Η ΒΨΜ ορίζει ένα σύνολο κατευθυντήριων αρχών για τον ψηφιακό μετασχηματισμό, οι οποίες στηρίζονται στις αρχές της ψηφιακής διακυβέρνησης, όπως έχουν προκριθεί από πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ΟΟΣΑ, από βέλτιστες διεθνείς πρακτικές προερχόμενες από τις ψηφιακά ανεπτυγμένες χώρες, από σχετικές μελέτες που έχουν εκπονηθεί ειδικότερα για την ελληνική Δημόσια Διοίκηση καθώς και από κείμενα στρατηγικής προηγουμένων ετών.
Κατά προτεραιότητα, η ΒΨΜ υιοθετεί, εξειδικεύει και εφαρμόζει τις βασικές κατευθύνσεις και δεσμεύσεις που περιλαμβάνει η Διακήρυξη του Ταλίν (2017)[1]. Η Διακήρυξη υπογράφτηκε από όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. των 28 και αποτελεί συνέχεια του Σχεδίου Δράσης για την Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση (2016-2020) και του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Διαλειτουργικότητας (Ε.Π.Δ)[2]. Προς αυτή την κατεύθυνση, έμφαση δίνεται στον πολιτοκεντρικό σχεδιασμό, στην παροχή ηλεκτρονικών υπηρεσιών καθώς και στις διασυνοριακές υπηρεσίες προς τις επιχειρήσεις. Κατ’ επέκταση, η αρχή «μόνο μία φορά» (once-only principle), η διασύνδεση και διαλειτουργικότητα (κατ’ ελάχιστο) των Βασικών Μητρώων και η δημιουργία, λειτουργία και επαναχρησιμοποίηση κοινών δομικών στοιχείων ορίζονται ως βασικές αρχές που οφείλουν να διέπουν τον ψηφιακό μετασχηματισμό των ευρωπαϊκών χωρών.
Επιπλέον, το μοντέλο υλοποίησης και διοίκησης που εφαρμόζει το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης, όπως αυτό προσδιορίζεται στη ΒΨΜ και στην κείμενη νομοθεσία, διασφαλίζει τη συμμετοχικότητα των πολιτών και επιχειρήσεων, τόσο στη συλλογή ιδεών και την αυξημένη διαβούλευση όσο και στο σχεδιασμό, την ανάπτυξη και τη συνεχή βελτίωση νέων καθώς και υφιστάμενων υπηρεσιών. Την ίδια ώρα, ο ρόλος των πολιτών θα ενισχυθεί, καθώς θα ενημερώνονται για τη σημασία της προστασίας των προσωπικών δεδομένων τους αλλά και για την άσκηση των δικαιωμάτων τους σύμφωνα με τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων, αυξάνοντας τη διαφάνεια και την ενημέρωση τους στη χρήση των στοιχείων που τους αφορούν, τη διόρθωσή τους όπου απαιτείται και την προσβασιμότητα τους σε αυτά. Παράλληλα, θα αναπτυχθούν μηχανισμοί υποβολής παραπόνων ή ενστάσεων, οι οποίοι θα παρέχονται ηλεκτρονικά για τη μεγαλύτερη διευκόλυνση των ωφελούμενων.
Στην ίδια κατεύθυνση, λαμβάνεται ειδική μέριμνα για τη δημιουργία και λειτουργία κοινών δομικών στοιχείων ψηφιακών υπηρεσιών της Δημόσιας Διοίκησης, με πρωτεύουσα δράση την επιτάχυνση υλοποίησης και χρήσης μέσων ηλεκτρονικής ταυτοποίησης και αυθεντικοποίησης των πολιτών και την επαναχρησιμοποίηση πόρων και δεδομένων σε τοπικό, εθνικό και διασυνοριακό επίπεδο. Καθοριστικό ρόλο σε αυτό θα έχουν τα Βασικά Μητρώα και η επίτευξη αυξημένης διαλειτουργικότητας.
Ο σχεδιασμός της ΒΨΜ προωθεί επίσης, την υιοθέτηση ανοικτών προτύπων και λύσεων για την ανάπτυξη πληροφοριακών συστημάτων, τη διασφάλιση παροχής ανοικτών δεδομένων και τη δημιουργία διεπαφών για χρήση τόσο από το δημόσιο όσο και τον ιδιωτικό τομέα. Επιπλέον, η ΒΨΜ προάγει την υιοθέτηση σύγχρονων, ευέλικτων και αποδοτικών διαδικασιών ανάπτυξης εφαρμογών και συστημάτων (agile). Παράλληλα, εστιάζει στη μέγιστη αξιοποίηση των διαθέσιμων δεδομένων του Δημόσιου Τομέα και τη διαμόρφωση της κατάλληλης κουλτούρας διαμοιρασμού δεδομένων και επαναχρησιμοποίησης πόρων.
Ακολουθούν οι κύριες κατευθυντήριες αρχές που αποτελούν βασική προϋπόθεση για την επιτυχή υλοποίηση του ψηφιακού μετασχηματισμού. Η υιοθέτηση των κατευθυντήριων αρχών είναι υποχρεωτική για κάθε δράση και κάθε έργο πληροφορικής και αποτελεί προτεραιότητα για την ψηφιακή στρατηγική κάθε ανεξάρτητης αρχής που έχει σημαντικό ρόλο στην υλοποίηση της ΒΨΜ. Αυτές οι αρχές αποτελούν επίσης δεσμευτικές στρατηγικές κατευθύνσεις για κάθε αρμόδια ρυθμιστική αρχή, εταιρεία ή οργανισμό που προσφέρει υπηρεσίες κοινής ωφέλειας.
Υπηρεσίες ψηφιακές εξ ορισμού: το ελληνικό κράτος θα πρέπει σταδιακά να εισάγει και να καθιερώσει την παροχή υπηρεσιών μέσω ψηφιακών καναλιών ως την κατεξοχήν προτιμώμενη επιλογή για κάθε αλληλεπίδραση του κράτους με τους πολίτες, χωρίς βέβαια να αποκλείει λοιπούς διαύλους επικοινωνίας για πολίτες που δεν διαθέτουν πρόσβαση σε ψηφιακά κανάλια ή που επιθυμούν να επικοινωνούν με τους φορείς του Δημοσίου με φυσικό τρόπο. Στο πλαίσιο αυτό, βασικό στόχο αποτελεί ο περιορισμός της διακίνησης φυσικών εγγράφων και η προώθηση της χρήσης ψηφιακών δεδομένων μεταξύ των φορέων του Δημοσίου αλλά και κατά την εξυπηρέτηση με τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. Σε κάθε περίπτωση, ο πολίτης σταματά να προσκομίζει έγγραφα που τον αφορούν, τα οποία παράγονται από πληροφοριακά συστήματα φορέων του ελληνικού δημοσίου. Παράλληλα στο πλαίσιο της παρούσας αρχής, η ΒΨΜ θα προάγει δράσεις για την συνεχή βελτίωση και ανάπτυξη του ψηφιακού γραµµατισµού των πολιτών που δεν διαθέτουν τις απαραίτητες κρίσιµες δεξιότητες για πλήρη και αποτελεσµατική χρήση των ΤΠΕ.
Αρχή «μόνον άπαξ»: οι πολίτες και οι επιχειρήσεις πρέπει να υποβάλουν «μόνο μία φορά» τις απαιτούμενες πληροφορίες κατά την αλληλεπίδρασή τους με το Δημόσιο. Έτσι, απαλλάσσονται από την ανάγκη παροχής εκ νέου πληροφοριών ήδη γνωστών στη Δημόσια Διοίκηση (εξαιρουμένων περιπτώσεων που απαιτούν επικαιροποίηση σύμφωνα με το νομοθετικό πλαίσιο), όπου ο διαμοιρασμός αυτός δεν αντιβαίνει την προστασία των προσωπικών τους δεδομένων και τους σχετικούς κανονισμούς. Οι φορείς της Δημόσιας Διοίκησης λαμβάνουν μέτρα για την εσωτερική περαιτέρω χρήση των εν λόγω δεδομένων, τηρουμένων δεόντως των κανόνων για την προστασία των δεδομένων.
Εξ ορισμού διαλειτουργικός χαρακτήρας: ο σχεδιασμός αλληλένδετων, πολιτοκεντρικών υπηρεσιών απαιτεί την υιοθέτηση πολιτικών διαλειτουργικότητας, ώστε να εξασφαλίζεται η αδιάλειπτη εκτέλεση των εργασιών τους και να καταργούνται υφιστάμενα οργανωτικά «σιλό».
Διακαναλικές ψηφιακές υπηρεσίες με προτεραιότητα στην εξυπηρέτηση μέσω νέων κινητών συσκευών: οι δημόσιες ψηφιακές υπηρεσίες θα πρέπει να παρέχονται με προτεραιότητα στην εξυπηρέτηση μέσω νέων, «έξυπνων», κινητών συσκευών. Στο χρήστη θα πρέπει να παρέχεται απρόσκοπτη εμπειρία ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών ανεξάρτητα από το ποια συσκευή χρησιμοποιεί για την πρόσβαση. Η εξυπηρέτηση του πολίτη και της επιχείρησης θα πρέπει να γίνεται, κατά σειρά, πρώτα μέσα από το κινητό τηλέφωνο, μετά από υπολογιστές και τέλος με τηλεφωνικές κλήσεις, ταχυδρομικά ή με φυσική παρουσία στα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών (ΚΕΠ), για εκείνους που δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση στους δύο πρώτους διαύλους. Παράλληλα, πέραν της πρόβλεψης για πολυκαναλικές υπηρεσίες, είναι κομβικό το μοναδικό σημείο εισόδου για κάθε υπηρεσία, ειδικά δε ανά μέσο (π.χ. παροχή ψηφιακών υπηρεσιών μέσω gov.gr).
Πολιτο-κεντρική προσέγγιση σχεδιασμού ψηφιακών υπηρεσιών για υπηρεσίες φιλικές προς το χρήστη: ο ανασχεδιασμός των ψηφιακών υπηρεσιών πρέπει να είναι πολιτο-κεντρικός, με στόχο την παροχή ολοκληρωμένων υπηρεσιών που βρίσκονται πιο κοντά στον εξυπηρετούμενο και απαντούν στις ανάγκες του. Πολίτες και επιχειρήσεις πρέπει να έχουν την επιλογή να συναλλάσσονται ψηφιακά με το Δημόσιο, μέσα από υπηρεσίες που χαρακτηρίζονται από αυξημένη διαθεσιμότητα, προσβασιμότητα, ασφάλεια και ευχρηστία.
Eπαναχρησιμοποίηση δομικών στοιχείων και λύσεων: η αξιοποίηση των ψηφιακών υπηρεσιών πρέπει να βασίζεται σε σύγχρονα μοντέλα ανάπτυξης που εξασφαλίζουν την επαναχρησιμοποίηση δομικών στοιχείων και λύσεων, υιοθετούν διαδεδομένα πρότυπα και ακολουθούν συγκεκριμένες προδιαγραφές ποιότητας. Σε αυτό το πλαίσιο, προωθείται η αξιοποίηση λύσεων και προτύπων που έχουν αναπτυχθεί από ευρωπαϊκά προγράμματα για διαλειτουργικότητα και προτυποποίηση, όπως το πρόγραμμα Interoperability solutions for public administrations, businesses and citizens-ISA²[3] για τον περιορισμό της γραφειοκρατίας και την υποστήριξη της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης με χρήση λογισμικού ανοικτού κώδικα[4].
Υιοθέτηση ανοικτών και συμμετοχικών διαδικασιών για τον σχεδιασμό και την αξιολόγηση και τον σχεδιασμό ψηφιακών υπηρεσιών: η αξιολόγηση των υφιστάμενων ψηφιακών υπηρεσιών και ο σχεδιασμός κάθε νέας η απλουστευμένης ψηφιακής υπηρεσίας θα πρέπει να γίνονται μέσα από συνεργατικές διαδικασίες συνδιαμόρφωσης με όλα τα εμπλεκόμενα και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη, με στόχο το σχεδιασμό ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών που θα ανταποκρίνονται στις πραγματικές ανάγκες και απαιτήσεις των ωφελούμενων πολιτών και των επιχειρήσεων.
Κατάργηση των αποκλεισμών και καθολική προσβασιμότητα: οι επανασχεδιαζόμενες ψηφιακές υπηρεσίες θα πρέπει να είναι προσβάσιμες από όλους και όχι μόνο από επιλεγμένες πληθυσμιακές ομάδες που είναι ψηφιακά εξοικειωμένες. Θα πρέπει να καταργούν τους αποκλεισμούς και να καλύπτουν τις ανάγκες ατόμων με αναπηρία, ευπαθών ομάδων, ατόμων που δεν μιλούν ελληνικά καθώς και ατόμων της τρίτης ηλικίας. Αντίστοιχα, θεσμοθετείται και υλοποιείται η δίγλωσση πρόσβαση στις ψηφιακές υπηρεσίες ή τις εξωστρεφείς διεπαφές πληροφοριακών συστημάτων (πιθανώς με τη χρήση συστημάτων και υποδομών αυτόματης μετάφρασης).
Διευκόλυνση της διασυνοριακής εξυπηρέτησης των πολιτών: η Δημόσια Διοίκηση πρέπει να διευκολύνει την κινητικότητα των πολιτών και ευρύτερα των εξυπηρετούμενων, ιδιαίτερα στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σε συνθήκες αυξημένων μετακινήσεων των πολιτών της. Προς αυτή την κατεύθυνση θα πρέπει να καταστήσει σε διασυνοριακό επίπεδο διαθέσιμες συναφείς ψηφιακές δημόσιες υπηρεσίες, προβλέποντας κατά το σχεδιασμό δημόσιων υπηρεσιών η απρόσκοπτη λειτουργία σε όλη την Ενιαία Αγορά στη βάση της ελεύθερης μετακίνησης δεδομένων και ψηφιακών υπηρεσιών στην ΕΕ. Συνεπώς, θα αξιοποιούνται τα επαναχρησιμοποιούμενα δομικά στοιχεία που παρέχει ο μηχανισμός της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Συνδέοντας την Ευρώπη» (Connecting Europe Facility, CEF), για διευκόλυνση της παροχής ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών πέρα από τα σύνορα (π.χ., eDelivery, eID, eInvoicing, eSignature, Context Broker).
Αξιοπιστία και εμπιστοσύνη: βασική προϋπόθεση για την ενίσχυση της εμπιστοσύνης και την υιοθέτηση των ψηφιακών υπηρεσιών, αποτελεί η αξιοπιστία στη χρήση αυτών με έμφαση στην ευχρηστία και στη συνεχή και αδιάλειπτη διαθεσιμότητά τους σε βάση 24 X 7. Το σύνολο των παρεμβάσεων της Βίβλου θα πρέπει να συμμορφώνεται με το νομοθετικό πλαίσιο για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα και της ιδιωτικής ζωής, καθώς και για την κυβερνοασφάλεια, στόχος που επιτυγχάνεται με την ενσωμάτωση των στοιχείων αυτών στο στάδιο του σχεδιασμού.
Ανοικτότητα και ενίσχυση της διαφάνειας: με το διαμοιρασμό δεδομένων ανάμεσα σε δημόσιους φορείς, την παροχή δυνατότητας σε πολίτες και επιχειρήσεις για έλεγχο πρόσβασης των δεδομένων τους και διόρθωσή τους, καθώς και την παρακολούθηση διοικητικών διαδικασιών που τους αφορούν και την εμπλοκή ενδιαφερόμενων μερών στη σχεδίαση και την παροχή υπηρεσιών, επιτυγχάνεται στην πράξη η ενδυνάμωση των πολιτών και αυξάνεται η διαφάνεια στη λειτουργία της Δημόσιας Διοίκησης και στις συναλλαγές των πολιτών και επιχειρήσεων με εκείνη. Σε αυτήν την κατεύθυνση δύναται να συμβάλλει καθοριστικά και η αυτόματη ενημέρωση του πολίτη για κάθε πρόσβαση ή αλλαγή που αφορά στα δεδομένα του.
Ανάπτυξη ασφαλούς λογισμικού και συστημάτων από το σχεδιασμό τους: βασικό προαπαιτούμενο για την υιοθέτηση και χρήση των ψηφιακών υπηρεσιών από τους πολίτες και τις επιχειρήσεις είναι η υλοποίησησειράς δράσεων που θα βελτιώσουν την ασφάλεια των συστημάτων και υπηρεσιών που παρέχουν οι φορείς του Δημοσίου. Σε αυτό το πλαίσιο, θα πρέπει να αξιοποιούνται στοιχεία και πρότυπα για την ανάπτυξη ασφαλούς λογισμικού και συστημάτων από το σχεδιασμό (security-by-design), καθώς και οι ομάδες ανάπτυξης να ενημερώνονται σχετικά με διαθέσιμα εργαλεία και μηχανισμούς που μπορούν να χρησιμοποιήσουν για την προστασία των εφαρμογών που αναπτύσσουν.
Υιοθέτηση ευέλικτων μοντέλων για το σχεδιασμό, την υλοποίηση και την προμήθεια έργων και υπηρεσιών: η Δημόσια Διοίκηση θα πρέπει να εφαρμόζει ευέλικτα μοντέλα καθορισμού απαιτήσεων, σχεδιασμού, υλοποίησης καθώς και παρακολούθησης, για την απρόσκοπτη, έγκαιρη και ποιοτική παράδοση των δράσεων που υλοποιούν τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Επίσης, κρίνεται απαραίτητη η προσπάθεια υιοθέτησης, σε περιπτώσεις που κρίνεται ότι αυτό θα βοηθήσει, διαδικασιών προκήρυξης έργων με βάση τη φιλοσοφία και τις πρακτικές του agile, με βάση διαδοχικά μικρά βήματα ανάπτυξης και τη συνεργασία ανάμεσα στην ομάδα υλοποίησης και τα ενδιαφερόμενα μέρη, με στόχο να αντιμετωπιστεί αποδοτικότερα η πολυπλοκότητα. Βασική προϋπόθεση για τα παραπάνω είναι οι φορείς να αποκτήσουν περισσότερη τεχνογνωσία και κυρίως ευθύνη για την ιδιοκτησία του τελικού προϊόντος, τη διαχείριση των παραδοτέων και την τεχνική εποπτεία της υλοποίησης.
Απλούστευση Διαδικασιών: μέχρι σήμερα, οι δράσεις απλούστευσης διαδικασιών ήταν διάσπαρτες και μεμονωμένες σε διάφορους φορείς. Οι μέχρι σήμερα προσπάθειες συντονισμού αυτής της πολύ σημαντικής διαδικασίας είχαν μικτά αποτελέσματα, κυρίως γιατί και αυτές βασίζονταν σε ad hoc έργα απλούστευσης. Η νέα δομή του Υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης διασφαλίζει τον κεντρικό, οριζόντιο συντονισμό των σχετικών δράσεων μέσα από τη Γενική Γραμματεία Ψηφιακής Διακυβέρνησης και Απλούστευσης Διαδικασιών, η οποία είναι υπεύθυνη για τη δημόσια πολιτική των διοικητικών διαδικασιών και της απλούστευσης αυτών.
Στο παραπάνω πλαίσιο, έχουν θεσμοθετηθεί εργαλεία και δημιουργούνται ειδικές πλατφόρμες που καλούνται να αντιμετωπίσουν τη χρόνια παθογένεια του Ελληνικού Κράτους, η οποία σχετίζεται με την υπέρμετρη γραφειοκρατία προς πολίτες και επιχειρήσεις, η οποία έχει υπολογιστεί από διεθνείς οργανισμούς να είναι η μεγαλύτερη στην ΕΕ φτάνοντας σχεδόν το 7% του ΑΕΠ της χώρας.
Τέτοια εργαλεία είναι το Εθνικό Πρόγραμμα Απλούστευσης Διαδικασιών – ΕΠΑΔ και το Παρατηρητήριο της Γραφειοκρατίας το οποίο υποστηρίζεται από τον ΟΟΣΑ, ο οποίος είχε ήδη από το 2012-2014, μετρήσει τα διοικητικά βάρη σε 13 τομείς πολιτικής και είχε κάνει συστάσεις για τη μείωση τους κατά 25%. Με βάση το Παρατηρητήριο, το ΕΠΑΔ και το Εθνικό Μητρώο Διαδικασιών δημιουργούνται μόνιμες δομές αποτύπωσης και μείωσης της γραφειοκρατίας, υποστηρίζοντας τη συνέχεια των σχετικών παρεμβάσεων.
Σημαντική αρχή αποτελεί η συνεχής και συστηματική αναθεώρηση των νομοθετικών και γενικότερα των κανονιστικών ρυθμίσεων και διοικητικών πρακτικών που καθορίζουν τις διοικητικές διαδικασίες, ώστε να είναι συμβατές με τις αρχές της καλής νομοθέτησης και της αποτελεσματικής λειτουργίας των δημόσιων υπηρεσιών προς την εξυπηρέτηση του πολίτη και της επιχείρησης. Η απλούστευση των διαδικασιών προηγείται της ψηφιοποίησης αυτών, καθώς στόχος δεν μπορεί να είναι η ψηφιοποίηση της γραφειοκρατίας του κράτους.
Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται συγκεντρωτικά οι κύριες κατευθυντήριες αρχές για την υλοποίηση του ψηφιακού μετασχηματισμού.
Πίνακας 2: Κύριες κατευθυντήριες αρχές ψηφιακού μετασχηματισμού
Πηγή: Ιδία επεξεργασία
[1] Διαθέσιμο στο https://www.eu2017.ee/sites/default/files/2017-10/Tallinn_eGov_declaration.pdf
[2] Διαθέσιμο στο https://ec.europa.eu/isa2/eif_en
[3] https://ec.europa.eu/isa2/home_en
[4] Διαθέσιμο στο https://www.eu2017.ee/sites/default/files/2017-10/Tallinn_eGov_declaration.pdf
Για την διευκολυνση της αντίληψης του «Ευρωπαϊκού Πλαισίου Διαλειτουργικότητας(Ε.Π.Δ)» από το αναγνωστικό κοινό και ειδικότερα από την κοινωνία των πολιτών, όπως αυτές προκύπτουν απο τις «κατευθύνσεις και δεσμεύσεις που περιλαμβάνει η Διακήρυξη του Ταλίν (2017)», είναι κρίσιμο να συμπεριληφθεί το αντίστοιχο
__Infographic__
(https://ec.europa.eu/isa2/sites/isa/files/docs/publications/eifa4.pdf)
ως «Διάγραμμα μηδέν»/»Διάγραμμα 0», ακριβώς επειδή είναι το Διάγραμμα που συμβολίζει το κείμενο από το οποίο εκπορεύεται η ΒΨΜ.
Κάτω από: Ανάπτυξη ασφαλούς λογισμικού και συστημάτων από το σχεδιασμό τους:” Σελ 24
Κατάλληλο πλαίσιο διακυβέρνησης esp. reg. τη χρήση και την ανάπτυξη συστημάτων AI / ML, καθιστώντας έτσι την AI “self explained”, διαφανή και ηθική.
Προώθηση της χρήσης αξιόπιστων συστημάτων AI / ML στην διακυβέρνηση
Πολιτικές «Ethics-by-design» και όχι μόνο «security-by-design» που προάγει την εμπιστοσύνη του κοινού και την κατάλληλη εκπαίδευση των προγραμματιστών τεχνολογίας και συστημάτων.
(Εδώ πρέπει να γίνει ακριβής αναφορά στην «κυβερνοασφάλεια» και όχι μόνο «ασφάλεια», καθώς μπορεί να οδηγήσει σε σύγχυση και παρερμηνεία π.χ. ασφάλεια = επιτήρηση ή ασφάλεια = βεβαιότητα ασφάλειας)
Κάτω από: “Υιοθέτηση ευέλικτων μοντέλων για το σχεδιασμό, την υλοποίηση και την προμήθεια έργων και υπηρεσιών”
Ας γίνει ειδική αναφορά στις «Συμβάσεις καινοτομίας» και τη χρήση / συμβολή της στον ψηφιακό μετασχηματισμό του δημόσιου τομέα, προωθώντας επιπτώσεις και υπηρεσίες υψηλής ποιότητας, επιτρέποντας ταυτόχρονα την υιοθέτηση νέων τεχνολογιών και συμβάλλοντας στην απασχόληση και την ανάπτυξη
Ο Οργανισμός Ανοιχτών Τεχνολογιών προτείνει τις εξής πρόσθετες κατευθυντήριες αρχές:
Υιοθέτηση ανοιχτών προτύπων και διεπαφών επικοινωνίας των πληροφοριακών συστημάτων. Για την εξασφάλιση της ψηφιακής κυριαρχίας (digital sovereignty: https://eit.europa.eu/news-events/news/new-report-european-digital-infrastructure-and-data-sovereignty) της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα πρέπει να μειωθεί η εξάρτηση του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα από συγκεκριμένους παρόχους υπηρεσιών Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ). Τέτοιες εξαρτήσεις έχουν ως αποτέλεσμα υπηρεσίες του δημοσίου να εξαρτώνται από ένα προμηθευτή (vendor-lockin: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%BB%CE%B5%CE%AF%CE%B4%CF%89%CE%BC%CE%B1_%CF%83%CE%B5_%CF%80%CF%81%CE%BF%CE%BC%CE%B7%CE%B8%CE%B5%CF%85%CF%84%CE%AE), το οποίο οδηγεί συχνά σε εξαρτήσεις από προμηθευτές υπηρεσιών ΤΠΕ που υπάγονται στην έννομη τάξη χωρών εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Τα έργα πληροφορικής που χρηματοδοτούνται από δημόσιους πόρους να διατίθενται ώς λογισμικό ανοιχτού κώδικα. Η αρχή αυτή ευθυγραμμίζει τη Βίβλο με την ευρωπαϊκή πρωτοβουλία Public Money-Public Code (https://publiccode.eu/), για να διατίθεται το λογισμικό που έχει χρηματοδοτηθεί με δημόσιους πόρους ως ανοιχτό λογισμικό. Οι δημόσιοι οργανισμοί χρηματοδοτούνται για την ανάπτυξη πληροφοριακών συστημάτων μέσω φόρων και πρέπει να αξιοποιούνται με τον αποτελεσματικότερο δυνατό τρόπο. Εάν πρόκειται για δημόσιο χρήμα, θα πρέπει να είναι δημόσιος και ο κώδικας που παράγεται.
Ενίσχυση της ανάπτυξης λογισμικού ανοιχτού κώδικα. H Δημόσια Διοίκηση πρέπει να διευκολύνει την ανοικτότητα του λογισμικού που αναπτύσσεται για το Ελληνικό Δημόσιο και ταυτόχρονα την ανοικτότητα του λογισμικού που αναπτύσσεται από επιχειρήσεις, υιοθετώντας την πρόσφατα δημοσιευμένη πολιτική της ΕΕ (https://opengov.ellak.gr/2020/10/22/dimosiefthike-i-nea-stratigiki-logismikou-aniktou-kodika-gia-to-2020-2023-tis-evropaikis-epitropis/) για τη διαμοίραση εφαρμογών, δεδομένων και γνώσης.
Προς την κατεύθυνση αυτή προτείνεται:
α) η δημιουργία ενός κεντρικού αποθετηρίου επαναχρησιμοποιήσιμου κώδικα/έργων κατ’ αναλογία του Joinup (https://joinup.ec.europa.eu/) και αξιοποιηση του ανοιχτού λογισμικού που αναπτύσσεται στο πλαίσιο των δράσεων ISA2 (https://ec.europa.eu/isa2/home_en) και του Connecting Europe Facility-CEF (https://ec.europa.eu/cefdigital/wiki/display/CEFDIGITAL) για την ψηφιακή ενοποίηση των δημόσιων διοικήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης έως τις 31/12/2023 και
β) η παροχή πρόσβασης σε δημόσιους φορείς και επιχειρήσεις που θα αξιοποιούν, εμπλουτίζουν και επαναδιαθέτουν τις επεκτάσεις που αναπτύσσουν. Με τον τρόπο αυτό αναμένεται να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα των Ελληνικών επιχειρήσεων πληροφορικής, αλλά και της Δημόσιας Διοίκησης.
Σε συνδυασμό με το πληροφοριακό σύστημα για την υποβοήθηση της ΑΠΔΠΧ, ιδανική θα ήταν η πρόβλεψη για αύξηση του προϋπολογισμού της και του προσωπικού το οποίο απασχολεί. Είναι κρίσιμο να αυξηθεί η χρηματοδότηση και εν γένει η υποστήριξη στα εποπτικά όργανα που θα διαδραματίσουν καίριο και ουσιαστικό ρόλο στην εφαρμογή των προβλεπόμενων στην ΒΨΜ.
Είναι απαραίτητο να συμπεριληφθεί ως ρητή αναφορά ότι “η ΒΨΜ διέπεται από το το ενωσιακό και εθνικό ρυθμιστικό πλαίσιο για την προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Συγκεκριμένα, το Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων καθώς και κάθε Εθνικού προσαρμοστικού του νόμου υπό το πρίσμα της νομολογίας του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Κατευθυντηρίων Γραμμών, Οδηγιών και Αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Προστασίας Δεδομένων και της Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα”.
Επιπροσθέτως, δεδομένο ότι έχει μια γενικότερη “τεχνική κατεύθυνση” η Βίβλος, θα ήταν χρήσιμο στις δομικές αρχές που απαριθμούνται στη σελ. 22 επόμενα, να προστεθεί ρητά η “Προστασία Δεδομένων από το σχεδιασμό και εξ’ορισμού”, καθώς ήδη αναφέρεται η “Ασφάλεια από το σχεδιασμό”.
Τα link 1 και 4 είναι λάθος. Το 1 αντί να παραπέμπει στο «Tallinn Declaration on eGovernment» παραπέμπει κάπου αλλού, ενώ το 4 αντί να παραπέμπει κάπου σχετικά με χρήση λογισμικού ανοικτού κώδικα, παραπέμπει όπου το 1ο.
Βλέπω ότι το περιεχόμενο του κεφαλαίου προσομοιάζει με την Tallinn Declaration, όμως οι διατυπώσεις θα μπορούσαν να είναι πιο λιτές, για ένα κεφάλαιο με «Αρχές».
Εάν προλάβω θα επανέλθω με νεώτερο σχόλιο με πρόταση επί των διατυπώσεων.
Ευθυγράμμιση της στρατηγικής με στρατηγικές όπως το «Brain Regain» και να καταστεί η Ελλάδα «ο τόπος διαμονής και εργασίας», ιδίως υπό τις τρέχουσες συνθήκες τηλεργασίας
https://ec.europa.eu/digital-single-market/en/innovation-procurement
5.2.4 «Η υλοποίηση γίνεται σε επαναληπτικούς κύκλους…» κλπ -> αφού εννοείτε SCRUM ας το γράψετε ξεκάθαρα με αναφορά στην Wikipedia· περιοριστείτε στην καταγραφή μόνω των διαφορών του μοντέλου ανάπτυξης της ΒΨΜ με το SCRUM. Γράφετε για «ιεράρχηση¨ και «ενσωμάτωση τροποποιήσεων», αλλά η δυνατότητα καθολικής αλλαγής των αρχικών προδιαγραφών (που είναι ένα πλεονέκτημα των agile μοντέλων ανάπτυξης) λείπει.
Υπεύθυνος Προστασίας Δεδομένων (DPO): για λόγους συνοχής ας γράψετε τον πλήρη τίτλο Data Privacy Officer
Infrastructure Owner: «Εγκρίνει την προτεινόμενη αρχιτεκτονική» -> λείπει ο ορισμός της αρχιτεκτονικής, ο αντίστοιχος ρόλος του επιχειρησιακού αρχιτέκτονα (enterprise architect), διαχείριση αρχιτεκτονικής (governance) και το απόθεμα (enterprise architecture repository, δεν είχα καλύτερη μετάφραση) για τον συντονισμό των έργων σε τεχνικό και οργανωτικό επίπεδο.
«Υιοθέτηση ανοικτών και συμμετοχικών διαδικασιών για τον σχεδιασμό και την αξιολόγηση και τον σχεδιασμό ψηφιακών υπηρεσιών» -> «με όλα τα εμπλεκόμενα και άλλα ενδιαφερόμενα μέρη» … δηλ και οργανώσεις πολιτών;
«Eπαναχρησιμοποίηση δομικών στοιχείων και λύσεων» -> «με χρήση λογισμικού ανοικτού κώδικα» -> το λογισμικό που θα αναπτυχθεί μέσω της ΒΨΜ θα δημοσιευτεί ως open source;