1. Στην παρ. 2 του άρθρου 98 του ν. 4636/2019 προστίθεται τελευταίο εδάφιο ως εξής: «Το προηγούμενο εδάφιο έχει εφαρμογή και σε περίπτωση εμβόλιμων δικασίμων κατά τα ειδικότερα οριζόμενα στον Κανονισμό Λειτουργίας της Αρχής Προσφυγών.»
2. Στο άρθρο 98 του ν. 4636/2019 προστίθεται νέα παρ. 3 ως εξής:
«3. Η μη παροχή δωρεάν νομικής συνδρομής κατά τους όρους του άρθρου 71 συνιστά λόγο αναβολής μόνο εφόσον η Επιτροπή εκτιμήσει, με ειδικά αιτιολογημένη απόφασή της, ότι προκαλείται στον προσφεύγοντα ανεπανόρθωτη βλάβη και ότι πιθανολογείται η ευδοκίμηση της προσφυγής του.»
Πρόκειται περί εσφαλμένης μεταφοράς της σχετικής διάταξης από την Οδηγία. Οδηγούμαστε έτσι σε περιορισμό του δικαιώματος νομικής συνδρομής και του δικαιώματος ακρόασης. Από την άλλη μεριά, αυξάνει υπέρμετρα τον φόρτο των Προέδρων των Επιτροπών, καθώς υποτίθεται ότι για να κρίνουν την πιθανότητα ευδοκίμησης πρέπει να εξετάσουν εις βάθος τον φάκελο της υπόθεσης και να αποφανθούν. Προτείνεται επομένως η απόρριψη του άρθρου.
Λαμβάνοντας υπόψιν όσα ήδη έχουν εκτεθεί για την παροχή νομικής συνδρομής στη διάταξη του άρθρου 71 δέον σημειωθεί ότι η εν λόγω διάταξη παραβιάζει ομοίως το δικαίωμα αποτελεσματικής προσφυγής. Δέον σημειωθεί η παραδοξότητα των άρθρων 71 και 98 παρ. 2 καθώς εφόσον δεν γίνεται δεκτή η παροχή δωρεάν νομικής συνδρομής κατά τους όρους του άρθρου 71, ήτοι της μη πιθανολόγησης ευδοκίμησης της προσφυγής, δίδεται αναβολή σε περίπτωση απόρριψης του αιτήματος νομικής συνδρομής μόνο εφόσον η Επιτροπή εκτιμήσει, με ειδικά αιτιολογημένη απόφασή της, ότι προκαλείται στον προσφεύγοντα ανεπανόρθωτη βλάβη και ότι πιθανολογείται η ευδοκίμηση της προσφυγής! Η διάταξη πρέπει να αλλαχθεί και να προβλέπεται ρητά η δυνατότητα χορήγησης αναβολής.
Σχετικά με την νέα παρ. 3 : Εν τοις πράγμασι η μη παροχή δωρεάν νομικής συνδρομής προκαλεί ανεπανόρθωτη βλάβη στον προσφεύγοντα αφού στερείται το δικαίωμα του στη δίκαιη δίκη όπως αυτή προβλέπεται στο άρθρο 6 της ΕΣΔΑ. Συστήνεται η κατάργηση της διάταξης.
Άρθρο 25 | Τροποποίηση του Άρθρου 98 του ν. 4636/2019.
Πρόσθεση τρίτης παραγράφου στο άρθρο 98:Εδώ επαναλαμβάνεται η προσθήκη που έγινε και στο Άρθρο 9 (Άρθρο 71 του ν. 4636/2019), περί «πιθανολόγησης ευδοκίμησης της έκβασης». Τίποτε δεν μπορεί να πιθανολογείται και τίποτε δεν μπορεί να αφήνεται σε διακριτική ευχέρεια. Τούτο αποτελεί κακή νομοθέτηση.
Σχετικά με παράγραφο 3: «3. Η μη παροχή δωρεάν νομικής συνδρομής κατά τους όρους του άρθρου 71 συνιστά λόγο αναβολής μόνο εφόσον η Επιτροπή εκτιμήσει, με ειδικά αιτιολογημένη απόφασή της, ότι προκαλείται στον προσφεύγοντα ανεπανόρθωτη βλάβη και ότι πιθανολογείται η ευδοκίμηση της προσφυγής του.»
Με ποια κριτήρια θα γίνει η εν λόγω αξιολόγηση και πού εντοπίζεται η υποχρέωση αιτιολογημένης απόφασης; Πρόκειται για αυθαίρετη κρίση, χωρίς επαρκείς δικαιοκρατικές εγγυήσεις. Αντί να απαιτείται αιτιολογημένη απόρριψη, απαιτείται αιτιολογημένη αποδοχή του αιτήματος, κατά αντιστροφή βασικών αρχών του κράτους δικαίου. Και πώς θα γίνει a priori η εκτίμηση της ευδοκίμησης της προσφυγής του και μάλιστα χωρίς νομικό παραστάτη; Πώς θα αποδειχθεί η ανεπανόρθωτη βλάβη, αν πρώτα αναμένουμε την απόρριψη της προσφυγής του/της ελλείψει νομικής συνδρομής;
Με την προτεινόμενη τροπολογία γίνεται μερική και εσφαλμένη μεταφορά της Οδηγίας 2013/32/ΕΕ, με τρόπο που οδηγεί σε αυθαίρετο περιορισμό της νομικής συνδρομής και εκπροσώπησης του αιτούντος και εμποδίζει την ουσιαστική πρόσβαση του αιτούντος στη δικαιοσύνη.
Ειδικότερα:
Α) Σύμφωνα με το άρθρο 93 του Ν. 4636/2019, η προσφυγή ασκείται μέσω δικογράφου, το οποίο πρέπει να φέρει συγκεκριμένες τυπικές προϋποθέσεις και κυρίως, τους συγκεκριμένους λόγους στους οποίους αυτή βασίζεται και ως εκ τούτου καθίσταται σαφής η ανάγκη σύνταξης της προσφυγής από δικηγόρο, ώστε αυτή να μην απορριφθεί ως απαράδεκτη. Με την προτεινόμενη τροπολογία, ωστόσο, τίθεται ως προϋπόθεση η νομική συνδρομή να παρέχεται στους αιτούντες εφόσον το σχετικό αίτημά τους εγκριθεί από τον Πρόεδρο της Επιτροπής Προσφυγών ή τον αρμόδιο Εισηγητή-Δικαστή, με αποτέλεσμα να μην διευκρινίζεται ο τρόπος με τον οποίο εξαρχής θα κατατίθεται η προσφυγή σε αυτές τις περιπτώσεις, χωρίς να υπάρχει σχετική ανάθεση της υπόθεσης στον αρμόδιο δικηγόρο της νομικής συνδρομής από την Υπηρεσία Ασύλου.
Β) Επίσης, ενώ η οδηγία (άρθρο 20 (3) Οδηγίας 2013/32/ΕΕ), προβλέπει ότι όταν λαμβάνεται απόφαση για τη μη παροχή δωρεάν νομικής συνδρομής από αρχή η οποία δεν είναι δικαστήριο, τα κράτη μέλη εξασφαλίζουν ότι ο αιτών έχει το δικαίωμα πραγματικής προσφυγής κατά της εν λόγω απόφασης ενώπιον δικαστηρίου, στην μεταφορά του σχετικού άρθρου στον νόμο δεν γίνεται πρόβλεψη αυτού του δικαιώματος της προσφυγής κατά της εν λόγω απόφασης, με αποτέλεσμα να μην είναι ξεκάθαρος ο τρόπος με τον οποίο ο αιτών θα μπορεί να εξασφαλίζει το δικαίωμά του ή αν τελικά θα στερηθεί αυτό το δικαίωμά του. Επιπλέον, οι αρμόδιες Επιτροπές θα πρέπει υποχρεωτικά να αναβάλλουν για επόμενη δικάσιμο τη συζήτηση των υποθέσεων για τις οποίες θα γίνεται δεκτή η αίτηση για παροχή νομικής συνδρομής, προκειμένου να εξασφαλιστεί γι’ αυτές ο επαρκής χρόνος ανάθεσης και παροχής της νομικής συνδρομής, ενώ μέχρι πρότινος, η διαδικασία περατωνόταν κατά την ημερομηνία της συζήτησης, προσθέτοντας μεγαλύτερο γραφειοκρατικό όγκο στην ήδη επιβαρυμένη Διοίκηση και καθυστερώντας σημαντικά την ολοκλήρωση της διαδικασίας.
Γ) Με την υιοθέτηση της τροπολογίας αυτής επιβαρύνεται σημαντικά ο ρόλος των Προέδρων/Εισηγητών-Δικαστών των Επιτροπών, δεδομένου ότι, για να αποφανθούν σχετικά με την αποδοχή ή απόρριψη του αιτήματος για νομική συνδρομή, θα πρέπει υποχρεωτικά να μελετήσουν την υπόθεση στην ουσία των επικαλούμενων ισχυρισμών και να σχηματίσουν δικανική πεποίθηση για τη βασιμότητα ή όχι του αιτήματος για διεθνή προστασία, ώστε να αποφασίσουν εάν η υπό κρίση προσφυγή έχει «πιθανότητες να ευδοκιμήσει». Με αυτόν τον τρόπο, όμως, καταλύεται η ανάγκη της νομικής συνδρομής, η οποία εκτός των άλλων έχει και τον καίριο ρόλο να βοηθά το αρμόδιο όργανο να εκδώσει απόφαση, ειδικά στις περιπτώσεις κατά τις οποίες δεν είναι εμφανείς εκ πρώτης όψεως οι πραγματικοί λόγοι υποβολής του αιτήματος διεθνούς προστασίας, αλλά χρήζουν περαιτέρω ανάλυσης για την αναγνώριση του αιτούντα ως δικαιούχου επικουρικής προστασίας ή για την παραπομπή του για έκδοση άδειας παραμονής για ανθρωπιστικούς λόγους, παραβιάζοντας έτσι κατάφωρα το δικαίωμα σε αποτελεσματική προσφυγή. Ενόψει, λοιπόν, της πλήρους αντίθεσης της τροπολογίας με το ουσιαστικό πνεύμα της Οδηγίας 2013/32/ΕΕ και με σοβαρό κίνδυνο την ακύρωσή της από τα αρμόδια Δικαστήρια, κρίνεται αναγκαία η επανεξέταση των διατάξεων αυτής.
Παντελώς αντιφατική διάταξη . Εφόσον δεν γίνεται δεκτή η παροχή δωρεάν νομικής συνδρομής κατά τους όρους του άρθρου 71 , δίδεται αναβολή μόνο εφόσον η Επιτροπή εκτιμήσει, με ειδικά αιτιολογημένη απόφασή της, ότι προκαλείται στον προσφεύγοντα ανεπανόρθωτη βλάβη και ότι πιθανολογείται η ευδοκίμηση της προσφυγής του. Το ίδιο το άρθρο 71 προβλέπει πως όταν πιθανολογείται η ευδοκίμηση της προσφυγής , δίδεται η δωρεάν νομική συνδρομή ! Ώστε το άρθρο 98 με αυτή την διατύπωση θα μπορούσε να βρει εφαρμογή μόνο αν ή ίδια επιτροπή άλλαζε την κρίση της , ενδεχομένως και στην ίδια συνεδρίαση ..αρχικά δηλαδη να έκρινε ότι δεν υπήρχε πιθανότητα ευδοκίμησης και εκ των υστερών ότι υπήρχε..; Η διάταξη πρέπει να αλλαχθεί και να προβλέπει ρητά την χορήγηση αναβολής ώστε ο προσφεύγων που βρίσκεται σε κατάσταση αβεβαιότητας να μπορέσει να έχει χρόνο να αναζητήσει δικηγόρο. Άλλως και σε αυτό το σημείο υπάρχει παραβίαση στο δικαίωμα αποτελεσματικής προσφυγής .