Αρχική Δημόσια Ηλεκτρονική Διαβούλευση για την «Εθνική Στρατηγική για την Ένταξη»Εθνική Στρατηγική για την ΈνταξηΣχόλιο του χρήστη HumanRights360 | 22 Ιανουαρίου 2022, 12:10
  • Σχόλιο του χρήστη 'HumanRights360' | 22 Ιανουαρίου 2022, 12:10

    Στο κείμενο αυτό, η οργάνωση HumanRights360 έχει συλλέξει τα κύρια εμπόδια που έχει διαπιστώσει η Υπηρεσία Κοινωνικής Ένταξης μέσα από τις υπηρεσίες που παρέχει, από το 2018, σε αιτούντες άσυλο και αναγνωρισμένους πρόσφυγες, στο κέντρο της Αθήνας ECHO Hub Athens, στην ανοιχτή δομή φιλοξενίας Ελαιώνα και στη δομή φιλοξενίας Σκαραμαγκά. Γενικά σχόλια σχετικά με τις κύριες παραλείψεις στο κείμενο: Αρχικά, στο κείμενο παρατηρείται η παντελής απουσία αναφοράς στο μεταναστευτικό πληθυσμό. Η κοινωνική ένταξη δεν είναι μια υπόθεση που αφορά μόνο τον προσφυγικό πληθυσμό. Εκτός από τους αιτούντες άσυλο και τους πρόσφυγες, υπάρχουν 686.535 Πολίτες Τρίτων Χωρών με νόμιμη διαμονή στην Ελλάδα (στοιχεία ΥΜΑ για το Νοέμβριο 2021). Ένας σεβαστός αριθμός ανθρώπων που πολλοί από αυτούς θα αποκτήσουν την ελληνική ιθαγένεια. Ειδικότερα, στην παρούσα συγκυρία με την περαιτέρω αυστηροποίηση της διαδικασίας απόδειξης των ουσιαστικών κριτηρίων για την πολιτογράφηση, φαντάζει παράδοξο να μην συμπεριλαμβάνονται δράσεις κοινωνικής ένταξης όπως λ.χ. η γλωσσομάθεια για το μεταναστευτικό πληθυσμό. Περαιτέρω, αν και η τοπική αυτοδιοίκηση εφαρμόζει μέσω την κοινωνικών της υπηρεσιών ένταξη, φαίνεται ο ρόλος της να μην συνυπολογίζεται ούτε να αναβαθμίζεται. Δεν εκτίθενται τα δεδομένα και η μεθοδολογία βάσει των οποίων η συγγραφική ομάδα κατέληξε στα χάραξη κατευθύνσεων. Είναι επίσης ασαφές το πώς η παρούσα στρατηγική συμπληρώνει ή ενισχύει τα υπάρχοντα προγράμματα ένταξης (όπως το Helios), καθώς και το ποιος είναι ο σύνδεσμος του κειμένου με τις προηγούμενες εθνικές στρατηγικές για την ένταξη. Τέλος, απουσιάζει το σχέδιο δράσης με χρονοδιάγραμμα και χαρτογράφηση των συνεργειών μεταξύ φορέων και υπουργείων, τα οποία θα επέτρεπαν την αξιολόγηση του κυβερνητικού σχεδιασμού επί συγκεκριμένων μέτρων, καθώς και συγκεκριμένος προϋπολογισμός που να συνοδεύει την υλοποίηση και μεθοδολογία παρακολούθησης. Αυτό καθιστά το συγκεκριμένο κείμενο περισσότερο μία διακηρυκτική έκθεση προθέσεων παρά μία Εθνική Στρατηγική. Ειδικότερα σχόλια ανά κεφάλαιο ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι: ΠΡΟ-ΕΝΤΑΞΗ ΤΩΝ ΑΙΤΟΥΝΤΩΝ ΑΣΥΛΟ Η πρόβλεψη για δράσεις προένταξης είναι θετική καθώς αξιοποιεί το χρόνο των αιτούντων άσυλο και μπορεί να βοηθήσει στην ομαλή έξοδό τους από το σύστημα υποδοχής. Ωστόσο, δεν είναι καθόλου σαφές από το κείμενο πώς αυτό συναρμόζεται με πρόσφατες νομοθετικές πρωτοβουλίες του ΥΜΑ που κινούνται στην ακριβώς αντίθεση κατεύθυνση – για παράδειγμα, βάσει του άρθρου 53 του ν. 4636/19, οι αιτούντες άσυλο αποκτούν ουσιαστική πρόσβαση στην αγορά εργασίας έξι μήνες μετά από την ολοκλήρωση της διαδικασίας κατάθεσης της αίτησης διεθνούς προστασίας. Συνεπώς, τους πρώτους έξι μήνες δεν έχουν τη δυνατότητα νόμιμης εργασίας, με συνέπεια να εξαρτώνται αποκλειστικά από την παροχή υλικών συνθηκών υποδοχής από το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου και άλλους φορείς. Δεν αναφέρεται πουθενά η εκπαίδευση, κατάρτιση, εξοικείωση, ευαισθητοποίηση των φορέων που υποδέχονται το συγκεκριμένο πληθυσμό (προσωπικό υγείας, εκπαίδευσης, δημοσίων υπηρεσιών κτλ.). Επίσης, δεν αναφέρεται η αντιμετώπιση της δυσκολίας επικοινωνίας καθώς στις περισσότερες υπηρεσίες δεν υπάρχει η δυνατότητα διερμηνείας και σε κάποιες περιπτώσεις δεν είναι εφικτή καν η επικοινωνία στην αγγλική γλώσσα. Βασική προϋπόθεση συνεπώς για την ενταξιακή διαδικασία είναι η προσθήκη της γλωσσομάθειας και για τους αιτούντες άσυλο καθώς και η δυνατότητα παροχής υπηρεσιών διερμηνείας σε δημόσιες υπηρεσίες. Χρειάζονται επίσης, ειδικά μέτρα για τον καλύτερο συντονισμό των δημόσιων υπηρεσιών. Η συνθήκη της εν εξελίξει πανδημίας ανέδειξε το πως για τους πληθυσμούς που είναι ήδη κοινωνικά ευάλωτοι, πράγματα μικρά, της καθημερινότητας, μπορεί να έχουν πολλαπλασιαστική επίδραση στην ευαλωτότητα αυτή. Τα συνεχή διοικητικά εμπόδια δημιουργούν μια αλυσιδωτή αντίδραση, παρακωλύοντας και άλλους τομείς της καθημερινότητάς τους. Στην πρόσφατη αναφορά μας με τίτλο «Το έργο της Υπηρεσίας Κοινωνικής Ένταξης της HumanRights360»( https://bit.ly/33MAPeV ), τα κεφάλαια που αναφέρονται στον ΠΑΑΥΠΑ και στην ανανέωση των δελτίων αιτούντων άσυλο περιγράφουν αναλυτικά τις δυσμενείς επιπτώσεις-ντόμινο στις υπόλοιπες πτυχές της κοινωνικής και οικονομικής τους ένταξης στην ελληνική κοινωνία. Τα εμπόδια αυτά επηρεάζουν και άλλα κομμάτια της κοινωνίας όπως οι εργοδότες και οι δημόσιες υπηρεσίες που και οι ίδιες επιβαρύνονται από τη μόνιμη αναζήτηση λύσεων. Για παράδειγμα, η εμπειρία από το πεδίο έχει δείξει πως η απουσία ενιαίας αντιμετώπισης των αιτούντων άσυλο από τις δημόσιες υπηρεσίες αποτελεί εμπόδιο στην προετοιμασία των υποψήφιων εργαζομένων και αποθαρρύνουν τους εργοδότες, ειδικότερα αυτούς που δεν είναι εξοικειωμένοι με τέτοιου είδους διαδικασίες και επιβραδύνουν κατά συνέπεια ακόμη περισσότερο την οικονομική τους αυτονομία. Περισσότερα στοιχεία θα βρείτε στη σχετική ειδική έρευνα που έχει πραγματοποιήσει η HumanRights360 στο https://bit.ly/3AiKNRx. ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ: ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΟΥΧΩΝ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Τα γραφειοκρατικά εμπόδια δεν παύουν ακόμη και μετά την απόκτηση καθεστώτος διεθνούς προστασίας. Οι δικαιούχοι διεθνούς προστασίας, δηλαδή οι πρόσφυγες και οι δικαιούχοι επικουρικής προστασίας, αντιμετωπίζουν μακρές καθυστερήσεις στη χορήγηση αλλά και την ανανέωση των αδειών διαμονής τους. Η καθυστέρηση στη χορήγηση/ανανέωση των αδειών διαμονής τους έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην εργασιακή και κοινωνική ένταξη των δικαιούχων καθώς καθυστερεί την έκδοση ΑΜΚΑ και συνακόλουθα τη πρόσβαση στην εργασία, την υγειονομική περίθαλψη και τα επιδόματα. Συνεπώς για μια στρατηγική που αποσκοπεί στη διασφάλιση των δικαιωμάτων των δικαιούχων διεθνούς προστασίας είναι αναγκαίος ο σχεδιασμός για την αποφυγή αυτών των καθυστερήσεων στο μέλλον. Σχετικά με τη στέγαση, όπως αναφέρουμε εκτενώς στην αναφορά του προγράμματος Street Lawyering (https://bit.ly/3fYbOAt) η αστεγία μετά την αναγνώριση μπορεί να διαρκέσει αρκετούς μήνες. Σημειώνεται πως για τους αναγνωρισμένους πρόσφυγες δεν προβλέπεται δυνατότητα στέγασης στις δομές μεταβατικής φιλοξενίας των δήμων τόσο λόγω απουσίας υπηρεσιών διερμηνείας όσο και λόγω έλλειψης θέσεων. Είναι απαραίτητο λοιπόν, να αντιμετωπιστεί με σχετικές προβλέψεις. Σχετικά με την αναλογική κατανομή των δικαιούχων διεθνούς προστασίας, τα αντίστοιχα συστήματα σε άλλα Κράτη Μέλη της ΕΕ βασίζονται κατά κύριο λόγο σε πληθυσμιακά και άλλα κριτήρια, για τον υπολογισμό των οποίων χρειάζονται επικαιροποιημένες και αξιόπιστες βάσεις δεδομένων. Συνήθως οι διαδικασίες αποτελούνται από περισσότερα του ενός στάδια, τα οποία προϋποθέτουν την ύπαρξη συναίνεσης και μηχανισμών πολυεπίπεδης διακυβέρνησης. Στον τομέα της ψυχικής υγείας, η αναφορά στην κλινική διαγνωστική κατηγορία του PTSD είναι θετική αλλά είναι επίσης αναγκαίο να μην αποκλειστούν άτομα με άλλα σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας που δεν εμπίπτουν σε αυτή την διαγνωστική κατηγορία. Τέλος, η αναφορά στους πρόσφυγες ως πληθυσμός που «επιβαρύνει» τον κρατικό προϋπολογισμό αυτό που επιτυγχάνει είναι την αναπαραγωγή αρνητικών στερεοτύπων παρά την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.