Αρχική Αναδιοργάνωση Υπηρεσίας Υποδοχής και Ταυτοποίησης, ενσωμάτωση Οδηγίας (ΕΕ) 2016/801 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 11ης Μαΐου 2016 στην ελληνική νομοθεσίαΆρθρο 59

Άρθρο 59

Η παρ. 1 του άρθρου 23 του ν. 4540/2018 αντικαθίσταται ως εξής:
«1. Τα θύματα βασανιστηρίων, βιασμού ή άλλων σοβαρών πράξεων βίας αξιολογούνται με ιατρική γνωμάτευση από δημόσιο νοσοκομείο, στρατιωτικό νοσοκομείο ή κατάλληλα εκπαιδευμένους ιατρούς, συμπεριλαμβανομένων των ιατροδικαστών και λαμβάνουν την αναγκαία περίθαλψη για τη βλάβη που προκλήθηκε, ιδίως πρόσβαση σε κατάλληλη ιατρική και ψυχολογική θεραπεία ή περίθαλψη.»

Σχόλια
  • 24 Απριλίου 2019, 14:02 | Γιατροί χωρίς Σύνορα

    Η διάταξη του παρόντος άρθρου, με την απαρίθμηση των φορέων που μπορούν να αξιολογούν και να προσφέρουν θεραπεία στα θύματα βασανιστηρίων, βιασμού και άλλων σοβαρών μορφών βίας, εξακολουθεί να περιορίζει αδικαιολόγητα το πεδίο του άρθρου 25 της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2013/33/ΕΕ που θέλει να ενσωματώσει, παρά την αφαίρεση της πρόβλεψης για την αξιολόγηση των θυμάτων από κατάλληλα εκπαιδευμένους ιατρούς δημόσιων φορέων. Επισημαίνουμε και πάλι ότι η πιστοποίηση και η αποκατάσταση ειδικά για τα θύματα βασανιστηρίων γίνεται με συγκεκριμένη μεθοδολογία με βάση διεθνώς αναγνωρισμένα πρότυπα και όχι μόνο από ιατρούς, αλλά και άλλους επαγγελματίες, (συμπεριλαμβανομένων ειδικών από Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις με μακρά πείρα στο πεδίο) σε μια διεπιστημονική προσέγγιση. Περαιτέρω η αξιολόγηση (πιστοποίηση) και η θεραπεία (αποκατάσταση) θυμάτων βίας θα πρέπει να γίνεται με βάση διαδικασίες και κριτήρια που θα εναρμονίζονται με τις διαφορετικές και πολλαπλές ανάγκες των θυμάτων ειδικά κατά τις διαδικασίες υποδοχής και ασύλου, κατά τις οποίες γίνεται κρισιμότερη η αναγνώριση και πιστοποίηση της ευαλωτότητάς τους και βέβαια η πρόσβασή τους σε κατάλληλες δομές προστασίας.

  • 24 Απριλίου 2019, 11:22 | ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ – ΚΕΝΤΡΟ ΗΜΕΡΑΣ ΒΑΒΕΛ

    Καταρχάς θα θέλαμε να σημειώσουμε ότι στην προτεινόμενη διάταξη παρατηρείται μια βελτίωση σε σχέση με τα ισχύοντα στο άρθρο 23 του ν. 4540/2018, αφενός γιατί η προτεινόμενη διατύπωση μιλάει για «αξιολόγηση» (έναντι της «πιστοποίησης» που προβλέπει η ισχύουσα διάταξη), αφετέρου γιατί η αξιολόγηση αυτή μπορεί να γίνεται και από κατάλληλα εκπαιδευμένους γιατρούς που δεν απασχολούνται στον δημόσιο τομέα (έναντι της πιστοποίησης που θα πρέπει να εκδίδεται από δημόσιο νοσοκομείο, σύμφωνα με το ισχύον άρθρο 23 του ν. 4540/2018).
    Η βελτίωση αυτή έγκειται κυρίως στην αποσύνδεση της διαδικασίας παροχής αναγκαίας περίθαλψης από την πιστοποίηση (που δεν προβλέπεται σε καμία Ευρωπαϊκή Οδηγία ως απαραίτητη προϋπόθεση στη διαδικασία τόσο της αναγνώρισης ως δικαιούχου διεθνούς προστασίας όσο και της υποδοχής αιτούντων άσυλο) και κατά δεύτερον στη συμπερίληψη και κατάλληλα εκπαιδευμένων ιατρών, ενόψει του ότι δεν υπάρχουν στα δημόσια νοσοκομεία εκπαιδευμένοι γιατροί για να παρέχουν αυτού του είδους την πιστοποίηση.
    Ωστόσο, τα προβλήματα παραμένουν, καθώς εμπλέκονται και αντικρούονται οι σχετικές με τα θύματα βασανιστηρίων προβλέψεις της προτεινόμενης νέας διατύπωσης του άρθρου 23 του ν. 4540/2018 (νόμος που μεταφέρει την Οδηγία 2013/33/ΕΕ σχετικά με τις απαιτήσεις για την υποδοχή των αιτούντων διεθνή προστασία) με το άρθρο 53 του ν. 4375/2016 (νόμος που μεταφέρει την Οδηγία 2013/32/ΕΕ σχετικά με κοινές διαδικασίες για τη χορήγηση και ανάκληση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας). Σημειωτέο, ότι το τελευταίο άρθρο επίσης ενσωματώνει ατελώς την Οδηγία 2013/32/ΕΕ και δεν μεταφέρει ακριβώς το πνεύμα της, υπό την έννοια ότι όσοι αιτούντες άσυλο έχουν υπάρξει θύματα βασανιστηρίων, θα πρέπει, εφόσον το επιθυμούν, να έχουν πρόσβαση σε ανεξάρτητους φορείς, ώστε να λαμβάνουν δωρεάν πιστοποίηση, σύμφωνα με τα πρότυπα και τις αρχές του Πρωτοκόλλου της Κωνσταντινούπολης.
    Το δικαίωμα στην αποκατάσταση
    Το άρθρο 23 του νόμου 4540/2018 μεταφέρει το άρθρο 25 της Οδηγίας Υποδοχής. Το τελευταίο στοχεύει κυρίως στην εξασφάλιση του δικαιώματος στην αποκατάσταση που έχει το θύμα βασανιστηρίων και αντίστοιχα στην εκπλήρωση της υποχρέωσης σε παροχή αποκατάστασης που έχει το κράτος υποδοχής.
    Συγκεκριμένα, το άρθρο 25 της Οδηγίας Υποδοχής προβλέπει σχετικά:
    «Τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι τα πρόσωπα που έχουν υποστεί βασανιστήρια, βιασμό ή άλλες σοβαρές πράξεις βίας, λαμβάνουν την αναγκαία περίθαλψη για τη ζημία που προκλήθηκε από τέτοιες πράξεις, ιδίως πρόσβαση σε κατάλληλη ιατρική και ψυχολογική θεραπεία ή περίθαλψη.»
    Είναι φανερό λοιπόν ότι ακόμα και με την προτεινόμενη τροποποίησή του, το άρθρο 23 του 4540/2018 δεν μεταφέρει την Οδηγία Υποδοχής, αγνοεί το δικαίωμα του θύματος βασανιστηρίων στην ολοκληρωμένη αποκατάσταση και αντ’ αυτού κάνει εκ νέου και εκ του περισσού κακή quasi μεταφορά της Οδηγίας για τις Διαδικασίες Χορήγησης Καθεστώτος Διεθνούς Προστασίας (2013/32/ΕΕ).
    Σχετικά με το δικαίωμα στην αποκατάσταση, θα πρέπει επιπροσθέτως να ληφθεί υπόψη ότι το 2012, η Επιτροπή κατά των βασανιστηρίων του ΟΗΕ εξέδωσε το Γενικό Σχόλιο Νο. 3 για την εφαρμογή από τα συμβαλλόμενα κράτη του άρθρου 14 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών κατά των βασανιστηρίων και άλλων τρόπων σκληρής, απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης ή τιμωρίας (1984), επεξηγώντας τον ορισμό της αποκατάστασης, την οποία δικαιούται το θύμα βασανιστηρίων. Στο Γενικό Σχόλιο Νο. 3 ορίζεται ότι «η παροχή μέσων για όσο το δυνατόν πληρέστερη αποκατάσταση για όποιον έχει υποστεί βλάβη ως αποτέλεσμα παραβίασης της Σύμβασης, θα πρέπει να είναι ολιστική και να περιλαμβάνει τόσο ιατρική και ψυχολογική περίθαλψη όσο και νομικές και κοινωνικές υπηρεσίες».
    Παρόλα αυτά, στην προτεινόμενη διατύπωση του άρθρου, η αντιμετώπιση των συνεπειών των βασανιστηρίων περιορίζεται στην πρόσβαση σε κατάλληλη ιατρική και ψυχολογική θεραπεία ή περίθαλψη, χωρίς να λαμβάνεται η πολυπλοκότητα των αναγκών των ανθρώπων που έχουν εμπειρίες βασανιστηρίων, ανεξάρτητα αν αυτά έχουν ιατρικές ή αρνητικές ψυχολογικές επιπτώσεις.
    Συμπερασματικά θα πρέπει η τροποποίηση του νόμου να εξασφαλίσει τη μεταφορά της Οδηγίας Υποδοχής, ορίζοντας ότι τα θύματα βασανιστηρίων θα πρέπει να έχουν άμεση πρόσβαση σε δωρεάν υπηρεσίες ολοκληρωμένης αποκατάστασης (ιατρική, ψυχολογική, κοινωνική, νομική στήριξη) κατ’ εφαρμογή και των οριζόμενων στο Γενικό Σχόλιο 3 της Επιτροπής κατά των Βασανιστηρίων του ΟΗΕ, που θα παρέχονται από ανεξάρτητους φορείς, το προσωπικό των οποίων θα είναι εκπαιδευμένο και θα εκπαιδεύεται διαρκώς.
    Οι ανεξάρτητοι φορείς που θα παρέχουν τις σχετικές υπηρεσίες αποκατάστασης θα πρέπει να στηρίζονται οικονομικά από το κράτος ώστε να είναι βιώσιμοι και να εξασφαλίζεται ότι η λειτουργία τους θα είναι αδιάλειπτη.
    Πρόγραμμα αποκατάστασης επιζώντων βασανιστηρίων ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ

Σχόλια