1. Συστήνεται στο Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, Νομική Υπηρεσία, η οποία αποτελεί οργανική μονάδα επιπέδου Διεύθυνσης και υπάγεται απευθείας στον Υπουργό.
2. Η Νομική Υπηρεσία συγκροτείται από τα ακόλουθα Τμήματα:
α. Τμήμα νομικών ζητημάτων υποδοχής και φιλοξενίας αιτούντων διεθνούς προστασίας και
β. Τμήμα νομικών ζητημάτων χορήγησης ασύλου ή άλλων μορφών διεθνούς προστασίας.
3. Οι αρμοδιότητες των Τμημάτων που υπάγονται στη Νομική Υπηρεσία κατανέμονται ως ακολούθως:
α. Το Τμήμα νομικών ζητημάτων υποδοχής και φιλοξενίας αιτούντων διεθνούς προστασίας είναι αρμόδιο για:
αα. Την προετοιμασία και κατάρτιση των απαραίτητων σχεδίων νομοθετικών και εν γένει κανονιστικών κειμένων και εγκυκλίων που αναφέρονται σε θέματα υποδοχής και φιλοξενίας αιτούντων διεθνούς προστασίας και την υποβολή τους στο Αυτοτελές Τμήμα Κοινοβουλευτικού Ελέγχου και Νομοθετικής Πρωτοβουλίας.
αβ. Την παρακολούθηση και συμμετοχή στον σχεδιασμό της πολιτικής και της νομοθεσίας για την υποδοχή και φιλοξενία αιτούντων διεθνούς προστασίας σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, και την υποβολή σχετικών εισηγήσεων και προτάσεων στο Αυτοτελές Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σχέσεων του Υπουργείου.
αγ. Τη συμμετοχή ή/και την προετοιμασία της εκπροσώπησης σε διεθνείς και ευρωπαϊκούς οργανισμούς για θέματα υποδοχής και φιλοξενίας αιτούντων διεθνούς προστασίας σε συνεργασία με το Αυτοτελές Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σχέσεων του Υπουργείου.
αδ. Τη συνεργασία με το Αυτοτελές Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σχέσεων για την επεξεργασία διμερών και πολυμερών συμβάσεων και συμφωνιών σε θέματα υποδοχής και φιλοξενίας αιτούντων διεθνούς προστασίας.
αε. Τη συλλογή και υποβολή στοιχείων στο Αυτοτελές Τμήμα Κοινοβουλευτικού Ελέγχου και Νομοθετικής Πρωτοβουλίας για θέματα κοινοβουλευτικού ελέγχου σε θέματα υποδοχής και φιλοξενίας αιτούντων διεθνούς προστασίας.
αστ. Τη συγκέντρωση και παροχή στο γραφείο Νομικού Συμβούλου του Κράτους του Υπουργείου όλων των στοιχείων και των προτάσεων για τον χειρισμό των δικαστικών υποθέσεων που εμπίπτουν στις αρμοδιότητες της Γενικής Γραμματείας Υποδοχής Αιτούντων Άσυλο.
αζ. Την ανάληψη ενεργειών για την ενημέρωση δημόσιων ή ιδιωτικών φορέων εντός και εκτός Ελλάδας για την υφιστάμενη νομοθεσία και την εφαρμογή της σε θέματα υποδοχής και φιλοξενίας αιτούντων διεθνούς προστασίας.
αη. Την υποστήριξη των υπηρεσιών της Γενικής Γραμματείας Υποδοχής Αιτούντων Άσυλο για ζητήματα που άπτονται του αντικειμένου τους και της καθημερινής λειτουργίας τους.
β. Το Τμήμα νομικών ζητημάτων χορήγησης ασύλου ή άλλων μορφών διεθνούς προστασίας είναι αρμόδιο για:
βα. Την προετοιμασία και κατάρτιση των απαραίτητων σχεδίων νομοθετικών και εν γένει κανονιστικών κειμένων και εγκυκλίων που αναφέρονται σε θέματα χορήγησης ασύλου ή άλλων μορφών διεθνούς προστασίας και την υποβολή τους στο Αυτοτελές Τμήμα Κοινοβουλευτικού Ελέγχου και Νομοθετικής Πρωτοβουλίας.
ββ. Την παρακολούθηση και συμμετοχή στον σχεδιασμό της πολιτικής και της νομοθεσίας για θέματα χορήγησης ασύλου ή άλλων μορφών διεθνούς προστασίας σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, και την υποβολή σχετικών εισηγήσεων και προτάσεων στο Αυτοτελές Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σχέσεων του Υπουργείου.
βγ. Τη συμμετοχή ή/και την προετοιμασία της εκπροσώπησης σε διεθνείς και ευρωπαϊκούς οργανισμούς για θέματα χορήγησης ασύλου ή άλλων μορφών διεθνούς προστασίας σε συνεργασία με το Αυτοτελές Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σχέσεων του Υπουργείου.
βδ. Τη συνεργασία με το Αυτοτελές Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σχέσεων για την επεξεργασία διμερών και πολυμερών συμβάσεων και συμφωνιών σε θέματα χορήγησης ασύλου ή άλλων μορφών διεθνούς προστασίας.
βε. Τη συλλογή και υποβολή στοιχείων στο Αυτοτελές Τμήμα Κοινοβουλευτικού Ελέγχου και Νομοθετικής Πρωτοβουλίας για θέματα κοινοβουλευτικού ελέγχου σε θέματα χορήγησης ασύλου ή άλλων μορφών διεθνούς προστασίας.
βστ. Τη συγκέντρωση και παροχή στο γραφείο Νομικού Συμβούλου του Κράτους του Υπουργείου όλων των στοιχείων και των προτάσεων για τον χειρισμό των δικαστικών υποθέσεων που εμπίπτουν στις αρμοδιότητες της Υπηρεσίας Ασύλου.
βζ. Την ανάληψη ενεργειών για την ενημέρωση δημόσιων ή ιδιωτικών φορέων εντός και εκτός Ελλάδας για την υφιστάμενη νομοθεσία και την εφαρμογή της σε θέματα χορήγησης ασύλου ή άλλων μορφών διεθνούς προστασίας.
βη. Την υποστήριξη των υπηρεσιών της Υπηρεσίας Ασύλου για ζητήματα που άπτονται του αντικειμένου της καθώς και της καθημερινής λειτουργίας της.
3. Στη Νομική Υπηρεσία μεταφέρεται το σύνολο των αρμοδιοτήτων, των οργανικών θέσεων και του προσωπικού που υπηρετεί: (α) στο Νομικό Τμήμα της Γενικής Γραμματείας Υποδοχής Αιτούντων Άσυλο της παρ. 2 του άρθρου 1 του π.δ. 18/2020 (Α΄ 34) και (β) στο Νομικό Τμήμα της Υπηρεσίας Ασύλου της Γενικής Γραμματείας Μεταναστευτικής Πολιτικής της παρ. 1 του άρθρου 1 του π.δ. 18/2020. Το Νομικό Τμήμα της Γενικής Γραμματείας Υποδοχής Αιτούντων Άσυλο και το Νομικό Τμήμα της Υπηρεσίας Ασύλου του ανωτέρω εδαφίου καταργούνται.
4. Της Νομικής Υπηρεσίας προΐσταται υπάλληλος του κλάδου ΠΕ Νομικών. Κατά την πρώτη εφαρμογή του παρόντος η θέση προϊσταμένου μπορεί να πληρούται από: (α) υπάλληλο με σχέση εργασίας δημοσίου δικαίου ή ιδιωτικού δικαίου αορίστου χρόνου, που υπηρετεί σε υπηρεσίες, κεντρικές, αποκεντρωμένες ή περιφερειακές του Δημοσίου, των Ανεξάρτητων Αρχών, των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ) α` και β` βαθμού και των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου (Ν.Π.Δ.Δ.), καθώς και των Νομικών Προσώπων Ιδιωτικού Δικαίου (Ν.Π.Ι.Δ.), εφόσον ανήκουν στη Γενική Κυβέρνηση, όπως οριοθετείται από την Ελληνική Στατιστική Αρχή στο Μητρώο φορέων Γενικής Κυβέρνησης, με τοποθέτηση, μετακίνηση ή βάσει των διατάξεων περί αναπλήρωσης του Υπαλληλικού Κώδικα με απόφαση του Υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου, εφόσον ο υπάλληλος ανήκει οργανικά στον φορέα ή με απόσπαση με κοινή απόφαση των Υπουργών Μετανάστευσης και Ασύλου, Εσωτερικών και του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού κατά παρέκκλιση από τις κείμενες διατάξεις για δύο (2) έτη και με δυνατότητα ισόχρονης παράτασης, ή (β) με διορισμό μετακλητού υπαλλήλου, ο οποίος διορίζεται με απόφαση του Υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου. Η διάρκεια διορισμού του μετακλητού υπαλλήλου δεν μπορεί να υπερβαίνει την 31η Δεκεμβρίου 2021. Για τα προσόντα και τις αποδοχές των μετακλητών υπαλλήλων εφαρμόζεται αναλογικά το άρθρο 48 του ν. 4622/2019 (Α` 133). Η πλήρωση της θέσης προϊσταμένου της Νομικής Υπηρεσίας από δικηγόρο συνεπάγεται την αναστολή της άσκησης του δικηγορικού λειτουργήματος καθ’ όλη τη διάρκεια της θητείας του. Στα Τμήματα της παρ. 2 του παρόντος, ορίζονται ως Προϊστάμενοι, υπάλληλοι του κλάδου ΠΕ Νομικών και, ελλείψει αυτών, υπάλληλοι του κλάδου ΠΕ Διοικητικού -Οικονομικού, σύμφωνα με τα οριζόμενα στις διατάξεις του ν. 3528/2007 «Κώδικας Κατάστασης Πολιτικών Διοικητικών Υπαλλήλων και Υπαλλήλων ΝΠΔΔ» (Α’ 26).
5. Στη Νομική Υπηρεσία συνιστώνται τέσσερις (4) θέσεις μετακλητών υπαλλήλων ΠΕ Νομικών, οι οποίες πληρούνται με απόφαση του Υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου με την οποία ανατίθενται και τα ειδικότερα καθήκοντά τους. Οι ως άνω θέσεις μετακλητών καταργούνται αυτοδικαίως την 31η Δεκεμβρίου 2021. Για τα προσόντα και τις αποδοχές των μετακλητών υπαλλήλων εφαρμόζεται αναλογικά το άρθρο 48 του ν. 4622/2019 (Α` 133). Η κατοχή της παραπάνω θέσης δεν συνεπάγεται την αναστολή της άσκησης του λειτουργήματος του δικηγόρου.
6. Από την έναρξη ισχύος του παρόντος και μέχρι την πλήρωση των θέσεων ευθύνης της Νομικής Υπηρεσίας, σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 4, ορίζονται Αναπληρωτές Προϊστάμενοι με απόφαση του Υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου.
7. Η αρχική τοποθέτηση και η μετακίνηση υπαλλήλου από το ένα Τμήμα στο άλλο, πραγματοποιείται με απόφαση του Υπηρεσιακού Γραμματέα του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου ή του νομίμως ασκούντος τις αρμοδιότητες αυτού σύμφωνα με την παρ. 9 του άρθρου 116 του ν. 4622/2019 (Α΄133).
Η σύσταση Νομικής Υπηρεσίας στο Υπουργείο Μετανάστευσης & Ασύλου αποτελεί μία πολύ θετική εξέλιξη, η οποία θεωρούμε ότι θα έπρεπε να είχε λάβει χώρα εδώ και πολλά χρόνια. Όμως, οφείλουμε να παρατηρήσουμε τα εξής:
1. Δεν πρέπει να περιορίζεται μόνο στα ζητήματα αιτούντων διεθνή προστασία αλλά να καταλαμβάνει και τη λεγόμενη «νόμιμη μετανάστευση», με σύσταση πχ Τμήματος νομικών ζητημάτων χορήγησης αδειών διαμονής και συναφών μ’ αυτή θεμάτων.
2. Ανάλογες Νομικές Υπηρεσίες, αναφορικά δηλαδή με τα ζητήματα που προκύπτουν από τη χορήγηση αδειών διαμονής των υπηκόων τρίτων χωρών, πρέπει να συσταθούν και στις ΔΑΜ των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων όλης της χώρας, καλύπτοντας ένα μεγάλο κενό που υπάρχει εδώ και χρόνια.
Τέλος θα λέγαμε, ως «κραυγή αγωνίας» της Ένωσής μας προς τον έλληνα νομοθέτη αλλά και τη δημόσια διοίκηση: να μην ξεχνάμε όσους ανθρώπους βρίσκονται στην Ελλάδα εδώ και δεκαετίες, εργάζονται, ασφαλίζονται, φορολογούνται, μεγαλώνουν και σπουδάζουν παιδιά αλλά και αντιμετωπίζουν τις ίδιες δυσκολίες με εμάς! Ειδικά μετά τη λεγόμενη «προσφυγική κρίση», αυτό φαίνεται. Και δυστυχώς, σε πολλές περιπτώσεις, αυτό νιώθουν και οι ίδιοι…
Η πρόβλεψη για δυνατότητα τοποθέτησης Προϊσταμένου και εισηγητών στην υπό σύσταση Νομική Υπηρεσία ακολουθεί το ίδιο «αντισυνταγματικό μοντέλο», που έχει ήδη εφαρμοστεί με την τοποθέτηση μετακλητού στη θέση του Δ/ντη της Υπηρεσίας Τεχνικών Υπηρεσιών σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 4674/2019.
Η εργασία των μετακλητών στο δημόσιο είναι συγκεκριμένης φύσεως και δεν μπορεί να συμπλέκεται με τα συνήθη δημοσιοϋπαλληλικά καθήκοντα, ανεξαρτήτως του αν πρόκειται για την παροχή υπηρεσιών προς τη Διοίκηση ή για τη θέσπιση πράξεων που αφορούν αποκλειστικώς τη διοικητική οργάνωση. Τα καθήκοντα αυτά, λόγω της άμεσης σχέσεώς τους με τις συνταγματικές αρχές της διοικητικής αντικειμενικότητας και αποτελεσματικότητας, πρέπει να ασκούνται αποκλειστικώς από τους υπαλλήλους του Δημοσίου που έχουν επιλεγεί βάσει των αρχών του κράτους δικαίου, της ισότητας και της εκτιμήσεως των τυπικών και ουσιαστικών προσόντων.
Σε κάθε περίπτωση οι μόνιμοι δημόσιοι υπάλληλοι υπάγονται στις διατάξεις του δημοσιοϋπαλληλικού κώδικα, κάτι το οποίο διαφυλάσσει τη νομιμότητα των ενεργειών τους και το δημόσιο συμφέρον αλλά και προβλέπει πειθαρχικές κυρώσεις σε αντίθετη περίπτωση, ενώ τούτο δεν ισχύει για τους μετακλητούς.
Εν κατακλείδι, οι Δημόσιες Υπηρεσίες συστήνονται με βάση την κοινωνική αναγκαιότητα και σκοπιμότητα και η αρμοδιότητα και αποστολή τους έχει δημόσιο και μόνιμο χαρακτήρα δημοσίου συμφέροντος, συνεπώς αυτοί που θα τις στελεχώσουν θα πρέπει να είναι μόνιμοι δημόσιοι υπάλληλοι και οποιαδήποτε παρέκκλιση από αυτήν την αρχή είναι αντισυνταγματική..
Η πρόβλεψη για δυνατότητα τοποθέτησης Προϊσταμένου και εισηγητών στην υπό σύσταση Νομική Υπηρεσία ακολουθεί το ίδιο «αντισυνταγματικό μοντέλο», που έχει ήδη εφαρμοστεί με την τοποθέτηση μετακλητού στη θέση του Δ/ντη της Υπηρεσίας Τεχνικών Υπηρεσιών σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 4674/2019.
Η εργασία των μετακλητών στο δημόσιο είναι συγκεκριμένης φύσεως και δεν μπορεί να συμπλέκεται με τα συνήθη δημοσιοϋπαλληλικά καθήκοντα, ανεξαρτήτως του αν πρόκειται για την παροχή υπηρεσιών προς τη Διοίκηση ή για τη θέσπιση πράξεων που αφορούν αποκλειστικώς τη διοικητική οργάνωση. Τα καθήκοντα αυτά, λόγω της άμεσης σχέσεώς τους με τις συνταγματικές αρχές της διοικητικής αντικειμενικότητας και αποτελεσματικότητας, πρέπει να ασκούνται αποκλειστικώς από τους υπαλλήλους του Δημοσίου που έχουν επιλεγεί βάσει των αρχών του κράτους δικαίου, της ισότητας και της εκτιμήσεως των τυπικών και ουσιαστικών προσόντων.
Σε κάθε περίπτωση οι μόνιμοι δημόσιοι υπάλληλοι υπάγονται στις διατάξεις του δημοσιοϋπαλληλικού κώδικα, κάτι το οποίο διαφυλάσσει τη νομιμότητα των ενεργειών τους και το δημόσιο συμφέρον αλλά και προβλέπει πειθαρχικές κυρώσεις σε αντίθετη περίπτωση, ενώ τούτο δεν ισχύει για τους μετακλητούς.
Εν κατακλείδι, οι Δημόσιες Υπηρεσίες συστήνονται με βάση την κοινωνική αναγκαιότητα και σκοπιμότητα και η αρμοδιότητα και αποστολή τους έχει δημόσιο και μόνιμο χαρακτήρα δημοσίου συμφέροντος, συνεπώς αυτοί που θα τις στελεχώσουν θα πρέπει να είναι μόνιμοι δημόσιοι υπάλληλοι και οποιαδήποτε παρέκκλιση από αυτήν την αρχή είναι αντισυνταγματική.
Ως προς το θέμα της σύστασης νομικής υπηρεσίας στο Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, με την ταυτόχρονη κατάργηση των αντίστοιχων τμημάτων της Υπηρεσίας Υποδοχής και Ταυτοποίησης και Υπηρεσίας Ασύλου και την πρόβλεψη για τον διορισμό μετακλητού διευθυντή και μετακλητών υπαλλήλων, «εφαρμόζεται» το μοντέλο ιδιωτικοποίησης του Υπουργείου, σε συνέχεια του διορισμού μετακλητού διευθυντή στην νεοσύστατη τεχνική υπηρεσία αυτού. Με βάση τις αρχές του κράτους δικαίου, οι δημόσιες διοικητικές δομές θα πρέπει να συστήνονται με αρμοδιότητα και αποστολή που έχει δημόσιο και μόνιμο χαρακτήρα δημοσίου συμφέροντος, άρα και αυτοί που θα τις στελεχώσουν θα πρέπει να είναι μόνιμοι δημόσιοι υπάλληλοι. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με την πρακτική που ακολουθεί το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου. Η εν λόγω διαδικασία επίσης παραβιάζει το άρθρο 103 του Συντάγματος που προσδιορίζει την στελέχωση των δημοσίων υπηρεσιών.
Επιπρόσθετα, η κατάργηση των νομικών τμημάτων των δύο αυτοτελών υπηρεσιών αποδυναμώνει δραστικά την συνολική δυναμική τους καθώς και την αποτελεσματικότητα τους. Χάνεται ένα πολύτιμο κομμάτι γνώσης και διοικητικής συνέχειας, με ενδεχόμενες σοβαρές επιπτώσεις στην επιχειρησιακή λειτουργία των Κέντρων Υποδοχής και Ταυτοποίησης/Δομών Προσωρινής Φιλοξενίας και των Περιφερειακών Γραφείων της Υπηρεσίας Ασύλου.
Η δημιουργία νομικής υπηρεσίας είναι επιβεβλημένη. Θα έπρεπε να υπάρχει ήδη στο υπουργείο.
Πέραν όμως της νομικής υπηρεσίας, είναι απαραίτητη και ουσιαστική κατά τη γνώμη μου, και η άμεση σύσταση 2 ακόμα διακριτών υπηρεσιών/διευθύνσεων σε ένα Υπουργείο Μετανάστευσης:
1- «Διεύθυνση/Τμήμα Εκπαίδευσης και Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού για τους υπάλληλους», και «Διεύθυνση/τμήμα για την εκπαίδευση και ανάπτυξη των Προσφύγων/Μεταναστών».
Βασικός στόχος η αξιοποίηση στο έπακρο των ικανοτήτων και δυνατοτήτων του προσωπικού και των προσφύγων, μέσα απο πληθώρα σχετικών εργαλειών και βοηθημάτων, και εκπαιδευτικών προγραμμάτων.
Ως Προϊστάμενοι δύνανται να είναι υπάλληλοι ΠΕ Διοικητικού-Οικονομικού, Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Σπουδών/Επιστημών.
2- «Διεύθυνση/τμήμα Υπηρεσιών Συμβουλευτικής και Επαγγελματικού Προσανατολισμού, και Ψυχοκοινωνικής Στήριξης Προσφύγων/Μεταναστών».
Βασικοί στόχοι είναι αρχικά η παροχή συμβουλευτικών υπηρεσιών στα ανωτέρω θέματα, η εφαρμογή σχετικών προγραμμάτων, η πρόληψη και αρχική αντιμετώπιση σχετικών προβλημάτων , η καταγραφή και μελέτη των αναγκών των ευάλωτων αυτών ομάδων, και η παραπομπή τους σε αρμόδιους φορείς, η ενημέρωση των υπαλλήλων του υπουργείου και του κοινού για αυτά τα ζητήματα.
Ως Προϊστάμενοι δύνανται να είναι υπάλληλοι ΠΕ Διοικητικού-Οικονομικού, Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Σπουδών/Επιστημών.