Αρχική Βελτίωση Μεταναστευτικής Νομοθεσίας, τροποποίηση διατάξεων των νόμων 4636/2019 (A’ 169), 4375/2016 (A’ 51), 4251/2014 (Α’ 80) και άλλες διατάξειςΆρθρο 9 Τροποποίηση άρθρου 71 του ν. 4636/2019Σχόλιο του χρήστη Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA) | 23 Απριλίου 2020, 09:02
  • Σχόλιο του χρήστη 'Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA)' | 23 Απριλίου 2020, 09:02

    Η τροποποίηση εγείρει σειρά προβληματισμών. Πρώτον, με την εισαγωγή του merits test, η άσκηση του δικαιώματος σε πραγματική προσφυγή δυνάμει του αρ. 46 της Οδηγίας για τις διαδικασίες ασύλου και του αρ. 47 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων καθίσταται εξαιρετικά δυσχερής για τους αιτούντες προστασία, λαμβάνοντας υπόψη την ευάλωτη θέση τους στη διαδικασία ασύλου, την έλλειψη οικειότητας με τη γλώσσα και το νομικό σύστημα της χώρας, καθώς και τον κίνδυνο βλάβης που διατρέχουν σε περίπτωση εσφαλμένης απόρριψης της αίτησής τους. Στην πράξη, ένα τέτοιο μέτρο πρόκειται να στερήσει το δικαίωμα νομικής συνδρομής στην πλειοψηφία των προσφεύγοντων. Ενδεικτικά, σημειώνεται ότι στην Κύπρο, που προβλέπει παρόμοια ρύθμιση για τη χορήγηση νομικής συνδρομής, ο αριθμός επιτυχών αιτήσεων νομικής συνδρομής στο πλαίσιο προσφυγών κατά απορριπτικών αποφάσεων ήταν 0 το 2018 και 1 το 2019. Δεύτερον, το merits test προσθέτει ένα επιπλέον στάδιο στη διαδικασία της δευτεροβάθμιας εξέτασης των αιτήσεων ασύλου, περιπλέκοντας και επιβαρύνοντας περαιτέρω τον ήδη αυξημένο διοικητικό φόρτο των Επιτροπών Προσφυγών, οι οποίες θα κληθούν να εξετάζουν αιτήσεις νομικής συνδρομής προτού αποφανθούν επί του δικαιώματος παραμονής του αιτούντος στο ελληνικό έδαφος και προβούν στην εξέταση της προσφυγής. Παράλληλα, τα διοικητικά δικαστήρια θα επωμιστούν το φόρτο της εξέτασης προσφυγών κατά αποφάσεων των Επιτροπών Προσφυγών που απορρίπτουν τη χορήγηση νομικής συνδρομής, κατ’εφαρμογή της Οδηγίας για τις διαδικασίες ασύλου. Ως εκ τούτου, η προτεινόμενη ρύθμιση πρόκειται να αποδειχθεί δυσμενής και για τις εθνικές αρχές. Για να διασφαλιστεί η ουσιαστική πρόσβαση των αιτούντων σε μια δίκαιη διαδικασία ασύλου και την έννομη προστασία, η RSA συνιστά να διατηρηθεί η παροχή της νομικής συνδρομής, η οποία εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σοβαρές και συστηματικά καταγεγραμμένες ελλείψεις, χωρίς κριτήριο ευδοκίμησης της προσφυγής. Σημειώνει δε ότι, στη νομοθεσία κρατών όπως η Ολλανδία, η Σουηδία, η Αυστρία, η Δανία, η Ισπανία, η Μάλτα και η Σλοβακία, η νομική συνδρομή σε αιτούντες άσυλο δεν υπόκειται σε merits test. Παράλληλα, η προτεινόμενη διάταξη επιβάλλει στους προσφεύγοντες την υποχρέωση να υποβάλουν αίτηση νομικής συνδρομής εντός 2 ημερών από την επίδοση της απόφασης. Η ρύθμιση αυτή φαίνεται να έρχεται σε αντιθεση με την σχετική ΚΥΑ, όπου προβλέπεται η υποβολή του σχετικού αιτήματος το αργότερο 10 ημέρες πριν την εξέτασης της προσφυγής στην κανονική διαδικασία, 5 ημέρες στην ταχύρρυθμη διαδικασία και 3 ημέρες στη διαδικασία των συνόρων. Δεδομένων των προαναφερθέντων εμποδίων που αντιμετωπίζουν οι αιτούντες άσυλο στη διαδικασία, η διορία 2 ημερών είναι δυσανάλογα περιοριστική για την προετοιμασία και σύνταξη των λόγων για τους οποίους πρέπει να τους παρασχεθεί η συνδρομή δικηγόρου. Κατ’ελάχιστο, θα πρέπει να δίνεται στους προσφεύγοντες το ήμισυ της προθεσμίας κατάθεσης προσφυγής για να υποβάλουν αίτημα νομικής συνδρομής. Τέλος, η συγκυρία της τροποποίησης του αρ. 71 Ν 4636/2019 παρέχει στο νομοθέτη την ευκαιρία αντιμετώπισης των αντικειμενικών δυσχερειών που έχουν ανακύψει στην πρόσβαση νομικής συνδρομής λόγω των εν ισχύ διατάξεων σχετικά με την υποχρέωση βεβαίωσης του γνήσιου της υπογραφής του αιτούντος για την εξουσιοδότηση δικηγόρου, καθώς και τον αυτοδίκαιο ορισμό αυτού ως αντικλήτου στη διαδικασία ασύλου. Όπως παρατηρείται από την εφαρμογή του νόμου μέχρι σήμερα, η πρόσθετη υποχρέωση θεώρησης του γνήσιου της υπογραφής, έχει ως αποτέλεσμα τη θέση σημαντικού αριθμού αιτούντων, ιδίως των απορριφθέντων σε πρώτο βαθμό, οι οποίοι δεν δύνανται να βεβαίωσουν το γνήσιο της υπογραφής τους ενώπιον αρχών ή Κέντρων Εξυπηρέτησης Πολιτών εφόσον η ισχύς των δελτίων αιτήσαντος ασύλου τους παύει αυτοδικαίως, εκτός δυνατότητας εκπροσώπησης από συνήγορο, αλλά και την επιβάρυνση των διοικητικών αρχών. Για τους λόγους αυτούς, η RSA συνιστά την τροποποίηση του αρ. 9 ως εξής: 1. Η παρ. 1 του άρθρου 71 του ν. 4636/2019 τροποποιείται ως εξής: «Οι αιτούντες έχουν δικαίωμα να συμβουλεύονται με δαπάνη τους, δικηγόρο ή άλλο σύμβουλο σε θέματα σχετικά με την αίτησή τους. Εφόσον, ειδικές διατάξεις δεν ορίζουν διαφορετικά για συγκεκριμένες πράξεις, η πληρεξουσιότητα προς δικηγόρο για την εκπροσώπηση των αιτούντων ενώπιον των αρχών του παρόντος Μέρους ή η εξουσιοδότηση προς σύμβουλο ή άλλα πρόσωπα παρέχεται με ιδιωτικό έγγραφο. Το έγγραφο της εξουσιοδότησης κατατίθεται σε πρωτότυπο στις αρμόδιες αρχές.» 2. Η παρ. 3 του άρθρου 71 του ν. 4636/2019 τροποποιείται ως εξής: «3. Στους αιτούντες παρέχεται, κατόπιν αίτησής τους, δωρεάν νομική συνδρομή στις διαδικασίες ενώπιον της Αρχής Προσφυγών με τους όρους και τις προϋποθέσεις της Υπουργικής Απόφασης της παραγράφου 8 του άρθρου 7 του ν. 4375/2016 (Α’ 51). Η εκδίκαση της υπόθεσης αναβάλλεται μία μόνο φορά σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 98 και προσδιορίζεται στην αμέσως επόμενη δικάσιμο. Στην περίπτωση αυτή ο δικηγόρος δύναται να καταθέσει υπόμνημα επί της προσφυγής με το οποίο προβάλει οψιφανείς και οψιγενείς ισχυρισμούς. Σε περίπτωση προσφυγής ενώπιον δικαστηρίου, οι αιτούντες είναι δυνατόν να λαμβάνουν δωρεάν νομική βοήθεια, υπό τους όρους και τις προϋποθέσεις των διατάξεων του ν. 3226/2004 (Α’ 24), οι οποίες εφαρμόζονται αναλόγως. Η δωρεάν νομική συνδρομή και βοήθεια παρέχονται σε αιτούντες οι οποίοι βρίσκονται αποδεδειγμένα στο έδαφος της χώρας.» 3. Η παρ. 7 του άρθρου 71 του ν. 4636/2019 καταργείται.