Στην παρ. 7 του άρθρου 77 προστίθεται τελευταίο εδάφιο ως εξής: «Η προσωπική συνέντευξη μπορεί να παραλειφθεί στις περιπτώσεις του τέταρτου εδαφίου της παραγράφου 3 του άρθρου 69 εφόσον ο αιτών δεν επιθυμεί τη διενέργεια της συνέντευξης στην επίσημη γλώσσα της χώρας καταγωγής του. Σε περίπτωση που η χώρα καταγωγής του έχει πέραν της μιας επίσημης γλώσσας ο αιτών δύναται να επιλέξει μια εξ αυτών.»
Άρθρο 11 Τροποποίηση άρθρου 77 του ν. 4636/2019
Αναρτήθηκε
10 Απριλίου 2020, 17:00
Ανοικτή σε Σχόλια έως
24 Απριλίου 2020, 18:00
Σχετικό Υλικό
Βελτίωση Μεταναστευτικής Νομοθεσίας, τροποποίηση διατάξεων των νόμων 4636/2019 (A’ 169), 4375/2016 (A’ 51), 4251/2014 (Α’ 80) και άλλες διατάξειςΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Βελτίωση Μεταναστευτικής Νομοθεσίας, τροποποίηση διατάξεων των νόμων 4636/2019 (A’ 169), 4375/2016 (A’ 51), 4251/2014 (Α’ 80) και άλλες διατάξειςΕργαλεία
Εκτύπωση Εξαγωγή Σχολίων σε
Στατιστικά
16 Σχόλια 321 Σχόλια επι της Διαβούλευσης 1133 - Όλα τα ΣχόλιαΌλες οι Διαβουλεύσεις
- «ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΠΙΤΡΟΠΕΙΑΣ ΑΣΥΝΟΔΕΥΤΩΝ ΑΝΗΛΙΚΩΝ ΚΑΙ ΠΛΑΙΣΙΟ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑΣ ΑΣΥΝΟΔΕΥΤΩΝ ΑΝΗΛΙΚΩΝ"
- Κώδικας Μετανάστευσης
- Δημόσια Ηλεκτρονική Διαβούλευση για την «Εθνική Στρατηγική για την Ένταξη»
- Δημόσια Ηλεκτρονική Διαβούλευση για την «Εθνική Στρατηγική για την Προστασία των Ασυνόδευτων Ανηλίκων»
- Αναμόρφωση διαδικασιών απελάσεων και επιστροφών πολιτών τρίτων χωρών, ζητήματα αδειών διαμονής και διαδικασιών χορήγησης διεθνούς προστασίας και άλλες διατάξεις...
- Βελτίωση Μεταναστευτικής Νομοθεσίας, τροποποίηση διατάξεων των νόμων 4636/2019 (A’ 169), 4375/2016 (A’ 51), 4251/2014 (Α’ 80) και άλλες διατάξεις
- τροποποίηση του ν. 4251/2014 (80 Α') για την προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας στην Οδηγία 2014/66/ΕΕ της 15ης Μαϊου 2014
- Εθνική Στρατηγική για την Ένταξη
- Αναδιοργάνωση Υπηρεσίας Υποδοχής και Ταυτοποίησης, ενσωμάτωση Οδηγίας (ΕΕ) 2016/801 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 11ης Μαΐου 2016 στην ελληνική νομοθεσία
Άρθρο 11 Τροποποίηση άρθρου 77 του ν. 4636/2019
Η παροχή διερμηνείας σε γλώσσα που κατανοούν και ομιλούν και όχι περιοριστικά στην επίσημη γλώσσα της χώρας καταγωγής τους είναι μείζονος σημασίας για την εξασφάλιση της πρόσβασής στη διαδικασία ασύλου ενώ η παράλειψη της συνέντευξης σε περίπτωση που δεν επιθυμεί ο αιτών να γίνει στη γλώσσα της χώρας καταγωγής παραβιάζει την Οδηγία 2013/32/ΕΕ. Στο στάδιο της εξέτασης αίτησης διεθνούς προστασίας η συνέντευξη σε γλώσσα που ομιλεί ο αιτών απαιτείται ως ουσιώδης τύπος της διαδικασίας και, συνεπώς ως προϋπόθεση της νομιμότητας της επακολούθησης της απόφασης επί της ανωτέρω αίτησης, η διενέργεια προσωπικής συνέντευξης κατ’ άρθρο 52 παρ. 1 του Ν. 4375/2016 του αιτούντος από αρμόδιο υπάλληλο της Αρχής Παραλαβής [χειριστή] με την συνδρομή διερμηνέα, εφόσον τούτο ζητηθεί από του αιτούντα, υποχρέωση ανεπίδεκτη οποιασδήποτε εξαίρεσης. Με την εν λόγω συνέντευξη δίνεται η δυνατότητα στον διοικούμενο αλλοδαπό ή ανιθαγενή, σύμφωνα με τις παραγράφους 3 και 4 του Ν. 4375/2016, με τη συνδρομή διερμηνέα, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 41 παράγραφος 1β, ικανού να εξασφαλίσει την αναγκαία επικοινωνία, να επιβεβαιώσει όσα αναφέρει στην αίτησή του και να μπορέσει να εκθέσει με πληρότητα τους λόγους που τον ανάγκασαν να εγκαταλείψει τη χώρα καταγωγής του ή προηγούμενης συνήθους διαμονής του, όταν πρόκειται για ανιθαγενή, ζητώντας προστασία, καθώς και τους λόγους για τους οποίους δεν μπορεί ή δεν επιθυμεί να επιστρέψει σε αυτήν και προκειμένου να δώσει εξηγήσεις, ιδίως σε ό,τι αφορά, το προσωπικό του ιστορικό, συμπεριλαμβανομένου του ιστορικού των οικείων συγγενών του, την ταυτότητα, την ηλικία του, την ιθαγένεια, τη χώρα και τον τόπο προηγούμενης διαμονής του, τυχόν προηγούμενες αιτήσεις διεθνούς προστασίας, τα δρομολόγια που ακολούθησε για να εισέλθει στο ελληνικό έδαφος και τα ταξιδιωτικά του έγγραφα.
Η σπουδαιότητα δε της εξασφάλισης διερμηνείας σε γλώσσα που ομιλεί και κατανοεί ο αιτών καταδεικνύεται και από τις αυξημένες απαιτήσεις κατάρτισης των διαπιστευμένων διερμηνέων όπως προκύπτουν και από το Εγχειρίδιο της Ύπατης για την Κατάρτιση των διερμηνέων του 1993. https://www.unhcr.org/gr/fileadmin/Greece/General/publications/protection/interpetingthecontext.pdf
Με βάση τα προαναφερόμενα, μπορεί να διαπιστωθεί με ασφάλεια ότι προκειμένου να αποδοθούν με πληρότητα και ακρίβεια οι ισχυρισμοί, όπως απαιτεί ο νόμος, θα πρέπει να εξασφαλισθεί η απαιτούμενη διερμηνεία σε γλώσσα που ομιλεί και κατανοεί ο αιτών χωρίς να εκτίθεται στις ανεπανόρθωτες συνέπειες της αδυναμίας του διοικητικού μηχανισμού να εξασφαλίσει διερμηνεία στη γλώσσα του αιτούντος.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιπλέον έχει επισημάνει, ότι από την στιγμή που το δικαίωμα σε προσωπική συνέντευξη είναι βασική διαδικαστική εγγύηση, η ίδια η δυνατότητα έκδοσης απόφασης χωρίς συνέντευξη του αιτούντος σε γλώσσα που ομιλεί, καθιστά τις διαδικασίες τρωτές και εκθέτει τον αιτούντα στον κίνδυνο της επαναπροώθησης. Έτσι «οι δηλώσεις που γίνονται από τον αιτούντα κατά τη διάρκεια της προσωπικής συνέντευξης συχνά παίζουν σημαντικό ρόλο στην αξιολόγηση του κινδύνου της επαναπροώθησης {…} Το προβλεπόμενο από την ΕΕ δικαίωμα στην ακρόαση, όπως επίσης η αποτελεσματική προστασία του δικαιώματος στο άσυλο [άρθρο.18 του Χάρτη] και η προβλεπόμενη από την ΕΕ απαγόρευση της επανπροώθησης- non refoulement [άρθρο 19 του Χάρτη] περιορίζει τη διακριτική ευχέρεια των Κρατών Μελώ να ορίζουν αυθαίρετα σε ποια γλώσσα θα λάβει χώρα η διερμηνεία» [βλ. https://www.ecre.org/wp-content/uploads/2014/10/EN-The-application-of-the-EU-Charter-of-Fundamental-Rights-to-asylum-procedures-ECRE-and-Dutch-Council-for-Refugees-October-2014.pdf%5D
Τέλος, η αποκλειστική απαρίθμηση των περιπτώσεων στις οποίες μπορεί να παραλειφθεί η συνέντευξη στην Οδηγία 32/2013 ΕΕ δεν αφορά περιπτώσεις όπου ο αιτών δεν αποδέχεται τη διεξαγωγή της συνέντευξης του στην επίσημη γλώσσα της χώρας, άρνηση η οποία θα οδηγούσε σύμφωνα με την τροποποίηση σε ανεπίτρεπτη παράλειψη της συνέντευξης. Δέον σημειωθεί εδώ ότι η συνέντευξη δύναται να παραλειφθεί αποκλειστικά στις περιπτώσεις που τα στοιχεία του φακέλου επαρκούν για την έκδοση θετικής απόφασης, και στις ως άνω ρητά αναφερόμενες περιπτώσεις αιτούντων, σε όλες τις άλλες δε περιπτώσεις, η διενέργεια συνέντευξης είναι υποχρεωτική και η παράλειψη της κατ’ επίκληση της εν λόγω ρύθμισης συνιστά παράβαση ουσιώδους τύπου.
Η εν λόγω τροποποίηση εισάγει αυθαίρετο περιορισμό του δικαιώματος σε προσωπική συνέντευξη. Προκειμένου να διασφαλίζεται πλήρως εντός της Ένωσης το δικαίωμα στο άσυλο (άρ. 18 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε. – εφεξής ΧΘΔΕΕ) και η τήρηση της αρχής της μη επαναπροώθησης (άρ. 19 ΧΘΔΕΕ) ο ενωσιακός νομοθέτης στην Οδηγία 2013/32/ΕΕ για τις διαδικασίες ασύλου ρυθμίζει περιοριστικά τις περιπτώσεις εκείνες κατά τις οποίες τα Κράτη Μέλη δύνανται να παραλείπουν την πραγματοποίηση συνέντευξης, μη καταλείποντας στα Κράτη Μέλη ευχέρεια εισαγωγής επιπλέον εξαιρέσεων. Η Οδηγία 2013/32/ΕΕ και συγκεκριμένα το άρθρο 14 αυτής, προβαίνει σε περιοριστική (και όχι ενδεικτική) απαρίθμηση των περιπτώσεων απάλειψης διεξαγωγής της προσωπικής συνέντευξη επί της ουσίας και μόνο όταν α. ο αιτών είναι ανίκανος ή β. δεν μπορεί να συμμετάσχει σε συνέντευξη, για λόγους που οφείλονται σε μόνιμες καταστάσεις ανεξάρτητες από τη θέλησή του. Ως εκ τούτου σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να παραληφθεί η προσωπική συνέντευξη για λόγο που αφορά στην μη επιθυμία του αιτούντος διενέργειας της συνέντευξης στην επίσημη γλώσσα της χώρας καταγωγής του.
Επιπλέον η εκ προοιμίου παράληψη διεξαγωγής της συνέντευξης για λόγους που δεν άπτονται σε καταχρηστική συμπεριφορά του αιτούντος αποτελεί παραβίαση του δικαιώματος ακρόασης και δη του άρθρου 20 του Συντάγματος.
Συνεπώς οφείλει να απαλειφθεί η εν λόγω τροποποίηση.
Η τροποποίηση του άρθρου 77 παρ.7 με την προσθήκη της δυνατότητας παράλειψης της προσωπικής συνέντευξης στις περιπτώσεις που είναι αποδεδειγμένα αδύνατη η παροχή διερμηνείας στη γλώσσα του αιτούντος και ο αιτών δεν επιθυμεί τη διενέργεια της συνέντευξης στην επίσημη γλώσσα της χώρας καταγωγής του, δεν ορίζει τι συμβαίνει στις περιπτώσεις αντικειμενικής αδυναμίας του αιτούντος να επικοινωνήσει επαρκώς και με σαφήνεια στην επίσημη γλώσσα της χώρας καταγωγής του προκειμένου να είναι σε θέση να εκθέσει διεξοδικά τους λόγους της αίτησής του και ειδικότερα, όπως προβλέπει η παράγραφος 3 του ίδιου άρθρου, να εκθέσει με πληρότητα τους λόγους που τον ανάγκασαν να εγκαταλείψει τη χώρα καταγωγής του ή προηγούμενης συνήθους διαμονής του, όταν πρόκειται για ανιθαγενή, ζητώντας προστασία, καθώς και τους λόγους για τους οποίους δεν μπορεί ή δεν επιθυμεί να επιστρέψει σε αυτήν και προκειμένου να δώσει εξηγήσεις, ιδίως σε ό, τι αφορά, το προσωπικό του ιστορικό, συμπεριλαμβανομένου του ιστορικού των οικείων συγγενών του, την ταυτότητα, την ηλικία του, την ιθαγένεια, τη χώρα και τον τόπο προηγούμενης διαμονής του, τυχόν προηγούμενες αιτήσεις διεθνούς προστασίας, τα δρομολόγια που ακολούθησε για να εισέλθει στο ελληνικό έδαφος και τα ταξιδιωτικά του έγγραφα. Η προτεινόμενη τροποποίηση παραβιάζει αφενός την υποχρέωση της αποφαινόμενης αρχής να εξασφαλίσει τη δέουσα επικοινωνία του αιτούντος με αυτήν, η οποία επιτυγχάνεται με την, κατά τα άρθρα 12 και 15 παρ. 3 της Οδηγίας 2013/32 υποχρέωση παροχής υπηρεσιών διερμηνείας στους αιτούντες όταν αυτό είναι απαραίτητο για να εκθέσουν την περίπτωσή τους στις αρμόδιες αρχές στο πλαίσιο προφορικής συνέντευξης και μάλιστα σε γλώσσα την οποία κατανοούν και στην οποία είναι σε θέση να επικοινωνούν με σαφήνεια και αφετέρου την υποχρέωση της αποφαινόμενης αρχής να παράσχει στον αιτούντα διεθνή προστασία την ευκαιρία προσωπικής συνέντευξης σχετικά με την αίτησή του πριν από τη λήψη απόφασης, σύμφωνα με το άρθρο 14 παρ. 1 της οδηγίας 2013/32/ΕΕ, υποχρέωση η οποία συνιστά ουσιώδη τύπο της διαδικασίας εξέτασης του αιτήματος ασύλου και απαραίτητη προϋπόθεση για την προστασία του δικαιώματος προηγούμενης ακρόασης το οποίο κατοχυρώνεται στο άρθρο 41 παρ. 2 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και αναγνωρίζεται ως γενική αρχή του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το Δικαστήριο της Ένωσης καθώς και απαραίτητη προϋπόθεση για τη διενέργεια εξατομικευμένης εξέτασης της αίτησης διεθνούς προστασίας κατά τα ειδικότερα οριζόμενα στο άρθρο 4 της Οδηγίας 2011/95. Οι δε περιπτώσεις κατά τις οποίες η προσωπική συνέντευξη του αιτούντος μπορεί να παραλειφθεί προβλέπονται στην παράγραφο 2 του άρθρου 14 και περιορίζονται αποκλειστικά σε δύο μόνον περιπτώσεις, που δεν περιλαμβάνουν βέβαια την αδυναμία εξεύρεσης της κατάλληλης διερμηνείας, αλλά είναι η περίπτωση που η αποφαινόμενη αρχή δύναται να λάβει θετική απόφαση όσον αφορά το καθεστώς του πρόσφυγα βάσει των διαθέσιμων αποδεικτικών στοιχείων και η περίπτωση που ο αιτών είναι ανίκανος ή δεν μπορεί να συμμετάσχει σε συνέντευξη για λόγους που οφείλονται σε μόνιμες καταστάσεις ανεξάρτητες από τη θέλησή του, για την ύπαρξη των οποίων η αποφαινόμενη αρχή μπορεί να συμβουλεύεται επαγγελματία του τομέα της υγείας. Η παράλειψη τέλος, διενέργειας συνέντευξης υπό την έννοια της δυνατότητας διεξοδικής έκθεσης των λόγων της αίτησης διεθνούς προστασίας καταστρατηγεί την ίδια την έννοια του δικαιώματος στο άσυλο όπως κατοχυρώνεται στο άρθρο 18 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και ενέχει σοβαρό κίνδυνο παραβίασης της αρχής της μη επαναπροώθησης σύμφωνα με το άρθρο 33 της Σύμβασης της Γενεύης του 1951, το άρθρο 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και το άρθρο 19 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ. Για τους λόγους αυτούς, προτείνεται να αποσυρθεί η προσθήκη και στις περιπτώσεις «σπάνιων» γλωσσών να αναζητούνται εναλλακτικές μέθοδοι διερμηνείας, όπως αυτές προβλέπονται από τον Κανονισμό της Υπηρεσίας Ασύλου (χρήση τηλεδιερμηνείας, χρήση της διπλής διερμηνείας, δυνατότητα συνοδείας του αιτούντος από πρόσωπο που μπορεί να γίνει δεκτό ως διερμηνέας) και της Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας για το Άσυλο (ενδεικτικά, συνδρομή της τεχνολογίας όπως τηλε-διάσκεψη, Skype, IP Phone, αλλά και η συνεργασία με άλλα κράτη προς το σκοπό εύρεσης κατάλληλου διερμηνέα).
Η διενέργεια της συνέντευξης δεν είναι δυνατό να παραλείπεται λόγω αδυναμίας εξεύρεσης διερμηνέα. Όπως αναφέρθηκε και σε άλλα σχόλια, η σημασία της διερμηνείας είναι τόσο κρίσιμη που δεν είναι δυνατό να προχωρούν οι διαδικασίες χωρίς να έχει εξασφαλιστεί το δικαίωμα της ενημέρωσης και της επικοινωνίας σε γλώσσα που κατανοεί ο αιτών ή η αιτούσα. Ο περιορισμός που θέτει το άρθρο και μάλιστα επικαλούμενο επιθυμία του αιτούντος ή της αιτούσας είναι ανεπίτρεπτος για το κράτος δικαίου. Προς επίρρωση της θέσης αυτής, παραπέμπουμε στο σχόλιο για τις αλλαγές του άρθρου 7.
Η διενέργεια της συνέντευξης δεν είναι δυνατό να παραλείπεται λόγω αδυναμίας εξεύρεσης διερμηνέα. Όπως αναφέρθηκε και σε άλλα σχόλια, η σημασία της διερμηνείας είναι τόσο κρίσιμη που δεν είναι δυνατό να προχωρούν οι διαδικασίες χωρίς να έχει εξασφαλιστεί το δικαίωμα της ενημέρωσης και της επικοινωνίας σε γλώσσα που κατανοεί ο αιτών ή η αιτούσα. Ο περιορισμός που θέτει το άρθρο και μάλιστα επικαλούμενο επιθυμία του αιτούντος ή της αιτούσας είναι ανεπίτρεπτος για το κράτος δικαίου. Προς επίρρωση της θέσης αυτής, παρατίθεται αυτούσιο το σχόλιο που κατατέθηκε για τις προτεινόμενες από το άρθρο 7 αλλαγές:
Και εδώ επισημαίνεται το κενό σχετικά με την πρόβλεψη του ρόλου του διερμηνέα, το οποίο δυσχεραίνει το ζήτημα της αποσαφήνισης σχετικά με το πώς αποδεικνύεται η αδυναμία παροχής διερμηνέα στη γλώσσα που κατανοεί ο αιτών/ η αιτούσα. Συμφωνούμε τόσο με το σχόλιο της Υποστήριξης Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA) (Για την κάλυψη των αναγκών διερμηνείας σε ιδιάζουσες περιπτώσεις όπου δεν διατίθενται διερμηνείς, προτείνονται από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο (EASO) ενέργειες όπως η αναβολή της συνέντευξης, η χρήση τεχνολογικών μέσων – που ήδη προβλέπεται στο Ν 4636/2019 – και η συνεργασία με υπηρεσίες άλλων κρατών μελών) όσο και με εκείνο της Terre des hommes Hellas (Περαιτέρω, υπάρχουν πολίτες εθνοτικής καταγωγής τέτοιας που υφίστανται δίωξη επειδή ακριβώς χρησιμοποιούν τη γλώσσα τους και όχι την επίσημη του κράτους τους, επομένως είναι ανεπίτρεπτο να υποχρεώσουμε σ’ αυτούς τους ανθρώπους να καταθέτουν στη γλώσσα αυτή, ενώ ταυτόχρονα κλονίζουμε την εμπιστοσύνη τους στη διαδικασία και επομένως στη δυνατότητά τους να καταθέσουν).
Σχετικό με την προηγούμενη ρύθμιση του άρθρου 7, είναι η δυνατότητα παράλειψης της συνέντευξης εφόσον ο αιτών δεν επιθυμεί την διεξαγωγή της σε μια επίσημη γλώσσα της χώρας καταγωγής του. Όμως η μόνη περίπτωση κατά την οποία μπορεί κάτι τέτοιο να συμβεί, σύμφωνα με τις σχετικές Οδηγίες για την διαδικασία Ασύλου, είναι όταν «ο αιτών είναι ανίκανος ή δεν μπορεί να συμμετάσχει σε συνέντευξη, για λόγους που οφείλονται σε μόνιμες καταστάσεις ανεξάρτητες από τη θέλησή του». Το πνεύμα της σχεδιαζόμενης ρύθμισης, σύμφωνα με την Αιτιολογική Έκθεση, είναι η αποφυγή των καθυστερήσεων επί της διαδικασίας. Ωστόσο δεν μπορεί να γίνεται μετακύλιση του βάρους της ευθύνης για τυχόν ανεπάρκειες της Υπηρεσίας Ασύλου ως προς την διερμηνεία, στους αιτούντες των οποίων πρέπει να είναι αναφαίρετο δικαίωμα να εκφράσουν το αίτημα τους στην γλώσσα που τους είναι απολύτως οικεία, χωρίς συμβιβασμούς.
Πολλοί αιτούντες άσυλο ανήκουν σε μειονοτικές εθνοτικές ομάδες και χρησιμοποιούν γλώσσα διαφορετική από την επίσημη της χώρας καταγωγής τους. Η παροχή διερμηνείας σε γλώσσα που κατανοούν και μιλούν, και όχι περιοριστικά στην επίσημη γλώσσα της χώρας καταγωγής τους, είναι απαραίτη για την εξασφάλιση της πρόσβασής όλων σε μία διαδικασία που διασφαλίζει βασικές εγγυήσεις, ώστε να μπορούν να διατυπώσουν τους ισχυρισμούς τους αλλά και να περιγράψουν τα πραγματικά γεγονότα. Αν υπάρξει ανάγκη που δεν μπορεί να καλυφθεί από διερμηνείς στη Ελλάδα, να χρησιμοποιηθούν διερμηνείς της EASO ή Υπηρεσίας Ασύλου άλλου κράτους της ΕΕ.
Η προτεινόμενη διεύρυνση των περιπτώσεων όπου επιτρέπεται η παράλειψη της προσωπικής συνέντευξης μπορεί να στερήσει ακρογωνιαίο λίθο της διαδικασίας σε πρώτο βαθμό, εντείνοντας τον κίνδυνο έκδοσης λανθασμένων αποφάσεων και αυξάνοντας αναπόφευκτα το διοικητικό φόρτο των Ανεξάρτητων Επιτροπών Προσφυγών.
Προτείνεται απάλειψη του αρ. 11.
Η τροποποίηση αυτή η οποία συναρτάται με την προτεινόμενη τροποποίηση του άρθρου 69 του ν. 4636/2019 και κατατείνει, σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, στην ορθή εφαρμογή του νέου νομικού πλαισίου εξέτασης αιτήσεων διεθνούς προστασίας, με την προτεινόμενη ρύθμιση περί παράλειψης της δυνατότητας διενέργειας της συνέντευξης οδηγεί εκ των πραγμάτων σε περιστολή του θεμελιώδους δικαιώματος ενημέρωσης και επικοινωνίας του αιτούντος με τις αρμόδιες αρχές, το οποίο και αποτελεί προϋπόθεση άσκησης του δικαιώματος ακρόασης που κατοχυρώνεται στο ενωσιακό κεκτημένο.
Και τούτο τη στιγμή που είναι γνωστό ότι σε κάποιες περιπτώσεις η γλώσσα επιλογής του αιτούντος είναι διαφορετική από την επίσημη γλώσσα της χώρας καταγωγής. Ως PRAKSIS θεωρούμε τη συγκεκριμένη ρύθμιση άστοχη και αντιβαίνουσα στην ενωσιακή νομοθεσία.
Με την προτεινόμενη τροποποίηση στην περίπτωση που ο αιτών αρνείται τη διεξαγωγή της συνέντευξης στην επίσημη γλώσσα της χώρας καταγωγής του, η προσωπική συνέντευξη μπορεί να παραλειφθεί. Η προσωπική συνέντευξη στη διαδικασία εξέτασης του αιτήματος ασύλου αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της διαδικασίας ασύλου και δεν δύναται να παραληφθεί παρά μόνο για περιοριστικά αναφερόμενους στην Οδηγία 2013/32/ΕΕ λόγους, οι οποίοι έχουν ήδη ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο. Η συγκεκριμένη διάταξη είναι αντίθετη στις προβλέψεις της Οδηγίας και προτείνεται η απάλειψή της.
Αμφισβητείται εάν η παράλειψη της συνέντευξης για το λόγο που προτείνεται είναι σύμφωνη με το γράμμα και το πνεύμα ενωσιακής νομοθεσίας για το Κοινό Ευρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου. Υπενθυμίζεται η υπό στοιχείο (3) παράγραφος του Προοιμίου της Οδηγίας 2013/32/ΕΕ κατά την οποία «Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, κατά την έκτακτη σύνοδο στο Τάμπερε στις 15 και 16 Οκτωβρίου 1999, συμφώνησε να καταβληθεί προσπάθεια για τη θέσπιση κοινού ευρωπαϊκού συστήματος για το άσυλο, με βάση την πλήρη και συνολική εφαρμογή της σύμβασης της Γενεύης σχετικά με το καθεστώς των προσφύγων της 28ης Ιουλίου 1951, όπως τροποποιήθηκε με το πρωτόκολλο της Νέας Υόρκης της 31ης Ιανουαρίου 1967 («σύμβαση της Γενεύης»), επιβεβαιώνοντας έτσι την αρχή της μη επαναπροώθησης και διασφαλίζοντας ότι κανείς δεν αποστέλλεται πίσω σε μέρος όπου θα υφίστατο διώξεις» και οι υποχρεώσεις που απορρέουν από το διεθνές δίκαιο, όπως αναγνωρίζονται από την ΕΕ.
Η διενέργεια της συνέντευξης σε γλώσσα που δεν κατανοεί ο αιτών, ακόμα και αν είναι η επίσημη γλώσσα του κράτους του ισοδυναμεί ουσιαστικά με πρόβλεψη για αδυναμία πραγματοποίησης της συνέντευξης και με τον τρόπο αυτό πλήττεται ο πυρήνας της Σύμβασης της Γενεύης, καθώς οι αιτούντες στερούνται του δικαιώματος ακρόασης και έκφρασης των λόγων δίωξής τους, ενώ παράλληλα παραβιάζεται το δικαίωμα στη διεθνή προστασία και σε καμία περίπτωση η διάταξη δεν συνάδει με το πνεύμα της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2013/32/ΕΕ.
Σε κάθε περίπτωση προτείνεται να προστεθεί διάταξη με το περιεχόμενο : «Ιδιαίτερη μέριμνα λαμβάνεται για την διενέργεια της συνέντευξης ασυνόδευτων παιδιών, όχι μόνο σε γλώσσα που κατανοούν αλλά και με φιλικό προς αυτά τρόπο. Για την νόμιμη ολοκλήρωση της καταγραφής τους, απαιτείται η παρουσία επιτρόπου ή νομικού εκπροσώπου».
Να απαλειφθεί η προσθήκη εδαφίου στην παρ. 3 του άρθρου 69 του Ν. 4636/2019 και η προσθήκη εδαφίου στην παρ. 7 του άρθρου 77 του Ν. 4636/2019.
Για την παράλειψη της συνέντευξης του αιτούντος διεθνή προστασία όταν δεν υπάρχει διαθέσιμος διερμηνέας στη γλώσσα που κατανοεί ο προσφεύγων και να παρέχεται διερμηνεία σε άλλη γλώσσα που κατανοεί ο προσφεύγων ή να αξιοποιηθεί η διπλή διερμηνεία (από την ελάχιστη γνωστή γλώσσα του αιτούντος σε μία γνωστή γλώσσα και μετά στα ελληνικά). Η πρκατική της διπλής διερμηνείας χρησιμoποιείται και από την EASO ενώ έχει χρησιμοποιηθεί και από παλαιότερες Επιτροπές Προσφυγών του π.δ. 114/2010 την περίοδο 2011-2017, συνεπώς υπάρχει πρακτική της διοίκησης το παρελθόν για λυσιτελή επίλυση του ζητήματος.
Το δικαίωμα ενημέρωσης και επικοινωνίας του αιτούντος είναι θεμελιώδες σε όλη τη διαδικασία ασύλου (βλ. ενδεικτικά παρ. 25 του προοιμίου, άρθρα 12 παρ. 1 στ. (α) και (στ) της Οδηγίας 2013/32/ΕΕ) και αποτελεί προϋπόθεση άσκησης του δικαιώματος ακρόασης που κατοχυρώνεται, μεταξύ άλλων, στα άρθρα 47 και 48 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ για τη δικαστική διαδικασία και στο άρθρο 41 του Χάρτη για τη διοικητική διαδικασία.
Τα κράτη μέλη δεν έχουν ως προς το σημείο αυτό τη διακριτική ευχέρεια να παρεκκλίνουν των διατάξεων της Οδηγίας, εισάγοντας πρόσθετες εξαιρέσεις στις ήδη ρητά και περιοριστικά αναφερόμενες στο κείμενο της Οδηγίας και η συγκεκριμένη πρόβλεψη δεν περιλαμβάνεται στις συγκεκριμένες εξαιρέσεις.
Συνεπώς η ρύθμιση έρχεται σε αντίθεση τόσο τόσο με τη σχετική οδηγία όσο και με τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε.
Άρθρο 11 | Τροποποίηση του Άρθρου 77 του ν. 4636/2019.
Στην τροποποίηση αυτήν, προστίθεται εδάφιο στην παρ. 7 του Άρθρου 77, δίνοντας δυνατότητα παράλειψης εφόσον το αιτών πρόσωπο δεν επιθυμεί τη διενέργεια της συνέντευξης στην επίσης γλώσσα της χώρας καταγωγής (ή να επιλέξει μία εξ των γλωσσών όταν η χώρα καταγωγής έχει περισσότερες από μία γλώσσες). Επαναλαμβάνουμε ότι η συνέντευξη πρέπει να γίνεται πάντα στη γλώσσα που ομιλεί το αιτών πρόσωπο, ενώ θεωρούμε απαράδεκτο να παραλείπεται η διαδικασία όταν αυτό δεν γίνεται.
Περαιτέρω όμως, θα πρέπει οπωσδήποτε να σημειώσουμε ότι είναι απαραίτητο να τροποποιηθεί η παρ. 1, που δίνει την δυνατότητα προσωπικής συνέντευξης από προσωπικό είτε της Ελληνικής Αστυνομίας, είτε από προσωπικό των Ενόπλων Δυνάμεων.
Πρόκειται για ανεπίτρεπτο περιορισμό του θεμελιώδους δικαιώματος προσωπικής συνέντευξης, δεδομένου ότι είναι ευρέως γνωστό ότι σε πλήθος κρατών- προέλευσης, η επίσημη γλώσσα δεν ομιλείται από το σύνολο των πληθυσμών, όχι μόνο εξαιτίας προσωπικής επιλογής αλλά εν πολλοίς εξαιτίας ειδικών πολιτικών συνθηκών που δεν επιτρέπουν την αποτελεσματική πρόσβαση στο εκπαιδευτικό σύστημα ή διότι στο πλαίσιο ακόμα και παράνομων κατά το διεθνές δίκαιο κρατικών πολιτικών, ορίζονται ως επίσημες, γλώσσες μη ομιλούμενες από μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Σε κάθε περίπτωση δεν πρόκειται περί μη-επιθυμίας – όρος νομικώς ασαφής που παράγει ανασφάλεια δικαίου και ανοίγει παράθυρο αυθαιρεσίας- αλλά περί αδυναμίας, η οποία θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με τη δυνατότητα συνέντευξης στην ομιλούμενη γλώσσα του αιτουμένου.
H σύνδεση της αδυναμίας εύρεσης υπηρεσιών διερμηνείας στην επιθυμητή γλώσσα του αιτούντος με την παράλειψη της προσωπικής συνέντευξης είναι ανησυχητική και έχει ήδη επισημανθεί ως προβληματική από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (https://bit.ly/3a2pXaj). Το αρ. 14, παρ. 2 της Οδηγίας για τις διαδικασίες ασύλου επιτρέπει την παράλειψη της προσωπικής συνέντευξης για λόγους αντικειμενικής δυσχέρειας μόνον όταν «η αποφαινόμενη αρχή θεωρεί ότι ο αιτών είναι ανίκανος ή δεν μπορεί να συμμετάσχει σε συνέντευξη, για λόγους που οφείλονται σε μόνιμες καταστάσεις ανεξάρτητες από τη θέλησή του». Η τροποποίηση του αρ. 77, παρ. 7 Ν 4636/2019 συνιστά πρόσθετο λόγο παράλειψης της συνέντευξης, πέραν αυτών που προβλέπει η Οδηγία για τις διαδικασίες ασύλου.
Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του Σχεδίου Νόμου, οι εν λόγω τροποποιήσεις αποσκοπούν στη μείωση των καθυστερήσεων που παρατηρούνται στη διαδικασία, χωρίς να θίγεται το δικαίωμα των αιτούντων σε διερμηνεία. Ωστόσο, η διεύρυνση των περιπτώσεων όπου επιτρέπεται η παράλειψη της προσωπικής συνέντευξης όχι μόνο δεν συνάδει με το πνεύμα της Οδηγίας περιορίζοντας δυσανάλογα το δικαιώμα του αιτούντος σε ακρόαση (ΔΕΕ, C-166/13 Mukarubega, σκέψη 52, C-348/16 Sacko, σκέψη 38), αλλά και αποστερώντας μια από τις βασικές εγγυήσεις της διαδικασίας επιδρώντας έτσι στην ποιότητα της διαδικασίας σε πρώτο βαθμό, εντείνοντας τον κίνδυνο έκδοσης εσφαλμένων αποφάσεων και αναπόφευκτα αυξάνοντας το διοικητικό φόρτο των Ανεξάρτητων Επιτροπών Προσφυγών σε δεύτερο βαθμό.
Για τους λόγους αυτούς, η RSA συνιστά απόρριψη του αρ. 11.
Θα πρέπει να εξαιρεθούν οι ευάλωτες ομάδες και ιδίως οι ασυνόδευτοι ανήλικοι από τις εν λόγω ρυθμίσεις, καθώς όλες οι κατευθυντήριες οδηγίες (UNHCR, EASO) επί της διαδικασίας εξέτασης αιτημάτων ασύλου ασυνόδευτων ανηλίκων επιτάσσουν τη διασφάλιση των βασικών εγγυήσεων προκειμένου οι ασυνόδευτοι ανήλικοι να μπορούν να διατυπώσουν τους ισχυρισμούς τους αλλά και να περιγράψουν τα πραγματικά γεγονότα. Συνεπώς, η παροχή διερμηνείας σε γλώσσα που κατανοούν και ομιλούν και όχι περιοριστικά στην επίσημη γλώσσα της χώρας καταγωγής τους είναι μείζονος σημασίας για την εξασφάλιση της πρόσβασής τους σε μία διαδικασία που διασφαλίζει το βέλτιστο συμφέρον τους.
Τέλος, η παράλειψη της διαδικασίας της συνέντευξης, σε περίπτωση που ο αιτών και ειδικά ο ασυνόδευτος ανήλικος δεν επιθυμεί να γίνει στην επίσημη γλώσσα της χώρας καταγωγής του παραβιάζει το δικαίωμα πρόσβασης στη διαδικασία ασύλου και δεν συνάδει με το πνεύμα της Ευρωπαϊκής Οδηγίας 2013/32/ΕΕ.