7.3.1.Προκλήσεις
Οι ψηφιακές τεχνολογίες αλλάζουν ριζικά το σύνολο των κλάδων της οικονομίας. Η εφαρμογή και η υιοθέτηση ψηφιακών τεχνολογιών καθώς και η αξιοποίηση των ψηφιακών δεξιοτήτων δεν αποτελούν πλέον προαιρετική δράση για τις επιχειρήσεις αλλά βασικό παράγοντα επιβίωσης. Αναγνωρίζοντας τη σπουδαιότητα της ψηφιοποίησης της οικονομίας και το ρόλο αυτής ως μοχλό ανάπτυξης και ευημερίας των ευρωπαϊκών χωρών, η Ε.Ε., το 2016, ανέπτυξε τη στρατηγική για την ψηφιοποίηση της Ευρωπαϊκής Βιομηχανίας (Digitizing European Industry-DEI Strategy)[1] [1], η οποία αποσκοπεί στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Ε.Ε. στις ψηφιακές τεχνολογίες και στη διασφάλιση ότι όλοι οι ευρωπαϊκοί οικονομικοί κλάδοι θα έχουν τη δυνατότητα να επωφεληθούν πλήρως από τις ψηφιακές καινοτομίες. Στο πλαίσιο της στρατηγικής για την ψηφιοποίηση της Ευρωπαϊκής Βιομηχανίας, δημιουργήθηκε επίσης ο δείκτης Digital Transformation Scorecard[2] [2], συμπληρωματικός του δείκτη DESI, ο οποίος εμβαθύνει στην ψηφιακή ωριμότητα των οικονομιών των κρατών-μελών της Ε.Ε.
Τόσο στο Δείκτη Ψηφιακής Οικονομίας & Κοινωνίας – DESI όσο και στο δείκτη Digital Transformation Scorecard, η Ελλάδα υπολείπεται των Ευρωπαίων εταίρων της, στους περισσότερους τομείς που σχετίζονται με την ψηφιοποίηση και την ψηφιακή εκπαίδευση του εργατικού δυναμικού, ενώ είναι σχετικά ψηλά στους επί μέρους δείκτες που αφορούν τις επιχειρήσεις. Η σταδιακή αύξηση της ψηφιακής τους ωριμότητας και η μείωση της απόστασης τους από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο αποτελεί ενθαρρυντικό στοιχείο και ενδεχόμενα υποδηλώνει ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις έχουν ήδη ξεκινήσει τον ψηφιακό μετασχηματισμό τους.
Οι ελληνικές επιχειρήσεις σήμερα χρησιμοποιούν σε μεγάλο βαθμό πληροφοριακά συστήματα υποστήριξης των επιχειρησιακών διαδικασιών τους, καθώς και υποστήριξης πελατών και εφοδιαστικής αλυσίδας. Παράλληλα, στις λειτουργίες προώθησης έχουν αρχίσει να αξιοποιούνται διαδικτυακά μέσα προβολής, όπως η διαφήμιση σε μηχανές αναζήτησης στο διαδίκτυο καθώς και σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. Η διαδικτυακή παρουσία των εγχώριων μικρομεσαίων επιχειρήσεων σταδιακά βελτιώνεται αξιοποιώντας ολοένα και περισσότερο τις εφαρμογες σε φορητές συσκευές ενώ παράλληλα βελτιώνεται η ασφάλεια του ηλεκτρονικού εμπορίου. Σε ό,τι αφορά τις υποδομές ήδη οι επιχειρήσεις μεταφέρουν μέρος των δεδομένων τους σε υπηρεσίες υπολογιστικού νέφους, ενώ παράλληλα αυξάνεται η προτίμηση σε μοντέλα λειτουργίας επιχειρησιακών πληροφοριακών συστημάτων που παρέχονται ως υπηρεσία. Στο επίπεδο εξυπηρέτησης επίσης σημειώνεται πρόοδος σε τομείς όπως η ολοκληρωμένη παροχή υπηρεσιών, η διεκπεραίωση συναλλαγών και η υποστήριξη πελατών μέσω διαδικτύου. Ηδη, η ηλεκτρονική τραπεζική εμπλουτίζεται με επιπλέον υπηρεσίες ενώ παράλληλα η αγορά ήδη αξιοποιεί με ολοένα και αυξανόμενο ρυθμό, υπηρεσίες ηλεκτρονικής τιμολόγησης, πρακτική που αναμένεται να γενικευθεί σε συνδυασμό με την ηλεκτρονική τήρηση βιβλίων. Όσον αφορά τις δράσεις αυτοματοποίησης παραγωγής, χρήσης τεχνολογιών Βιομηχανίας 4.0 (π.χ Big data analytics, Ιnternet of Τhings – IoT, Simulation and modelling, Cybersecurity, προγνωστική συντήρηση κ.λπ.), παρατηρείται ότι οι μεγαλύτερες βιομηχανικές επιχειρήσεις έχουν ήδη ξεκινήσει σοβαρές επενδύσεις ενώ οι ΜΜΕ, ανεξαρτήτως τομέα φαίνεται να υστερούν και έχουν ανάγκη εξειδικευμένης υποστήριξης.
7.3.2. Κατευθύνσεις και Στόχοι
Ο βαθμός και ο ρυθμός του ψηφιακού μετασχηματισμού προς τις ανωτέρω κατευθύνσεις δεν είναι γνωστός, ενώ είναι βέβαιο πως πραγματοποιείται με διαφορετικό ρυθμό ανά τομέα δραστηριότητας και ανά οργανισμό. Το γεγονός ότι ως ρυθμός δεν είναι μετρήσιμος είναι ένα από τα ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν και αυτό θα γίνει με την εισαγωγή του συστήματος μέτρησης «Digitometer», που αναπτύσσεται στις επόμενες παραγράφους.
Ενίσχυση συστημάτων και ψηφιακών υπηρεσιών σε σχέση με τον εξαγωγικό προσανατολισμό των επιχειρήσεων
Κομβικής σημασίας είναι η ενίσχυση συστημάτων και ηλεκτρονικών υπηρεσιών που μπορούν να ενισχύουν τον εξαγωγικό προσανατολισμό των επιχειρήσεων σε δύο επίπεδα:
Το πρώτο επίπεδο αφορά σε δράσεις που ολοκληρώνουν επιχειρησιακές διαδικασίες που απαιτούνται για την πραγματοποίηση εξαγωγών και εισαγωγών όπως το Single Window, το Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα μιας στάσης για την ηλεκτρονική διεκπεραίωση όλων των διαδικασιών εξαγωγών και εισαγωγών.
Το δεύτερο επίπεδο αφορά την αύξηση της αναγνωρισιμότητας και της εμπιστοσύνης στις πλατφόρμες και τους δικτυακούς τόπους του ελληνικού ψηφιακού επιχειρείν σε ό,τι αφορά διασυνοριακές συναλλαγές και υπηρεσίες καθώς και στην αξιοποίηση των δυνατοτήτων που παρέχονται στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής στρατηγικής για Ενιαία Ψηφιακή Αγορά (Digital Single Market) για την ενίσχυση της παροχής υπηρεσιών και την πώληση αγαθών με υποστήριξη ψηφιακών μέσων στην Ευρώπη. Η δημιουργία εμπιστοσύνης αποτελεί πρωταρχικό στόχο και θα πρέπει να οικοδομείται και να επαληθεύεται στους δικτυακούς τόπους και τις πλατφόρμες παροχής υπηρεσιών και πώλησης αγαθών των ελληνικών επιχειρήσεων. Πιο συγκεκριμένα, μετά τη διαπίστωση της Ε.Ε. ότι το 2015 μόνο το 9% των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων παρείχαν υπηρεσίες ή πωλούσαν διασυνοριακά, σειρά από μέτρα προτάθηκαν, τα οποία αποτελούν και προτεραιότητες της Ελλάδας σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τη βελτίωση της κατάστασης όπως: η μείωση του αδικαιολόγητου διασυνοριακού μεταφορικού κόστους, ο εκσυγχρονισμός των ψηφιακών συμβάσεων, η κατάργηση του αδικαιολόγητου γεωγραφικού αποκλεισμού, η ρύθμιση της πρόσβασης σε υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων, η απλούστευση των κανόνων ΦΠΑ, καθώς και τεχνικά μέτρα για την κυβερνοασφάλεια και την προστασία της ιδιωτικότητας, όπως και διαδικασίες για την ορθή, εύληπτη και φιλική ενημέρωση των συναλλασσόμενων θα πρέπει να παρέχονται, με στόχο τη διευκόλυνση διασυνοριακών συναλλαγών.
Διάδοση βέλτιστων πρακτικών για την ενίσχυση της διαδικτυακής παρουσίας των ελληνικών επιχειρήσεων
Η χαμηλή, σε ένταση και ποιότητα, διαδικτυακή παρουσία των επιχειρήσεων ορισμένων τομέων της Ελληνικής οικονομίας, δίνει χώρο στην κυριαρχική παρουσία και ανάπτυξη των ανταγωνιστικών διεθνών διαδικτυακών πλατφορμών για την προώθηση και την πώληση υπηρεσιών ή προϊόντων διασυνοριακά. Στο πλαίσιο των ανωτέρω, είναι σκόπιμη η ανάπτυξη πρωτοβουλίας σε εθνικό επίπεδο με σκοπό τη διατύπωση βέλτιστων πρακτικών και τη διάδοσή τους σε επιχειρήσεις και παρόχους λύσεων ώστε να βελτιωθεί σημαντικά το επίπεδο διαδικτυακής παρουσίας των ελληνικών επιχειρήσεων, η αύξηση της εμπιστοσύνης στον ελληνικό τομέα διαδικτύου (.gr) καθώς και η αξιοποίηση όλων των δυνατοτήτων που παρέχονται από την Ευρωπαϊκή Ενιαία Ψηφιακή Αγορά.
Δημιουργία νέων οικοσυστημάτων και επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού της οικονομίας
Βαδίζοντας διεθνώς με επιταχυνόμενους ρυθμούς προς την 4η βιομηχανική επανάσταση, οι ελληνικές επιχειρήσεις πρέπει να αναζητούν πρόσβαση σε πολύτιμους πόρους για να υλοποιήσουν επιχειρησιακά μοντέλα που θα τους εξασφαλίσουν τη βιωσιμότητα στο ανταγωνιστικό περιβάλλον που διαμορφώνεται. Οι επιχειρηματικοί κολοσσοί έχουν ήδη το προβάδισμα σε ό,τι αφορά στην πρόσβαση σε ανθρώπινο δυναμικό υψηλής εξειδίκευσης καθώς και σε τεχνολογίες και λύσεις που μπορούν να αντλήσουν από το διεθνές περιβάλλον δραστηριοποίησής τους, ενώ σε πολλές περιπτώσεις βρίσκονται σε ιδιαίτερα προνομιακή θέση λόγω της άμεσης πρόσβασής τους σε προσωπικές συσκευές και εφαρμογές που χρησιμοποιούνται από εκατοντάδες χιλιάδες χρήστες παρέχοντας πολύτιμα δεδομένα που οδηγούν στην περαιτέρω ενδυνάμωσή τους.
Στον αντίποδα αυτού του ασφυκτικού περιβάλλοντος βρίσκεται η ανάπτυξη συμμαχιών και συμπράξεων, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, των επιχειρήσεων με την ακαδημαϊκή και την ερευνητική κοινότητα καθώς και με δημόσιους φορείς. Σχετικές δράσεις έχουν ήδη ενθαρρυνθεί μέσω των προγραμμάτων Horizon 2020 και επιπρόσθετα προβλέπεται να εξειδικεύονται σε συντονισμό με τους Ψηφιακούς Κόμβους Καινοτομίας (Digital Innovation Hubs). Η εθνική πολιτική σχεδιάζεται και υλοποιείται από το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης σε συνεργασία με το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων, καθώς και το Υπουργείο Εργασίας, κυρίως για την ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων.
Παράλληλα, οι ελληνικές επιχειρήσεις που δημιουργούν καινοτόμα προϊόντα θα υποστηριχθούν με την παροχή τεχνογνωσίας στο πλαίσιο της τάσης «Βιομηχανία 4.0» (Industry 4.0) που περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, την αυτοματοποίηση και την ανταλλαγή δεδομένων στις τεχνολογίες παραγωγής, καθώς και την δημιουργία οικοσυστημάτων όπως εξειδικευμένα τεχνολογικά πάρκα / θερμοκοιτίδες και εργαλεία χρηματοοικονομικής μηχανικής. Οι παραπάνω δράσεις θα αποτελέσουν μοχλό ανάπτυξης ενός νέου υποκλάδου καινοτόμων επιχειρήσεων αλλά και να συμβάλλουν σε ένα ταχύτερο ψηφιακό μετασχηματισμό των επιχειρήσεων, ιδίως των ΜΜΕ, που υπολείπονται σε ενέργειες ψηφιοποίησης πέραν των κλασικών διαδικτυακών δραστηριοτήτων.
Αξιοποίηση των δεδομένων για την ανάπτυξη νέων προϊόντων, επιχειρηματικών μοντέλων και αγορών
Στο σύγχρονο ανταγωνιστικό επιχειρησιακό περιβάλλον, τα δεδομένα καθίστανται ο πολύτιμος πόρος για την απόκτηση του οποίου θα ανταγωνίζονται όλοι, καθώς αποτελούν έναν βασικό παραγωγικό συντελεστή, αποτελούν το νέο ψηφιακό κεφάλαιο. Σύμφωνα με την οδηγία για τα ανοιχτά δεδομένα (Open data Directive) τα γεωχωρικά δεδομένα, δηλαδή αυτά που αφορούν σε παρατηρήσεις της γης και του περιβάλλοντος, τα μετεωρολογικά δεδομένα, τα δεδομένα που αφορούν σε εταιρείες και ιδιοκτήτες καθώς και δεδομένα μεταφορών υπογραμμίζονται για τη σημασία τους στην ανάπτυξη των υπηρεσιών.
Σε επίπεδο ευρωπαϊκής νομοθεσίας έχει δημοσιευθεί η ανακοίνωση για τη δημιουργία «κοινού χώρου δεδομένων στην Ε.Ε.», που θα παρέχει την ευκαιρία να αναπτυχθούν νέα προϊόντα και υπηρεσίες που θα βασίζονται σε δεδομένα. Τα μέτρα που προτείνονται παράλληλα με την ανακοίνωση περιλαμβάνουν την πρόταση για επανεξέταση της οδηγίας για την περαιτέρω χρήση πληροφοριών του Δημόσιου Τομέα[3] [3], την επικαιροποίηση της σύστασης για την πρόσβαση στις επιστημονικές πληροφορίες και τη διαφύλαξή τους[4] [4], και τις κατευθύνσεις σχετικά με την κοινή χρήση των δεδομένων του ιδιωτικού τομέα[5] [5].
Οι ανωτέρω προτάσεις βασίζονται στην αρχή της κοινής χρήσης των δεδομένων μεταξύ επιχειρήσεων καθώς και μεταξύ επιχειρήσεων και του Δημόσιου Τομέα. Στο πνεύμα της ανακοίνωσης αυτής, δεδομένα που προέρχονται από συστήματα αισθητήρων από έξυπνες πόλεις και έξυπνα κτίρια, συστήματα συγκοινωνιών και δημόσιων μεταφορών, παραχωρησιούχους λειτουργίας οδικού δικτύου, δεδομένων από αισθητήρες και μετρητές παροχών υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, όπως επίσης και δεδομένων ερευνητικών εργασιών που θα παρέχονται σε μηχαναγνώσιμη μορφή μέσω προτυποποιημένων προγραμματιστικών διεπαφών, τροφοδοτώντας την ευρηματικότητα και τη δημιουργικότητα των επιχειρήσεων για την ανάπτυξη νέων υπηρεσιών και προϊόντων.
Στο πλαίσιο των ανωτέρω προβλέπονται δύο παράλληλες δράσεις:
- Η νομοθέτηση σε εθνικό επίπεδο σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές οδηγίες και ανακοινώσεις στο πλαίσιο του «Κοινού χώρου δεδομένων στην Ε.Ε.».
- Η υλοποίηση δράσεων σε όλους τους τομείς άσκησης πολιτικής (αγροτικής ανάπτυξης, υγείας, μεταφορών, ενέργειας, περιβάλλοντος κ.ά.) για την παραγωγή δεδομένων από αισθητήρες και συστήματα τα οποία θα είναι είτε ανοιχτά είτε θα παρέχονται προς τις επιχειρήσεις με τρόπο ισότιμο και προσιτό.
Μέσω των ανωτέρω πρωτοβουλιών προβλέπεται η ουσιαστική ενίσχυση των επιχειρήσεων και ειδικότερα των νεοφυών επιχειρήσεων (start-ups) καινοτομίας, καθιστώντας βιώσιμα τα επιχειρηματικά σχέδια ανάπτυξης που βασίζονται στην αξιοποίηση δεδομένων και δημιουργώντας παράλληλα επιχειρηματικά οικοσυστήματα και συνέργειες με πολλαπλασιαστικά οφέλη για την κοινωνία και την ανάπτυξη.
Η τεχνολογία πληροφορικής και επικοινωνιών συμβάλλει οριζόντια παρέχοντας διευκολύνσεις και υποδομές στον κόσμο των επιχειρήσεων που δρουν ως καταλύτες για την ανάπτυξή τους. Τέτοια μέσα είναι η ευρυζωνική συνδεσιμότητα ως καθολική υπηρεσία, η διάθεση οπτικών ινών μέχρι τον τελικό καταναλωτή καθώς και η ασύρματη 4G και ο σχεδιασμός και η πιλοτική ανάπτυξη της 5G κινητής επικοινωνίας. Αναπτύσσονται υποδομές υπολογιστικού νέφους και υπερυπολογιστές και παράλληλα θωρακίζονται οι υποδομές με μεθόδους και μέσα για την κυβερνοασφάλεια. Στο πλαίσιο αυτό αλγόριθμοι και τεχνητή νοημοσύνη θα επεξεργάζονται δεδομένα τα οποία παρέχονται μέσω υποδομών, συστημάτων και αισθητήρων που θα διαλειτουργούν.
Ψηφιακή κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού του ιδιωτικού τομέα
Σύμφωνα και με την Ψηφιακή Ευρώπη 2021-2027 (European Parliament: Digital Europe Programme for the period 2021-2027), το συνολικό σχέδιο για τον ψηφιακό μετασχηματισμό των επιχειρήσεων συμπληρώνεται και καθίσταται λειτουργικό και εφικτό μόνο με την εμπλοκή ανθρώπινου δυναμικού υψηλού επιπέδου εκπαίδευσης και κατάρτισης. Η απαίτηση αυτή έχει αναβαθμιστεί από το επίπεδο του σημαντικού στο επίπεδο του κρίσιμου παράγοντα. Για την Ελλάδα αυτό είναι μια πολύ σημαντική προτεραιότητα. Οι ανάγκες και οι δράσεις ψηφιακής εκπαίδευσης και κατάρτισης του προσωπικού που θα κινεί τις επιχειρήσεις του μέλλοντος παρουσιάζονται στην ενότητα «Ψηφιακές Ικανότητες & Δεξιότητες»[6] [6].
Με βάση τα ανωτέρω, προωθείται ένα σύνολο οριζόντιων παρεμβάσεων για τη δημιουργία ευνοϊκού ψηφιακού περιβάλλοντος και νομοθετικού πλαισίου, εντός του οποίου οι ελληνικές επιχειρήσεις μπορούν να επιταχύνουν τον ψηφιακό τους μετασχηματισμό αλλά και να αξιολογηθούν στο βαθμό που το έχουν επιτύχει. Οι βασικές κατευθύνσεις των παρεμβάσεων αυτών δίνονται στις επόμενες παραγράφους.
7.3.3. Έργα
Ψηφιοποίηση του συνόλου των δημόσιων υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις
Το σύνολο των υποχρεώσεων των επιχειρήσεων απέναντι στη διοίκηση, τα επιμελητήρια, τα ασφαλιστικά ταμεία και εν γένει το Δημόσιο, θα πρέπει να πραγματοποιείται ψηφιακά με το ελάχιστο δυνατό φόρτο για τις επιχειρήσεις. Για το λόγο αυτό θα πρέπει το Δημόσιο να ψηφιοποιήσει το σύνολο των υπηρεσιών που αφορούν τη λειτουργία των επιχειρήσεων. Η ψηφιακή παροχή των υπηρεσιών αυτών θα πρέπει να παρέχεται πρωτίστως μέσω ασφαλών προγραμματιστικών διεπαφών προς τις επιχειρήσεις, ώστε να επιτυγχάνεται η ολοκλήρωσή τους με τα συστήματα πληροφοριακής υποστήριξης που διαθέτουν. Πληροφοριακά συστήματα του Δημοσίου που υποστηρίζουν διαδικασίες συναλλαγών B2B, B2G,B2C,[7] [7] ειδικά σε ότι αφορά ΓΕΜΗ, ΑΑΔΕ, ΕΦΚΑ, ΕΡΓΑΝΗ, ΟΑΕΔ, Πρωτοδικείο και «NotifyBusiness», τα οποία αποτελούν συστήματα που εξυπηρετούν την ίδρυση, αδειοδότηση, μεταβίβαση και εποπτεία της λειτουργίας των επιχειρήσεων μέσω ψηφιακών διεπαφών για ασφαλή και επαληθεύσιμη πραγματοποίηση συναλλαγών. Η υλοποίηση της αρχής «μόνον άπαξ» από τις ηλεκτρονικές υπηρεσίες του Δημοσίου συντελεί στην κατεύθυνση αυτή και πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα. Περαιτέρω δράσεις προς αυτή την κατεύθυνση παρουσιάζονται στην ενότητα «Ψηφιακές Δημόσιες Υπηρεσίες»[8] [8].
Ενίσχυση της νεοφυούς επιχειρηματικότητας μέσω του προγράμματος KEΠ – Plus
Στο πλαίσιο της στρατηγικής ενδυνάμωσης των Κέντρων Εξυπηρέτησης Πολιτών και του εκσυγχρονισμού των υπηρεσιών τους, υλοποιείται το πρόγραμμα ΚΕΠ – Plus. Πρόκειται για μια πρωτοβουλία διερεύνησης κάθε δυνατού πεδίου αξιοποίησης των ΚΕΠ για την επιτάχυνση της νεοφυούς επιχειρηματικότητας αλλά και τη στήριξη του επιχειρείν συνολικά. Σκοπός του προγράμματος ΚΕΠ – Plus είναι η καλύτερη κατανόηση των αναγκών των επιχειρήσεων ως προς τις υπηρεσίες και την πληροφόρηση που επιθυμούν να παρέχονται από τα ΚΕΠ, έτσι ώστε το δίκτυο να συμβάλλει στη δημιουργία ενός πιο φιλικού επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει τη διεξαγωγή συζητήσεων στρογγυλής τραπέζης σε δεκαεπτά πόλεις ανά την Ελλάδα με τη συμμετοχή εκπροσώπων των τοπικών αρχών, επιμελητηρίων και επιχειρηματικών συνδέσμων, ακαδημαϊκών, αλλά και εκπροσώπων του τοπικού επιχειρηματικού οικοσυστήματος. Μέσω του διαλόγου, στόχος είναι η διαμόρφωση μιας πληρέστερης εικόνας αναφορικά με τη διείσδυση της επιχειρηματικότητας σε περιφερειακό επίπεδο, ο εντοπισμός πιθανών εμποδίων αλλά και ειδικών εργαλείων που μπορούν να διευκολύνουν την τοπική ανάπτυξη. Για τον ίδιο σκοπό, θα διεξαχθεί επιπλέον ατομική έρευνα σε πάνω από πενήντα νεοφυείς επιχειρήσεις.
Ανάπτυξη συστήματος αποτίμησης της ψηφιακής ωριμότητας των επιχειρήσεων και τεκμηρίωσης του σχεδιασμού των κρατικών ενισχύσεων για τον ψηφιακό μετασχηματισμό τους (Digitometer)
Η δυναμική και οι ιδιομορφίες του κάθε οργανισμού και του κάθε κλάδου διαφοροποιούν αισθητά τις ψηφιακές τους ανάγκες, όσο και την ιεράρχηση προτεραιότητας των δράσεων για την ψηφιοποίησή τους. Για το λόγο αυτό προτείνεται η ανάπτυξη σχετικής δράσης στο πλαίσιο του παρατηρητηρίου για τον ψηφιακό μετασχηματισμό, ώστε να τεκμηριώνεται κατάλληλα ο σχεδιασμός κρατικών ενισχύσεων με στόχο την επιτάχυνση του μετασχηματισμού. Ως βασικό εργαλείο εισάγεται ένα εύχρηστο ψηφιακό online εργαλείο για την αποτίμηση του βαθμού ψηφιακής ωριμότητας μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων. Το εργαλείο παρέχει μια υψηλού επιπέδου εκτίμηση της ψηφιακής ωριμότητας της επιχείρησης και αναγνωρίζει πιθανούς τομείς προόδου. Στόχος είναι η ενημέρωση των ΜΜΕ σχετικά με τα οφέλη που μπορούν να αποκομίσουν από την Ψηφιακή Οικονομία και η ευαισθητοποίησή τους στο να κατευθυνθούν στοχευμένα σε κατάλληλους υποστηρικτικούς μηχανισμούς. Από την εικόνα της έντασης της ψηφιακής ωριμότητας των επιχειρήσεων ανά κλάδο, μπορούν να τεκμηριωθούν πολιτικές για την ενίσχυση των επιχειρήσεων, προκειμένου να επιτύχουν τον ψηφιακό μετασχηματισμό τους. Αντίστοιχα εργαλεία έχουν αναπτυχθεί και σε άλλες χώρες της Ε.Ε. (π.χ., Γαλλία, Ιρλανδία), ενώ η υλοποίηση τέτοιων δράσεων αποτελεί σύσταση (recommendation) από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων για πρωτοβουλίες ενίσχυσης της Ψηφιακής Οικονομίας.
Προηγμένα και ολοκληρωμένα συστήματα παραγωγής, αυτοματισμού και ρομποτικής
Η χρήση προηγμένων συστημάτων παραγωγής μπορεί να συμβάλλει ουσιαστικά στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων. Τα σύγχρονα βιομηχανικά ρομπότ, έχοντας σε μεγάλο βαθμό ενσωματώσει τεχνολογικές εξελίξεις σε συστήματα αυτοματισμού και σε τεχνητή νοημοσύνη, προσφέρουν νέες δυνατότητες στη λειτουργία τους. Πλέον μπορούν να αναλαμβάνουν μεγαλύτερο εύρος καθηκόντων, έχουν μεγαλύτερα επίπεδα αυτονομίας και περιθώρια αυτοβελτίωσης και εξαρτώνται σε μικρότερο βαθμό από την αλληλεπίδρασή τους με τον άνθρωπο. Στο πλαίσιο αυτό είναι σε θέση, πέρα από την εκτέλεση απλών προκαθορισμένων και επαναλαμβανόμενων εργασιών, να εκτελούν πολυσύνθετες διεργασίες, να λαμβάνουν και να υλοποιούν αποφάσεις, να μαθαίνουν και να συνεργάζονται στενά με άλλα μηχανήματα και ανθρώπους στο χώρο εργασίας.
Με βάση διαθέσιμα στατιστικά μόνο το 2% των επιχειρήσεων της Ελλάδας χρησιμοποίησαν τη βιομηχανική τεχνολογία ρομπότ το 2018, αποδεικνύοντας τον αργό ρυθμό υιοθέτησης της χώρας όσον αφορά τη βιομηχανική ρομποτική. Ωστόσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο η χρήση βιομηχανικών ρομπότ είναι ακόμα περιορισμένη, αφού μόλις το 5% των επιχειρήσεων της Ε.Ε. χρησιμοποιούν βιομηχανικά ρομπότ. Η Φινλανδία, ηγέτης της Ε.Ε. στην υιοθέτηση βιομηχανικών ρομπότ, ανέφερε ότι το 8% των φινλανδικών επιχειρήσεων χρησιμοποίησαν την τεχνολογία το 2018.
Έπεται ότι πολλές τεχνολογικές οικογένειες που εμπίπτουν στο φάσμα της Βιομηχανίας 4.0 θα πρέπει να συνδυαστούν για το επιθυμητό αποτέλεσμα. Άρα κάθε σχετική παρέμβαση θα πρέπει να έχει ευρύτητα χρόνου και χρηματοδότησης.
Ανάπτυξη ψηφιακών υπηρεσιών/ συστημάτων για την υποστήριξη των νεοφυών (start- up) ή εδραιωμένων επιχειρήσεων (scale-up)
Οι επιχειρήσεις σε όλα τα στάδια της ζωής τους και ειδικότερα τα πρώτα 3-5 έτη μπορεί να έχουν ανάγκη υποστήριξης εύρεσης συνεργατών για την υλοποίηση των επιχειρησιακών τους στόχων. Οι συνεργασίες αυτές μπορεί να αφορούν την ανεύρεση χρηματικών πόρων για πραγματοποίηση επενδύσεων, την εύρεση κατάλληλου τόπου / βιομηχανικού κτιρίου για την εγκατάσταση της οικονομικής δραστηριότητας, την εύρεση προμηθευτών ή ερευνητικών συνεργατών, την εύρεση διαδόχου για τη μεταβίβαση της επιχείρησης (ιδιαίτερα αν πρόκειται για οικογενειακές). Σε ό,τι αφορά στις start up επιχειρήσεις, ένα πετυχημένο παράδειγμα λειτουργίας ψηφιακής πλατφόρμας είναι το Startup Greece, το οποίο θα μπορούσε να επεκταθεί περαιτέρω. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον όμως θα είχε και η ανάπτυξη και αξιοποίηση ψηφιακών πλατφορμών για υφιστάμενες επιχειρήσεις.
Σε αυτό το πλαίσιο η ανάπτυξη και λειτουργία ψηφιακών πλατφορμών για την παροχή υποστηρικτικών υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις, δύναται να συμβάλλει ουσιαστικά στην ανάπτυξη (scale up) των επιχειρήσεων και τη βελτίωση της βιωσιμότητάς τους μέσα από την επεξεργασμένη και στοχευμένη πληροφόρηση στη βάση συγκεκριμένων αναγκών τους. Οι υπηρεσίες μπορεί να καλύπτουν κρίσιμες διαστάσεις της επιχειρηματικής δραστηριότητας, όπως τον Ψηφιακό Μετασχηματισμό & Αναδιάρθρωση, την Καινοτομία & Οργάνωση, τις Χρηματοδοτικές Ευκαιρίες, τη Διεθνοποίηση & Εξωστρέφεια, τις Συνέργειες & Δικτυώσεις.
Αξιοποίηση εργαλείων πληροφορικής για τη λήψη αποφάσεων (evidence based policy) στο δημόσιο
H χρήση συγκεντρωτικών στοιχείων, όπως βασικά μεγέθη της αγοράς (μητρώα επιχειρήσεων, εξαγωγές, προστιθέμενη αξία μεταποίησης, απασχόληση κ.λπ.) και κυρίως η διασύνδεση των πληροφοριών μπορεί να συνδράμει ουσιαστικά στη διαμόρφωση κατάλληλων πολιτικών για την επιχειρηματικότητα/ απασχόληση/ βιομηχανική παραγωγή, τη θέσπιση ρεαλιστικών στόχων και την παρακολούθηση της προόδου. Στο πλαίσιο αυτό, η ψηφιοποίηση των συναλλαγών των επιχειρήσεων με το Δημόσιο απαιτείται να υποστηριχθεί συμπληρωματικά με τη χρήση εργαλείων πληροφορικής που θα συγκεντρώνουν τις πληροφορίες και θα τις αξιοποιούν κατάλληλα.
Πίνακας 7: Εργα σχετικά με τον ψηφιακό μετασχηματισμό των επιχειρήσεων
Πηγή: Ιδία επεξεργασία
[1] [9] Διαθέσιμη στο https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/pillars-digitising-european-industry-initiative [10]
[2] [11] Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με αυτόν τον δείκτη βλ. Digital Transformation Scoreboard 2018, EU businesses go digital: Opportunities, outcomes and uptake, https://ec.europa.eu/growth/tools-databases/dem/monitor/sites/default/files/Digital%20Transformation%20Scoreboard%202018_0.pdf [12]
[3] [13] Οδηγία ΠΔΤ, COM(2018) 234
[4] [14] C(2018) 2375
[5] [15] SWD(2018) 125
[6] [16] Βλέπε ενότητα 7.2. «Ψηφιακές Ικανότητες & Δεξιότητες».
[7] [17] B2B=Business to Business,B2G=Business to Government, B2C=Business to Client.
[8] [18] Βλέπε ενότητα 7.4 «Ψηφιακές Δημόσιες Υπηρεσίες»