώς και στη θεσμοθέτηση του πλαισίου λειτουργίας των ψηφιακών υπηρεσιών υγείας.
9.2.Υγεία και Αξιοπρεπής Διαβίωση 187
– Περιορισμός του κινδύνου αποκλεισμού των πολιτών από τα οφέλη των ψηφιακών τεχνολογιών στο HC λόγω έλλειψης κατάλληλων δεξιοτήτων παράλληλα με την διασφάλιση ότι οι γιατροί και το σχετικό προσωπικό θα παρέχουν την απαραίτητη υποστήριξη στον ψηφιακό «αναλφάβητο» πληθυσμό
– διασφάλιση όχι μόνο διαλειτουργικότητας συστημάτων και υποδομών, αλλά και νομικών (μεταξύ άλλων προστασία δεδομένων) και πτυχές διακυβέρνησης
– διασφάλιση της χρήσης υπηρεσιών και εργολάβων που προσφέρουν υψηλότερα πρότυπα ασφάλειας στον κυβερνοχώρο και μέτρων ασφαλείας για την αποφυγή παραβιάσεων και κατάχρησης των δεδομένων υγείας των πολιτών
Η δημιουργία μιας ψηφιακής κάρτας υγείας (σε μορφή εφαρμογής για κινητά)
Ενότητα 9.2.2:
“Βελτίωση της ασφάλειας των πληροφοριών του τομέα της υγείας και διαχείριση της συγκατάθεσης του πολίτη για την πρόσβαση στα δεδομένα του”:
1. Να διορθωθεί o τίτλος του ISO από 27000 σε 27001 και εφόσον θα ακολουθηθεί αυτός ο τρόπος διασφάλισης της ποιότητας προστασίας των πληροφοριών, να προστεθεί και το ISO 27701:2019.
2. Χρειάζεται συγκεκριμενοποίηση της αναφερόμενης “συγκατάθεσης”. Συγκεκριμένα, τι στοιχεία θα έχει, σε ποιους θα δίνεται, για τι χρήσεις θα ισχύει.
Πιλοτικές εφαρμογές ΤΝ/ΜΜ στις αναπτυσσόμενες ψηφιακές υπηρεσίες υγείας
Είναι βέβαιο ότι ο Ψηφιακός Μετασχηματισμός και η ΤΝ θα μεταμορφώσει το μοντέλο του συστήματος ΥΓΕΙΑΣ με ψηφιακές υπηρεσίες υγείας που εστιάζουν στην εξατομικευμένη και απομακρυσμένη ιατρική ακριβείας, στην αξιοποίηση του συνόλου ιατρικών δεδομένων & ιστορικού του λήπτη υπηρεσιών υγείας (μέσω του Ατομικού Φακέλου), στην υποβοήθηση της ιατρικής διάγνωσης και της πρόγνωσης του κινδύνου, στην αυξημένη υποστήριξη ευπαθών ομάδων αλλά και την κάλυψη όλου του πληθυσμού, στη συνεχή αποτίμηση της επιδημιολογικής κατάστασης, στην ανάπτυξη φαρμάκων και ιατροτεχνολογικών προϊόντων, στην ανατροπή των χρόνιων αγκυλώσεων στο χώρο της υγείας.
Η ΤΝ διαθέτει σήμερα μηχανισμούς για ανάλυση εικόνων και φυσικής γλώσσας: convolution mechanism & attention mechanism αντίστοιχα. Οι μηχανισμοί αυτοί επιτρέπουν παραλληλισμό επεξεργασίας και transfer learning. Επιπλέον, οι μηχανισμοί αυτοί δείχνουν να μπορούν να εξαγάγουν μηχαναγνώσιμες αναπαραστάσεις των ανθρώπινων εννοιών (των λέξεων για παράδειγμα). Η εξέλιξη της έρευνας σήμερα υπόσχεται μηχανές που μαθαίνουν χωρίς τη βοήθεια του ανθρώπου, δηλαδή χωρίς τον κοστοβόρο πρότερο χαρακτηρισμό των δεδομένων από τον άνθρωπο (unsupervised learning).
Όμως για ουσιαστική εφαρμογή ΤΝ στο χώρο της Υγείας προϋπόθεση είναι η πρόοδος του ψηφιακού μετασχηματισμού στην Υγεία που θα οργανώσει κρίσιμη μάζα δεδομένων υγείας και θα θέσει τους κανόνες για την πρόσβαση σε αυτά. Συγκεκριμένα, προαπαιτούμενα έργα είναι τήρηση ΑΗΦΥ (Ατομικός Ηλεκτρονικός Φάκελος Υγείας), η επέκταση ηλεκτρονικής συνταγογράφησης (στα αποτελέσματα εξετάσεων, στην άυλη συνταγογράφηση, στη συνταγογράφηση στα νοσοκομεία), η επέκταση τηλε-ιατρικής (γεωγραφική και να περιλάβει ιατρό-ασθενή, ιδιαίτερα για την πρωτοβάθμια φροντίδα), η αναβάθμιση ψηφιακών υποδομών και ΠΣ νοσοκομείων, η κυβερνοασφάλεια δεδομένων, η ποιότητα και διαλειτουργικότητα δεδομένων, το μητρώο ασθενών, κοκ.
Παρ’ όλα αυτά, επειδή το μέλλον ανήκει σε αυτούς που το προετοιμάζουν, και με προϋπόθεση την ασφαλή διαθεσιμότητα των ευαίσθητων ιατρικών δεδομένων (από το Κέντρο Δεδομένων Υγείας), θα μπορούσαμε, σα χώρα, να εκμεταλλευθούμε τον όγκο δεδομένων υγείας που καθημερινά παράγονται και να δοκιμάσουμε πιλοτικές λύσεις ΤΝ/ΜΜ, με τις οποίες σταδιακά θα ενισχύσουμε τις ψηφιακές υπηρεσίες υγείας. Ενδεικτικά, αναφέρουμε τις παρακάτω περιοχές όπου θα μπορούσαν να δοκιμαστούν πιλοτικές λύσεις ΤΝ/ΜΜ στην υγεία:
– ανάλυση ιατρικών απεικονίσεων για υποβοήθηση ιατρικών διαγνώσεων (ενισχύει την ακρίβεια & ταχύτητα διάγνωσης, έχει δυνατότητα διαχείρισης όγκου απεικονιστικών εξετάσεων),
– μηχανική υποβοήθηση στη σύνθεση πορίσματος από ιατρική απεικόνιση και τη διάγνωση
– ανάλυση νοσηρότητας, επιδημιολογικής κατάστασης σε περιοχές ή ομάδες πληθυσμού – συννοσηρότητα & πολυνοσηρότητα ανά περιοχή, σε ευπαθείς ομάδες, σε ομάδες υψηλού κινδύνου, κοκ
– υποστήριξη εξατομικευμένης & εξ’ αποστάσεως ιατρικής με εξ’ αποστάσεως, προσωπική παρακολούθηση ασθενών (σε ομάδες υψηλού κινδύνου, ευπαθείς ομάδες, μετεγχειρητικούς ασθενείς, κοκ) και πρόγνωση κινδύνου, με υποστήριξη τηλε-ιατρικής (ιατρός-ιατρός, ιατρός-ασθενής, για παράδειγμα με μηχανική υποβοήθηση διάγνωσης από εξετάσεις, με υποστήριξη ψηφιακής υπηρεσίας ιατρικών συμβουλών στην πρωτοβάθμια φροντίδα, με πρόγνωση μετεγχειρητικής πορείας και χρόνου παραμονής, κοκ
– βελτιστοποίηση διαδικασιών νοσοκομείων, όπως προγραμματισμός επειγόντων, χειρουργείων, κοκ
– εκτίμηση της κατάστασης υγείας & πρόγνωση κινδύνου για ασθένεια (σε περίπτωση, για παράδειγμα, κληρονομικότητας) με ανάλυση στοιχείων από ατομικό ιατρικό φάκελο, κλινική εικόνα, εξετάσεις, (ακόμη και από) γονιδίωμα.
– …
Καθώς οι ψηφιακές υποδομές για την υγεία & η ασφάλεια τους θα βελτιώνονται, οι πρώτες πιλοτικές προσπάθειες για εφαρμογές ΤΝ στο χώρο της υγείας θα μπορούσαν να συγκεντρωθούν σε Κόμβο Έρευνας για εφαρμογές υγείας, προς όφελος του οικοσυστήματος έρευνας & ανάπτυξης εφαρμογών ΤΝ στον τομέα της υγείας, ώστε προοδευτικά κάποιες από αυτές να πάρουν το δρόμο τους προς την ενσωμάτωση στις ψηφιακές υπηρεσίες υγείας, που, παράλληλα, θα συνεχίσουν να αναπτύσσονται και εμπλουτίζονται.
Η έγκαιρη εισαγωγή & υιοθέτηση εφαρμογών ΤΝ/ΜΜ στις ψηφιακές υπηρεσίες υγείας, επιπλέον, θα επιτρέψει την ομαλή ένταξη της χρήσης της ΤΝ/ΜΜ στις εθνικές προδιαγραφές ηλεκτρονικής υγείας, και την πιστοποίηση ιατρικών εφαρμογών καθώς και στη θεσμοθέτηση του πλαισίου λειτουργίας των ψηφιακών υπηρεσιών υγείας.
Ως πρώτος άξονας δράσης στην ενότητα 9.2.2 αναφέρεται η Ενίσχυση του Συστήματος Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης της ΗΔΙΚΑ και μάλιστα σε επίπεδο βραχυπρόθεσμου ορίζοντα.
Εκτός των άλλων, θεωρούμε πως εξαιρετικής σημασίας για τη συγκεκριμένη ενότητα αλλά και γενικότερα σε επίπεδο ψηφιακών υπηρεσσιών υγείας, είναι η αναφορά στην ανάπτυξη και ενσωμάτωση του Εθνικού Καταλόγου Φαρμακευτικών Ουσιών (ΕΚΦΟ).
Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με την εμπειρία και τις διαπιστώσεις μας, ένα ουσιαστικό εμπόδιο για την ενίσχυση του συστήματος Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης είναι η απουσία του απαραίτητα ενιαίου τρόπου καταγραφής των φαρμάκων από τα συστήματα της ΗΔΙΚΑ, του ΕΟΠΥΥ, του ΕΟΦ, των Νοσοκομείων (δημοσίων και ιδιωτικών), των Επιτροπών Αξιολόγησης και Διαπραγμάτευσης, του Υπουργείου Υγείας, τα συστήματα των φαρμακείων, των γιατρών που συνταγογραφούν, καθώς και της αλυσίδας διανομής και διάθεσης των φαρμάκων. Η πληροφορία που αφορά το φάρμακο αυτό καθ’ αυτό, οι όροι χρήσης του φαρμάκου, η χρήση του αυτή κάθε αυτή, η διανομή του φαρμάκου, καθώς και τα αποτελέσματα της χρήσης συνήθως δεν καταγράφονται, ούτε καταγράφονται με ενιαίο τρόπο όταν αυτό συμβαίνει.
Η ύπαρξη ενός κεντρικού ενιαίου μητρώου, που θα καταναλώνεται (χρησιμοποιείται) από όλα το συστήματα των φορέων που αναφέραμε, θα εξασφάλιζε το ενιαίο της πληροφορίας γύρω από τη χρήση και την διάθεση των φαρμάκων.
Το πρώτο βήμα έχει ήδη γίνει και η σχετική μελέτη/ εργασία είναι αναρτημένη στην επίσημη ιστοσελίδα του Υπουργείου Υγείας (εντοπίζεται με απλή αναζήτηση του όρου ΕΚΦΟ στο μηχανισμό αναζήτησης του ιστοτόπου).
Η ενίσχυση του συστήματος Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης θα είναι σε πιο ολοκληρωμένο επίπεδο, εάν ταυτόχρονα αναπτυχθεί ο ΕΚΦΟ. Επιπλέον η ανάπτυξη του ΕΚΦΟ θα διευκολύνει την επέκταση της Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης στα Νοσοκομεία (ζητούμενο άλλη ενότητας δράσης), την ορθολογικότερη συνταγογράφηση, καθώς σαφώς και τον έλεγχο και την καταγραφή της επάρκειας στην αγορά στη βάση και του ελέγχου των παράλληλων εξαγωγών (νόμιμων και παρανόμων).
Αξίζει να σημειώσουμε ότι η πολυπλοκότητα της επέκτασης του συστήματος της Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης στα Νοσοκομεία, χωρίς την υλοποίηση του ΕΚΦΟ, είναι σε τέτοιο υψηλό βαθμό, που μπορεί να μην επιτρέψει την επέκταση του συστήματος οδηγώντας στην αποτυχία του όλου εγχειρήματος.
Η ενσωμάτωση του ΕΚΦΟ στην Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση έχει όμως και έντονα αναπτυξιακό χαρακτήρα, διότι θα προσελκύσει ένα σημαντικό αριθμό κλινικών μελετών στα Νοσοκομεία της χώρας.
Η χώρα μας θα είναι η πρώτη Ευρωπαϊκή χώρα με χρήση ενιαίου μητρώου φαρμάκων ενσωματωμένο σε όλους τους φορείς, ενόψει και της ανάγκης αναμόρφωσης της κωδικοποίησης των φαρμάκων, σε ευρωπαϊκό επίπεδο (που απαοτελεί και υποχρέωσή μας).
Το πρώτο βήμα – η μελέτη του ΕΚΦΟ – έγινε. Ας ακολουθήσει το δεύτερο και το πιο σπουδαίο, η αναφορά του σε μια εθνική στρατηγική και η υλοποίηση του.
Η χώρα θα βρεθεί στην πρωτοπορία της Ευρώπης σε ένα κλάδο που αναμένεται να αυξηθεί κατακόρυφα την δεκαετία που έρχεται.
http://www.reformed.gr
Στο 9.2.1.Στρατηγικές Κατευθύνσεις και Στόχοι διαπιστώνεται ότι στην περιφέρεια, πλην μεγάλων αστικών κέντρων, υπάρχει ελλιπής κάλυψη. Μια λύση είναι η ανάπτυξη συγκροτημάτων υγείας και ευεξίας προς προσέλκυση ασθενών άλλων χωρών λόγω ιδιαίτερα ευνοϊκών συνθηκών τόπου και κλίματος, αλλά και του υψηλού επιπέδου των Ελλήνων γιατρών και νοσηλευτών. Τούτο θα έχει υψηλές συναλλαγματικές αποδόσεις και παράλληλα θα εξυπηρετεί σε μεγάλη ακτίνα και Έλληνες πολίτες, εντασσομένων των μονάδων στο ψηφιακό δίκτυο νοσηλείας.
———————
Στο «Επέκταση του εθνικού δικτύου τηλεϊατρικής» προσθέτουμε :
Οι συνταξιούχοι συνιστούν στο σύνολό τους ευπαθείς ομάδες, άλλωστε τα 2/3 των άνω των 65 ετών, βάσει στοιχείων ΙΟΒΕ, συνοδεύονται από κάποιου είδους αναπηρία. Είναι επιβεβλημένο να εντάσσονται σε ένα ψηφιακό δίκτυο τηλεϊατρικής και Online Consultation, που θα τους δίνει τη δυνατότητα κατ’ αρχήν κατ’ οίκον ίασης, μακρυά από ενδονοσοκομειακές λοιμώξεις, αλλά και σε σοβαρές περιπτώσεις έγκαιρης διάγνωσης και μεταφοράς στην πιο κατάλληλη μονάδα. Ενδιάμεση λύση είναι η κατ’ οίκον νοσηλεία με επίσκεψη συμβεβλημένου με το ψηφιακό δίκτυο γείτονα γιατρού.
Πρόεδρος Κ. Δούκας
Γεν. Γραμματέας ΕΣΤΑΜΕΔΕ Δ. Κούγκας – ΠΕΤΟΜ-ΤΕΕ Δ. Καραπιστόλης
Ο ΑΗΦΥ αποτελεί το κύριο μέσο του πολίτη στην υγεία. Προς το παρόν, ο ΑΗΦΥ είναι πολύ υποβαθμισμένος σε πολλά πράγματα. Μερικά από αυτά είναι:
– Η διεπαφή χρήστη (UI) είναι πολύ δύσχρηστη για τον απλό χρήστη. Θα έπρεπε να γίνει όσο πιο εύχρηστη γίνεται, ειδικά για τους υπερήλικες. Θα έπρεπε να υπάρχουν και επιλογές προσβασιμότητας στα ΑμΕΑ
– Θα έπρεπε να γίνουν πιο κατανοητές οι επιλογές για ραντεβού. Παραδείγματος χάριν, θα μπορούσαν να γίνουν ερωτήσεις για τι τύπο ραντεβού θέλει, πού κ.α., πάντα με κατανοητό σχεδιασμό. («Τι τύπο ραντεβού θέλετε να κλείσετε;», «Ποιά είναι η διεύθυνση σας;», «Τι ώρα θέλετε να κλείσετε;», «Ποιά ειδικότητα θέλετε;», «Ποιό ιατρό θέλετε;»)
– Η άυλη συνταγογράφηση είναι τεράστια επιτυχία του Υπουργείου. Βοήθησε πολλούς πολίτες στην υγεία. Αλλά θα μπορούσε κάθε συνταγή που γράφει ο ιατρός να στέλνεται στο κινητό του ασθενή. Και όχι μόνο, οι συνταγές, αλλά και τα παραπεμπτικά και άλλα. Θα είναι καλή ιδέα να τα βάλουμε με γραμμωτό κώδικα ή σε μορφή .pkpass, όπως στα αεροπορικά εισιτήρια. Έτσι θα λιγοστεύουν οι ουρές και θα επιτυγχάνεται η ταχύτατη εξυπηρέτηση του ασθενούς.
– Ενσωματώστε τον στα κινητά τηλέφωνα. Επειδή οι περισσότεροι έχουν κινητά τηλέφωνα ή τάμπλετ, θα πρέπει να γίνει φιλικός στα κινητά. Ή κάνετε τον πιο φιλικό στον ιστότοπο, ή προσθέστε τον στην εφαρμογή του gov.gr στα κινητά.
– Είναι σημαντικό να συμπεριλαμβάνονται πληροφορίες υγείας του ασθενούς. Αυτό είναι επικίνδυνο βέβαια, γιατί μετά θα υπήρχαν προβλήματα με τα προσωπικά δεδομένα. Αλλά τουλάχιστον θα έπρεπε να συμπεριλαμβάνουν τις αλλεργίες.
– Είναι αυτονόητο να υπάρχει 2FA
ΑΗΦΥ
Ο κατακερματισμός των πληροφοριακών συστημάτων στις νοσηλευτικές μονάδες μπορεί να ήταν βολικός για τις ανάγκες των προηγούμενων δεκαετιών αλλά είναι πλέον παρωχημένος. Δεν υπάρχει κανένας λόγος ένας ασθενής να έχει πολλαπλά μητρώα και καρτέλες, ένα (και κάποιες φορές περισσότερα) σε κάθε νοσοκομείο που επισκέπτεται. Ο ΑΗΦΥ δεν αρκεί να είναι ένα αποθετήριο εξιτηρίων και εργαστηριακών εξετάσεων, θα πρέπει να γίνει το κύριο σύστημα διαχείρισης πληροφοριών υγείας για τους πολίτες, μία και μόνη πηγή πληροφόρησης από όπου θα ξεκινούν και θα καταλήγουν όλες οι πληροφορίες για την υγεία των πολιτών. APIs θα πρέπει να φροντίζουν για το διαμοιρασμό της πληροφορίας και με αυτό τον τρόπο:
1. Η πληροφορία για κάθε ασθενή θα είναι ίδια παντού
2. Οι νοσηλευτικές μονάδες θα απαγκιστρωθούν από την ομηρία των ηλεκτρονικών ιατρικών φακέλων που διαθέτουν λόγω κόστους μετάβασης δεδομένων
3. Θα αναζωπυρωθεί η αγορά ιατρικού λογισμικού εφόσον η μετάβαση ή η προμήθεια νέου θα είναι πλέον θέμα μόνο τελικής εφαρμογής, ούτε βάσεις δεδομένων ούτε βαριές υποδομές
4. Τεράστιο όφελος από τη συνένωση της ιατρικής πληροφορίας ιδιωτών και δημόσιων επαγγελματιών υγείας
5. Ώθηση στην οικονομία από τη δημιουργία εξατομικευμένου λογισμικού
6. Συγκεντρωτικά νοσολογικά στοιχεία σε πραγματικό χρόνο
7. Τεράστια οικονομία εργατοωρών του προσωπικού που ασχολείται με τη συντήρηση των υπαρχόντων συστημάτων και τη συλλογή, υποβολή και επεξεργασία των στατιστικών στοιχείων
Ο ΑΗΦΥ πρέπει να γίνει ο datahost της υγείας με όλη τη σημασία του όρου και όχι να υποβαθμιστεί σε ένα απλό αποθετήριο εγγράφων, μη επεξεργάσιμο, μη λειτουργικό και τελικά γραφειοκρατικό.
Ψηφιακές υποδομές στα νοσοκομεία
Η Ανάπτυξη Ιατρικών Πληροφοριακών Συστημάτων είναι θέμα πολύ γενικό και αόριστο. Ανάπτυξη γίνεται από ιδιωτικές εταιρείες του χώρου της υγείας και τα περισσότερα νοσοκομεία ήδη διαθέτουν κάποιο τέτοιο σύστημα. Ο όρος «χωρίς οριζόντιες μονοπωλιακές δράσεις» θα πρέπει να σημαίνει ότι θα δοθεί η δυνατότητα προκήρυξης διαγωνισμών προμήθειας ιατρικού λογισμικού, αντικαθιστώντας το υπάρχων; Αυτό μπορεί να γίνει και τώρα και γινόταν από πάντα, οι δυσκολίες σε τέτοιες δράσεις είναι η μεταφορά των δεδομένων, η έλλειψη πιστώσεων, η (επαρκής λόγω ίδιας οικογένειας λογισμικού) επίτευξη διαλειτουργικότητας με τις οικονομικές και εργαστηριακές εφαρμογές. Αυτό που θα αλλάξει το σκηνικό είναι ένα σχέδιο με κεντρικό datahost και περιφερειακές client εφαρμογές μέσω api όπως περιέγραψα πιο πάνω. Απαραίτητη σήμανση πρέπει να δοθεί στις δικτυακές υποδομές με 2 τουλάχιστον οπτικές 1Gb εξωτερικές γραμμές, 4x το προσωπικό κάθε νοσοκομείου συνολικές γραμμές ethernet, οπτικά switches, ασύρματο δίκτυο (1 ap ανά 3 κλίνες ανάλογα με την κτιριακή διαμόρφωση). Για την αξιοποίηση των φορητών συσκευών θα πρέπει εκτός από τη δικτυακή υποδομή να εξασφαλιστεί και το responsiveness σε αυτές των ιατρικών εφαρμογών.
Σχετικά με την κυβερνοασφάλεια πρέπει να γίνει ειδική αναφορά που να περιλαμβάνει τις υποδομές που θα χρειαστούν, τις πολιτικές που θα ακολουθηθούν και την εκπαίδευση του προσωπικού. Σε αυτό το σημείο δεν πρέπει να περάσει απαρατήρητο το γεγονός ότι πολλά νοσοκομεία δεν έχουν κάνει τίποτα για τη συμμόρφωσή τους με το ΓΚΠΔ από το 2018! Θα ήταν σκόπιμο να ενταχθεί στους στόχους και αυτό.
Σχετικά με τη στελέχωση των υπηρεσιών πληροφορικής, έχει υποβληθεί στο υπουργείο Υγείας από το 2018 σχέδιο για τη στελέχωση και τη δομή, δεν πρέπει όμως να αγνοεί το Υπουργείο ότι το θέμα είναι αλληλένδετο με την αναμόρφωση των οργανισμών των Νοσοκομείων και με τα κίνητρα παραμονής. Των οργανισμών που προβλέπουν ελάχιστες οργανικές θέσεις πληροφορικής σε σχέση με τα μεγέθη των νοσοκομείων και την ψηφιοποίηση των υπηρεσιών και κίνητρα παραμονής αν δεν θέλουμε να παραμείνουν στα νοσοκομεία μόνο οι πληροφορικοί που δεν μπορούν να φύγουν, με ό,τι σημαίνει αυτό σε επιστημονικό δυναμικό που διαρρέει σε άλλα υπουργεία και φορείς. Πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι ψηφιακή υγεία χωρίς πληροφορικούς δεν γίνεται και αυτοί που πιστεύουν ότι πληροφορικός=ηλεκτρολόγος (δλδ καλώδια, πρίζες και συσκευές, όποιον φέρω θα μου τα φτιάξει) ζουν στη δεκαετία του ’80. Αν το Υπουργείο πιστεύει ότι χωρίς εμάς (τους πληροφορικούς) οι υπηρεσίες του θα λειτουργήσουν καλύτερα, ας άρει τους περιορισμούς της κινητικότητας (ελάχιστη κάλυψη οργανικών θέσεων 60%), ας βγάλει μια εθελούσια έξοδο να απαλλαχθεί από το βάρος μας. Αν πάλι μας θεωρεί εργαλείο ας μας χρησιμοποιήσει σαν τέτοιο δίνοντας το ανάλογο βάρος στην αξία μας και τη δουλειά μας.
Κάποιες δράσεις που θα μπορούσαν να ενταχθούν στον ψηφιακό μετασχηματισμό είναι η δημιουργία:
~μητρώου γιατρών και νοσηλευτών κατά ENSCO προκειμένου να γνωρίζουν τις ανάγκες όλου του κλάδου υγείας, προκειμένου να πετύχει καλύτερα ο προγραμματισμός ανθρώπινου δυναμικού.
~μητρώο μηχανημάτων ανά νοσοκομείο διαθέσιμων, αλλά και μηχανημάτων πού λείπουν από κάθε νοσοκομείο και πρέπει όταν βρεθούν οι πόροι να καλυφθούν.
~μητρώο κλινών, ΜΑΘ και ΜΕΘ ανά νοσοκομείο για την κάλυψη τοπικών αναγκών.
~μητρώο πρωτοβάθμιων ιατρείων ΠΕΔΥ προκειμένου να γνωρίζει κάθε δήμος ή νησί τι ανάγκες χρειάζεται
ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΜΕΤΑΜΟΣΧΕΥΣΗς ΜΥΕΛΟΥ ΤΩΝ ΟΣΤΩΝ
θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας δύο ιδέες που μπορούν να εξοικονομήσουν πόρους και να προωθήσουν την ανάπτυξη της χώρας.
1) για την βελτίωση της διαδικασίας μεταμόσχευσης μυελού των οστών
(ως μοναδική θεραπεία για λευχαιμίες, λεμφώματα και άλλες αιματολογικές ασθένειες) και της ζωής των μεταμοσχευμένων ασθενών, ως απόρροια της ατυχούς εμπειρίας μας, από την εμπλοκή μας με τις διαδικασίες αυτές, σας αναφέρουμε τα εξής:
Σχετικά με τα μοσχεύματα:
Το κάθε μόσχευμα κοστίζει στα ασφαλιστικά ταμεία από 16000€ έως και 65000€ ανάλογα από πού είναι ο δότης και πόσο χρόνο χρειάζεται για να βρεθεί στην παγκόσμια τράπεζα μοσχευμάτων μέσω ΕΟΜ.
Οι δωρητές μυελού των οστών (Δότες) πρέπει να είναι άτομα υγιέστατα, ειδάλλως δεν επιτρέπεται να δωρίσουν μυελό των οστών, διότι θα κινδυνέψει άμεσα η ζωή του προς μεταμόσχευση ασθενή. Η υπαγωγή των δοτών μυελού στην αρμοδιότητα του ΕΟΜ, εκτός του ότι μας εμπλέκει σε μεγάλη γραφειοκρατία συντηρεί μία λανθασμένη νοοτροπία παραπληροφόρησης, που θέλει όλους τους δότες να είναι «νεκροί ή να είναι στην ίδια μοίρα με τους πχ δότες νεφρού, καρδιάς κλπ» .
Θεωρώ ότι πρέπει να γίνει προσπάθεια αυτονόμησης των δοτών μυελού των οστών από την αρμοδιότητα του ΕΟΜ και υπαγωγή τους στις μονάδες αιμοδοσίας των νοσοκομείων, οπού και βρίσκεται η πηγή των μοσχευμάτων. Στις μονάδες αιμοδοσίας μπορεί να γίνεται η ΗLA ταυτοποίηση του αιμοδότη με την συναίνεσή του (ένα ακόμη κουτάκι στο έγγραφο συναίνεσης που υπογράφουν) , έτσι ώστε να γνωρίζει και την ταυτότητα ιστοσυμβατότητάς του ,όπως γνωρίζει ότι είναι πχ Ο+ (μηδέν θετικός) στην ομάδα αίματος του.
η ΗLA ταυτοποίηση είναι μια εύκολη και γρήγορη εξέταση που γίνεται στο αίμα που έτσι κι αλλιώς έχει δώσει ο αιμοδότης.
Η πιθανότητα να δοθεί θετική απάντηση από τον αιμοδότη για την προσφορά μοσχευμάτων, είναι μεγαλύτερη αφού απευθυνόμαστε σε ήδη συνειδητοποιημένους αιμοδότες και οργανωμένους συλλόγους αιμοδοτών που μπορούν να δράσουν και αυτόνομα, ελαφρύνοντας την γραφειοκρατία του ΕΟΜ, και επιταχύνοντας την διαδικασία εύρεσης μοσχευμάτων προς όφελος όλων (οικονομικό και κυρίως στην ζωή και υγεία των ασθενών)
Με αυτό τον τρόπο μπορεί να δημιουργηθεί μία τράπεζά πληροφοριών (βάση δεδομένων) ιστοσυμβατότητας υποψηφίων δοτών μυελού των οστών, που θα μπορεί εύκολα και γρήγορα να διαχειρίζεται την πληροφορία, όταν εμφανιστεί ο ασθενής που έχει ανάγκη μεταμόσχευσης και από εκεί και πέρα να ερωτάται ο υποψήφιος αν δέχεται να γίνει δωρητής.
Με αυτόν τον τρόπο:
– εξοικονομείται χρόνος αναμονής που είναι κρίσιμος για την υγεία και την ζωή ειδικά σε οξείες περιπτώσεις,
-αυξάνεται η πιθανότητα εύρεσης μοσχεύματος μιας και απευθυνόμαστε σε όμοιες φυλετικές ομάδες που έχει αποδειχθεί από μελέτες ότι δίνουν περισσοτέρους δότες από ότι άλλες ομάδες (πχ ασιάτες, άραβες κλπ)
-η πληροφορία της ταυτοποίησης ιστοσυμβατότητας παραμένει στην βάση δεδομένων, και επανελέγχεται σε κάθε περίπτωση που υπάρχει ανάγκη μεταμόσχευσης μυελού των οστών.
Σχετικά με ΚΕΠΑ:
– Εξαιτίας της φύσεως των αιματολογικών ασθενειών και των ασθενειών των μεταμοσχευμένων μυελού των οστών , η εξέταση της ιατρικής κατάστασης του ασθενούς, γίνεται από τα ΚΕΠΑ, μόνο και αποκλειστικά βάσει των στοιχείων του αιματολογικού ιατρικού φακέλου. Η φυσική παρουσία του ασθενή είναι περιττή και σε πολλές περιπτώσεις επικίνδυνη για την υγεία του (λόγω της πολυκοσμίας που επικρατεί στις επιτροπές του ΙΚΑ, και της αντίστοιχης χαμηλής ανοσοποιητικής κατάστασης του ασθενούς).
Η αρμοδιότητα για την πιστοποίηση της αναπηρίας και το ποσοστό της θα έπρεπε να ανατίθεται στον θεράποντα ιατρό ο οποίος είναι ο πλέον ειδικός και ικανός να εκδώσει πιστοποιητικό της κάθε ασθένειας και της θεραπείας αυτής, μιας και αυτός διέγνωσε το μείζων (την ασθένεια) μπορεί να πιστοποιήσει και το έλασσον (το ποσοστό της αναπηρίας), σε πολύ πιο αξιόπιστο βαθμό, και σε κάθε στάδιο εξέλιξης της νόσου (μιας και αυτός παρακολουθεί την πορεία του ασθενή), σε σύγκριση με τους ιατρούς της κάθε τυχαίας Επιτροπής ΚΕΠΑ που συνήθως είναι άλλης ειδικότητας, δεν γνωρίζουν την κάθε περίπτωση και βασίζονται στο πιστοποιητικό που έχει εκδώσει ο θεράπον ιατρός. Έτσι :
-θα εξοικονομείται χρόνος και χρήμα από Επιτροπές ΚΕΠΑ (οδοιπορικά-εκτός έδρας κ.λ.π) οι οποίες θα μπορούν να κάνουν μόνο ελεγκτικό έργο (το οποίο είναι και εύκολο και μη διαβλητό μιας και η μεταμόσχευση μυελού των οστών είναι μία ιατρική διαδικασία χρονοβόρα και δύσκολη), εύκολα στους τόπους πιστοποίησης της αναπηρίας (στην μονάδα που παρακολουθείται ο ασθενής), μιας και θα πηγαίνει η Επιτροπή στον ασθενή και στον Ιατρό που πιστοποιεί την αναπηρία (όχι το αντίστροφο), αποφεύγοντας έτσι και το κοινωνικά απαράδεκτο φαινόμενο να μαζεύονται δεκάδες ανάπηροι και να περιμένουν την «ιερά επιτροπή» να τους δεχθεί…
-τα ποσά πού εξοικονομούνται από την συγκεκριμένη σπατάλη, θα μπορούν να δοθούν ως κοινωνικές παροχές στους μεταμοσχευμένους, για την βελτίωση των ιατρικών υπηρεσιών ή την καλύτερη μισθοδοσία των ιατρών, ή της φαρμακευτικής δαπάνης των ασθενών, ή απλά ως κέρδος στο προϋπολογισμό του υπουργείου.
-οι ασθενείς υποψήφιοι προς αναγνώριση αναπηρίας, θα γλιτώνουν την αναμονή, την γραφειοκρατία και την διαφθορά που αυτή τρέφει, μιας και η διαδικασία πιστοποίησης αναπηρίας με τον τρόπο που προτείνουμε, λαμβάνει χώρα αυτόματα με την έξοδο του ασθενούς από το νοσοκομείο.