Γενική Γραμματεία Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων

Ιστοχώρος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'Διονύσης Ρ. Ρηγόπουλος' | 31 Ιουλίου 2019, 11:18

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Πρόταση να προστεθεί στο νομοσχέδιο «Κεφάλαιο Ε' Ψηφιακή Αυτογνωσία του Κράτους» στο «ΜΕΡΟΣ Γ' ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΕΠΙΤΕΛΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ» Ιστορική αναδρομή και Αιτιολόγηση της Πρότασης ============================================================ = Πολλοί σχεδιασμοί με καλές προθέσεις έμειναν ανεκπλήρωτοι επειδή δεν είχαν στερεά θεμέλια και δεν αξιοποιούσαν τις δυνατότητες της νέας τεχνολογίας για συστηματική και αδιάλειπτη παρακολούθηση της εξέλιξής τους. Το Κράτος μας δεν έχει ακόμα ούτε τη στοιχειώδη αυτογνωσία του, δηλαδή, δεν έχει καν ψηφιακή εικόνα της δομής και της κατά υπηρεσιακή μονάδα στελέχωσης όλων των φορέων του. Έχω επανειλημμένα και εκτενώς επισημάνει το πρόβλημα, δημόσια από το 2015. Το πρόβλημα και την τεχνικά εύκολη λύση του έχουν επίσης αναδείξει επιστήμονες διεθνούς κύρους. Έχουν ήδη περάσει είκοσι μήνες απ’ όταν οι καθηγητές Μιχαήλ Ιακωβίδης και Διομήδης Σπινέλλης (στον συλλογικό τόμο «Πέρα από τη Λιτότητα» [11/2017] και στη μελέτη της διαΝΕΟσις «Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση στην Ελλάδα» [3/2018], αντιστοίχως) τόνισαν την αναγκαιότητα της ψηφιακής αποτύπωσης του Δημοσίου και τα πολλαπλά οφέλη που αμέσως θα προκύψουν απ’ αυτήν. (https://drive.google.com/file/d/1kZ2z7D3Bdxf1HqlY77atOKfM016jJ4Bj/view) Το σημαντικότερο όμως είναι ότι ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, απάντησε θετικά στη σχετική ερώτηση στο Delphi Economic Forum 2018 (https://youtu.be/DS_MJT3mr6c). Αντιθέτως, η προηγούμενη κυβέρνηση είχε επανειλημμένα αποδείξει εμπράκτως ότι δεν επιθυμούσε να προχωρήσει σε αποτύπωση του Κράτους, παρά τη διαβεβαίωση του Υπουργού Ψηφιακής Πολιτικής Νίκου Παππά στο ίδιο Forum (https://youtu.be/VSAglkD_bWI) «θα το συζητήσω αναλυτικά με την Όλγα Γεροβασίλη για να δούμε πώς μπορούμε πραγματικά να επιταχύνουμε». Είχε προηγηθεί απάντηση της κυρίας Γεροβασίλη σε ανάλογο ερώτημα (https://youtu.be/K4NYmGJElmY) Το Άρθρο 16 του Ν. 4440/2016 δημιούργησε κατ’ όνομα «Ψηφιακά Οργανογράμματα» με πολλές ελλείψεις. Το άρθρο βασίστηκε σε ολοκληρωμένη πρόταση στη διαβούλευση του Δεκεμβρίου 2015 (http://www.opengov.gr/ypes/?p=3194#comments) αφού αφαιρέθηκαν όλα τα στοιχεία που την έκαναν ευρύτερα χρηστική και λειτουργική (https://drive.google.com/file/d/0B7yVsLbxbrk5Mm1lRnBsS3UzVHM/view). Διαγράφτηκε, δηλαδή, ότι εξασφάλιζε πληρότητα, ιστορικό, αξιοπιστία, προσβασιμότητα και υποχρεωτικότητα (https://www.naftemporiki.gr/story/1175619/i-simerini-eukairia-gia-ena-plires-psifiako-organogramma-tou-dimosiou) και έμεινε μόνον ότι ήταν αναγκαίο για την κινητικότητα. Σημειωτέον ότι ο Οργανισμός Ανοικτών Τεχνολογιών (ΕΕΛΛΑΚ) είχε προτείνει εγκαίρως στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής να βελτιωθεί το ψηφιακό οργανόγραμμα (https://eellak.ellak.gr/2016/11/24/paremvasi-tou-organismou-anichton-technologion-gia-tis-psifiakes-ipografes-ke-to-organogramma-tou-dimosiou-tomea-sto-schedio-nomou-tis-kinitikotitas/) και ο βουλευτής Λακωνίας είχε επαναφέρει την πρόταση αίτημα της ΕΕΛΛΑΚ στην Ολομέλεια, λαμβάνοντας από την Υπουργό τη διαβεβαίωση: «είναι πολύ σοβαρό αυτό που καταθέτουν» και «θα το δούμε αμέσως μετά» (https://www.youtube.com/watch?v=4TAEIzQoQ18&t=3m10s), που όμως ουδέποτε εκπληρώθηκε. (Το ζήτημα περιγράφεται αναλυτικά στο άρθρο «Το κενό στα θεμέλια της Διοικητικής Μεταρρύθμισης» (https://www.capital.gr/me-apopsi/3245219/to-keno-sta-themelia-tis-dioikitikis-metarruthmisis) στις 6.10.2017. Σήμερα, δύο σχεδόν χρόνια μετά το άρθρο το γνωστό αυτό κενό εξακολουθεί να υφίσταται. Άλλωστε στις 11.1.2018, περισσότερο από ένα χρόνο μετά τον Ν. 4440, η αρμόδια Υπουργός δήλωσε στη Βουλή ότι τα οργανογράμματα δεν αποτυπώνουν την κατάσταση (https://youtu.be/TB149CnjV90). Πρέπει να αναφερθεί εδώ ότι σήμερα ΟΥΤΕ ΈΝΑ ΑΠΟ ΤΑ «ΨΗΦΙΑΚΑ ΟΡΓΑΝΟΓΡΑΜΜΑΤΑ» (775 στις 31.7.2019) που περιλαμβάνονται στην Απογραφή (https://hr.apografi.gov.gr/organizations/browse?0) ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΣΥΝΝΟΜΟ, καθώς ΔΕΝ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΥΠΗΡΕΤΟΥΝΤΕΣ, αντίθετα με την πρόβλεψη του Άρθρου 16 του Ν. 4440/2016: «Το Οργανόγραμμα περιλαμβάνει όλες τις οργανικές μονάδες των ως άνω φορέων, τους υπηρετούντες σε κάθε οργανική μονάδα υπαλλήλους και τα αντίστοιχα περιγράμματα θέσεων εργασίας». Χθες, 30.7.2019, η πρόταση του Οργανισμού Ανοικτών Τεχνολογιών παρουσιάστηκε συνοπτικά στη συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης, για το παρόν νομοσχέδιο για το Επιτελικό Κράτος. Έχω την αίσθηση ότι ο Υπουργός Επικρατείας Γιώργος Γεραπετρίτης άκουσε με πραγματικό ενδιαφέρον την πρόταση και θέλει να την υλοποιήσει. Θετική ανταπόκριση διαπίστωσα και από άλλους βουλευτές. Το θέμα είναι θεμελιώδες και εμφανώς δεν έχει κομματικό χρώμα. Απλώς, όπως είχα πει και στο φετινό συνέδριο για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση (όπου για τρίτη φορά ανέφερα το πρόβλημα και την εύκολη λύση του https://opengov.ellak.gr/2019/03/29/oloklirothike-to-9o-e-government-forum-me-tin-simmetochi-tou-organismou-anichton-technologion/) και επανέλαβα και χθες στην Επιτροπή, όσο –εν έτει 2019– το κράτος μας εξακολουθεί να μην έχει ούτε τη στοιχειώδη ψηφιακή αποτύπωση της δομής και της στελέχωσής του οδηγούμαστε στη διαπίστωση: . «Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΙΝΑΙ ΟΤΙ: ΑΡΝΟΥΜΑΣΤΕ ΝΑ ΔΟΥΜΕ ΤΗΝ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ» . Όμως, με αυτό τον τρόπο δεν μπορούμε να έχουμε ούτε βέλτιστα σχεδιασμένες μεταρρυθμίσεις, ούτε ορθολογικά στοχευμένη περιστολή των δαπανών του κράτους. Συμπτωματικά, είναι ιδιαίτερα επίκαιρο, καθώς μόλις γιορτάσαμε τα 50 χρόνια από την αποστολή «Απόλλων 11» το τέλος του άρθρου (11.5.2016) με τίτλο: «Τεράστια παράλειψη στο Δημόσιο που μπορεί να αποκατασταθεί» (https://www.naftemporiki.gr/story/1101992/terastia-paraleipsi-sto-dimosio-pou-mporei-na-apokatastathei) : . Πόσο ακόμα αντέχει ο τόπος αυτή την κατάσταση; Γιατί δεν απαιτούμε να γίνει αμέσως κάτι τόσο απλό και τόσο θεμελιώδες; Μοιάζει απίστευτο, αλλά ακούω συχνά την απάντηση: «Δεν πρόκειται να το κάνουν, γιατί το πολιτικό μας σύστημα δεν αντέχει τόση διαφάνεια». Παραφράζοντας τον Νιλ Άρμστρονγκ όταν πρωτοπάτησε στη Σελήνη, θα μπορούσε κανείς να πει για το ενιαίο ψηφιακό οργανόγραμμα: «ένα απλούστατο βήμα για το αρμόδιο υπουργείο, ένα τεράστιο άλμα για τη Δημόσια Διοίκηση». . Ελπίζω, η τωρινή Κυβέρνηση όχι απλώς να αντέχει αλλά να επιδιώκει τόση και ακόμη περισσότερη διαφάνεια. Τα έως τώρα δείγματα προθέσεων είναι πολύ καλά. Θεωρούμε εκ των ων ουκ άνευ η απλή πρόταση του Οργανισμού Ανοικτών Τεχνολογιών για την συνολική και πλήρη αποτύπωση δομής, στελέχωσης και δαπανών του Δημοσίου να αξιοποιηθεί για τη σχετική προσθήκη στο πρώτο αυτό νομοσχέδιο για το Επιτελικό Κράτος. Το θέμα είναι γενικότατο, θεμελιώδες και ως εκ τούτου κατ’ εξοχήν αρμοδιότητας του Υπουργείου Επικρατείας. Χωρίς τη στοιχειώδη ψηφιακή αποτύπωση δομής, στελέχωσης και δαπανών, το Επιτελικό Κράτος θα χτίζεται στον αέρα, και κάθε μέρα που περνάει θα χάνονται πολύτιμα δεδομένα. Η νέα Κυβέρνηση, ξεκινώντας από σήμερα την αποτύπωση, θα δημιουργήσει έναν διαυγή μηχανισμό μέτρησης και αποτίμησης των μεταρρυθμίσεων στο Δημόσιο. Και, στο τέλος της θητείας της, θα είναι η πρώτη που θα δείχνει σε όλους, επακριβώς μετρημένα και αδιαμφισβήτητα, τι κράτος παρέλαβε και τι κράτος παραδίδει. ================================================================== = ΨΗΦΙΑΚΗ ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ =============================== Προτείνεται προσθήκη Κεφαλαίου στο «ΜΕΡΟΣ Γ' ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΕΠΙΤΕΛΙΚΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ» με τίτλο: «Κεφάλαιο Ε' Ψηφιακή Αυτογνωσία του Κράτους» Ενδεικτικά προτείνεται το Κεφάλαιο να περιλαμβάνει τα εξής άρθρα: Άρθρο ##: Έναρξη και Εξέλιξη της Ψηφιακής Αυτογνωσίας του Κράτους Άρθρο ##: Πλήρης Αποτύπωση Δομής και Στελέχωσης σε Πραγματικό Χρόνο Άρθρο ##: Αξιοποίηση των Δεδομένων Άρθρο ##: Φορέας υλοποίησης της Ψηφιακής Αυτογνωσίας του Κράτους . ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ =========== Η διατύπωση των άρθρων εναπόκειται στην νομοτεχνική ομάδα του Υπουργείου. Λόγω και του περιορισμένου χρόνου της διαβούλευσης, παραθέτω εδώ αιτιολόγηση ανά άρθρο, ώστε να είναι σαφέστερο το πνεύμα και το περιεχόμενο της πρότασης. . Κεφάλαιο Ε' Ψηφιακή Αυτογνωσία του Κράτους ======================================== . Άρθρο ##: Έναρξη και Εξέλιξη της Ψηφιακής Αυτογνωσίας του Κράτους -------------------------------------------------------------------------------------------------- Στόχος του άρθρου είναι να σταματήσουν αμέσως να χάνονται πολύτιμα δεδομένα για τη μελέτη και διαρκή βελτίωση της λειτουργίας του Επιτελικού Κράτους, αλλά και να δημιουργηθεί ψηφιακή εφαρμογή Διαφάνειας και Ακεραιότητας για το όλο το Ανθρώπινο Δυναμικό του Δημοσίου. Προκειμένου να μην καθυστερήσει η έναρξη της καταγραφής των δεδομένων του ψηφιακού οργανογράμματος, θα αρχίσουν να καταγράφονται αμέσως τα ελάχιστα απαραίτητα και ήδη διαθέσιμα δεδομένα. Εν συνεχεία η ψηφιακή αυτογνωσία του κράτους θα διευρύνεται με τη συνάρτηση και άλλων δεδομένων του δημόσιου τομέα στον αρχικό πυρήνα του συστήματος. Παράλληλα θα πρέπει να εξασφαλίζεται και η διασύνδεση των δεδομένων για τη μεγιστοποίηση του οφέλους από τη χρήση των δεδομένων αυτών. Οι μεταρρυθμίσεις θα σχεδιάζονται με ακριβή και άμεσα διαθέσιμα οργανωσιακά δεδομένα, οι τρέχουσες λειτουργίες θα μπορούν να σχεδιάζονται και να υποστηρίζονται συστηματικά, και θα διευκολύνεται ο επιχειρησιακός έλεγχος των υπηρεσιών σε κάθε επίπεδο. . Άρθρο ##: Πλήρης Αποτύπωση Δομής και Στελέχωσης σε Πραγματικό Χρόνο ------------------------------------------------------------------------------------------------------- Με το άρθρο αυτό θα προβλεφθεί η ενιαία ψηφιακή αποτύπωση της δημόσιας διοίκησης, ως αμέσως υλοποιήσιμη βασική υποδομή υποστήριξης του προγραμματισμού και της παρακολούθησης εφαρμογής του κυβερνητικού έργου. Η αποτύπωση αρχικά θα περιλαμβάνει μόνον την οργάνωση και τη στελέχωση κάθε φορέα/υπηρεσίας. Τα δεδομένα οργάνωσης και στελέχωσης θα ανανεώνονται καθημερινά (με την ενσωμάτωση μηχανισμού άμεσης επιβεβαίωσης) ώστε να απεικονίζεται η τρέχουσα οργάνωση ολόκληρης της δημόσιας διοίκησης και παράλληλα θα διατηρούνται όλα τα δεδομένα, ως ιστορικό της οργάνωσης. Στόχος είναι τα βασικά και πολύτιμα αυτά δεδομένα, που έως τώρα χάνονται, να αρχίσουν να καταγράφονται το ταχύτερο. Την εφαρμογή της ψηφιακής αποτύπωσης θα εξασφαλίζει η συνάρτησή της με τις δαπάνες. Κάθε δαπάνη θα συναρτάται με τη μονάδα ή το άτομο που αφορά και η συνάρτηση αυτή θα αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση και στοιχείο κανονικότητας της δαπάνης. . Άρθρο ##: Εμπλουτισμός των Δεδομένων -------------------------------------------------------- Στόχος της όλης ρύθμισης για την ψηφιακή αποτύπωση, είναι η αξιοποίηση των σχετικών δεδομένων. Με το παρόν άρθρο θα πρέπει να ρυθμιστεί το κομμάτι της αξιοποίησης, προβλέποντας δυνατότητες αξιοποίησης αλλά και εξαιρέσεις (άμυνα και ασφάλεια). Τα βασικά δεδομένα της αρχικής υλοποίησης (οργάνωση και στελέχωση) του ανωτέρω άρθρου επιτρέπουν να εντοπίζονται διαρθρωτικές ανωμαλίες (π.χ. ιεραρχίες με έναν μόνον υποκείμενο κλάδο) και ανωμαλίες στελέχωσης (π.χ. κενές, ανεπαρκώς στελεχωμένες και υπερστελεχωμένες μονάδες ή μονάδες που δεν διαθέτουν το κατάλληλο προσωπικό, αξιοποιώντας τα δεδομένα των υπαλλήλων που περιλαμβάνει το σύστημα apografi.gov.gr). Όμως οι δυνατότητες εμπλουτισμού και αξιοποίησης δεδομένων είναι πρακτικά ανεξάντλητες. Σταδιακά, ο εξοπλισμός, οι παρεχόμενες υπηρεσίες/προϊόντα/εξερχόμενα, οι πόροι στο σύνολό τους, θα συνδεθούν με τις μονάδες, ώστε να στοιχειοθετούν ποσοτικοποιήσεις και αξιολογήσεις. Επίσης, θα καθοριστούν δείκτες KPIs (βασικοί δείκτες απόδοσης, καθορισμένοι από την κορυφή προς τα κάτω ή από κάτω προς τα πάνω). Οι συγκρίσεις μεταξύ παρόμοιων μονάδων μπορεί να αυτοματοποιηθούν. Στην ίδια υποδομή μπορούν να συναρτηθούν οι διαδικασίες και η τυποποίησή τους, στη βάση προτύπων τα οποία θα συμπεριλαμβάνουν τα προαναφερθέντα, προκειμένου η όποια μεταρρύθμιση του Κράτους και των δομών του να είναι διαδικασιοστρεφής και να γίνεται με βάση τις λειτουργίες και τη χρησιμότητά τους. Στόχος της παρέμβασης είναι ο εκσυγχρονισμός προς οποιαδήποτε κατεύθυνση επιθυμεί όποιος ασκεί δημόσια πολιτική. Δημιουργείται ένα εργαλείο το οποίο μόνο σε πρώτη ανάγνωση είναι οργάνωση και στελέχωση στα βασικά του στοιχεία. Η πραγματικότητά του όμως, αν τεθεί υπό τις απαραίτητες προδιαγραφές, είναι να αποτελέσει τον βασικό μηχανισμό υποστήριξης και διαχείρισης κάθε αλλαγής (change management mechanism) στο κράτος και μάλιστα στα ευρύτατά του όρια (και ΔΕΚΟ-χρηματοδοτούμενοι οργανισμοί). Το σύνολο των δεδομένων της ψηφιακής αποτύπωσης θα είναι διαρκώς προσβάσιμο, ώστε να αξιοποιείται για την αναδιοργάνωση, τον έλεγχο, την κινητικότητα, την υπευθυνότητα, τη διαφάνεια, τη λογοδοσία, την αξιολόγηση, κ.λπ. . Άρθρο ##: Φορέας υλοποίησης της Ψηφιακής Αυτογνωσίας του Κράτους --------------------------------------------------------------------------------------------------- Φορέας υλοποίησης της Ψηφιακής Αυτογνωσίας του Κράτους είναι το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης σε συνεργασία με το Υπουργείο Οικονομικών, που θα εξασφαλίσουν νομοθετικά το τεχνικό μέρος και την ταχύτητα υλοποίηση της. . ======================================================================== = Σημείωση: Ενδεχόμενα λάθη πιθανόν να οφείλονται στην μεγάλη πίεση χρόνου και παρακαλώ να συγχωρεθούν. Άλλωστε, το παρόν σχόλιο φιλοδοξεί να χρησιμεύσει ως έναυσμα για την όσο το δυνατόν καλύτερη υλοποίηση της ΨΗΦΙΑΚΗΣ ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑΣ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ από το αρμόδιο Υπουργείο. . Διονύσης Ρ. Ρηγόπουλος, Ph.D. Μέλος της Ομάδας Εργασίας για την Ανοιχτή Διακυβέρνηση του Οργανισμού Ανοικτών Τεχνολογιών τ. Επιθεωρητής-Ελεγκτής Δημόσιας Διοίκησης [2009-2018] dionysis.rigopoulos@gmail.com