Μετανάστευσης και Ασύλου

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ - ΚΕΝΤΡΟ ΗΜΕΡΑΣ ΒΑΒΕΛ' | 24 Απριλίου 2019, 11:22

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Καταρχάς θα θέλαμε να σημειώσουμε ότι στην προτεινόμενη διάταξη παρατηρείται μια βελτίωση σε σχέση με τα ισχύοντα στο άρθρο 23 του ν. 4540/2018, αφενός γιατί η προτεινόμενη διατύπωση μιλάει για «αξιολόγηση» (έναντι της «πιστοποίησης» που προβλέπει η ισχύουσα διάταξη), αφετέρου γιατί η αξιολόγηση αυτή μπορεί να γίνεται και από κατάλληλα εκπαιδευμένους γιατρούς που δεν απασχολούνται στον δημόσιο τομέα (έναντι της πιστοποίησης που θα πρέπει να εκδίδεται από δημόσιο νοσοκομείο, σύμφωνα με το ισχύον άρθρο 23 του ν. 4540/2018). Η βελτίωση αυτή έγκειται κυρίως στην αποσύνδεση της διαδικασίας παροχής αναγκαίας περίθαλψης από την πιστοποίηση (που δεν προβλέπεται σε καμία Ευρωπαϊκή Οδηγία ως απαραίτητη προϋπόθεση στη διαδικασία τόσο της αναγνώρισης ως δικαιούχου διεθνούς προστασίας όσο και της υποδοχής αιτούντων άσυλο) και κατά δεύτερον στη συμπερίληψη και κατάλληλα εκπαιδευμένων ιατρών, ενόψει του ότι δεν υπάρχουν στα δημόσια νοσοκομεία εκπαιδευμένοι γιατροί για να παρέχουν αυτού του είδους την πιστοποίηση. Ωστόσο, τα προβλήματα παραμένουν, καθώς εμπλέκονται και αντικρούονται οι σχετικές με τα θύματα βασανιστηρίων προβλέψεις της προτεινόμενης νέας διατύπωσης του άρθρου 23 του ν. 4540/2018 (νόμος που μεταφέρει την Οδηγία 2013/33/ΕΕ σχετικά με τις απαιτήσεις για την υποδοχή των αιτούντων διεθνή προστασία) με το άρθρο 53 του ν. 4375/2016 (νόμος που μεταφέρει την Οδηγία 2013/32/ΕΕ σχετικά με κοινές διαδικασίες για τη χορήγηση και ανάκληση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας). Σημειωτέο, ότι το τελευταίο άρθρο επίσης ενσωματώνει ατελώς την Οδηγία 2013/32/ΕΕ και δεν μεταφέρει ακριβώς το πνεύμα της, υπό την έννοια ότι όσοι αιτούντες άσυλο έχουν υπάρξει θύματα βασανιστηρίων, θα πρέπει, εφόσον το επιθυμούν, να έχουν πρόσβαση σε ανεξάρτητους φορείς, ώστε να λαμβάνουν δωρεάν πιστοποίηση, σύμφωνα με τα πρότυπα και τις αρχές του Πρωτοκόλλου της Κωνσταντινούπολης. Το δικαίωμα στην αποκατάσταση Το άρθρο 23 του νόμου 4540/2018 μεταφέρει το άρθρο 25 της Οδηγίας Υποδοχής. Το τελευταίο στοχεύει κυρίως στην εξασφάλιση του δικαιώματος στην αποκατάσταση που έχει το θύμα βασανιστηρίων και αντίστοιχα στην εκπλήρωση της υποχρέωσης σε παροχή αποκατάστασης που έχει το κράτος υποδοχής. Συγκεκριμένα, το άρθρο 25 της Οδηγίας Υποδοχής προβλέπει σχετικά: «Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι τα πρόσωπα που έχουν υποστεί βασανιστήρια, βιασμό ή άλλες σοβαρές πράξεις βίας, λαμβάνουν την αναγκαία περίθαλψη για τη ζημία που προκλήθηκε από τέτοιες πράξεις, ιδίως πρόσβαση σε κατάλληλη ιατρική και ψυχολογική θεραπεία ή περίθαλψη.» Είναι φανερό λοιπόν ότι ακόμα και με την προτεινόμενη τροποποίησή του, το άρθρο 23 του 4540/2018 δεν μεταφέρει την Οδηγία Υποδοχής, αγνοεί το δικαίωμα του θύματος βασανιστηρίων στην ολοκληρωμένη αποκατάσταση και αντ’ αυτού κάνει εκ νέου και εκ του περισσού κακή quasi μεταφορά της Οδηγίας για τις Διαδικασίες Χορήγησης Καθεστώτος Διεθνούς Προστασίας (2013/32/ΕΕ). Σχετικά με το δικαίωμα στην αποκατάσταση, θα πρέπει επιπροσθέτως να ληφθεί υπόψη ότι το 2012, η Επιτροπή κατά των βασανιστηρίων του ΟΗΕ εξέδωσε το Γενικό Σχόλιο Νο. 3 για την εφαρμογή από τα συμβαλλόμενα κράτη του άρθρου 14 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών κατά των βασανιστηρίων και άλλων τρόπων σκληρής, απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης ή τιμωρίας (1984), επεξηγώντας τον ορισμό της αποκατάστασης, την οποία δικαιούται το θύμα βασανιστηρίων. Στο Γενικό Σχόλιο Νο. 3 ορίζεται ότι «η παροχή μέσων για όσο το δυνατόν πληρέστερη αποκατάσταση για όποιον έχει υποστεί βλάβη ως αποτέλεσμα παραβίασης της Σύμβασης, θα πρέπει να είναι ολιστική και να περιλαμβάνει τόσο ιατρική και ψυχολογική περίθαλψη όσο και νομικές και κοινωνικές υπηρεσίες». Παρόλα αυτά, στην προτεινόμενη διατύπωση του άρθρου, η αντιμετώπιση των συνεπειών των βασανιστηρίων περιορίζεται στην πρόσβαση σε κατάλληλη ιατρική και ψυχολογική θεραπεία ή περίθαλψη, χωρίς να λαμβάνεται η πολυπλοκότητα των αναγκών των ανθρώπων που έχουν εμπειρίες βασανιστηρίων, ανεξάρτητα αν αυτά έχουν ιατρικές ή αρνητικές ψυχολογικές επιπτώσεις. Συμπερασματικά θα πρέπει η τροποποίηση του νόμου να εξασφαλίσει τη μεταφορά της Οδηγίας Υποδοχής, ορίζοντας ότι τα θύματα βασανιστηρίων θα πρέπει να έχουν άμεση πρόσβαση σε δωρεάν υπηρεσίες ολοκληρωμένης αποκατάστασης (ιατρική, ψυχολογική, κοινωνική, νομική στήριξη) κατ’ εφαρμογή και των οριζόμενων στο Γενικό Σχόλιο 3 της Επιτροπής κατά των Βασανιστηρίων του ΟΗΕ, που θα παρέχονται από ανεξάρτητους φορείς, το προσωπικό των οποίων θα είναι εκπαιδευμένο και θα εκπαιδεύεται διαρκώς. Οι ανεξάρτητοι φορείς που θα παρέχουν τις σχετικές υπηρεσίες αποκατάστασης θα πρέπει να στηρίζονται οικονομικά από το κράτος ώστε να είναι βιώσιμοι και να εξασφαλίζεται ότι η λειτουργία τους θα είναι αδιάλειπτη. Πρόγραμμα αποκατάστασης επιζώντων βασανιστηρίων ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ