Αρχική Κώδικας ΜετανάστευσηςΜέρος Δ’ (άρθρα 83-93)Σχόλιο του χρήστη Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA) | 13 Μαρτίου 2023, 22:01
  • Σχόλιο του χρήστη 'Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA)' | 13 Μαρτίου 2023, 22:01

    ΑΡΘΡΑ 83 ΕΠ. Η ρύθμιση των προϋποθέσεων και διαδικασιών οικογενειακής επανένωσης των δικαιούχων διεθνούς προστασίας εξακολουθεί να στηρίζεται στο ΠΔ 131/2006, εκτός του πεδίου εφαρμογής του Ν 4251/2014 (Άρθρο 139, παρ. 3 Ν 4251/2014). Ωστόσο, το εν λόγω νομοθέτημα εξεδόθη και τροποποιήθηκε σε χρόνο προγενέστερο των σημαντικών νομοθετικών και θεσμικών εξελίξεων στον τομέα της διεθνούς προστασίας στη χώρα και δη την ίδρυση Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου και τη λειτουργία της Υπηρεσίας Ασύλου, ως αρμόδιας αρχής για το άσυλο, στην οποία έχει ήδη ανατεθεί, άλλωστε, η αρμοδιότητα για τη διεκπεραίωση των αιτήσεων οικογενειακής επανένωσης (Άρθρο 29, παρ. 2, περ. ζ΄ ΠΔ 106/2020, ΦΕΚ Α΄ 255/23.12.2020, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 10 ΠΔ 77/2022, ΦΕΚ Α΄ 212/17.11.2022). Η επικείμενη θέσπιση νέου Κώδικα Μετανάστευσης αποτελεί μία δυνατότητα για την αναγκαία επικαιροποίηση του σχετικού πλαισίου. Υπενθυμίζεται ότι αντίστοιχο ζήτημα απασχόλησε τον νομοθέτη του Κώδικα Ασύλου ως προς τις διατάξεις του ΠΔ 80/2006 για την προσωρινή προστασία (ΦΕΚ Α΄ 82/14.04.2006), οι οποίες κωδικοποιήθηκαν στο ενιαίο νομοθέτημα κατόπιν απαραίτητων τροποποιήσεων, ιδίως ως προς τα αρμόδια όργανα. Πεδίο εφαρμογής: άρθρο 83, παρ. 2 / άρθρο 3, παρ. 2 ΠΔ 131/2006 Η Οδηγία 2003/86/ΕΚ για την οικογενειακή επανένωση δεν εφαρμόζεται ρητώς στους δικαιούχους επικουρικής προστασίας (Άρθρο 3, παρ. 1, περ γ΄ Οδηγίας 2003/86/EK), ωστόσο τα κράτη μέλη, κατά τη νομολογία του ΔΕΕ (ΔΕΕ C-635/17 Ε κατά Staatssecretaris van Veiligheid en Justitie, 13 Μαρτίου 2019, σκ. 32-42) και τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μπορούν να ρυθμίσουν τη διαδικασία οικογενειακής επανένωσης των δικαιούχων επικουρικής προστασίας, αντιστοίχως προς την διαδικασία για τους πρόσφυγες. «Η Επιτροπή θεωρεί ότι οι ανάγκες ανθρωπιστικής προστασίας των προσώπων που τυγχάνουν επικουρικής προστασίας δεν διαφέρουν από εκείνες των προσφύγων, και ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να θεσπίζουν κανόνες που παρέχουν παρόμοια δικαιώματα στους πρόσφυγες και στους δικαιούχους προσωρινής ή επικουρικής προστασίας. Η σύγκλιση των δύο καθεστώτων προστασίας επιβεβαιώνεται επίσης στην αναδιατυπωμένη οδηγία για τη θέσπιση ελάχιστων απαιτήσεων για την αναγνώριση 2011/95/ΕΕ» (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Οδηγίες όσον αφορά την εφαρμογή της οδηγίας 2003/86/ΕΚ σχετικά με το δικαίωμα οικογενειακής επανένωσης, COM(2014) 210, 3 Απριλίου 2014, σκ. 6.2). Ουδεμία διάκριση επιβάλλεται από τον ενωσιακό και εθνικό νομοθέτη μεταξύ των δύο καθεστώτων όσον αφορά τη διατήρηση της οικογενειακής ενότητας βάσει του αρ. 23 της Οδηγίας για την αναγνώριση και του αρ. 22 του Κώδικα Ασύλου. Για τον λόγο αυτό, άλλωστε, η συντριπτική πλειοψηφία των κρατών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με εξαίρεση την Ελλάδα, τη Μάλτα και την Κύπρο, έχουν θεσπίσει δικαίωμα οικογενειακής επανένωσης υπέρ των δικαιούχων επικουρικής προστασίας, μάλιστα με ίσους όρους προς πρόσφυγες στην περίπτωση των περισσότερων χωρών – ενδεικτικά, Γαλλία, Ιταλία, Ολλανδία, Βέλγιο, Ισπανία, Σουηδία, Πορτογαλία, Ιρλανδία, Ρουμανία, Βουλγαρία, Κροατία, Πολωνία (ECRE, Not there yet: Family reunification for beneficiaries of international protection, Φεβρουάριος 2023, σ. 9, https://bit.ly/41VzDzh). Σε κάθε περίπτωση, προκύπτει σαφώς από την επίκαιρη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) ότι ο απόλυτος και άνευ όρων αποκλεισμός των κατόχων επικουρικής προστασίας από το δικαίωμα οικογενειακής επανένωσης, χωρίς την παροχή δυνατότητας εξατομικευμένης εξέτασης της κάθε υπόθεσης, δεν συμμορφώνεται με τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας και δη με το δικαίωμα στην οικογενειακή ζωή (ΕΔΔΑ Μ.Α. κατά Δανίας, Προσφυγή 6697/18, 9 Ιουλίου 2021, Μ.Τ. κατά Σουηδίας, Προσφυγή 22105/18, 20 Οκτωβρίου 2022). Βάσει των ανωτέρω εκτεθέντων, η RSA προτείνει: Να συμπεριληφθούν στο Κεφάλαιο ΙΔ΄ του Κώδικα Μετανάστευσης οι διατάξεις του ΠΔ 131/2006 αναφορικά με την οικογενειακή επανένωση των δικαιούχων διεθνούς προστασίας, για τη διασφάλιση της διαφάνειας και ενότητας του νομοθετικού κεκτημένου. Να διαγραφεί το αρ. 83, παρ. 2, περ. γ΄ ώστε να ενταχθούν στο πεδίο εφαρμογής της οικογενειακής επανένωσης οι δικαιούχοι επικουρικής προστασίας. Αντικειμενική αδυναμία προσκόμισης δικαιολογητικών: άρθρο 14 ΠΔ 131/2006 Η αιτ. σκ. 8 της Οδηγίας 2003/86/ΕΚ για την οικογενειακή επανένωση απαιτεί «να αποδίδεται ιδιαίτερη προσοχήστην κατάσταση των προσφύγων, εξαιτίας των λόγων που τους υποχρέωσαν να εγκαταλείψουν τη χώρα τους και που τους εµποδίζουν να διεξάγουν εκεί κανονικό οικογενειακό βίο» και αξιώνει τη θέσπιση ευνοϊκότερων κανόνων για την άσκηση του δικαιώματός τους στην οικογενειακή επανένωση. Σοβαρό εμπόδιο στην αποτελεσματική λειτουργία της διαδικασίας οικογενειακής επανένωσης αποτελεί η εν τω αρ. 14, παρ. 1, περ. γ΄ ΠΔ 131/2006 υποχρέωση προσκόμισης ακριβούς αντιγράφου των ταξιδιωτικών εγγράφων των μελών της οικογένειας του πρόσφυγα, ήδη κατά την υποβολή της αίτησης οικογενειακής επανένωσης στην Υπηρεσία Ασύλου. Ωστόσο, αφενός δεν προβλέπεται στην περ. γ΄ του αρ. 14, παρ. 1 ΠΔ 131/2006 αντίστοιχη ρύθμιση με αυτή της περ. β΄, κατά την οποία, «Εφόσον ο πρόσφυγας δεν μπορεί να προσκομίσει τα παραπάνω έγγραφα, οι αρμόδιες αρχές παραλαβής και εξέτασης ασύλου λαμβάνουν υπόψη τους άλλα πρόσφορα αποδεικτικά στοιχεία. Απόφαση απόρριψης της αίτησης δεν μπορεί να θεμελιώνεται αποκλειστικά στην μη ύπαρξη των εν λόγω δικαιολογητικών.» Αφετέρου, η αξίωση προσκόμισης ακριβούς αντιγράφου των ταξιδιωτικών εγγράφων των μελών της οικογένειας του πρόσφυγα ήδη κατά την υποβολή της αίτησης οικογενειακής επανένωσης στην Υπηρεσία Ασύλου, ως εκ των προαπαιτούμενων δικαιολογητικών της αίτησης, δημιουργεί, στην ουσία, ανεπίτρεπτο πρόσκομμα και περιορισμό της άσκησης του δικαιώματος στην οικογενειακή επανένωση, δεδομένου του ότι στερεί από τον πρόσφυγα – όπως και από τον ανιθαγενή – του οποίου τα μέλη αδυνατούν να εκδώσουν εθνικά ταξιδιωτικά έγγραφα, το δικαίωμα στην οικογενειακή ζωή. Η συμπερίληψη, δε, των ως άνω εγγράφων δεν είναι αναγκαία στα προαπαιτούμενα δικαιολογητικά για την έγκριση της αίτησης οικογενειακής επανένωσης, αλλά για την έλευση των μελών της οικογένειας και για τούτο, σε περίπτωση αδυναμίας έκδοσης εθνικών ταξιδιωτικών εγγράφων προβλέπεται, εφόσον έχει εγκριθεί η οικογενειακή επανένωση, η έκδοση προσωρινών ταξιδιωτικών εγγράφων της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού (ICRC) και ταξιδιωτικά έγγραφα διέλευσης απλής «μιας» διαδρομής από τις οικείες – εν προκειμένω ελληνικές – αρχές. Έχει, μάλιστα, ήδη επισημανθεί από τη νομολογία των διοικητικών δικαστηρίων ότι, η μη προσκόμιση επικυρωμένων αντιγράφων των ταξιδιωτικών εγγράφων των μελών της οικογένειας ή άλλων σχετικών δικαιολογητικών, όχι μόνο δεν αρκεί για την η απόρριψη της αίτησης οικογενειακής επανένωσης από τη Διοίκηση (ΔΠρΑθ 493/2020, σκ. 7), αλλά επιτάσσει την έμπρακτη αναζήτηση εναλλακτικών και εν τοις πράγμασι εφικτών μέσων για τη έλευση των μελών της οικογένειας στην Ελλάδα – ενδεικτικά, δεν αποτελεί τέτοιο η απαίτηση από τους πρόσφυγες να απευθυνθούν στις αρχές τρίτης χώρας για να εφοδιαστούν με έγγραφα αν δεν έχουν λάβει προσφυγικό καθεστώς από αυτήν (ΔΠρΑθ 861/2022, σκ. 8). Η, δε, Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει, στις οδηγίες της επί της εφαρμογής της Οδηγίας 2003/86/ΕΚ, ότι «τα κράτη μέλη θα πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή σε αυτή την ιδιαίτερη κατάσταση και να διευκολύνουν την απόκτηση ταξιδιωτικών εγγράφων και θεωρήσεων για διαμονή μακράς διαρκείας, ώστε οι πρόσφυγες να μπορούν να ασκούν αποτελεσματικά το δικαίωμά τους στην οικογενειακή επανένωση. Στις περιπτώσεις που είναι αδύνατο για τους πρόσφυγες, καθώς και για τα μέλη της οικογένειάς τους, να λάβουν εθνικά ταξιδιωτικά έγγραφα και θεωρήσεις μακράς διαρκείας, τα κράτη μέλη ενθαρρύνονται να αναγνωρίζουν και να δέχονται τα προσωρινά ταξιδιωτικά έγγραφα της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού (ICRC) και ταξιδιωτικά έγγραφα προβλεπόμενα σε συμβάσεις, να εκδίδουν έγγραφα διέλευσης απλής διαδρομής, και να προσφέρουν στα μέλη της οικογένειας τη δυνατότητα να τους χορηγείται θεώρηση κατά την άφιξή τους στο κράτος μέλος.» (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Οδηγίες όσον αφορά την εφαρμογή της οδηγίας 2003/86/ΕΚ σχετικά με το δικαίωμα οικογενειακής επανένωσης, COM(2014) 210, 3 Απριλίου 2014, σκ. 6.1.2) Η ρητή αναφορά στις περιπτώσεις αντικειμενικής αδυναμίας των μελών της οικογένειας προσφύγων να εφοδιαστούν με ταξιδιωτικά έγγραφα από τη χώρα τους παρίσταται επιτακτική για την παροχή σαφών κατευθύνσεων προς τις αρμόδιες διοικητικές αρχές και τη συμμόρφωση της Διοίκησης με την ακυρωτική νομολογία των διοικητικών δικαστηρίων. Βάσει των ανωτέρω εκτεθέντων, η RSA συνιστά κατ’αρχάς την τροποποίηση του αρ. 14, παρ. 1, περ. γ΄ ΠΔ 131/2006 ως εξής: γ. Ακριβές αντίγραφο των ταξιδιωτικών εγγράφων του μέλους ή των μελών της οικογένειας, εφόσον υπάρχει δυνατότητα προσκόμισης των ως άνω εγγράφων κατά το στάδιο της εξέτασης της αίτησης. Σε περίπτωση που είναι αδύνατο για τα μέλη της οικογένειας να λάβουν εθνικά ταξιδιωτικά έγγραφα ή/και θεωρήσεις εισόδου ή/και να τα προσκομίσουν κατά το στάδιο εξέτασης της αίτησης, τούτο δεν συνιστά κώλυμα για τον έλεγχο των λοιπών δικαιολογητικών από τις αρμόδιες υπηρεσίες. Απόφαση απόρριψης της αίτησης δεν μπορεί να θεμελιώνεται αποκλειστικά στην μη ύπαρξη των εν λόγω δικαιολογητικών. Συνιστά, επίσης, την τροποποίηση του αρ. 15, παρ. 1 ΠΔ 131/2006 1.Η Διεύθυνση Αλλοδαπών του Αρχηγείου της Ελληνικής Αστυνομίας διαβιβάζει την απόφαση για την οικογενειακή επανένωση, μέσω της Υπηρεσίας Διεκπεραίωσης του Υπουργείου Εξωτερικών, στην οικεία ελληνική προξενική αρχή, η οποία χορηγεί την απαιτούμενη θεώρηση εισόδου με την επιφύλαξη των διατάξεων περί απαγόρευσης εισόδου του άρθρου 8 του ν.3386/2005 (Α'- 212). Στη θεώρηση αναγράφεται ο σκοπός άφιξης του αλλοδαπού, καθώς επίσης και ο αριθμός πρωτοκόλλου της απόφασης για την οικογενειακή επανένωση. Σε περίπτωση που είναι αδύνατο για τα μέλη της οικογένειας να λάβουν εθνικά ταξιδιωτικά έγγραφα ή/και θεωρήσεις εισόδου, οι αρμόδιες αρχές εκδίδουν προσωρινά ταξιδιωτικά έγγραφα διέλευσης απλής, «μιας» διαδρομής ή/και διευκολύνουν την έκδοση ταξιδιωτικών εγγράφων της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού (ICRC) και μεριμνούν για τη χορήγηση θεωρήσεων εισόδου από τις αρμόδιες προξενικές αρχές ή/και χορηγούν τις αναγκαίες θεωρήσεις κατά την άφιξή των μελών της οικογένειας στη χώρα.