Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης

Σημαντική προτεραιότητα της νέας ψηφιακής στρατηγικής είναι ο μετασχηματισμός των πόλεων και των κοινοτήτων σε έξυπνες και βιώσιμες πόλεις και κοινότητες, στις οποίες οι πολίτες θα απολαμβάνουν να ζουν και να εργάζονται. Στόχος μας είναι κάθε κοινότητα να μπορεί να επωφεληθεί από τα οικονομικά και κοινωνικά πλεονεκτήματα του ψηφιακού μετασχηματισμού, χωρίς κανείς να μείνει στο περιθώριο. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, πρόκειται να πραγματοποιηθούν σημαντικές δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις στις ψηφιακές υπηρεσίες, τεχνολογίες, υποδομές και δεξιότητες. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός θα βοηθήσει τις πόλεις και τις κοινότητές μας στην επίτευξη των κλιματικών στόχων τους και στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματός τους, ενώ, παράλληλα, θα ενθαρρύνει τη συμμετοχή των πολιτών και θα συμβάλλει στην ευημερία των επιχειρήσεων κάθε είδους, συμπεριλαμβανομένων των ΜΜΕ και των νεοφυών επιχειρήσεων.

Η υλοποίηση και υποστήριξη από κοινού συμφωνημένων ψηφιακών λύσεων μεταξύ των περιφερειών, των πόλεων και των κοινοτήτων της χώρας θα συμβάλλει στη γεφύρωση του ψηφιακού χάσματος και θα αμβλύνει τις όποιες ανισότητες, με στόχο την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής σε εθνικό επίπεδο. Παράλληλα, οι ψηφιακές λύσεις που υποστηρίζονται από τοπικά παραγόμενα δεδομένα είναι ουσιαστικής σημασίας για την παροχή πιο τεκμηριωμένων, καινοτόμων και υψηλής ποιότητας υπηρεσιών στους πολίτες και στις επιχειρήσεις. Στις λύσεις αυτές συγκαταλέγονται η έξυπνη αστική κινητικότητα και διαχείριση στάθμευσης, η ενεργειακή απόδοση, οι βιώσιμες λύσεις στέγασης, οι ψηφιακές δημοτικέςυπηρεσίες και η πολιτοκεντρική διακυβέρνηση. Για να εμπιστευτούν οι πολίτες τα συστήματα αυτά, απαιτείται υπεύθυνη χρήση των δεδομένων στις ψηφιακές πλατφόρμες και διασφάλιση της ποιότητας, της ασφάλειας και της εμπιστευτικότητας τους.

Με σεβασμό στον αυτοδιοικητικό χαρακτήρα της διοίκησης των πόλεων και των περιφερειών της Ελλάδας, η στρατηγική του ψηφιακού μετασχηματισμού στοχεύει στο να αποδώσει ψηφιακά οριζόντια εργαλεία σε όλους τους οργανισμούς τοπικής αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ), αφήνοντας όμως το περιθώριο σε κάθε περιφέρεια ή πόλη ή κοινότητα να επιλέξει εκείνη την ειδική ψηφιακή στρατηγική που εξυπηρετεί περισσότερο τις τοπικές ανάγκες.

Σε αυτή την κατεύθυνση, προβλέπεται η σύνταξη ενός πρότυπου μορφότυπου ψηφιακής στρατηγικής για τις πόλεις και τις κοινότητες, όπου σε συνεργασία με τους εκπροσώπους της Τοπικής Αυτοδιοίκησης θα αποδίδεται σε κάθε δήμο η απαραίτητη εργαλειοθήκη και οι αναγκαίες κατευθύνσεις για να συντάξει το δικό του σχέδιο ψηφιακού μετασχηματισμού εξειδικευμένο στις τοπικές προκλήσεις αλλά και ενταγμένο ταυτόχρονα στις βασικές αρχές της νέας ψηφιακής στρατηγικής.

Με αυτόν τον τρόπο οι δήμοι και εν γένει οι οργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης θα αποκτήσουν ένα εργαλείο ωρίμανσης έργων και πρωτοβουλιών ψηφιακού μετασχηματισμού που θα μπορούν να χρηματοδοτηθούν από ευρωπαϊκά συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα, εθνικούς πόρους ή εξειδικευμένα πλαίσια χρηματοδότησης όπως π.χ. το πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης».

Σε αυτό το πλαίσιο, το σχέδιο δράσης για την υλοποίηση του ψηφιακού μετασχηματισμού περιλαμβάνει την υλοποίηση έργων όπως ο εμπλουτισμός των παρεχομένων υπηρεσιών από δήμους και περιφέρειες προς τους πολίτες, η ενίσχυση των συστημάτων πληροφορικής στο εσωτερικό των δήμων και περιφερειών, η χρήση τεχνολογιών του Διαδικτύου των Πραγμάτων στο δημόσιο χώρο, η παροχή ψηφιακών λύσεων για την έξυπνη στάθμευση, τη διαχείριση των απορριμμάτων και το δημόσιο φωτισμό, αλλά και η ενίσχυση της σχέσης δημότη-δήμου μέσα από εφαρμογές κινητών τηλεφώνων. Παράλληλα, προωθούνται δράσεις για την εξασφάλιση της μέγιστης συμμετοχής πολιτών, επιχειρήσεων και οργανισμών της κοινωνίας των πολιτών ως συνδιαμορφωτών – μέσα από δομημένες διαδικασίες– της μελλοντικής εικόνας των τοπικών κοινωνιών. Ενδεικτικά εργαλεία στην κατεύθυνση αυτή είναι η ανάπτυξη συστήματος ηλεκτρονικής διαβούλευσης των πολιτών στις τοπικές και περιφερειακές ενότητες, η ανάπτυξη περιφερειακών ψηφιακών κόμβων και κόμβων ανοικτών δεδομένων, που θα αφορούν σε περιφερειακές κοινότητες οι οποίες αντιμετωπίζουν όμοιες προκλήσεις.

Έξυπνες Πόλεις (Smart Cities)

Οι έξυπνες πόλεις αποτελούν έργο πλαίσιο για την ανάπτυξη ψηφιακών εφαρμογών και την εγκατάσταση έξυπνου εξοπλισμού σε δήμους της χώρας, για την αναβάθμιση της δημόσιας ζωής, τη βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών, την προστασία του περιβάλλοντος, την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και τη μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος. Η δράση στοχεύει σε ανάπτυξη και λειτουργία συστημάτων που θα βελτιώσουν τη στάθμευση και την κυκλοφορία των οχημάτων στις πολεις, την ασφάλεια των πολιτών, την καλύτερη διαχείριση των απορριμμάτων, την μέτρηση των περιβαλλοντικών παραμέτρων στον δημόσιο χώρο και την καλύτερη διαχείριση των υδάτινων πόρων.

Οι πόλεις μας, ιδιαίτερα οι μικρότερες, έχουν ανάγκη από έναν οργανωμένο και προτυποποιημένο (ανάλογα με το μέγεθος και τις ανάγκες κάθε μιας) ψηφιακό μετασχηματισμό. Κάθε πόλη έχει ιδιαιτερότητες, πλην όμως είναι αναγκαίο να υπάρχει ένας κεντρικός σχεδιασμός, ένα οριζόντιο έργο. Ανάλογα με το επίπεδο ψηφιακής ωριμότητας κάθε δήμου, θα διαφοροποιείται το μίγμα των προτεινόμενων δράσεων.

Προτεινόμενες Δράσεις/ Υποέργα:

1. Πλατφόρμα καταγραφής αιτημάτων και αμφίδρομης επικοινωνίας/παρακολούθησης αυτών. Η χρήση της βελτιώνει την συμμετοχή των πολιτών, αυξάνει την αμεσότητα και την ταχύτητα ανταπόκρισης, ενώ μπορεί να αποτελέσει ένα εργαλείο συνεχούς αξιολόγησης της ταχύτητας, της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας των δημοτικών υπηρεσιών.
2. Σύστημα Έξυπνης (Ελεγχόμενης) Στάθμευσης με αξιοποίηση του IoT για την ηλεκτρονική παρακολούθηση/αστυνόμευση, την παρακολούθηση και εξασφάλιση διαθεσιμότητας θέσεων και θέσεων ατόμων με αναπηρία, την παρακολούθηση κρίσιμων σημείων για τη μη παρεμπόδιση της κυκλοφορίας, θέσεων φορτοεκφόρτωσης, λεωφορειολωρίδων κλπ.
3. Ψηφιοποίηση των Αρχείων Αστικού Σχεδίου.
4. Σύστημα Έξυπνης Διαχείρισης Δημοτικού Στόλου Οχημάτων (fleet management) για τη βελτιστοποίηση των διαδρομών των δημοτικών οχημάτων (απορριμματοφόρων / φορτηγών / μηχανημάτων έργου κλπ), την εξοικονόμηση πόρων και την αύξηση της ποιότητας και αποδοτικότητας των ανταποδοτικών δημοτικών υπηρεσιών.
5. Σύστημα Έξυπνης Διαχείρισης Λαϊκών Αγορών με αξιοποίηση του IoT για την αυτοματοποιημένη (real-time) παρακολούθηση της παρουσίας των παραγωγών και αυτοματοποιημένη διαδικασία τιμολόγησης και ελέγχου.
6. Πλατφόρμα διαβούλευσης και ενημέρωσης των πολιτών για καλύτερη λογοδοσία, διαφάνεια και ενημέρωση. Ενιαίο & έξυπνο σύστημα αναζήτησης αποφάσεων συλλογικών οργάνων/κανονιστικών πράξεων. Πρόκειται για ένα σύστημα «Δημοτικής Διαύγειας».
7. Εκπαίδευση & Κατάρτιση των δημοτικών υπαλλήλων και των αιρετών στις νέες ψηφιακές υπηρεσίες/δεξιότητες και σε νέες τεχνολογίες και εφαρμογές. (πχ σχεδιαστικά προγράμματα για μηχανικούς, συστήματα MIS, CRM κλπ)
8. Ψηφιακή επικοινωνία (Πλατφόρμα και Διασύνδεση Εφαρμογών) με τον δήμο σε επίπεδο διακίνησης των 25 πιο δημοφιλών συναλλαγών και των 25 πιο δημοφιλών πληρωμών.
9. Σύστημα Ευφυών Μεταφορών (Intelligent Transport Systems – ITS). Προμήθεια και εγκατάσταση συστήματος και εξοπλισμού IoT, δυνατότητα για ρυθμιζόμενη κυκλική πορεία στα φανάρια κυκλοφορίας ανάλογα με το κυκλοφοριακό φορτίο, αισθητήρες, πληροφοριακές πινακίδες, δυνατότητα ενημέρωσης σε real time/notifications σε περιπτώσεις τροχαίων, απεργιών, διαδηλώσεων, καθυστερήσεων, σε πόλεις κλπ. .Αναμενόμενο αποτέλεσμα η βελτίωση της αποτελεσματικότητα της χρήσης του οδικού δημοτικού δικτύου, η ενίσχυση της ασφάλειας και η μείωση των εκπομπών – ρύπων.
10. Προμήθεια – Εγκατάσταση και λειτουργία ψηφιακών υδρομετρητών (εκτός περιοχών ευθύνης ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ): Προτείνεται η προμήθεια και η εγκατάσταση ψηφιακών υδρομετρητών σε περιοχές ευθύνης των ΔΕΥΑ ή των δήμων. Με την λειτουργία των ψηφιακών υδρομετρητών επιτυγχάνεται σημαντική εξοικονόμηση της σπατάλης των υδάτινων πόρων, σημαντική μείωση των αναγκών πρόσληψης υδρομετρητών από τις ΔΕΥΑ ή τους δήμους, καλύτερη διαχείριση των αναγκών. Από την πλευρά των πολιτών και των επιχειρήσεων υπάρχει δυνατότητα συνεχούς παρακολούθησης των δαπανών και της κατανάλωσης νερού. Η προμήθεια θα γίνει κεντρικά από την αναθέτουσα αρχή και θα γίνουν άμεσα διμερείς προγραμματικές συμβάσεις για την καταγραφή των αναγκών κάθε ΟΤΑ / ΔΕΥΑ, οι οποίοι θα είναι και οι τελικοί δικαιούχοι της πράξης.
11. Ανάπτυξη ενός ενιαίου συστήματος υπηρεσιών υποστήριξης γραφείου των Πρωτοβάθμιων Τοπικών Αρχών και των νομικών τους προσώπων.
12. Ανάπτυξη ενός ενιαίου συστήματος υπηρεσιών υποστήριξης γραφείου των Δευτεροβάθμιων Τοπικών Αρχών και των νομικών τους προσώπων.

Έξυπνες Αγροτικές Περιοχές και Χωριά (Smart Rural Areas – Smart Villages)

Σε αυτόν τον ψηφιακό μετασχηματισμό στόχος δεν είναι να επικεντρωθούμε μόνο στις πόλεις αλλά να διευρύνουμε τους ορίζοντες μας και με άλλες πρωτοβουλίες για τις «έξυπνες αγροτικές περιοχές και χωριά». Τα διαφορετικά πρότυπα και συνθήκες διαβίωσης μεταξύ πόλεων και αγροτικών περιοχών, οι διαφορετικές οικονομικές συνθήκες, οι ιδιαίτερες περιβαλλοντικές προκλήσεις, οι απομακρυσμένες γεωγραφικές τοποθεσίες, τα μοντέλα ανάπτυξης των αγροτικών περιοχών, μεταξύ άλλων, υποδηλώνουν ότι η τεχνολογική προσαρμογή και μετάβαση χωριών και αγροτικών περιοχών δεν μπορεί να βασίζεται σε απλή αναπαραγωγή των προγραμμάτων που θα εφαρμόζονται στις πόλεις. Οι προτεινόμενες παρεμβάσεις στόχο έχουν: (i) στην προώθηση της αειφόρου ανάπτυξης και της ποιότητας ζωής στην αγροτική Ελλάδα και (ii) στην αύξηση της αποτελεσματικότητας στην επίτευξη των εθνικών και ευρωπαϊκών πολιτικών στόχων (π.χ. συνοχή), με τεχνολογίες αιχμής. Τέτοια παραδείγματα περιλαμβάνουν π.χ. έξυπνη γεωργία και γεωργία ακριβείας, έξυπνη και απομακρυσμένη ιατρική περίθαλψη, δια βίου μάθησης εξ ‘ αποστάσεως, έξυπνος και βιώσιμος τουρισμός, απομακρυσμένη πολιτιστική ανάπτυξη κ.α.

Προτεινόμενες Δράσεις/ Υποέργα:

1. Προγραμματισμός των Αρδεύσεων και εκτίμηση των Αρδευτικών Αναγκών των Καλλιεργειών: Υψηλής αξιοπιστίας εκτίμηση του όγκου του νερού που απαιτείται για να εξυπηρετηθούν οι καλλιέργειες, με προγνωστικό ορίζοντα ημέρας, εβδομάδας, μήνα και εξαμήνου. Επιτρέπει τον προγραμματισμό, τη βέλτιστη διανομή και κατανομή του νερού, με τρόπο επωφελή, χωρίς αιφνιδιασμούς. Ακριβής προσδιορισμός των εξατμισοδιαπνευστικών απωλειών των καλλιεργειών όλης της περιοχής αναφοράς καθώς και τον εντοπισμό των ευαίσθητων σε νερό σταδίων ανάπτυξης των φυτών.
2. Πρόβλεψη των Αρδευτικών Αναγκών των Καλλιεργειών: Εκτίμηση των υδατικών αναγκών άρδευσης της επόμενης αρδευτικής περιόδου. Ενδυναμώνει τον στρατηγικό σχεδιασμό υπολογίζοντας τις συνολικές υδατικές αναγκες σε κλίμακα λεκάνης απορροής ποταμού, και επιτρέπει την ορθή, έγκαιρη και αξιόπιστη σχεδίαση μέτρων προσαρμογής σε αναμενόμενα επεισόδια ξηρασίας ή/και λειψυδρίας.
3. Προειδοποιήσεις ακραίων μετεωρολογικών φαινομένων: Η υψηλής ανάλυσης πρόγνωση 7 ημερών, θα ενισχύσει στην έγκαιρη ενημέρωση και προετοιμασία απέναντί σε μελλοντικά ακραία κλιματολογικά φαινόμενα δίνοντας με κατάλληλα εργαλεία τις προειδοποιήσεις στους κατοίκους μιας περιοχής.
4. Εποχιακή (6μήνου) κλιματική πρόγνωση ξηρασίας: Η πρόβλεψη της ξηρασίας στοχεύει στη μείωση της τρωτότητας μιας περιοχής, στις επιπτώσεις του φαινομένου. Ενισχύει τον προληπτικό σχεδιασμό της διαχείρισης της ξηρασίας με απώτερο στόχο την ενίσχυση της ετοιμότητας και ανθεκτικότητας των φορέων απέναντι στο φαινόμενο.
5. Σύστημα πρόγνωσης – χαρτογράφησης πλημμυρών: Εκτίμηση των υδατικών αναγκών άρδευσης της επόμενης αρδευτικής περιόδου αποτελεί πολύτιμο εργαλείο στρατηγικού σχεδιασμού τόσο για την κάλυψη των συνολικών υδατικών αναγκών σε κλίμακα λεκάνης απορροής ποταμού, όσο και για την ορθή, έγκαιρη και αξιόπιστη σχεδίαση μέτρων προσαρμογής σε αναμενόμενα επεισόδια ξηρασίας ή/και λειψυδρίας.
6. Παρακολούθηση ανάπτυξης καλλιέργειας, προειδοποιήσεις για ευνοϊκές συνθήκες ανάπτυξης εχθρών και ασθενειών, χάρτες επικινδυνότητας: Η υπηρεσία δίνει τα κατάλληλα εργαλεία για το μέγιστο δυνατό απομακρυσμένο έλεγχο της ανάπτυξης της καλλιέργειας, των πιθανών προσβολών από εχθρούς και ασθένειες και την έγκαιρη αντιμετώπισή τους, ώστε να περιορίζονται στο ελάχιστο οι απώλειες σε παραγωγικότητα, με παράλληλη μείωση του κόστους παραγωγής.
7. Πλατφόρμα μείωσης των αποβλήτων τροφίμων: Εργαλεία αναζήτησης τροφίμων σε τιμή ευκαιρίας τροφίμων που πιθανότατα να καταλήξουν σε απόβλητα εάν δεν πωληθούν άμεσα. Συμμετοχή και προώθηση τροφίμων από εστιατόρια, φούρνους, ζαχαροπλαστεία, σούπερ μάρκετ και μανάβικα που δραστηριοποιούνται στο Δήμο.
8. Πλατφόρμα δεύτερης ευκαιρίας αντικειμένων: Ο πολίτης καταχωρεί τη διαθεσιμότητα αντικειμένων που δε χρειάζεται και τα οποία θέλει να χαρίσει ή/και πουλήσει. Ο πολίτης παρακολουθεί και επιλέγει τη διαθεσιμότητα άλλων χρησιμοποιημένων αντικειμένων προς διάθεση ή πώληση.
9. Πίνακας ελέγχου (Dashboard) για την εποπτεία των δραστηριοτήτων κυκλικής οικονομίας και των δεικτών: Παρακολούθηση προόδου υλοποίησης ΤΣΔΑ & δεικτών μετάβασης στην κυκλική οικονομία.

Πίνακας 25: Έργα σχετικά με τον ψηφιακό μετασχηματισμό πόλεων και κοινοτήτων

Πηγή: Ιδία επεξεργασία