Η αξιοποίηση των ευκαιριών της ψηφιακής επανάστασης θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό την ανάπτυξη της εθνικής οικονομίας και την ευημερία της κοινωνίας. Δεν αρκεί πλέον να ακολουθούμε τις εξελίξεις, αλλά ήρθε η στιγμή να διαμορφώσουμε το δικό μας αναπτυξιακό πρότυπο στην 4η Βιομηχανική Επανάσταση, δίνοντας έμφαση στις ανθρώπινες δεξιότητες και στην επιχειρηματικότητα με την υποστήριξη των ψηφιακών υποδομών και ενός ψηφιακού κράτους.
Η Ελλάδα έχει αντιληφθεί την αναγκαιότητα της μετάβασής της προς την ψηφιακή οικονομία και κοινωνία. Η χώρα μας πρέπει να «κλείσει» τις πολλές εκκρεμότητες που ακόμα έχει με την 3η Βιομηχανική Επανάσταση και να βελτιώσει τη θέση της σε όλους τους δείκτες ψηφιακής ωριμότητας. Ο ψηφιακός μετασχηματισμός της χώρας δεν αποτελεί μελλοντική συνθήκη – είναι η άμεση ανάγκη και προτεραιότητα μας.
Για να πετύχουμε αυτό το στόχο, το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης λειτουργεί συντονισμένα και συνεργάζεται με τον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, τους ερευνητικούς και τεχνολογικούς φορείς της χώρας, την ακαδημαϊκή και επιστημονική κοινότητα και την κοινωνία των πολιτών για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της Ελλάδας, τον εκσυγχρονισμό της Δημόσιας Διοίκησης, την καλύτερη εξυπηρέτηση του πολίτη και της επιχείρησης, αλλά και τη δημιουργία νέων, επιπρόσθετων πηγών οικονομικής ανάπτυξης. Σε αυτό το πλαίσιο, το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης έχει εκπονήσει και υλοποιεί μια εθνική στρατηγική για τον ψηφιακό μετασχηματισμό του συνόλου της ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας με συγκεκριμένους στόχους και δομημένο πλάνο δράσης, στο οποίο αποτυπώνονται οι κατευθυντήριες αρχές αλλά και οι απαραίτητες βραχυπρόθεσμες και μεσοπρόθεσμες παρεμβάσεις που θα υλοποιήσουν με επιτυχία το ελληνικό όραμα για την Ψηφιακή Ελλάδα.
Η νέα εθνική στρατηγική για τον ψηφιακό μετασχηματισμό συνοψίζεται σε επτά στόχους (βλ. Εικόνα 1).
Πηγή: Ιδία επεξεργασία
Στα επόμενα χρόνια, αξιοποιώντας τις δυνατότητες και το δυναμικό των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών ως εργαλείο σύγχρονης διακυβέρνησης και μοχλό ανάπτυξης, χτίζουμε την «Ψηφιακή Ελλάδα». Μέσα από συντονισμένες ενέργειες οικοδομούμε τις απαραίτητες υποδομές και υλοποιούμε τολμηρές παρεμβάσεις ψηφιακού μετασχηματισμού, ώστε να ανταποκριθούμε αποτελεσματικά στις σύγχρονες προκλήσεις της ψηφιακής εποχής.
Σημαντική διάσταση της νέας στρατηγικής αποτελεί ο μετασχηματισμός του κρατικού μηχανισμού, με στόχο την ενίσχυση της προσφοράς εύχρηστων ψηφιακών υπηρεσιών προσανατολισμένων στις ανάγκες των πολιτών και των επιχειρήσεων. Για να επιτευχθεί αυτό, η Δημόσια Διοίκηση τοποθετεί τον πολίτη-χρήστη στο επίκεντρο της επανασχεδίασης και υλοποίησης των νέων ψηφιακών υπηρεσιών, εφαρμόζοντας συνεργατικά και ευέλικτα μοντέλα για το σχεδιασμό και την υλοποίηση των νέων ψηφιακών λύσεων. Παράλληλα, η σύγχρονη Δημόσια Διοίκηση υιοθετεί μία ευνοϊκή κουλτούρα σε σχέση με την εφαρμογή νέων ψηφιακών εργαλείων και ενισχύει την ψηφιακή κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού της. Άλλωστε, όπως απέδειξε και η πρόσφατη εμπειρία από τη διαχείριση των συνεπειών της πανδημίας του COVID-19, ο ψηφιακός μετασχηματισμός του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα καθώς και οι κατάλληλες ψηφιακές δεξιότητες του ανθρώπινου δυναμικού, αποτελούν καθοριστικούς παράγοντες για την αδιάλειπτη λειτουργία κράτους και οικονομίας, ακόμα και σε ακραίες συνθήκες κρίσεων.
Ακολουθεί συνοπτική παρουσίαση κάποιων ενδεικτικών παρεμβάσεων που θα υλοποιηθούν στο πλαίσιο του ψηφιακού μετασχηματισμού για την επίτευξη των επτά επιμέρους στόχων που έχουν τεθεί:
Να μπορεί κάθε πολίτης να εργαστεί με ταχύτητα, αξιοπιστία και ασφάλεια στο διαδίκτυο
- Εξασφάλιση ευνοϊκού ρυθμιστικού και νομοθετικού πλαισίου, αναβάθμιση σταθερών δικτυακών υποδομών και διάθεση φάσματος ραδιοσυχνοτήτων για την ανάπτυξη υποδομών 5ης γενιάς (5G).
- Ολοκλήρωση της επιθεώρησης, αποτίμησης και βελτίωσης διαδικασιών διαχείρισης και ασφάλειας πληροφοριακών συστημάτων και ψηφιακών υπηρεσιών και υποδομών με βάση τη νέα εθνική στρατηγική για την κυβερνοασφάλεια.
- Επανασχεδιασμός ψηφιακών υπηρεσιών και ιστότοπων βάσει της αρχής του καθολικού σχεδιασμού, προκειμένου αυτά να καταστούν προσβάσιμα από όλες τις πληθυσμιακές ομάδες.
- Αναβάθμιση εφαρμογών και συστημάτων λαμβάνοντας υπόψη την προστασία και την ιδιωτικότητα ήδη από το σχεδιασμό (security and privacy-by-design).
Να εξυπηρετήσουμε τις ανάγκες των πολιτών άμεσα και αποτελεσματικά μέσα από ένα ψηφιακό κράτος
- Ανάπτυξη κεντρικών ψηφιακών λύσεων και παροχή νέων απλουστευμένων ψηφιακών υπηρεσιών που υλοποιούν την εξ αποστάσεως εξυπηρέτηση του πολίτη.
- Ενιαία Εθνική Πύλη Παροχής Ψηφιακών Υπηρεσιών (gov.gr) – Υλοποίηση κεντρικού σημείου εισόδου και αναφοράς για πληροφορίες και ψηφιακές υπηρεσίες της Δημόσιας Διοίκησης. Ένταξη των πιο συχνών ή σημαντικών συναλλαγών του πολίτη με το κράτος.
- Κέντρο Ταυτοποίησης – Υλοποίηση μοναδικού σημείου ταυτοποίησης (Single Sign-On), σε όλες τις ψηφιακές υπηρεσίες που παρέχονται από τους φορείς του Δημοσίου.
- Κέντρο Ειδοποιήσεων – Υλοποίηση κεντρικού συστήματος ειδοποιήσεων για ενημέρωση των πολιτών σχετικά με θέματα που τους αφορούν, π.χ. ενημερώσεις για την πορεία αιτημάτων τους, προσωποποιημένες ενημερώσεις προγραμμάτων προληπτικής ιατρικής, υπενθυμίσεις για υποχρεώσεις τους προς το κράτος, κ.ά.
- Κεντρικό σύστημα συμμετοχής των πολιτών στην αξιολόγηση των προσφερόμενων υπηρεσιών του Δημοσίου και στο σχεδιασμό νέων υπηρεσιών.
- Διασύνδεση και διαλειτουργικότητα μεταξύ των Βασικών Μητρώων μέσω του Κέντρου Διαλειτουργικότητας.
- Υιοθέτηση πολιτικών προστασίας προσωπικών δεδομένων που ακολουθούν την αρχή της εξ ορισμού και από την σχεδίαση συμμόρφωσης προς τις ισχύουσες προστατευτικές διατάξεις για τα προσωπικά δεδομένα.
Να προάγουμε την ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων για όλους τους πολίτες
- Ένταξη των καινοτόμων τεχνολογιών στην εκπαιδευτική διαδικασία της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας Μέσης Εκπαίδευσης με στόχο την ενίσχυση της δημιουργικότητας, της ικανότητας επίλυσης προβλημάτων και της συνεργατικότητας των μαθητών.
- Θεσμοθέτηση εβδομαδιαίων ωρών Πληροφορικής σε όλες τις τάξεις της Μέσης Εκπαίδευσης, με συγκεκριμένο εκπαιδευτικό περιεχόμενο και μέθοδο διδασκαλίας ανά τάξη.
- Μαθήματα ψηφιακών δεξιοτήτων σε όλα τα προγράμματα σπουδών στην Ανώτατη Εκπαίδευση.
- Δημιουργία Ψηφιακής Ακαδημίας Πολιτών, που θα προτείνει, θα συντονίζει και θα υλοποιεί σύγχρονα και ασύγχρονα διαδικτυακά μαθησιακά προγράμματα ψηφιακών δεξιοτήτων για κάθε πολίτη της χώρας μέσω διαδικτυακής πλατφόρμας εκπαίδευσης.
- Προγράμματα κατάρτισης όλων των ηλικιακών, κοινωνικών και επαγγελματικών ομάδων μέσω δια ζώσης εκπαίδευσης. Τα σχετικά προγράμματα θα συντονίζονται από φορείς του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.
- Υλοποίηση συστήματος ενιαίου ομοιογενούς μηχανισμού πιστοποίησης των εκπαιδευτικών προγραμμάτων ψηφιακών δεξιοτήτων και διασύνδεση αυτών με την αγορά εργασίας
- Υλοποίηση διαδικτυακών οδηγών χρήσης των ψηφιακών υπηρεσιών που προσφέρονται μέσω της Ενιαίας Ψηφιακής Πύλης gov.gr.
Να βοηθήσουμε κάθε ελληνική επιχείρηση να γίνει ψηφιακή επιχείρηση
- Κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού του ιδιωτικού τομέα για την ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων.
- Σύστημα μέτρησης και τεκμηρίωσης του σχεδιασμού των κρατικών ενισχύσεων για τον ψηφιακό μετασχηματισμό των επιχειρήσεων.
- Κεντρικό σύστημα ψηφιακών τιμολογίων.
- Υποστήριξη λύσεων ηλεκτρονικού εμπορίου.
- Ενίσχυση συστημάτων και ψηφιακών υπηρεσιών σε σχέση με τον εξαγωγικό προσανατολισμό των επιχειρήσεων.
- Εξασφάλιση διασύνδεσης των επιχειρήσεων με το Κεντρικό και Ενιαίο Σύστημα Δημοσιονομικής Πολιτικής.
Να στηρίξουμε και να ενισχύσουμε την ψηφιακή καινοτομία
- Εξασφάλιση του κατάλληλου περιβάλλοντος ανάπτυξης, ενίσχυσης και αποδοτικής λειτουργίας των νεοφυών επιχειρήσεων (start-ups), που δραστηριοποιούνται στον τομέα των ΤΠΕ.
- Ανάπτυξη, συντονισμός και υποστήριξη Ψηφιακών Κέντρων Καινοτομίας (Digital Innovation Hubs), για τη δημιουργία νέων οικοσυστημάτων καινοτομίας και την επιτάχυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού της οικονομίας.
- Εξασφάλιση της ανοικτής διάθεσης και μέγιστης αξιοποίησης δημόσιων δεδομένων για την ανάπτυξη νέων προϊόντων, επιχειρηματικών μοντέλων και αγορών.
Να απελευθερώσουμε και να αξιοποιήσουμε την παραγωγική αξία των δεδομένων του δημοσίου
- Ενιαίο μοντέλο διακυβέρνησης των δεδομένων σε εθνικό επίπεδο.
- Καθορισμός των προδιαγραφών και διαδικασιών για την ελεύθερη και ανοικτή διάθεση των δεδομένων κάθε φορέα του Δημοσίου, με συγκροτημένο και τεχνικά άρτιο τρόπο και με σεβασμό στην προστασία των προσωπικών δεδομένων.
- Κεντρική πλατφόρμα διάθεσης και αξιοποίησης δεδομένων δημόσιου σκοπού και δεδομένων υψηλής αξίας μέσω συγκρότησης Θεματικών Αποθετηρίων Δεδομένων σε επιλεγμένους κάθετους θεματικούς άξονες.
- Λειτουργία κέντρων διαχείρισης και ανοικτής διάθεσης δεδομένων για επιλεγμένους φορείς του Δημόσιου Τομέα.
- Προγράμματα κινήτρων για την επαναχρησιμοποίηση των ανοικτών δεδομένων του Δημοσίου με σκοπό την ανάπτυξη εφαρμογών προστιθέμενης αξίας.
- Αξιοποίηση κρίσιμων συνόλων δεδομένων και ανάπτυξη εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης, μηχανικής μάθησης, ανάλυσης μεγάλων δεδομένων και επιχειρηματικής ευφυΐας για την πάταξη λ.χ. της φοροδιαφυγής και της εισφοροδιαφυγής, για τον έλεγχο των δημόσιων συμβάσεων, την παρακολούθηση του συστήματος εισροών και εκροών στο εμπόριο καυσίμων και κατ’ επέκταση του μηχανισμού είσπραξης δημοσίων εσόδων κ.ά.
Να εντάξουμε τις σύγχρονες τεχνολογίες σε όλους τους τομείς της οικονομίας
- Υλοποίηση εμβληματικών τομεακών έργων ανά άξονα πολιτικής με στόχο την υποστήριξη της μετάβασης υφιστάμενων συστημάτων σε νέες υποδομές και σύγχρονες αρχιτεκτονικές υλοποίησης, υποστηρίζοντας παράλληλα και νέες επιχειρησιακές διαδικασίες με οικονομικότερη συντήρηση και μεγαλύτερη ασφάλεια.
- Υιοθέτηση σύγχρονων τεχνολογικών εργαλείων στους επιμέρους τομείς της οικονομίας, όπως εφαρμογές τηλεϊατρικής στην Υγεία, τηλεκπαίδευσης στην Παιδεία, τηλεσυνεδριάσεων στη Δικαιοσύνη αλλά και για την εξ αποστάσεως εργασία στο Δημόσιο, αξιοποίηση δικτύου αισθητήρων για συλλογή δεδομένων στο Περιβάλλον κ.ά.
Πέραν αυτών, εξασφαλίζονται οι προϋποθέσεις που θα τονώσουν την αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών από τον επιχειρηματικό κόσμο και το σύνολο της κοινωνίας. Η Δημόσια Διοίκηση υλοποιεί ψηφιακά έργα που ενδυναμώνουν τη διαφάνεια, τη συμμετοχικότητα, την προσβασιμότητα, την ιδιωτικότητα και την ασφάλεια των πολιτών και των επιχειρήσεων, εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα την ύπαρξη μιας πανελλαδικής, σύγχρονης υποδομής επικοινωνιών και συνδεσιμότητας. Η κυβερνητική δράση ευνοεί την παραγωγή καινοτομίας, υποστηρίζει τις νεοφυείς επιχειρήσεις και ενισχύει το εύρος και τη διαθεσιμότητα ανοιχτών και ποιοτικών δεδομένων για την υλοποίηση καινοτόμων υπηρεσιών και την ενίσχυση της ψηφιακής οικονομίας. Με στόχο τη μέγιστη αξιοποίηση των νέων ψηφιακών υπηρεσιών, η νέα πολιτική του ψηφιακού μετασχηματισμού εστιάζει επίσης στην παροχή κινήτρων σε επιχειρήσεις και πληθυσμιακές ομάδες για την ταχύτερη υιοθέτηση ψηφιακών τεχνολογιών αλλά και την περαιτέρω ανάπτυξη ψηφιακών δεξιοτήτων στην ελληνική κοινωνία.
Στα επόμενα χρόνια, μέσα από τον αποτελεσματικό στρατηγικό σχεδιασμό και την πειθαρχημένη υλοποίηση του ψηφιακού μετασχηματισμού, η Ελλάδα ενισχύει τη διεθνή ψηφιακή ταυτότητα και ανταγωνιστικότητά της. Τα αποτελέσματα αυτών των προσπαθειών αξιολογούνται από τις επιδόσεις της χώρας μας σε δείκτες που αποτυπώνουν την ψηφιακή ωριμότητα ενός κράτους, όπως για παράδειγμα ο Δείκτης Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας (Digital Economy and Society Index, DESI) και ο Δείκτης Ψηφιακής Ανταγωνιστικότητας του Διεθνούς Κέντρου Ανταγωνιστικότητας (Institute for Management Development, IMD).
Ο ψηφιακός μετασχηματισμός της χώρας είναι μια μεγάλη πρόκληση και ένα γιγάντιο, πολύπλοκο και δύσκολο έργο. Για την υλοποίηση αυτού του έργου απαιτούνται μια στρατηγική, ένα όραμα, μια φιλοσοφία, μία μέθοδος, καθώς και η υλοποίηση σημαντικών παρεμβάσεων. Όλα τα παραπάνω είναι σημαντικό να αποτυπωθούν σε ένα ρεαλιστικό και εφικτό οδικό χάρτη, ο οποίος θα αποτελεί ένα απαραίτητο εργαλείο για ολόκληρη την εξέλιξη του ελληνικού κράτους στη δεκαετία που διανύουμε.