Αρχική Δημόσια Ηλεκτρονική Διαβούλευση για την «Εθνική Στρατηγική για την Ένταξη»Εθνική Στρατηγική για την Ένταξη

Εθνική Στρατηγική για την Ένταξη

Μεταφορτώστε εδώ την «Εθνική Στρατηγική για την Ένταξη«

    Πλοήγηση στη Διαβούλευση

  • 27 ΣχόλιαΕθνική Στρατηγική για την Ένταξη
Σχόλια
  • 22 Ιανουαρίου 2022, 13:18 | Γιατροί Χωρίς Σύνορα

    Η παρούσα στρατηγική έρχεται προς αντικατάσταση της προηγούμενης του 2019, δεδομένων και των αλλαγών που έχουν προκύψει, εμφανίζοντας κενά, ασάφειες και έλλειψη συνοχής. Θεωρούμε πως χρήζει περαιτέρω εξειδίκευσης των επιδιώξεων και των δράσεων, που περιλαμβάνει, με συγκεκριμενοποίηση χρονοδιαγράμματος εφαρμογής, στρατηγικής για χρηματοδότηση, αλλά και της διαδικασίας παρακολούθησης και αξιολόγησης των σχεδιαζόμενων πολιτικών. Η διασφάλιση και αξιοποίηση όλων των πόρων, οι οποίοι είναι διαθέσιμοι και γνωστοποιούνται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για όλες τις προβλεπόμενες δράσεις είναι απαραίτητη για την απρόσκοπτη και ουσιαστική ένταξη των προσφύγων και δεν αναφέρεται ρητά στο κείμενο της στρατηγικής.

    Σύμφωνα με το κείμενο, η Στρατηγική βασίζεται στο νέο σχέδιο δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και υιοθετεί τις συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την κοινωνική ένταξη (2021-2027), ωστόσο, παρατηρούμε ότι δεν είναι στο ίδιο μήκος κύματος με το σχέδιο της Ευρ. Επιτροπής και δε συμπεριλαμβάνονται όλα τα σημεία και οι παράμετροι, όπως για παράδειγμα η συνεργασία με τους φορείς της κοινωνίας των πολιτών και ο ενεργός ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης μέσω και των Κέντρων Ένταξης Μεταναστών. Μάλιστα, ενώ η Διοίκηση αναγνωρίζει την κομβική σημασία των τελευταίων με τις ΚΥΑ αναφορικά με τον εμβολιασμό και πιστοποίηση κατά του κορωνοϊού, στο παρόν κείμενο απουσιάζει ρητή αναφορά των ΚΕΜ στη διαδικασία ένταξης. Τέλος, η έλλειψη ορισμού της ένταξης και η συμπερίληψη των μεταναστών από το κείμενο της εθνικής στρατηγικής για την ένταξη δημιουργεί περαιτέρω σύγχυση και ερωτηματικά.

    Είναι σημαντικό να αναφερθεί πως στο επίπεδο της προενταξιακής διαδικασίας αναφορικά με τους αιτούντες άσυλο συμπεριλαμβάνονται δράσεις, οι οποίες υπαγορεύονται από την Οδηγία σχετικά με τις απαιτήσεις για την υποδοχή των αιτούντων διεθνή προστασία και αποτελούν συμβατική υποχρέωση του κράτους. Κρίνεται απαραίτητη η ανάπτυξη δράσεων για τη διασύνδεση και τον τρόπο μετάβασης από το ένα καθεστώς στο άλλο.

    Ως Γιατροί Χωρίς Σύνορα θεωρούμε πως θα πρέπει να συμπεριληφθεί ρητά η πρόσβαση στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη τόσο των αιτούντων όσο και των δικαιούχων διεθνούς προστασίας σε ένα κείμενο που χαράσσει τη στρατηγική για την ένταξη. Η άρση των διοικητικών εμποδίων και η απλοποίηση των διαδικασιών για ουσιαστική και απρόσκοπτη πρόσβαση θα πρέπει να αποτελεί βασικό στόχο της παρούσας στρατηγικής και να συνοδεύεται με αντίστοιχες στοχευμένες δράσεις.

    Ως ιατρικός οργανισμός, τα σχόλια και οι προτάσεις επί της στρατηγικής θα εστιάσουν στους πυλώνες που αφορούν την υγεία.

    Πιο συγκεκριμένα, αναφορικά με το στόχο 1 για τη διάσφαλιση ασφάλειας και προστασίας, στο επίπεδο της προένταξης των αιτούντων άσυλο και για τις δράσεις 1,2 περί διασφάλισης ενός ασφαλούς περιβάλλοντος διαβίωσης, ιδίως για γυναίκες, παιδιά και άτομα με αυξημένες ανάγκες φροντίδας και υποδοχής, θα πρέπει κατ’αρχάς να γίνει ρητή αναφορά όλων των ευάλωτων ομάδων, όπως αυτές ορίζονται από την κείμενη νομοθεσία. Από τις δράσεις των Γιατρών Χωρίς Σύνορα παρατηρούνται ιδιαίτερα κωλύματα για την αξιολόγηση και διαπίστωση της ευαλωτότητας επιζώντων βασανιστηρίων, ενώ οι αρμόδιες από το νόμο αρχές για την πιστοποίηση θυμάτων βασανιστηρίων δεν έχουν την εξειδίκευση που απαιτείται. Παράλληλα ενώ ο νόμος προβλέπει την παραπομπή τους ως ευάλωτη κατηγορία σε ειδικές δομές για την πολύπλευρη υποστήριξή τους, δεν υπάρχει καμία αντίστοιχη δομή. Ως εκ τούτου απαιτείται η λήψη των αντίστοιχων μέτρων, έτσι ώστε να διασφαλιστούν οι προβλεπόμενες διαδικαστικές εγγυήσεις, ειδικές συνθήκες υποδοχής και η κατάλληλη υποστήριξη προσαρμοσμένης στις συχνά περίπλοκες ιατρικές και ψυχοκοινωνικές τους ανάγκες.

    Ιδιαίτερα στην επιδίωξη 2 περί του έγκαιρου εντοπισμού και τη διαχείριση περιπτώσεων χρόνιων προβλημάτων ψυχικής υγείας και / ή αναπηριών προτείνουμε να ληφθούν υπόψη οι συστάσεις της Ειδικής Επιτροπής Ελέγχου προστασίας δικαιωμάτων ατόμων με ψυχικές διαταραχές. Ειδικότερα, προτείνονται:

    1. Η δημιουργία μόνιμης Κινητής Μονάδας Ψυχικής Υγείας σε κάθε χώρο υποδοχή, που θα παρέχει ψυχιατρικές υπηρεσίες (διάγνωση, κλινική παρακολούθηση, φαρμακευτική αγωγή κ.λπ.) σε άτομα που πάσχουν από σοβαρές ψυχικές διαταραχές. Η μονάδα απαιτείται να είναι διασυνδεδεμένη με δημόσια νοσοκομεία και κρατικές εγκεκριμένες δομές και ως εκ τούτου να μπορεί να παρέχει παραπομπή για ενδονοσοκομειακή περίθαλψη, εάν είναι απαραίτητο.
    2. Διασφάλιση ότι οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας εξυπηρετούν χωρίς διακρίσεις άτομα με σοβαρές ψυχικές διαταραχές, αιτούντες άσυλο και πρόσφυγες, ειδικά στις περιοχές της χώρας όπου υπάρχουν υψηλές συγκεντρώσεις αλλοδαπού πληθυσμού.
    3. Δημιουργία Μονάδων Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης του Ν. 2716/1999 για αιτούντες άσυλο και πρόσφυγες και διαμόρφωση κατάλληλων κριτηρίων ένταξης για ασθενείς των οποίων η κατάσταση ψυχικής υγείας απαιτεί πρόσβαση σε τέτοιου είδους θεραπευτικό πλαίσιο, ειδικά σε περιοχές όπου υπάρχει έλλειψη τέτοιων υπηρεσιών, όπως η περίπτωση στη Μυτιλήνη. Προς αυτή την κατεύθυνση θα πρέπει να αναπτυχθούν οικοτροφεία και ξενώνες, καθώς και Κέντρα Ημερήσιας Φροντίδας.
    4. Οι ελληνικές αρχές θα πρέπει να διασφαλίσουν ότι όλα τα άτομα που χρειάζονται ιατρική περίθαλψη δεν αντιμετωπίζουν περιορισμούς όσον αφορά την πρόσβαση σε τέτοια περίθαλψη.
    5. Οι επιζώντες βασανιστηρίων και άλλων μορφών βίας θα πρέπει να εξαιρούνται από τις ταχείς διαδικασίες στα σύνορα, εφόσον υποδεικνύονται τέτοιες τραυματικές εμπειρίες του παρελθόντος.

    Η θεραπευτική παρέμβαση θα πρέπει να παρέχεται απρόσκοπτα και να διασφαλίζεται καθόλη τη διάρκεια της εξέτασης του αιτήματος και της απόδοσης κάποιας μορφής διεθνούς προστασίας.

    Αναφορικά με την επιδίωξη 3 περί προώθησης της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας, προτείνουμε τη λήψη μέτρων που να ανταποκρίνονται στις ιδιαίτερες ανάγκες και ιδιαίτερα τη διασφάλισης παρουσίας επαγγελματιών (μαιών) που θα παρέχουν υπηρεσίες σε όλους τους χώρους στέγασης.

    Σχετικά με το τρίτο μέρος για την πρόληψη και την αποτελεσματική προστασία από κάθε μορφή βίας, εκμετάλλευσης και κακοποίησης, προτείνουμε τη συμπερίληψη στην ομάδα στόχο των ανθρώπων της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, επιπλέον των γυναικών, των παιδιών και των ατόμων με αναπηρίες.

    Αναφορικά με την επιδίωξη 1, δράση 2, θα πρέπει να διαμορφωθούν χώροι στέγασης και υποδοχής και δικαιούχων διεθνούς προστασίας, διασφαλίζοντας την ύπαρξη κατάλληλων και επαρκών αριθμητικά και με ανθρώπινο δυναμικό δομών.

    Τέλος, σε σχέση με το στόχο 2 για την ενίσχυση των μηχανισμών παραπομπής για θύματα βίας, εκμετάλλευσης και κακοποίησης και την επιδίωξη 1, προτείνουμε την ενίσχυση των υπάρχοντων δομών στέγασης και ψυχοκοινωνικής υποστήριξης ιδιαίτερα με τη συνεχή παρουσία ειδικά καταρτισμένων διερμηνέων, καθώς η τωρινή κατάσταση παρουσιάζει σημαντικά κενά.

  • 22 Ιανουαρίου 2022, 12:10 | HumanRights360

    Στο κείμενο αυτό, η οργάνωση HumanRights360 έχει συλλέξει τα κύρια εμπόδια που έχει διαπιστώσει η Υπηρεσία Κοινωνικής Ένταξης μέσα από τις υπηρεσίες που παρέχει, από το 2018, σε αιτούντες άσυλο και αναγνωρισμένους πρόσφυγες, στο κέντρο της Αθήνας ECHO Hub Athens, στην ανοιχτή δομή φιλοξενίας Ελαιώνα και στη δομή φιλοξενίας Σκαραμαγκά.

    Γενικά σχόλια σχετικά με τις κύριες παραλείψεις στο κείμενο:
    Αρχικά, στο κείμενο παρατηρείται η παντελής απουσία αναφοράς στο μεταναστευτικό πληθυσμό. Η κοινωνική ένταξη δεν είναι μια υπόθεση που αφορά μόνο τον προσφυγικό πληθυσμό. Εκτός από τους αιτούντες άσυλο και τους πρόσφυγες, υπάρχουν 686.535 Πολίτες Τρίτων Χωρών με νόμιμη διαμονή στην Ελλάδα (στοιχεία ΥΜΑ για το Νοέμβριο 2021). Ένας σεβαστός αριθμός ανθρώπων που πολλοί από αυτούς θα αποκτήσουν την ελληνική ιθαγένεια. Ειδικότερα, στην παρούσα συγκυρία με την περαιτέρω αυστηροποίηση της διαδικασίας απόδειξης των ουσιαστικών κριτηρίων για την πολιτογράφηση, φαντάζει παράδοξο να μην συμπεριλαμβάνονται δράσεις κοινωνικής ένταξης όπως λ.χ. η γλωσσομάθεια για το μεταναστευτικό πληθυσμό.
    Περαιτέρω, αν και η τοπική αυτοδιοίκηση εφαρμόζει μέσω την κοινωνικών της υπηρεσιών ένταξη, φαίνεται ο ρόλος της να μην συνυπολογίζεται ούτε να αναβαθμίζεται.
    Δεν εκτίθενται τα δεδομένα και η μεθοδολογία βάσει των οποίων η συγγραφική ομάδα κατέληξε στα χάραξη κατευθύνσεων. Είναι επίσης ασαφές το πώς η παρούσα στρατηγική συμπληρώνει ή ενισχύει τα υπάρχοντα προγράμματα ένταξης (όπως το Helios), καθώς και το ποιος είναι ο σύνδεσμος του κειμένου με τις προηγούμενες εθνικές στρατηγικές για την ένταξη.
    Τέλος, απουσιάζει το σχέδιο δράσης με χρονοδιάγραμμα και χαρτογράφηση των συνεργειών μεταξύ φορέων και υπουργείων, τα οποία θα επέτρεπαν την αξιολόγηση του κυβερνητικού σχεδιασμού επί συγκεκριμένων μέτρων, καθώς και συγκεκριμένος προϋπολογισμός που να συνοδεύει την υλοποίηση και μεθοδολογία παρακολούθησης. Αυτό καθιστά το συγκεκριμένο κείμενο περισσότερο μία διακηρυκτική έκθεση προθέσεων παρά μία Εθνική Στρατηγική.

    Ειδικότερα σχόλια ανά κεφάλαιο

    ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι: ΠΡΟ-ΕΝΤΑΞΗ ΤΩΝ ΑΙΤΟΥΝΤΩΝ ΑΣΥΛΟ
    Η πρόβλεψη για δράσεις προένταξης είναι θετική καθώς αξιοποιεί το χρόνο των αιτούντων άσυλο και μπορεί να βοηθήσει στην ομαλή έξοδό τους από το σύστημα υποδοχής. Ωστόσο, δεν είναι καθόλου σαφές από το κείμενο πώς αυτό συναρμόζεται με πρόσφατες νομοθετικές πρωτοβουλίες του ΥΜΑ που κινούνται στην ακριβώς αντίθεση κατεύθυνση – για παράδειγμα, βάσει του άρθρου 53 του ν. 4636/19, οι αιτούντες άσυλο αποκτούν ουσιαστική πρόσβαση στην αγορά εργασίας έξι μήνες μετά από την ολοκλήρωση της διαδικασίας κατάθεσης της αίτησης διεθνούς προστασίας. Συνεπώς, τους πρώτους έξι μήνες δεν έχουν τη δυνατότητα νόμιμης εργασίας, με συνέπεια να εξαρτώνται αποκλειστικά από την παροχή υλικών συνθηκών υποδοχής από το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου και άλλους φορείς.
    Δεν αναφέρεται πουθενά η εκπαίδευση, κατάρτιση, εξοικείωση, ευαισθητοποίηση των φορέων που υποδέχονται το συγκεκριμένο πληθυσμό (προσωπικό υγείας, εκπαίδευσης, δημοσίων υπηρεσιών κτλ.). Επίσης, δεν αναφέρεται η αντιμετώπιση της δυσκολίας επικοινωνίας καθώς στις περισσότερες υπηρεσίες δεν υπάρχει η δυνατότητα διερμηνείας και σε κάποιες περιπτώσεις δεν είναι εφικτή καν η επικοινωνία στην αγγλική γλώσσα. Βασική προϋπόθεση συνεπώς για την ενταξιακή διαδικασία είναι η προσθήκη της γλωσσομάθειας και για τους αιτούντες άσυλο καθώς και η δυνατότητα παροχής υπηρεσιών διερμηνείας σε δημόσιες υπηρεσίες.
    Χρειάζονται επίσης, ειδικά μέτρα για τον καλύτερο συντονισμό των δημόσιων υπηρεσιών. Η συνθήκη της εν εξελίξει πανδημίας ανέδειξε το πως για τους πληθυσμούς που είναι ήδη κοινωνικά ευάλωτοι, πράγματα μικρά, της καθημερινότητας, μπορεί να έχουν πολλαπλασιαστική επίδραση στην ευαλωτότητα αυτή. Τα συνεχή διοικητικά εμπόδια δημιουργούν μια αλυσιδωτή αντίδραση, παρακωλύοντας και άλλους τομείς της καθημερινότητάς τους. Στην πρόσφατη αναφορά μας με τίτλο «Το έργο της Υπηρεσίας Κοινωνικής Ένταξης της HumanRights360»( https://bit.ly/33MAPeV ), τα κεφάλαια που αναφέρονται στον ΠΑΑΥΠΑ και στην ανανέωση των δελτίων αιτούντων άσυλο περιγράφουν αναλυτικά τις δυσμενείς επιπτώσεις-ντόμινο στις υπόλοιπες πτυχές της κοινωνικής και οικονομικής τους ένταξης στην ελληνική κοινωνία. Τα εμπόδια αυτά επηρεάζουν και άλλα κομμάτια της κοινωνίας όπως οι εργοδότες και οι δημόσιες υπηρεσίες που και οι ίδιες επιβαρύνονται από τη μόνιμη αναζήτηση λύσεων. Για παράδειγμα, η εμπειρία από το πεδίο έχει δείξει πως η απουσία ενιαίας αντιμετώπισης των αιτούντων άσυλο από τις δημόσιες υπηρεσίες αποτελεί εμπόδιο στην προετοιμασία των υποψήφιων εργαζομένων και αποθαρρύνουν τους εργοδότες, ειδικότερα αυτούς που δεν είναι εξοικειωμένοι με τέτοιου είδους διαδικασίες και επιβραδύνουν κατά συνέπεια ακόμη περισσότερο την οικονομική τους αυτονομία. Περισσότερα στοιχεία θα βρείτε στη σχετική ειδική έρευνα που έχει πραγματοποιήσει η HumanRights360 στο https://bit.ly/3AiKNRx.

    ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ: ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΟΥΧΩΝ ΔΙΕΘΝΟΥΣ
    ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ
    Τα γραφειοκρατικά εμπόδια δεν παύουν ακόμη και μετά την απόκτηση καθεστώτος διεθνούς προστασίας. Οι δικαιούχοι διεθνούς προστασίας, δηλαδή οι πρόσφυγες και οι δικαιούχοι επικουρικής προστασίας, αντιμετωπίζουν μακρές καθυστερήσεις στη χορήγηση αλλά και την ανανέωση των αδειών διαμονής τους. Η καθυστέρηση στη χορήγηση/ανανέωση των αδειών διαμονής τους έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην εργασιακή και κοινωνική ένταξη των δικαιούχων καθώς καθυστερεί την έκδοση ΑΜΚΑ και συνακόλουθα τη πρόσβαση στην εργασία, την υγειονομική περίθαλψη και τα επιδόματα. Συνεπώς για μια στρατηγική που αποσκοπεί στη διασφάλιση των δικαιωμάτων των δικαιούχων διεθνούς προστασίας είναι αναγκαίος ο σχεδιασμός για την αποφυγή αυτών των καθυστερήσεων στο μέλλον.
    Σχετικά με τη στέγαση, όπως αναφέρουμε εκτενώς στην αναφορά του προγράμματος Street Lawyering (https://bit.ly/3fYbOAt) η αστεγία μετά την αναγνώριση μπορεί να διαρκέσει αρκετούς μήνες. Σημειώνεται πως για τους αναγνωρισμένους πρόσφυγες δεν προβλέπεται δυνατότητα στέγασης στις δομές μεταβατικής φιλοξενίας των δήμων τόσο λόγω απουσίας υπηρεσιών διερμηνείας όσο και λόγω έλλειψης θέσεων. Είναι απαραίτητο λοιπόν, να αντιμετωπιστεί με σχετικές προβλέψεις.
    Σχετικά με την αναλογική κατανομή των δικαιούχων διεθνούς προστασίας, τα αντίστοιχα συστήματα σε άλλα Κράτη Μέλη της ΕΕ βασίζονται κατά κύριο λόγο σε πληθυσμιακά και άλλα κριτήρια, για τον υπολογισμό των οποίων χρειάζονται επικαιροποιημένες και αξιόπιστες βάσεις δεδομένων. Συνήθως οι διαδικασίες αποτελούνται από περισσότερα του ενός στάδια, τα οποία προϋποθέτουν την ύπαρξη συναίνεσης και μηχανισμών πολυεπίπεδης διακυβέρνησης.
    Στον τομέα της ψυχικής υγείας, η αναφορά στην κλινική διαγνωστική κατηγορία του PTSD είναι θετική αλλά είναι επίσης αναγκαίο να μην αποκλειστούν άτομα με άλλα σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας που δεν εμπίπτουν σε αυτή την διαγνωστική κατηγορία.
    Τέλος, η αναφορά στους πρόσφυγες ως πληθυσμός που «επιβαρύνει» τον κρατικό προϋπολογισμό αυτό που επιτυγχάνει είναι την αναπαραγωγή αρνητικών στερεοτύπων παρά την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.

  • 22 Ιανουαρίου 2022, 12:44 | HumanRights360

    Στο κείμενο αυτό, η οργάνωση HumanRights360 έχει συλλέξει τα κύρια εμπόδια που έχει διαπιστώσει η Υπηρεσία Κοινωνικής Ένταξης μέσα από τις υπηρεσίες που παρέχει, από το 2018, σε αιτούντες άσυλο και αναγνωρισμένους πρόσφυγες, στο κέντρο της Αθήνας ECHO Hub Athens, στην ανοιχτή δομή φιλοξενίας Ελαιώνα και στη δομή φιλοξενίας Σκαραμαγκά
    .
    Γενικά σχόλια σχετικά με τις κύριες παραλείψεις στο κείμενο:
    Αρχικά, στο κείμενο παρατηρείται η παντελής απουσία αναφοράς στο μεταναστευτικό πληθυσμό. Η κοινωνική ένταξη δεν είναι μια υπόθεση που αφορά μόνο τον προσφυγικό πληθυσμό. Εκτός από τους αιτούντες άσυλο και τους πρόσφυγες, υπάρχουν 686.535 Πολίτες Τρίτων Χωρών με νόμιμη διαμονή στην Ελλάδα (στοιχεία ΥΜΑ για το Νοέμβριο 2021). Ένας σεβαστός αριθμός ανθρώπων που πολλοί από αυτούς θα αποκτήσουν την ελληνική ιθαγένεια. Ειδικότερα, στην παρούσα συγκυρία με την περαιτέρω αυστηροποίηση της διαδικασίας απόδειξης των ουσιαστικών κριτηρίων για την πολιτογράφηση, φαντάζει παράδοξο να μην συμπεριλαμβάνονται δράσεις κοινωνικής ένταξης όπως λ.χ. η γλωσσομάθεια για το μεταναστευτικό πληθυσμό.
    Περαιτέρω, αν και η τοπική αυτοδιοίκηση εφαρμόζει μέσω την κοινωνικών της υπηρεσιών ένταξη, φαίνεται ο ρόλος της να μην συνυπολογίζεται ούτε να αναβαθμίζεται.
    Δεν εκτίθενται τα δεδομένα και η μεθοδολογία βάσει των οποίων η συγγραφική ομάδα κατέληξε στα χάραξη κατευθύνσεων. Είναι επίσης ασαφές το πώς η παρούσα στρατηγική συμπληρώνει ή ενισχύει τα υπάρχοντα προγράμματα ένταξης (όπως το Helios), καθώς και το ποιος είναι ο σύνδεσμος του κειμένου με τις προηγούμενες εθνικές στρατηγικές για την ένταξη.
    Τέλος, απουσιάζει το σχέδιο δράσης με χρονοδιάγραμμα και χαρτογράφηση των συνεργειών μεταξύ φορέων και υπουργείων, τα οποία θα επέτρεπαν την αξιολόγηση του κυβερνητικού σχεδιασμού επί συγκεκριμένων μέτρων, καθώς και συγκεκριμένος προϋπολογισμός που να συνοδεύει την υλοποίηση και μεθοδολογία παρακολούθησης. Αυτό καθιστά το συγκεκριμένο κείμενο περισσότερο μία διακηρυκτική έκθεση προθέσεων παρά μία Εθνική Στρατηγική.
    .
    Ειδικότερα σχόλια ανά κεφάλαιο:
    ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι: ΠΡΟ-ΕΝΤΑΞΗ ΤΩΝ ΑΙΤΟΥΝΤΩΝ ΑΣΥΛΟ
    Η πρόβλεψη για δράσεις προένταξης είναι θετική καθώς αξιοποιεί το χρόνο των αιτούντων άσυλο και μπορεί να βοηθήσει στην ομαλή έξοδό τους από το σύστημα υποδοχής. Ωστόσο, δεν είναι καθόλου σαφές από το κείμενο πώς αυτό συναρμόζεται με πρόσφατες νομοθετικές πρωτοβουλίες του ΥΜΑ που κινούνται στην ακριβώς αντίθεση κατεύθυνση – για παράδειγμα, βάσει του άρθρου 53 του ν. 4636/19, οι αιτούντες άσυλο αποκτούν ουσιαστική πρόσβαση στην αγορά εργασίας έξι μήνες μετά από την ολοκλήρωση της διαδικασίας κατάθεσης της αίτησης διεθνούς προστασίας. Συνεπώς, τους πρώτους έξι μήνες δεν έχουν τη δυνατότητα νόμιμης εργασίας, με συνέπεια να εξαρτώνται αποκλειστικά από την παροχή υλικών συνθηκών υποδοχής από το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου και άλλους φορείς.
    Δεν αναφέρεται πουθενά η εκπαίδευση, κατάρτιση, εξοικείωση, ευαισθητοποίηση των φορέων που υποδέχονται το συγκεκριμένο πληθυσμό (προσωπικό υγείας, εκπαίδευσης, δημοσίων υπηρεσιών κτλ.). Επίσης, δεν αναφέρεται η αντιμετώπιση της δυσκολίας επικοινωνίας καθώς στις περισσότερες υπηρεσίες δεν υπάρχει η δυνατότητα διερμηνείας και σε κάποιες περιπτώσεις δεν είναι εφικτή καν η επικοινωνία στην αγγλική γλώσσα. Βασική προϋπόθεση συνεπώς για την ενταξιακή διαδικασία είναι η προσθήκη της γλωσσομάθειας και για τους αιτούντες άσυλο καθώς και η δυνατότητα παροχής υπηρεσιών διερμηνείας σε δημόσιες υπηρεσίες.
    Χρειάζονται επίσης, ειδικά μέτρα για τον καλύτερο συντονισμό των δημόσιων υπηρεσιών. Η συνθήκη της εν εξελίξει πανδημίας ανέδειξε το πως για τους πληθυσμούς που είναι ήδη κοινωνικά ευάλωτοι, πράγματα μικρά, της καθημερινότητας, μπορεί να έχουν πολλαπλασιαστική επίδραση στην ευαλωτότητα αυτή. Τα συνεχή διοικητικά εμπόδια δημιουργούν μια αλυσιδωτή αντίδραση, παρακωλύοντας και άλλους τομείς της καθημερινότητάς τους. Στην πρόσφατη αναφορά μας με τίτλο «Το έργο της Υπηρεσίας Κοινωνικής Ένταξης της HumanRights360»( https://bit.ly/33MAPeV ), τα κεφάλαια που αναφέρονται στον ΠΑΑΥΠΑ και στην ανανέωση των δελτίων αιτούντων άσυλο περιγράφουν αναλυτικά τις δυσμενείς επιπτώσεις-ντόμινο στις υπόλοιπες πτυχές της κοινωνικής και οικονομικής τους ένταξης στην ελληνική κοινωνία. Τα εμπόδια αυτά επηρεάζουν και άλλα κομμάτια της κοινωνίας όπως οι εργοδότες και οι δημόσιες υπηρεσίες που και οι ίδιες επιβαρύνονται από τη μόνιμη αναζήτηση λύσεων. Για παράδειγμα, η εμπειρία από το πεδίο έχει δείξει πως η απουσία ενιαίας αντιμετώπισης των αιτούντων άσυλο από τις δημόσιες υπηρεσίες αποτελεί εμπόδιο στην προετοιμασία των υποψήφιων εργαζομένων και αποθαρρύνουν τους εργοδότες, ειδικότερα αυτούς που δεν είναι εξοικειωμένοι με τέτοιου είδους διαδικασίες και επιβραδύνουν κατά συνέπεια ακόμη περισσότερο την οικονομική τους αυτονομία. Περισσότερα στοιχεία θα βρείτε στη σχετική ειδική έρευνα που έχει πραγματοποιήσει η HumanRights360 στο https://bit.ly/3AiKNRx.

    ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ: ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΟΥΧΩΝ ΔΙΕΘΝΟΥΣ
    ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ
    Τα γραφειοκρατικά εμπόδια δεν παύουν ακόμη και μετά την απόκτηση καθεστώτος διεθνούς προστασίας. Οι δικαιούχοι διεθνούς προστασίας, δηλαδή οι πρόσφυγες και οι δικαιούχοι επικουρικής προστασίας, αντιμετωπίζουν μακρές καθυστερήσεις στη χορήγηση αλλά και την ανανέωση των αδειών διαμονής τους. Η καθυστέρηση στη χορήγηση/ανανέωση των αδειών διαμονής τους έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην εργασιακή και κοινωνική ένταξη των δικαιούχων καθώς καθυστερεί την έκδοση ΑΜΚΑ και συνακόλουθα τη πρόσβαση στην εργασία, την υγειονομική περίθαλψη και τα επιδόματα. Συνεπώς για μια στρατηγική που αποσκοπεί στη διασφάλιση των δικαιωμάτων των δικαιούχων διεθνούς προστασίας είναι αναγκαίος ο σχεδιασμός για την αποφυγή αυτών των καθυστερήσεων στο μέλλον.
    Σχετικά με τη στέγαση, όπως αναφέρουμε εκτενώς στην αναφορά του προγράμματος Street Lawyering (https://bit.ly/3fYbOAt) η αστεγία μετά την αναγνώριση μπορεί να διαρκέσει αρκετούς μήνες. Σημειώνεται πως για τους αναγνωρισμένους πρόσφυγες δεν προβλέπεται δυνατότητα στέγασης στις δομές μεταβατικής φιλοξενίας των δήμων τόσο λόγω απουσίας υπηρεσιών διερμηνείας όσο και λόγω έλλειψης θέσεων. Είναι απαραίτητο λοιπόν, να αντιμετωπιστεί με σχετικές προβλέψεις.
    Σχετικά με την αναλογική κατανομή των δικαιούχων διεθνούς προστασίας, τα αντίστοιχα συστήματα σε άλλα Κράτη Μέλη της ΕΕ βασίζονται κατά κύριο λόγο σε πληθυσμιακά και άλλα κριτήρια, για τον υπολογισμό των οποίων χρειάζονται επικαιροποιημένες και αξιόπιστες βάσεις δεδομένων. Συνήθως οι διαδικασίες αποτελούνται από περισσότερα του ενός στάδια, τα οποία προϋποθέτουν την ύπαρξη συναίνεσης και μηχανισμών πολυεπίπεδης διακυβέρνησης.
    Στον τομέα της ψυχικής υγείας, η αναφορά στην κλινική διαγνωστική κατηγορία του PTSD είναι θετική αλλά είναι επίσης αναγκαίο να μην αποκλειστούν άτομα με άλλα σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας που δεν εμπίπτουν σε αυτή την διαγνωστική κατηγορία.
    Τέλος, η αναφορά στους πρόσφυγες ως πληθυσμός που «επιβαρύνει» τον κρατικό προϋπολογισμό αυτό που επιτυγχάνει είναι την αναπαραγωγή αρνητικών στερεοτύπων παρά την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.

  • 22 Ιανουαρίου 2022, 12:19 | Ελληνικό Φόρουμ Μεταναστών

    Είναι θετικό να προβλέπεται συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών και το Υπουργείο ειδικά αφού οι περισσότερες οργανώσεις διαθέτουν εξαιρετική τεχνογνωσία και ικανότητες. Θα έπρεπε εξίσου να προβλέπεται και μια συνεργασία με τα σωματεία και τις μεταναστευτικές κοινότητες.

    Όσα έχουν γίνει από την μεριά των μεταναστών έως τώρα έχουν γίνει με συλλογική κοινή δράση, ιδίους πόρους ή με την βοήθεια κάποιων ελληνικών οργανώσεων. Το έργο και οι δράσεις των σωματείων και των κοινοτήτων των μεταναστών, αποτελούν ένα θετικό και σημαντικό εργαλείο το οποίο θα πρέπει να υπολογιστεί από την πολιτεία σε οποιαδήποτε προσπάθεια δημιουργίας ενός μοντέλου ένταξης.

    Οι μεταναστευτικές κοινότητες αποτελούν το πρώτο σημείο επαφής του μετανάστη και της μετανάστριας με την χώρα υποδοχής και για αυτό το λόγο αναγκάζονται να παρεμβαίνουν σε όλα τα επίπεδα της διαδικασίας της ένταξης.

    Το πρόβλημα σήμερα δεν εντοπίζεται στην δημιουργία των σωματείων και των κοινοτήτων αλλά στην υποστήριξή τους και την αναγνώρισή τους στο δύσκολο έργο που κάνουν όλα αυτά τα χρόνια. Αυτός είναι και ο λόγος που πιστεύουμε ακράδαντα πως πρέπει να υπολογιστούν στο σχεδιασμό της πολιτείας για την κοινωνική ένταξη των μελών τους, να αναγνωριστεί η δράση τους, να υποστηριχθούν ως δομές της κοινωνίας των πολιτών και να προταθούν συγκεκριμένα πολιτικής για την ανάπτυξη της δράσης του και του διαμεσολαβητικού τους ρόλου με την Ελληνική Πολιτεία.

  • 22 Ιανουαρίου 2022, 12:19 | Ελληνικό Φόρουμ Μεταναστών

    Η μεταναστευτική πολιτική της χώρας εδώ και πολλά χρόνια δεν έχει καταφέρει να επιλύσει προβλήματα ίσα- ίσα που δημιουργεί περισσότερα. Φτάνοντας έτσι στο σημείο η ένταξη των μεταναστών στην ελληνική κοινωνία να γίνεται από τους ίδιους τους μετανάστες και την κοινωνία των πολιτών.

    Σε αυτό το πλαίσιο καλωσορίζουμε κάθε προσπάθεια για χάραξη Εθνικής Στρατηγικής επί του μεταναστευτικού και προσφυγικού ζητήματος, όπως και στο παρελθόν, δυστυχώς όμως αυτό το σχέδιο αφορά μόνο τους αιτούντες άσυλο και τους δικαιούχους διεθνούς προστασίας και δεν αναφέρει καθόλου τους μετανάστες.

    Επισημάνουμε πως οι δικαιούχοι διεθνούς προστασίας και οι μετανάστες μετά την έκδοση της άδειας διαμονής τους αντιμετωπίζουν ακριβώς τα ίδια προβλήματα που αφορούν στην ένταξή τους στην Ελληνική κοινωνία, σε θέματα εκπαίδευσης, υγείας, στέγασης κτλ.

  • 22 Ιανουαρίου 2022, 11:30 | Τεχνική Ομάδα Εργασίας Αττικής για την ψυχική υγεία και την ψυχοκοινωνική υποστήριξη

    Αθήνα, 21 Ιανουαρίου 2022

    Οι φορείς

    • ΑΡΣΙΣ
    • Δανικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (DRC – Greece)
    • Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες
    • Εταιρεία Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας – ΕΠΑΨΥ
    • Κέντρο Ημέρας Βαβέλ
    • Πρόγραμμα ΠΑΡΟΧΗ ΣΤΕΓΑΣΗΣ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΓΙΑ ΑΙΤΟΥΝΤΕΣ ΑΣΥΛΟ (ESTIA 2021) ΣΤΟ ΔΗΜΟ ΑΘΗΝΑΙΩΝ
    • Chamomile Housing Project
    • Emantes – International Lgbtqia+ Solidarity
    • Fenix Humanitarian Legal Aid – Ψυχοκοινωνικό Τμήμα
    • HIAS Greece
    • International Rescue Committee (IRC)
    • Intersos Hellas
    • Lgbtqia+ Refugees Welcome
    • Safe Place Greece
    • Terre des hommes Hellas
    • Velos Youth

    που συμμετέχουν στην Τεχνική Ομάδα Εργασίας Αττικής για την Ψυχική Υγεία και την Ψυχοκοινωνική Υποστήριξη, προσυπογράφουν τα σχόλια για την Εθνική Στρατηγική για την Ένταξη.

    Σχόλια στην Εθνική Στρατηγική για την Ένταξη

    Ως προς τη μεθοδολογία διαμόρφωσης του κειμένου:

    Μεθοδολογικά, το κείμενο της Εθνικής Στρατηγικής για την Ένταξη που δόθηκε προς διαβούλευση απέχει αρκετά από τη μεθοδολογία που καθορίζεται από τη διεθνή επιστημονική ανάλυση και πρακτική (διερεύνηση, περιγραφή, συγκέντρωση και ανάλυση στοιχείων, παραμέτρων, απόψεων, κατάλληλες συνθήκες εξαγωγής συμπερασμάτων) για παρόμοια εγχειρήματα.

    Απουσιάζουν πληροφορίες και στοιχεία που αφορούν τις ιδιότητες της ομάδας εκπόνησης της στρατηγικής, πιθανές συνεργασίες με φορείς και ειδικές υπηρεσίες που ενδεχομένως συμμετείχαν στη συγγραφή του κειμένου.

    Διαπιστώνεται επίσης η απουσία πηγών, παραπομπών σε σχετικές μελέτες ή έρευνες ή βάσεις δεδομένων, συντομεύσεις, ακρωνύμια, σημειώσεων, υποσημειώσεων, παραρτήματος, πινάκων, γραφικών παραστάσεων, διαγραμμάτων, συγκριτικών στοιχείων, παράθεσης ποσοτικών δεδομένων από όπου και επιστημονικά τεκμηριωμένα προκύπτει το περιεχόμενο του κειμένου.

    Παραλείπεται η παράθεση, σύνδεση και συσχέτιση με πρότερο σχέδιο εθνικής στρατηγικής για την ένταξη ως συνέχεια και ενημέρωση του αναγνώστη, αλλά και απόρροια των καταγεγραμμένων βάσει επιστημονικά τεκμηριωμένων στοιχείων. Παραλείπονται ακόμη πιθανά στοιχεία ανατροφοδότησης, σύνδεσης, επιτεύγματα, αποτελέσματα και αποτελεσματικότητα πρότερων πρακτικών και αποφάσεων. Ακόμη και πιθανές αναγκαίες βελτιώσεις στο νέο σχέδιο που πιθανόν προέκυψαν από το προηγούμενο απουσιάζουν στο κείμενο.

    Παράλληλα, παρά τις δεσμεύσεις για προστασία από την έμφυλη βία εξακολουθεί το αρσενικό γένος στο κείμενο να είναι το επικρατέστερο γένος, όταν γίνεται αναφορά σε πρόσωπα διαφορετικού κοινωνικού φύλου.

    Απουσιάζουν βασικοί ορισμοί ως προς σημαντικές ορολογίες που παρατίθενται στο κείμενο, (προσδιορισμός πρόσφυγα, τι σημαίνει αποκατάσταση, ευρωπαϊκός τρόπος ζωής, τι ορίζεται ως ψυχική υγεία, ψυχική ασθένεια, PTSD).

    Επιπλέον, όροι που χρησιμοποιούνται στο κείμενο, όπως “ιδρύματα” ψυχικής υγείας, έχουν προ πολλού εγκαταλειφθεί από την επιστημονική κοινότητα καθώς παραπέμπουν σε πρακτικές για ψυχικά ασθενείς που έχουν απορριφθεί διεθνώς. Η σχετική ορολογία που επικρατεί στη χώρα μας τα τελευταία τριάντα χρόνια αναφέρεται σε μονάδες ψυχικής υγείας.

    Ως προς το θεωρητικό υπόβαθρο, τη «φιλοσοφία» και το όραμά της:

    Το κείμενο της Εθνικής Στρατηγικής για την Κοινωνική Ένταξη Αιτούντων Άσυλο και Δικαιούχων χαρακτηρίζεται από εκφραστικό στιλ που προκαλεί απορίες και δυσκολία κατανόησης της «κεντρικής ιδέας» που διατρέχει το κείμενο. Επιπλέον, δεν περιλαμβάνει και δεν αναφέρει σαφές όραμα και στοχοθεσία ως προς το δυναμικό, πολυδιάστατο και πολυπαραγοντικό προσφυγικό φαινόμενο, καθώς και ως προς τους άξονες πάνω στους οποίους καθορίζεται το όραμα της υπό αναφορά στρατηγικής.

    Για παράδειγμα, στην «Εισαγωγή» ο «σεβασμός των Διεθνών Συνθηκών», που για «την χώρα μας» «έχουν υπαρξιακή αξία», όρος σαφώς αδόκιμος, θα πρέπει -κατά το Σχέδιο- να συνάδει απαραίτητα με τη μη επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού, πράγμα που αποτελεί αντίφαση. Κι αυτό, δεδομένου ότι η τήρηση (αυτό σημαίνει σεβασμός) του Διεθνούς και Ενωσιακού Δικαίου απαιτεί από το κράτος να προβαίνει και σε δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού, όταν είναι απαραίτητο για «τον σεβασμό των Διεθνών Συνθηκών».

    Πέραν όμως της μη οικονομικής επιβάρυνσης στον προϋπολογισμό, η ένταξη, κατά την Εθνική Στρατηγική στην Εισαγωγή, προϋποθέτει τη μη επιβάρυνση των τοπικών κοινωνιών, καθώς επίσης περιορισμένη διαμονή των δικαιούχων, άρα όχι μιας ένταξης σε μια νέα πατρίδα, αλλά μόνο μιας διαμονής στη «χώρα μας» (sic). Μιας διαμονής μόνον όσο διαρκούν οι «έκτακτες συνθήκες» στις «δικές τους πατρίδες» και θα τους προετοιμάσει να γυρίσουν πίσω. Συνεπώς, είναι σαφές ότι η ένταξη, που προϋποθέτει το στοιχείο μιας μονιμότητας και μιας διαδικασίας ώσμωσης προσλαμβάνεται ως μια κατάσταση αξιοπρεπούς και ταυτόχρονα περιορισμένης διαμονής, όπου η συμμετοχή σ’ αυτήν της «χώρας μας» έχει μηδενικά βάρη και δημιουργεί προσδοκίες ανάπτυξης για τον ντόπιο πληθυσμό. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, αντιπαραβάλλοντας «την χώρα μας» με τις «δικές τους πατρίδες» ακυρώνει την έννοια της ίδιας της ένταξης αφού ένταξη δεν νοείται με τέτοιου είδους διαχωρισμούς.

    «Στρατηγικός στόχος είναι η προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων με παράλληλη δημιουργία θέσεων εργασίας σε τομείς που το Κράτος κρίνει κρίσιμους για την ελληνική οικονομία και αύξηση του ΑΕΠ» Τόσο στο σημείο αυτό, όσο αλλού απουσιάζει η συμμετοχή των προσφύγων, αιτούντων ή αναγνωρισμένων, στον από κοινού σχεδιασμό δράσεων, προϋπόθεση της ένταξης.

    «Η προώθηση του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής» δύο φορές τουλάχιστον προκρίνεται ως σκοπός για τους υπό ένταξη πρόσφυγες από κοινού με την προάσπιση των δικαιωμάτων και το κράτος δικαίου, αξίες που φαίνεται να κατέχει μόνον ο ντόπιος πληθυσμός. Έτσι, ο ευρωπαϊκός τρόπος ζωής καθίσταται προβληματικός και επικίνδυνος όρος και θέτει βασικά ερωτήματα, όπως: 1) υπάρχει ευρωπαϊκός τρόπος ζωής, του οποίου φορέας είναι η τοπική κοινότητα για να μεταλαμπαδευτεί στους πρόσφυγες; 2) θεωρεί δεδομένο ότι η τοπική κοινότητα φέρει ίδια χαρακτηριστικά σε όλη την ελληνική επικράτεια; 3) Μήπως αυτή η εμφανής πρόταξη του ευρωπαϊκού πολιτισμού υπονοεί τη μειωμένη ανοχή της τοπικής κοινωνίας απέναντι στην πολιτισμική και θρησκευτική διαφορετικότητα;

    Τις θέσεις αυτές ακολουθούν σχεδιασμοί με πολλά προγράμματα κατάρτισης, εξειδίκευσης και, στην περίπτωση των εγκαταστάσεων πρώτης υποδοχής, πρόσληψης πολύ-επιστημονικών ομάδων. Αντί της κατάργησης των κλειστών κέντρων υποδοχής, που αποτελούν είδος κέντρων κράτησης και επιβαρύνουν αποδεδειγμένα την ψυχική υγεία των «υποδεχούμενων», προκρίνεται διασφάλιση παρουσίας (νέες θέσεις ή διατήρηση παλιών θέσεων) επαγγελματιών, όπως γιατροί, κοινωνικοί λειτουργοί και ψυχολόγοι για την θεραπεία των παρεπομένων της κράτησης των υπό υποδοχή προσώπων.

    Δεν γίνεται άλλωστε καμία αναφορά σε μοντέλα ένταξης. Ποιο μοντέλο ένταξης ακολουθεί; Η επινόηση εξ άλλου μιας προ-ενταξιακής διαδικασίας είναι εξ αρχής προβληματική και επικίνδυνη αφού υποθέτει την απόλυτη απώλεια ενός πρότερου πολιτισμικού τρόπου ζωής ενώ δεν συνάδει με την παράλληλη πολιτική επιστροφών στις χώρες καταγωγής. Είναι δεδομένο ότι η ένταξη ξεκινά από την είσοδο του προσώπου που ζητά άσυλο στη χώρα και δεν συνδέεται βέβαια με τον οποιονδήποτε περιορισμό της ελευθερίας του.

    Νέες θέσεις εργασίας για τον ντόπιο πληθυσμό στην υγεία, στην εκπαίδευση, την επαγγελματική κατάρτιση και πιστοποίηση, στην εκπροσώπηση ανηλίκων, προώθηση ευκαιριών εποχικής απασχόλησης και κίνητρα σε ιδιοκτήτες ακινήτων προβάλλονται ως μέσα για την επίτευξη της Εθνικής Στρατηγικής .

    Φαίνεται πως η Εθνική Στρατηγική συντάχθηκε απευθυνόμενη σε ένα υποθετικό ακροατήριο, για το οποίο είναι σημαντικό να επωφεληθεί εργασιακά και οικονομικά από την υποδοχή του προσφυγικού πληθυσμού, ωστόσο αυτή η έμφαση σε τέτοιες ενέργειες -όπως και η διάταξη για τα προσωπικά δεδομένα «η ανάπτυξη βάσης δεδομένων για υποθέσεις κακοποίησης (μόνον) υπηκόων τρίτων χωρών στην οποία μπορεί να έχουν πρόσβαση όλες οι αρμόδιες δημόσιες Υπηρεσίες»- ενισχύουν τον ρατσισμό και την ξενοφοβία.

    Ως προς τις επιμέρους δράσεις:

    Η εν λόγω Στρατηγική απευθύνεται και αναφέρει ρητά ως επωφελούμενους μόνο τους αιτούντες άσυλο και τους δικαιούχους διεθνούς προστασίας. Δεν υπολογίζει, δεν απευθύνεται και δεν προβλέπει δράσεις για μετανάστες, με άδεια παραμονής στη χώρα οι οποίοι αντιμετωπίζουν ακριβώς τα ίδια προβλήματα στην ένταξή τους σε θέματα εκπαίδευσης, υγείας, στέγασης κτλ.

    Οι προτεινόμενες δράσεις της Εθνικής Στρατηγικής για την Ένταξη είναι φανερό ότι στην πλειονότητά τους στερούνται συγκεκριμένου και σαφούς προγραμματικού και τεχνικού σχεδιασμού που θα καταστήσει δυνατή την υλοποίηση και εφαρμογή τους. Γι’ αυτό τον λόγο στεκόμαστε ιδιαίτερα αμήχανοι/ες απέναντι σε αυτές τις προτάσεις καθώς πρόκειται περισσότερο για γενικόλογες και ασαφείς ιδέες δράσεων που δεν αφουγκράζονται την πραγματικότητα και λιγότερο για δράσεις για τις οποίες έχει προβλεφθεί ένα συγκεκριμένο πλαίσιο εφαρμογής (προσδιορισμός των δρώντων και των εμπλεκόμενων φορέων που θα τις υλοποιήσει, τρόπος εξασφάλισης της χρηματοδότησης και τρόποι αντιμετώπισης εμποδίων και προκλήσεων που έχουν ανακύψει στο παρελθόν από προσπάθειες αντίστοιχων δράσεων), όπως θα όφειλε. Σε καμία από τις προτεινόμενες δράσεις, που αναφέρονται στην εκπαίδευση και την στέγαση των προσφυγικών πληθυσμών -θεμελιακές προϋποθέσεις κοινωνικής ένταξης αλλά και ψυχικής υγείας- δεν αναγράφεται ο στρατηγικός σχεδιασμός και ο φορέας συντονισμού των εν λόγω δράσεων. Αυτή η έλλειψη καθίσταται ακόμα πιο προβληματική στις περιπτώσεις που οι προτεινόμενες δράσεις απαιτούν διατομεακές συνεργασίες και πολιτική δέσμευση υπουργείων, ενώσεων και συλλόγων και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Εύλογα, προκαλούνται ερωτήματα σχετικά με τους τρόπους αντιμετώπισης των ευρέως γνωστών χρόνιων παθογενειών αυτών των προσπαθειών συνέργειας.

    Η Εθνική Στρατηγική για την Ένταξη εγείρει ανησυχίες για την εφαρμογή και αποτελεσματικότητα των δράσεων που προτείνει σε συγκεκριμένα περιβάλλοντα όπως είναι οι νέες, κλειστές «ελεγχόμενες» δομές υποδοχής και ταυτοποίησης στα 5 νησιά, τα χαρακτηριστικά και η οργάνωση των οποίων αντιτίθενται σε κάθε έννοια αλληλεπίδρασης με την τοπική κοινότητα η οποία είναι απαραίτητο συστατικό κάθε προσπάθειας για την ένταξη και τη συμπερίληψη.

    Ακόμα πιο ανησυχητικές είναι, ωστόσο, κάποιες ιδέες που υπογραμμίζουν τις προτεινόμενες δράσεις. Μία από αυτές, που επικρατεί στην πλειονότητα των δράσεων, είναι η άμεση σύνδεση τόσο της εκπαίδευσης και της κατάρτισης όσο της στέγασης με την απασχόληση. Ο κίνδυνος που ελλοχεύει σε μία τόσο άρρηκτη σύνδεση αυτών των θεμελιακών αγαθών είναι η υπονόμευση του δικαιώματος στη στέγαση και την εκπαίδευση ως αυτοτελή δικαιώματα και όχι υπό προϋποθέσεις, τα οποία η χώρα υποδοχής οφείλει να διασφαλίσει. Οι δράσεις αυτές είναι θεμιτές όταν έχουν προβλεφθεί ήδη σχέδια δράσης για την αντιμετώπιση των πολλαπλών δομικών περιορισμών και αποκλεισμών των προσφύγων από την απασχόληση, την εκπαίδευση και τη στέγαση (ποικίλα γραφειοκρατικά εμπόδια, ανυπαρξία προγράμματος εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας από δημόσιο φορέα, δυσκολία εύρεσης εργασίας και στέγασης λόγω ρατσισμού και ξενοφοβίας, εργασιακή εκμετάλλευση), τους οποίους μία εθνική στρατηγική ένταξης θα όφειλε να άρει και όχι να αποσιωπά.

    Τα παραπάνω αποκαλύπτουν, επίσης, την αμηχανία με την οποία η Εθνική Στρατηγική προσεγγίζει το πώς η κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα βιώνεται από τους ίδιους τους προσφυγικούς πληθυσμούς και τις πραγματικές τους ανάγκες (εξασφάλιση αξιοπρεπούς διαβίωσης, ασφαλής στέγαση, νόμιμη εργασία, εξειδικευμένες ιατρικές και άλλες υπηρεσίες για πληθυσμούς με ιδιαίτερες ανάγκες φροντίδας). Αναφέρονται δράσεις, όπως καλλιτεχνικές και δημιουργικές δραστηριότητες και επαγγελματικής κατάρτισης για ανθρώπους με μετατραυματικές εμπειρίες την στιγμή, που δεν έχουν εξασφαλιστεί ασφαλείς και προστατευμένοι χώροι στέγασης και επαρκείς υπηρεσίες ψυχικής υγείας για τους εν λόγω πληθυσμούς. Προτείνονται δράσεις οι οποίες έχουν πλέον εγκαταλειφθεί ως προς τη σύνδεσή τους με την ενταξιακή προοπτική και που, επιπλέον, στο παρόν πλαίσιο είναι ανέφικτες, όπως η πώληση, για παράδειγμα, ειδών χειροτεχνίας, που θα φτιάχνουν οι ίδιοι/ες οι πρόσφυγες σε εργαστήρια χειροτεχνίας ενώ δεν έχουν διασφαλιστεί οι ίδιες οι προϋποθέσεις που τις καθιστά δυνατές. Σε τι ακριβώς καθεστώς θα λαμβάνει χώρα αυτή η αγοραπωλησία;

    Επίσης, οι ποικίλες προτεινόμενες δράσεις που αφορούν στην εκπαίδευση, την κατάρτιση, την χαρτογράφηση και την ανάπτυξη δεξιοτήτων των προσφυγικών πληθυσμών και την αξιοποίησή τους στην απασχόληση αγνοούν προκλητικά τους δομικούς περιορισμούς και αποκλεισμούς αυτών των πληθυσμών από την αγορά εργασίας (αποκλεισμό αιτούντων άσυλο από την αγορά εργασίας τους πρώτους έξι μήνες, εργασιακή εκμετάλλευση, γραφειοκρατικοί περιορισμοί που οδηγούν στην εξάντληση, ξενοφοβία). Ανησυχητική είναι η έλλειψη δράσεων, που αφορούν στην ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινότητας για την πολιτισμική και θρησκευτική διαφορετικότητα με στόχο την εξάλειψη του ρατσισμού και της ξενοφοβίας. Αντίθετα, ποικίλες είναι οι δράσεις εκπαίδευσης των προσφυγικών πληθυσμών για τις αξίες και την κουλτούρα της χώρας υποδοχής με στόχο την αποφυγή της “ριζοσπαστικοποίησής τους”. Αυτή η άνιση κατανομή του βάρους στις εν λόγω δράσεις υπονοεί μία αντίληψη για την ένταξη, που είναι μονομερής και όχι διαλογική, σχεσιακή και συνδιαμορφωτική.

    Είναι επίσης σημαντικό να επισημανθεί πως οι γυναίκες, σ’ αυτή τη Στρατηγική, γίνονται αντιληπτές και αναφέρονται μόνο ως προς την ιδιότητα τους των θυμάτων έμφυλης βίας, εμπορίας κλπ) ή ως προς το ρόλο τους μέσα στη κοινότητα. Απουσιάζει οποιαδήποτε πρόβλεψη που να την εκλαμβάνει ως ίση στο δικαίωμά της να αιτείται εργασία, και να λαμβάνει υποστήριξη για να το κάνει, με δράσεις που θα την βοηθούν να άρει τα εμπόδια που λειτουργούν υπονομευτικά στην προσπάθειά της να εργαστεί π.χ. η άνιση κατανομή ευθυνών στην ανατροφή των παιδιών (φύλαξη παιδιών) και στο νοικοκυριό, ή η αποσόβηση των αντιδράσεων του περιβάλλοντός της στην πρόθεσή της να εργαστεί (λόγω πολιτισμικών διαφορών) κ.ά.

    Τέλος, οι προτεινόμενες δράσεις που αφορούν άτομα με ιδιαίτερες ανάγκες φροντίδας και συγκεκριμένα εκείνα που αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας είναι επίσης ανεπαρκείς και μοιάζει να μην έχουν λάβει υπόψη τους σημαντικές διαστάσεις της βιωμένης πραγματικότητας τόσο των προσφυγικών πληθυσμών όσο και των επαγγελματιών στο πεδίο. Αναφέρεται η κατάρτιση των επαγγελματιών ψυχικής υγείας και διερμηνέων σε κέντρα αποκατάστασης και δομές ψυχικής υγείας ενώ δεν έχει διασφαλιστεί καν η ύπαρξη αυτών των κέντρων αποκατάστασης (προοπτική η οποία βρίσκει αντίθετη τη συγκεκριμένη MHPSS TWG, όπως διαπιστώνεται και στα σχετικά κείμενα που έχει ήδη αποστείλει στα αρμόδια υπουργεία) ούτε η εκπαίδευση του προσωπικού των ήδη υφιστάμενων δομών ψυχικής υγείας και η στελέχωσή τους με διερμηνείς. Η αναφορά στην κλινική διαγνωστική κατηγορία του PTSD είναι θεμιτή αλλά ο χαρακτηρισμός της ως επικρατούσα κλινική κατηγορία σε εκτοπισμένους πληθυσμούς είναι περιοριστικός και ενέχει τον κίνδυνο να αποκλείσει άτομα με σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας που δεν εμπίπτουν σε αυτή την διαγνωστική κατηγορία. Τέλος, είναι κοινός τόπος, ότι η αποτελεσματική έκβαση οποιασδήποτε θεραπείας ή αποκατάστασης προϋποθέτει σε κάθε περίπτωση τη διασφάλιση των θεμελιακών αναγκών για μία βιώσιμη ζωή, όπως είναι η τροφή, η ασφαλής στέγαση και το συνολικότερο αίσθημα ασφάλειας, προϋποθέσεις για τις οποίες δεν υπάρχει, δυστυχώς, καμία σαφής πρόβλεψη από την παρούσα εθνική στρατηγική για την ένταξη.

    Ακόμα και αν δει κανείς αποκομμένα επιμέρους ενέργειες, που φαίνεται να έχουν προβλεφθεί για τους πρόσφυγες, το όλον εγχείρημα φαίνεται δυστυχώς να στερείται σχεδίου και στρατηγικής ένταξης ή να είναι ένα ακριβές σχέδιο στρατηγικής προσπορισμού ωφελειών για συγκεκριμένες κατηγορίες γηγενούς πληθυσμού αναπτύσσοντας ακόμα περισσότερο, αυτό που θέλει το Σχέδιο, υποτίθεται, να αποφύγει: την ξενοφοβία, τις διακρίσεις, τη βία και τη ριζοσπαστικοποίηση.

    Προτάσεις
    Βάσει όσων προαναφέρθηκαν, η Ομάδα Εργασίας Αττικής για την Ψυχική Υγεία και την Ψυχοκοινωνική Υποστήριξη προτείνει την αναθεώρηση της Εθνικής Στρατηγικής για την Ένταξη πάνω σε άξονες που θα αναφερθούν συνοπτικά.

    Η διαδικασία καθαυτή της σύνταξης μίας τέτοιας στρατηγικής, σύμφωνα με κοινά αποδεκτές καλές πρακτικές, οφείλει να περιλαμβάνει τη φωνή και εμπειρία των πληθυσμών που αφορά. Σύλλογοι και οργανωμένες κοινότητες προσφύγων έχουν εκτενή και ενημερωμένη εμπειρία από τις διαδικασίες ένταξης, η οποία μπορεί να αξιοποιηθεί με την αποφυγή επανάληψης άστοχων παρεμβάσεων και δράσεων, τη συμπερίληψη λιγότερο ορατών ομάδων προσφύγων (π.χ. ΛΟΑΤΚΙ, άτομα με ψυχικές διαταραχές), αλλά και με πολλούς ακόμα τρόπους.

    Η διαδικασία ένταξης δεν μπορεί παρά να είναι ταυτόχρονα διαδικασία συνδιαμόρφωσης, με την απαραίτητη συμμετοχή φορέων της κοινωνίας των πολιτών με μακρόχρονη εμπειρία στον σχεδιασμό και υλοποίηση προγραμμάτων ένταξης. Οι φορείς αυτοί έχουν συλλέξει στοιχεία, εμπειρικά τεκμηριωμένες πρακτικές και έχουν παραθέσει συστάσεις1, οι οποίες δεν αντανακλώνται στο κείμενο και θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν. Πολλοί φορείς διαθέτουν προγράμματα με τεχνογνωσία και διακριτή έμφαση στην εκπαίδευση, την εργασία, την αποκατάσταση και την ψυχική υγεία, με αποτέλεσμα να είναι σε θέση να συμβάλλουν με σαφείς, στοχοθετημένες παρεμβάσεις, τις οποίες θα επεκτείνουν με τη συμβολή του Υπουργείου και των τοπικών αρχών.

    Προτείνεται, επιπλέον, ο σχεδιασμός δράσεων στο κείμενο της Εθνικής Στρατηγικής να είναι διαμορφωμένος σύμφωνα με τα στάδια ένταξης, προκειμένου να λαμβάνει υπόψη τις διαφορετικές συνθήκες που βιώνει ο προσφυγικός πληθυσμός στο στάδιο υποδοχής-ταυτοποίησης, στο στάδιο αναγνώρισης και μετεγκατάστασης. Επιπλέον, είναι σημαντικό να διαφαίνεται και τεκμηριώνεται επιστημονικά και προγραμματικά η συνοχή μεταξύ των τομεακών δράσεων, για παράδειγμα ανάμεσα στις δράσεις που αφορούν την εκπαίδευση και την εργασία ή τη στέγαση και την ψυχική υγεία.

    Αναγνωρίζοντας ότι οι δράσεις δε λαμβάνουν χώρα σε ένα κοινωνικό-πολιτικό κενό, θεωρούμε ότι η κοινωνική και πολιτισμική συνύπαρξη δεν ξεκινά ούτε εξαντλείται σε μαθήματα περί πολιτισμών, αλλά αμοιβαία, πολιτική δέσμευση των κοινοτήτων για πρόληψη και περιορισμό της ριζοσπαστικοποίησης. Αν μη τι άλλο, τα τελευταία χρόνια οι κοινότητες υποδοχής εκδηλώνουν ξενοφοβικές πρακτικές αποκλεισμού και βίας σε αυξανόμενο βαθμό. Αυτό δεν φαίνεται να επισημαίνεται πουθενά στο κείμενο, ενώ αντιθέτως οι τοπικές κοινότητες και υπηρεσίες εμφανίζονται ως έτοιμες και καθόλα δεκτικές σε οποιαδήποτε σχετική αλλαγή. Προτείνεται για οποιαδήποτε τέτοια δράση να συμβάλουν οι τοπικές κοινότητες και αρχές.

    Η έλλειψη συνδιαμόρφωσης αντανακλάται και από τον ίδιο περιορισμό χρόνου της διαβούλευσης, ενώ για ένα τόσο περίπλοκο ζήτημα θα χρειαζόταν περισσότερος χρόνος.

    Κλείνοντας, υπενθυμίζουμε κι αναρωτιόμαστε για την ανάγκη επίλυσης πρότερων σταδίων ένταξης (π.χ. γραφειοκρατικά εμπόδια στην έκδοση κοινωνικής, φορολογικής ασφάλισης, τραπεζικού λογαριασμού), τα οποία παραλείπονται και αγνοούν την πραγματικότητα που βιώνουν καθημερινά οι πρόσφυγες.

    1 – ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΕΛΕΓΧΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΨΥΧΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΑΙΤΟΥΝΤΩΝ ΑΣΥΛΟ, ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ ΣΕ ΧΩΡΟΥΣ ΥΠΟΔΟΧΗΣ ΚΑΙ ΦΙΛΟΞΕΝΙΑΣ (17/03/2021)
    – Priebe S, Giacco D, El-Nagib R. Public health aspects of mental health among migrants and refugees: a review of the evidence on mental health care for refugees, asylum seekers and irregular migrants in the WHO European Region. Copenhagen: WHO Regional Office for Europe; 2016 (Health Evidence Network (HEN) Synthesis Report 47).
    – The time is now: A plan to realise the potential of refugees in Greece An analysis of the benefits of integration support from the reception stage. International Rescue Committee Hellas | September 2020

  • 22 Ιανουαρίου 2022, 10:48 | ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΕΡΥΘΡΟΣ ΣΤΑΥΡΟΣ

    ΠΡΟΟΙΜΙΟ

    1. Η τεκμηρίωση της ανάγκης σχεδιασμού και υλοποίησης Εθνικής Στρατηγικής για την Ένταξη κρίνεται επαρκής. Ωστόσο, το προσφυγικό και μεταναστευτικό φαινόμενο προτείνεται να αντιμετωπιστεί ως διαχρονικό, παγκόσμιο φαινόμενο και όχι ως κρίση, χαρακτηρισμός που του προσδίδει προσωρινό χαρακτήρα.

    Αντιστοίχως, λαμβάνοντας υπόψιν τη διαχρονικότητα του φαινομένου και την ιδιαιτερότητα του προσφυγικού καθεστώτος, ήτοι την αδυναμία επιστροφής στην χώρα καταγωγής των αναγνωρισμένων προσφύγων, είναι σημαντικό μία Στρατηγική Ένταξης, να έχει μακροπρόθεσμο χαρακτήρα.

    2. Προσδιορισμός των μελών που αποτελούν την ομάδα εργασίας για τη σύνταξη της Εθνικής Στρατηγικής για την Ένταξη με σκοπό την διασφάλιση διεπιστημονικής και συμπεριληπτικής προσέγγισης του θέματος της ένταξης.

    3. Προσδιορισμός των φορέων που θα υλοποιήσουν τα προγράμματα ένταξης. Αναγκαιότητα δημιουργίας Υπηρεσίας Ένταξης, όπως για παράδειγμα λειτουργεί η υφιστάμενη Υπηρεσία Υποδοχής και Ταυτοποίησης και η Υπηρεσία Ασύλου.

    Επιπλέον, προτείνεται περαιτέρω ανάλυση της πρακτικής εφαρμογής των δράσεων π.χ. με ποιο τρόπο θα πραγματοποιηθεί η χαρτογράφηση δεξιοτήτων, η αναγνώριση προσόντων, καθώς και οι τίτλοι σπουδών των προσφύγων.

    4. Διασφάλιση διερμηνείας σε δομές υγείας και λοιπές δημόσιες υπηρεσίες στην ενδοχώρα και τα νησιά, είτε μέσω της δημιουργίας κρατικής υπηρεσίας διερμηνέων και πολιτισμικών διαμεσολαβητών, είτε μέσω της συνεργασίας με οργανώσεις που διαθέτουν τεχνογνωσία και πολυετή εμπειρία

    Ι. Προ-ένταξη των αιτούντων άσυλο

    Στόχος 1- Επιδίωξη 1- Δράσεις 1, 2

    5. Συμπερίληψη ΛΟΑΤΚΙ+, θυμάτων διεθνικής σωματεμπορίας (trafficking), μονογονεϊκών οικογενειών στις ευάλωτες ομάδες.

    Στόχος 2- Επιδίωξη 1- Δράσεις 1, 3, 4

    6. Καθολική και αποτελεσματική πρόσβαση στο Δημόσιο Σύστημα Εκπαίδευσης για αιτούντες άσυλο και για δικαιούχους διεθνή προστασία:

    · Διασφάλιση επαρκών θέσεων στις σχολικές μονάδες όλης της επικράτειας

    · Διευκόλυνση της έκδοσης απαραίτητων εγγράφων για την τοποθέτηση σε σχολικές μονάδες (π.χ. μισθωτήριο στο όνομα του ωφελούμενου, ΑΦΜ κ.ά. ) αλλά και επαναπροσδιορισμός των απαιτούμενων δικαιολογητικών προκειμένου να καθίσταται εφικτή η εγγραφή στις ως άνω μονάδες

    · Επαναπροσδιορισμός του ωρολογίου προγράμματος σπουδών βάσει των σύγχρονων αναγκών

    · Έγκαιρη έναρξη και επέκταση της λειτουργίας των τμημάτων ένταξης καθώς και του ρόλου των Συντονιστών Εκπαίδευσης Προσφύγων

    · Κατάρτιση του εκπαιδευτικού και διοικητικού προσωπικού και των συλλόγων γονέων κάθε σχολικής μονάδας σε διαπολιτισμικά ζητήματα, εμπλουτισμός με συναφείς για την ενταξιακή διαδικασία ειδικότητες (ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς, διερμηνείς)

    Στόχος 2- Επιδίωξη 2- Δράσεις 1, 2, 3, 4

    7. Επιτάχυνση της διαδικασίας υποβολής αιτήματος ασύλου/καταγραφής με την άμεση δημιουργία ΚΥΤ στην ενδοχώρα ή σε όλη την επικράτεια ως βασική προϋπόθεση της έναρξης της διαδικασίας ένταξης, προκειμένου να διασφαλίζεται το δικαίωμα κάθε φυσικού προσώπου στην ασφάλεια και προστασία.

    8. Διευκρίνιση του τρόπου εφαρμογής της δωρεάν παροχής νομικής συμβουλευτικής. Επιπρόσθετα, αποσαφήνιση σχετικά με την στελέχωση του Μητρώου Δικηγόρων της Υπηρεσίας Ασύλου (συγκεκριμένα για άτομα με απορριπτική σε Β’ Βαθμό), καθώς και για την παροχή δωρεάν νομικής υποστήριξης από ΜΚΟ και άλλους φορείς.

    9. Διευκόλυνση των διοικητικών διαδικασιών για ζητήματα όπως ΑΦΜ, Κλειδάριθμος, ΠΑΑΥΠΑ (π.χ. καθυστέρηση ενεργοποίησης ΠΑΜΚΑ).

    Στόχος 3- Επιδίωξη 2- Δράσεις 1, 2, 3

    Βλ. σχόλιο 6

    ΙΙ. Κοινωνική ένταξη των δικαιούχων διεθνούς προστασίας

    10. Ενίσχυση υπηρεσιών σίτισης και στέγασης σε αιτούντες αλλά και σε δικαιούχους διεθνούς προστασίας, οι οποίες θα παρέχονται κατόπιν κατάλληλου σχεδιασμού από τους εμπλεκόμενους φορείς και οργανώσεις. Η συγκεκριμένη ενέργεια διασφαλίζει την ικανοποίηση βασικών βιοτικών αναγκών και αποτελεί σημαντική προϋπόθεση της επιτυχούς ολοκλήρωσης της ενταξιακής διαδικασίας. Επέκταση της διάρκειας των υφιστάμενων προγραμμάτων ένταξης (για παράδειγμα στεγαστικά και εκπαιδευτικά προγράμματα), τα οποία θα έχουν ελάχιστη διάρκεια ενός έτους.

    11. Επαναπροσδιορισμός του τρόπου διεξαγωγής της διαδικασίας απόκτησης ιθαγένειας ως τελικό στάδιο ενός αποτελεσματικού μοντέλου ένταξης.

  • 22 Ιανουαρίου 2022, 10:25 | DRC Greece

    Καλωσορίζουμε το γεγονός ότι το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου υπέβαλε σε δημόσια διαβούλευση, στις 7 Ιανουαρίου 2022, το Σχέδιο της Εθνικής Στρατηγικής για την Ένταξη. Παρόλο που πιστεύουμε ότι η συζήτηση για τη διαμόρφωση της Στρατηγικής θα μπορούσε να συμπεριλάβει την κοινωνία των πολιτών νωρίτερα με πιο συστηματικό τρόπο, ωστόσο η διαβούλευση αποτελεί ευκαιρία για την συμβολή όλων προς μία πολιτική ένταξης που θα απαντά στις χρόνιες και συστηματικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν όσοι προσπαθούν να απολαύσουν βασικά κοινωνικά δικαιώματα αλλά και να χτίσουν μία νέα ζωή στη χώρα.Ακολουθούν σχόλια επί της αρχής και πάνω σε συγκεκριμένα σημεία του Σχεδίου που συμπεριλαμβάνουν παρατηρήσεις και προτάσεις προς βελτίωσή τους.

    ΕΠΙ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ

    Ως προς τη μεθοδολογία, παρατηρούμε ότι απουσιάζουν οι πηγές των δεδομένων στα οποία στηρίχτηκε το σκεπτικό και οι στόχοι του Σχεδίου, βασικοί ορισμοί ως προς σημαντικές ορολογίες που χρησιμοποιούνται στο κείμενο καθώς και οποιαδήποτε αναφορά σε κάποιο μοντέλο ένταξης. Παραλείπεται, επίσης, η σύνδεση και συσχέτιση με πρότερο σχέδιο εθνικής στρατηγικής με τη συνακόλουθη αξιολόγηση προηγούμενων καλών πρακτικών ή μη αποτελεσματικών μέτρων. Ακόμη, το Σχέδιο δεν συνοδεύεται από Σχέδιο Δράσης που θα επιτρέψει την υλοποίηση της Στρατηγικής με βάση σαφές χρονοδιάγραμμα, προϋπολογισμό, προγραμματισμό στην χρήση κονδυλίων καθώς και ξεκάθαρους φορείς υλοποίησης, δείκτες παρακολούθησης και αξιολόγησης σε κάθε στάδιο της διαδικασίας ένταξης.

    Όσον αφορά στον πληθυσμό στόχο, οι συντάκτες του Σχεδίου εστιάζουν σε αιτούντες άσυλο και δικαιούχους διεθνούς προστασίας και δεν γίνεται αναφορά σε μετανάστες.

    Αναφορικά με τις δράσεις, πρέπει να σημειωθεί ότι γενικότερα δεν λαμβάνονται υπόψη τα συνεχιζόμενα κενά που αποτελούν τροχοπέδη στην ένταξη, όπως αυτά που εντοπίζονται, για παράδειγμα, στην διαδικασία έκδοσης και ανανέωσης αδειών διαμονής ούτε και συγκεκριμένες προτάσεις για την αντιμετώπισή τους. Συγχρόνως, δεν λαμβάνεται υπόψη η ύπαρξη ρατσιστικών και ξενοφοβικών αντανακλαστικών στις τοπικές κοινωνίες καθώς απουσιάζουν δράσεις ευαισθητοποίησή τους.

    Ακόμη, παραλείπονται υπάρχοντα προγράμματα ένταξης, δεν αναφέρονται νέα και συγχρόνως γίνεται αναφορά σε δράσεις που εντοπίζονται στις συνθήκες υποδοχής αιτούντων άσυλο.

    Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι δεν αρκεί η γενική αναφορά σε ενέργειες που προβλέπονται σε επίπεδο διακυβέρνησης, αλλά με βάση την εμπειρία, χρειάζεται ένας μηχανισμός που θα διασφαλίσει τον αποτελεσματικό συντονισμό και τη συνεργασία διαφορετικών υπουργείων, ώστε να καταστεί εφικτή η υλοποίηση μίας εθνικής στρατηγικής για την ένταξη.

    ΠΡΟΟΙΜΙΟ

    Προοίμιο, σελ.9, παρ2. «Η Ελλάδα με βάση την Σύμβαση της Γενεύης για το Καθεστώς των Προσφύγων (1951, από την Ελλάδα κυρώθηκε το 1959), αλλά και το Πρωτόκολλο της Νέας Υόρκης (1967), έχει υποχρέωση να παρέχει σε όσους δικαιούνται άσυλο την δυνατότητα αυτόνομης διαβίωσης, παρέχοντάς τους ό,τι και στους υπηκόους της».
    Σχόλιο: H Ελλάδα δεσμεύεται και από άλλες διεθνείς συμβάσεις τις οποίες έχει κυρώσει και προστατεύουν και εγγυώνται τα δικαιώματα των αιτούντων άσυλο και προσφύγων (για παράδειγμα, Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Γυναικών, Σύμφωνο Ατομικών και Πολιτικών Δικαιωμάτων, Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Μορφωτικά Δικαιώματα, Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης κλπ).

    Προοίμιο, σελ.9, παρ.4 «Επομένως, για το διάστημα που διαμένουν στη χώρα μας και για όσο χρόνο αυτό επιβάλλεται από τις έκτακτες συνθήκες στις δικές τους πατρίδες, οι πρόσφυγες πρέπει να ζουν με αξιοπρέπεια, χωρίς ωστόσο να προκαλείται επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού (δεδομένου ότι τα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά προγράμματα αφορούν μόνο στους αιτούντες άσυλο) και χωρίς επιβάρυνση των τοπικών κοινωνιών».
    Σχόλιο: Η επίτευξη αυτού του στόχου είναι θεμελιώδους σημασία και αποτελεί αναγνώριση του πλαισίου που προβλέπεται από το πλαίσιο προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Ωστόσο, όπως αναφέρθηκε και νωρίτερα, η Ελλάδα ακολουθεί τις διεθνείς συμβάσεις που ορίζουν ότι η αντιμετώπιση των αναγνωρισμένων προσφύγων πρέπει να είναι ίδια με αυτή των υπηκόων της χώρας. Ενώ πράγματι δεν πρέπει να υπάρχουν άσκοπες επιβαρύνσεις στον κρατικό προϋπολογισμό, είναι αναγκαίο να δημιουργηθούν οι συνθήκες και να δοθούν οι ευκαιρίες στους πρόσφυγες να φτάσουν στην ανεξάρτητη διαβίωση με σεβασμό προς τις Διεθνής Συνθήκες, ακόμα κι αν βραχυχρόνια αυτό θα σημαίνει επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού. Εν προκειμένω, η γλώσσα που χρησιμοποιείται δεν συνάδει με ένα Σχέδιο Ένταξης καθώς αναφέρεται στους πρόσφυγες ως ένα εν δυνάμει βάρος. Αντίθετα, θα ήταν χρήσιμο να αναφερθούν τα οφέλη που υπάρχουν για τις τοπικές κοινωνίες από την παρουσία των προσφύγων όπως για παράδειγμα, η αντιμετώπιση δημογραφικών προβλημάτων και η προσέλκυση/απορρόφηση κονδυλίων σε τοπικό επίπεδο.

    Προοίμιο, Σελ. 11, παρ.5. «Όσον αφορά στην υλοποίηση της Νέας Εθνικής Στρατηγικής, πέραν του συντονισμού και της συνεργασίας μεταξύ των αρμόδιων Υπουργείων, έχουν προβλεφθεί μηχανισμοί συντονισμού σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης και ιδίως σε επίπεδο τοπικών και περιφερειακών Αρχών, ενώ σημαντικός ρόλος αναλαμβάνεται από άλλους αρμόδιους φορείς για την προετοιμασία, εξέλιξη και προγραμματισμένη εφαρμογή των διαφόρων δράσεων, συμπεριλαμβανομένης της συνεργασίας με τους Διεθνείς Οργανισμούς και τις ΜΚΟ.»
    Σχόλιο: Θετική η αναγνώριση του έργου των ΜΚΟ αλλά και της συνεισφοράς των διεθνών οργανισμών. Σημειώνεται ότι η συνεργασία όλων των φορέων που δραστηριοποιούνται στο πεδίο των προσφύγων συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων της κοινωνικής ένταξης στο μέτρο που οι δράσεις τους αλληλοσυμπληρώνονται.

    Προοίμιο, σελ. 11, παρ.1, «Προβλέπεται η παρουσία κατάλληλα εκπαιδευμένων και πιστοποιημένων διερμηνέων στις βασικές γλώσσες των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων, σε όλες τις προβλεπόμενες δράσεις- ενέργειες».
    Σχόλιο: Θετική πρόβλεψη όχι μόνο επειδή διευκολύνει την επικοινωνία αλλά και επειδή συνεισφέρει στην κατανόηση των διαδικασιών από τους πρόσφυγες.

    ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι: ΠΡΟ-ΕΝΤΑΞΗ ΤΩΝ ΑΙΤΟΥΝΤΩΝ ΑΣΥΛΟ

    Κεφ.1, Επιδ.1. Δράση 1, σελ.11 «Διασφάλιση της παρουσίας πολυ-επιστημονικών ομάδων (αποτελούμενων από γιατρούς, ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς κ.λπ.) σε όλες τις εγκαταστάσεις υποδοχής, σε όλη τη χώρα». — Σχόλιο: Η πρόβλεψη παροχής υπηρεσιών από απόσταση φαίνεται ότι στηρίζεται στην εμπειρία την εποχή της πανδημίας. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με πρόσφατη υπουργική απόφαση προβλέπεται η παροχή υπηρεσιών υγείας για περιστατικά COVID-19 από τον ΕΟΔΥ από απόσταση. Επίσης, ήδη παρέχονται υπηρεσίες διερμηνείας από απόσταση τουλάχιστον στις διαδικασίες ασύλου.
    Κεφ.1, Επιδ.2, σελ.12 «Έγκαιρος εντοπισμός και διαχείριση περιπτώσεων χρόνιων προβλημάτων ψυχικής υγείας και / ή αναπηριών (βλ. επίσης Εθνική Δράση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες.»
    Σχόλιο: Γενικά, θα πρέπει να διασφαλίζεται η μη συχνή εναλλαγή των επαγγελματιών που θα υλοποιήσουν τη δράση ώστε να υπάρχει συνέχεια των παρεχόμενων υπηρεσιών. Η πλήρωση της πιο πάνω προϋπόθεσης εξασφαλίζει την προσήκουσα αξιοποίηση της κατάρτισης των επαγγελματιών που παρέχουν τις υπηρεσίες. Σημειώνεται ότι είναι η αναγκαία η υποστήριξη των προσώπων που είναι κωφάλαλα.

    Κεφ.1, Στόχος 2, Επιδ.1, Δράση 1, σελ. 13 «Για την παρούσα δράση κρίνεται απαραίτητη η διαβούλευση και ο συντονισμός μεταξύ του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων και του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, δεδομένων των ιδιαίτερων αναγκών των παιδιών μεταναστών».
    Σχόλιο: Θετική θα ήταν και η συνεισφορά των ΜΚΟ εδώ, ως φορείς μη τυπικής εκπαίδευσης, και των αρμόδιων οργανισμών του ΟΗΕ (UNICEF) που έχουν συντονιστικό ρόλο σε θέματα μη τυπικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα, δεδομένου ότι λειτουργούν συμπληρωματικά στην τυπική εκπαίδευση.
    Κεφ.1, Στόχος 2, Επιδ.1, Δράση 1, σελ. 13 «Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην διασφάλιση της πρόσβασης σε ποιοτική, χωρίς διαχωρισμούς και αποκλεισμούς εκπαίδευση, αρχές που ισχύουν για την εκπαίδευση τόσο των παιδιών, όσο και των ενηλίκων».
    Σχόλιο: Χαιρετίζουμε τον στόχο αυτό και ελπίζουμε σύντομα να μετουσιωθεί σε πράξη και τα προγράμματα μη τυπικής εκπαίδευσης ενηλίκων (π.χ. HELIOS) να είναι συμπεριληπτικά και να απευθύνονται και να είναι ανοιχτά και σε αιτούντες άσυλο. Αυτό εξάλλου θα επιταχύνει τη διαδικασία ανεξαρτητοποίησης τους.

    Κεφ.1, Στόχος 2, Επιδ.1, Δράση 4, σελ. 14 «Διασφάλιση της πρόσβασης στα ελληνικά δημόσια σχολεία για όλες τις ηλικίες, με ενίσχυση των σχολείων σε ανθρώπινους πόρους και τεχνολογικά μέσα συμπεριλαμβανομένης της εισαγωγής και εφαρμογής μιας κοινής διαδικασίας εγγραφής»
    Σχόλιο: Σε σχέση με τα ισχύοντα δεν είναι σαφές γιατί χρειάζεται “κοινή διαδικασία εγγραφής”. Η εγγραφή των παιδιών των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων υπάγεται στις διατάξεις που ισχύουν για όλα τα παιδιά που ζουν στη χώρα.

    Κεφ.1, Επιδ.2, σελ.14-15 «Εξασφάλιση της πρόσβασης σε περιεκτικές και ακριβείς πληροφορίες σχετικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις».
    Σχόλιο: Δεν υπάρχει πρόβλεψη για εναλλακτικούς τρόπους ενημέρωσης των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων που είτε είναι αναλφάβητοι είτε είναι άτομα με αναπηρίες (για παράδειγμα κωφάλαλοι, πρόσωπα με προβλήματα όρασης και ακοής κλπ).

    Στόχος 3, σελ. 15 «ΣΤΟΧΟΣ 3: ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ».
    Σχόλιο: Προτείνεται να αξιοποιηθεί υλικό ενημέρωσης που έχει ήδη παραχθεί από το Συμβούλιο της Ευρώπης και από το EASO. H διανομή και η χρήση αυτού του υλικού θα πρέπει να συστηματοποιηθεί και να μην είναι αποσπασματική.

    Δράση 3, σελ. 15 «Διασφάλιση κατάλληλης διερμηνείας ή διαπολιτισμικής μεσολάβησης σε στάδια ή διαδικασίες που αφορούν ανηλίκους».
    Σχόλιο: Θα πρέπει να υπάρξει πρόβλεψη για παροχή των σχετικών υπηρεσιών από κατάλληλα καταρτισμένους επαγγελματίες.

    Επιδ. 3, σελ.16 «Εξασφάλιση εκπροσώπησης και κατάρτιση των προσώπων που εργάζονται με ανηλίκους».
    Σχόλιο: Για λόγους σαφήνειας προτιμότερο να ακολουθηθεί η ήδη χρησιμοποιούμενη ορολογία (για παράδειγμα η εκπροσώπηση αφορά στους επιτρόπους ή στους εξουσιοδοτημένους επιτρόπους).

    Επιδ.4, σελ. 16 «Κατάρτιση και πιστοποίηση επαγγελματιών που εργάζονται με παιδιά, με γνώμονα τη διασφάλιση των δικαιωμάτων τους».
    Σχόλιο: Χρήσιμο είναι να αποσαφηνιστούν οι επαγγελματίες.

    Δράση 3, σελ. 17 «Ενημέρωση για διάφορα θέματα που αφορούν στον τρόπο ζωής στην Ελλάδα και την Ευρώπη».
    Σχόλιο: Πολύ γενικό. Χρειάζεται αποσαφήνιση έστω και με παραπομπή σε link (https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/promoting-our-european-way-life_en#relatedlinks).

    Επιδ.3, σελ. 17-18 «Προώθηση της ανάπτυξης δεξιοτήτων σχετικά με την καθημερινή ζωή».
    Σχόλιο: Δικαιώματα καταναλωτή κρίνεται σκόπιμο να συμπεριληφθούν. Το σχετικό νομικό πλαίσιο της ΕΕ είναι αρκετά ανεπτυγμένο σε σχέση με τις χώρες καταγωγής των ωφελούμενων. Επίσης, σε αυτό το πλαίσιο η πρόσβαση σε τραπεζικούς λογαριασμούς.

    Δράση 2, σελ. 18 «Ενίσχυση των ψηφιακών δεξιοτήτων, ώστε η τεχνολογία να συμβάλλει στην προσαρμογή σε ένα νέο περιβάλλον».
    Σχόλιο: Η ενίσχυση ψηφιακών δεξιοτήτων κρίνεται απαραίτητη, ειδικά μετά την εφαρμογή νέων εκπαιδευτικών πρακτικών όπως η τηλε-εκπαίδευση.

    Δράση 2, σελ.20 «Σχεδιασμός μαθημάτων με γνώμονα τις ανάγκες των εκπαιδευόμενων και διαχωρισμός σε κατάλληλες τάξεις (ανάλογα με την ηλικία) για την ανάπτυξη γλωσσικών και επικοινωνιακών δεξιοτήτων στα ελληνικά (προπαρασκευαστικά μαθήματα)»
    Σχόλιο: Είναι απαραίτητο οι τάξεις να επανδρώνονται άμεσα με εκπαιδευτικό προσωπικό και να εξασφαλίζεται η πρόσβαση των παιδιών σε σχολικές μονάδες. Καθυστερήσεις τέτοιου τύπου στερούν στα παιδιά την ίση πρόσβαση σε εκπαίδευση. Παράλληλα θα ήταν χρήσιμο να υπάρχουν μηχανισμοί που θα παρακολουθούν την συμμετοχή των παιδιών στην εκπαίδευση και σε περίπτωση που παρατηρούνται πολλές ή αδικαιολόγητές απουσίες να ενημερώνονται οι κοινωνικές υπηρεσίες.

    Δράση 1, σελ. 11-12 «Διασφάλιση της παρουσίας πολυεπιστημονικών ομάδων (αποτελούμενων από γιατρούς, ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς κ.λπ.) σε όλες τις εγκαταστάσεις υποδοχής, σε όλη τη χώρα. Οι ομάδες αυτές θα είναι υπεύθυνες για την αξιολόγηση και διαπίστωση της ευαλωτότητας και τυχόν κινδύνων που διατρέχουν οι αιτούντες άσυλο και για την περαιτέρω παραπομπή τους σε αρμόδιους φορείς και υπηρεσίες. Εναλλακτικά, σε περίπτωση που η δια ζώσης παρουσία δεν είναι δυνατή, διασφάλιση δυνατότητας παρέμβασης των ανωτέρω ομάδων από απόσταση (online)»
    Σχόλιο: Είναι εξίσου σημαντικό να υπάρχουν δράσεις με στόχο την πρόληψη και την ενημέρωση των κοινοτήτων σχετικά με κινδύνους και ευαλωτότητες. Επίσης θα ήταν χρήσιμο σε περίπτωση που η υποστήριξη γίνεται διαδικτυακά (οnline) να διασφαλίζεται η πρόσβαση του πληθυσμού σε τηλέφωνο, Internet και χώρους με ιδιωτικότητα.

    ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ: ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΟΥΧΩΝ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ σελ.18

    Κεφ 2, Επιδ.1, δράση 1, σελ. 18 «Συμμετοχή προσφύγων σε εκπαίδευση άλλων προσφύγων ανάλογα με τα εν εξελίξει προγράμματα και το επαγγελματικό τους προφίλ».
    Σχόλιο: Η συνεισφορά της κοινότητας θα μπορούσε να φέρει θετικά αποτελέσματα. Χρήσιμο θα ήταν ωστόσο, να καθοριστούν τα κριτήρια επιλεξιμότητας των προσφύγων “εκπαιδευτών”.

    Κεφ2, Επιδ.2, σελ. 18-19 «Ανάπτυξη εντατικών προγραμμάτων για τη διευκόλυνση της άμεσης πρόσβασης στην αγορά εργασίας».
    Σχόλιο: Προτείνεται να προστεθεί αναφορά και σχεδιασμός πάνω στην υποστήριξη της επιχειρηματικότητας των προσφύγων. Ήδη υπάρχουν παραδείγματα εστιατορίων και άλλων επιχειρήσεων που έχουν ανοίξει πρόσφυγες σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.

    Κεφ. 2, επιδ.1, σελ. 19 «Προώθηση της σωματικής και ψυχικής υγείας και ευεξίας»
    Σχόλιο: Φαίνεται να είναι συνέχεια των αντίστοιχων υπηρεσιών που παρέχονται στους αιτούντες άσυλο. Η προστασία της υγείας και η πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας δεν διαφοροποιούνται ανάλογα με το καθεστώς. Χρειάζεται αποσαφήνιση για τις “ιδιαίτερες” υπηρεσίες που σχεδιάζεται να παρέχονται στους πρόσφυγες.

    Κεφ.2, επιδ.2, δράση 1, σελ. 19 «Δωρεάν παροχή στους ενήλικες υποχρεωτικών μαθημάτων ελληνικής γλώσσας, για την απόκτηση πιστοποιητικού γλωσσομάθειας επιπέδου Β 1, και προαιρετικών μαθημάτων ελληνικής γλώσσας μέχρι το επίπεδο C2, με δυνατότητα απόκτησης αντίστοιχου πιστοποιητικού γλωσσομάθειας».
    Σχόλιο: Θετική η σύνδεση δωρεάν μαθημάτων ενηλίκων με πιστοποιητικό γλωσσομάθειας καθώς ενισχύει το κίνητρο συμμετεχόντων και προσφέρει προοπτικές (π.χ. ένταξη σε αγορά εργασίας). Είναι σημαντικό να παρέχονται κίνητρα για τη συμμετοχή των μαθητών και να καλύπτονται τυχόν εξέταστρα για την απόκτηση της πιστοποίησης

    Κεφ.2, επιδ.2, δράση 2, σελ. 20 «Ενίσχυση του θεσμού των σχολείων «δεύτερης ευκαιρίας» για ενήλικες».
    Σχόλιο: Χρήσιμο να αναφερθεί και ο καθορισμός διαδικασιών εγγραφής (κριτήρια, επιτροπή αποφάσεων, κα.) καθώς ακολουθούνται διαφορετικές πρακτικές ανά περιοχή, βάσει της εκάστοτε διεύθυνσης.

    Επιδ.4, Δράση 2, σελ. 21 «Ενίσχυση των γνώσεων των δικαιούχων διεθνούς προστασίας σχετικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους στην Ελλάδα μέσω ηλεκτρονικού ή/και έντυπου υλικού διαθέσιμου στις αρμόδιες δημόσιες υπηρεσίες, το οποίο θα πρέπει να επικαιροποιείται διαρκώς στη γλώσσα τους».
    Σχόλιο: Πρόβλεψη για ειδικές κατηγορίες προσφύγων όπως αναλφάβητους, και πρόσωπα με αναπηρίες (για παράδειγμα κωφάλαλους), τουλάχιστον με την παραγωγή ειδικού έντυπου υλικού για όσους έχουν προβλήματα όρασης.

    Επιδίωξη 5, σελ. 21 «Δημιουργία ευκαιριών στέγασης».
    Σχόλιο: Δεν υπάρχει αναφορά στο δικαίωμα των προσφύγων να έχουν πρόσβαση στην αγορά πρώτης κατοικίας με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις που έχουν οι Έλληνες και οι πολίτες κρατών μελών της ΕΕ. Το δικαίωμα αυτό είναι κατοχυρωμένο νομοθετικά.

    Στόχος 2, Επιδ.5, δράση 1 και 2, σελ. 21 «Σύνδεση των ευκαιριών στέγασης με εποχικές ευκαιρίες απασχόλησης στον τουριστικό κλάδο ή στον αγροτικό τομέα», «Δημιουργία κινήτρων για τους ιδιοκτήτες κατοικιών, προκειμένου να εκμισθώσουν ακίνητα σε δικαιούχους διεθνούς προστασίας».
    Σχόλιο: Μετά από σχεδόν 2 χρόνια υλοποίησης του προγράμματος HELIOS είναι απαραίτητο να ληφθούν υπόψη οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες αναφορικά με τη στέγαση και αντίστοιχα οι ανάγκες για συγκεκριμένες δράσεις. Το οικονομικό βοήθημα που παρέχεται στο πλαίσιο του προγράμματος δεν επαρκεί για να καλύψει τις στεγαστικές ανάγκες των προσφύγων και συγχρόνως δεν παρέχεται για αρκετό διάστημα ώστε να αισθανθούν τόσο οι ενοικιαστές όσο και οι υποψήφιοι ιδιοκτήτες ότι μπορεί η ενοικίαση να είναι σταθερή. Επίσης, συχνά υπάρχουν ιδιαίτερα αρνητικά αντανακλαστικά από την πλευρά των ιδιοκτητών και θα ήταν χρήσιμη μια καμπάνια ευαισθητοποίησης για τα πλεονεκτήματα της κοινωνικής ένταξης. Τέλος συχνά παρατηρούνται αυξήσεις ενοικίου σε περίπτωση που ο ενδιαφερόμενος δεν είναι Έλληνας και θα ήταν χρήσιμη μια καταγραφή τέτοιων περιστατικών.

    Στόχος 3, επιδ. 3, δράση 2, σελ. 22 «Ενίσχυση της συμμετοχής στην κοινωνική, πολιτιστική και οικονομική ζωή».
    Σχόλιο: Θα μπορούσε να διευκρινιστεί το μέσο (για παράδειγμα συμμετοχή σε επαγγελματικούς συλλόγους ή άλλες ενώσεις που προάγουν την ένταξη στην κοινωνία της Ελλάδας)

    Στόχος 3, επιδ. 5, σελ. 23 «Εξασφάλιση εναρμονισμένης γεωγραφικής κατανομής των δικαιούχων διεθνούς προστασίας»
    Σχόλιο: Οι σχετικές δράσεις είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Όσο μειώνεται το κενό διάδρασης με τις τοπικές κοινωνίες τόσο ευκολότερη είναι η ένταξη. Η εμπειρία έχει δείξει ότι ο γείτονας και η αποδοχή των προσφύγων στην καθημερινότητα αποτελούν τις κύριες διόδους για την ένταξη στην χώρα. Θα ήταν χρήσιμο να περιγράφεται ο τρόπος που θα έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες οι πρόσφυγες που θα διαμένουν σε αυτές τις περιοχές, αλλά και τι είδους υποστήριξη θα έχουν σε περίπτωση που υπάρχει κάποια ευαλωτότητα ή βρεθούν σε κάποιον κίνδυνο.

    Στόχος 3, Επιδ.3, δράση 3, σελ. 22 «Προώθηση και διευκόλυνση της πρόσβασης σε σπουδές στις ανθρωπιστικές, κοινωνικές επιστήμες και στις ευρωπαϊκές σπουδές».
    Σχόλιο: Τα μέσα της προώθησης και της διευκόλυνσης χρειάζεται να αποσαφηνιστούν (για παράδειγμα μόνον όσοι τελειώνουν ελληνικό σχολείο έχουν πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση) διαφορετικά η δράση θα είναι κενό γράμμα.

    ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙΙ: ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΑΠΟ ΚΑΘΕ ΜΟΡΦΗ ΒΙΑΣ, ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ

    Κεφ.3, δράση 1, σελ. 23-24 «Σχεδιασμός και υλοποίηση εργαστηρίων για την ισότητα των φύλων. Τα εργαστήρια αυτά απευθύνονται σε άνδρες, γυναίκες και εφήβους, με την βοήθεια πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Σχεδιασμός και διεξαγωγή ενημερωτικών συνεδριών συμβουλευτικής για παιδιά, με έμφαση στη σημασία του σεβασμού των ορίων των άλλων, του σώματος, καθώς και ενημέρωση για την σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία. Σχεδιασμός και διεξαγωγή συνεδριών σχετικά με την ισότητα των φύλων, όπως έχει διαμορφωθεί στις σύγχρονες ευρωπαϊκές κοινωνίες. Σχεδιασμός και πραγματοποίηση εργαστηρίων για την πρόληψη της έμφυλης βίας με βάση τα ισχύοντα στην Ελλάδα και στην Ευρώπη».
    Σχόλιο: Χρήσιμη θα ήταν η θέσπιση νομοθεσίας με την οποία να διασφαλίζεται η παροχή σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στα παιδιά εντός της τυπικής εκπαίδευσης.

    Επιδ. 2, δράση 1, σελ.25 «Σχεδιασμός κώδικα δεοντολογίας των επαγγελματιών που εργάζονται με πρόσφυγες-μετανάστες, με ιδιαίτερη έμφαση σε όσους εργάζονται με ανηλίκους, γυναίκες και άτομα με αναπηρία».
    Σχόλιο: Θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι ισχύοντες κανόνες δεοντολογίας για τα αποκαλούμενα ρυθμισμένα επαγγέλματα (για παράδειγμα, κοινωνικοί λειτουργοί, ψυχολόγοι, δικηγόροι κλπ). Επίσης, ο Κώδικας Δεοντολογίας για τους υπόλοιπους επαγγελματίες θα πρέπει να περιβάλλεται εκτελεστότητα, ειδικά ως προς τις κυρώσεις στην περίπτωση της παραβίασης του.

    Επιδ.2, δράση 3, σελ. 25 «Ενίσχυση των γνώσεων και δεξιοτήτων των επαγγελματιών που εργάζονται με γυναίκες και ανηλίκους σε θέματα βίας, ενδοοικογενειακής κακοποίησης και εμπορίας ανθρώπων».
    Σχόλιο: Συνεργασία των επαγγελματιών με τους κρατικούς φορείς, για παράδειγμα με τον Εθνικό Εισηγητή για την Καταπολέμηση της Εμπορίας Ανθρώπων, με την ΕΛΑΣ (όπου λειτουργούν γραφεία για την ενδο-οικογενειακή βία) ώστε να υπάρχει ανοικτός δίαυλος επικοινωνίας που συμβάλλει στην ενίσχυση της αντίδρασης στα περιστατικά που αφορούν τόσο τους επαγγελματίες όσο και τους κρατικούς φορείς.

    Επιδ.3, δράση 1, σελ. 25 «Ανάπτυξη ειδικών εκπαιδευτικών θεματικών ενοτήτων με σκοπό την ενδυνάμωση της ισότητας και της κοινωνικής αποδοχής, τα οποία θα απευθύνονται σε μαθητές σε σχολεία και σε επαγγελματίες πρώτης γραμμής».
    Σχόλιο: Ιδιαίτερα σημαντική δράση, γιατί φέρνει κοντά τα παιδιά και τα εκπαιδεύει σε ζητήματα ισότητας και αποδοχής. Θα μπορούσαν αντίστοιχες δράσεις να οργανωθούν και για τις οικογένειες των παιδιών της κοινότητας υποδοχής.

    Στόχος 2, επιδ.1, δράση 1, σελ. 25 «Καθορισμός τυποποιημένων διαδικασιών λειτουργίας και πρωτοκόλλου δράσης για την προστασία θυμάτων βίας, εκμετάλλευσης και κακοποίησης και την παραπομπή τους στις αρμόδιες Υπηρεσίες και Αρχές»
    Σχόλιο: Πρέπει να είναι σαφές ότι για τις διαδικασίες και τα πρωτόκολλα πρέπει να ενημερώνονται τα πρόσωπα που αφορούν.

    ΚΕΦΑΛΑΙΟ IV: ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΗΣ ΕΝΤΑΞΙΑΚΗΣ ΠΟΡΕΙΑΣ

    Κεφ. 4, επιδ.1, δράση 1, σελ. 26 «Προγραμματισμός τακτικών επισκέψεων από κοινωνιολόγους για την παρακολούθηση της διαδικασίας ένταξης των δικαιούχων διεθνούς προστασίας και την παραπομπή τους στις διαθέσιμες υπηρεσίες μέσω παροχής σε αυτούς όλων των απαραίτητων πληροφοριών».
    Σχόλιο: Εκτός από τον προτεινόμενο μηχανισμό θα μπορούσε να διερευνηθεί η δυνατότητα παρακολούθησης μέσω ομαδικών συναντήσεων επαγγελματιών και προσφύγων, ώστε να μην δημιουργείται η εντύπωση “ελέγχου”.

    Κεφ. 4, επιδ.1, δράση 2, σελ. 26 «Προσαρμογή των υπηρεσιών ψηφιοποίησης που παρέχει η χώρα, ώστε να επωφελούνται και οι δικαιούχοι διεθνούς προστασίας»
    Σχόλιο: Χρήζει διευκρίνησης ως προς το μέσο της προσαρμογής. Θα παρέχονται πληροφορίες στη γλώσσα τους; Πώς ακριβώς θα προσαρμοστούν και με ποιο στόχο;

  • 21 Ιανουαρίου 2022, 22:22 | Πολίτης

    Θα προβλεφθούν και μέτρα για τις επιπτώσεις στις μεγάλες αστικές πόλεις , από τις συνεχόμενες μεταναστευτικές ροές (που είναι κυρίως οικονομικοί μετανάστες);;
    Π.χ Υπάρχουν περιοχές στο κέντρο της πρωτεύουσας αλλά και σε συνοικίες της που οι μετανάστες πλέον είναι η πλειοψηφία , οι οποίες είναι πάρα πολύ υποβαθμισμένες.
    Σε αυτές τις περιοχές (με την κατάσταση όσο πάει να επιδεινώνεται) εκτός του ότι δεν αισθάνεσαι ασφάλεια όταν κυκλοφορείς, υπάρχει εγκατάλειψη στα θέματα καθαριότητας, σε θέματα παραβατικότητας και γενικότερα σε θέματα ποιότητας ζωής.

  • 21 Ιανουαρίου 2022, 21:01 | Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ)

    Εισαγωγή

    Καταρχήν, το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες (ΕΣΠ) χαιρετίζει την έκδοση Εθνικής Στρατηγικής για την Κοινωνική Ένταξη αιτούντων/αιτουσών και δικαιούχων διεθνούς προστασίας, που υποδηλώνει τη δέσμευση της Πολιτείας για τη λήψη μέτρων που να διευκολύνουν την κοινωνική ένταξη δικαιούχων διεθνούς προστασίας, σύμφωνα με τις διεθνείς υποχρεώσεις της χώρας, αλλά και προς το σκοπό της επίτευξης της κοινωνικής συνοχής. Σημαντική είναι επίσης η επιβεβαίωση της ανάγκης λήψης μέτρων κοινωνικής ένταξης και στο στάδιο της υποδοχής των αιτούντων/αιτουσών άσυλο, ενόψει και της διαπιστωτικής φύσης της αναγνώρισης του καθεστώτος του πρόσφυγα.

    Το ΕΣΠ, ωστόσο, οφείλει να επισημάνει ότι η φύλαξη των χερσαίων και θαλάσσιων συνόρων δεν αναιρεί τις υποχρεώσεις της Ελληνικής Πολιτείας στην παροχή ασύλου και προστασίας σε όσους καταφεύγουν στην επικράτειά της, όσο επίσης και δεν αναιρεί τις βασικές υποχρεώσεις της Πολιτείας για σεβασμό των δικαιωμάτων του ανθρώπου, που επιτάσσεται από το σύνολο των διατάξεων του εθνικού, ενωσιακού και διεθνούς δικαίου. Κατ΄ αυτό τον τρόπο μια Εθνική στρατηγική ένταξης θα πρέπει να έχει μακρόπνοο ορίζοντα και να στοχεύει στην ένταξη των δικαιούχων διεθνούς προστασίας (όσο και εν γένει των μεταναστών) παράλληλα με την τήρηση των διεθνών υποχρεώσεων της χώρας.

    Γενικά σχόλια επί της Στρατηγικής

    Για αρχή, η προτεινόμενη Εθνική Στρατηγική για την Ένταξη του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου επικαλείται τις αρχές και συστάσεις του Σχεδίου Δράσης για την Ένταξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, όπως και συστάσεις διεθνών Οργανισμών, όπως ο ΟΟΣΑ (σελ 10). Παρόλα αυτά, το κείμενο της Στρατηγικής δεν φαίνεται να υιοθετεί το σύνολο των εν λόγω συστάσεων, όπως, μεταξύ άλλων, το ότι η ένταξη λαμβάνει χώρα εντός του αστικού ιστού και αφορά, πέραν των νεοεισερχομένων, ακόμη και περιπτώσεις προσφύγων και μεταναστών που έχουν τύχει πολιτογράφησης όντας, πλέον, πολίτες της ΕΕ.

    Σε αυτό το πλαίσιο, δημιουργείται μια ανυπέρβλητη αντίθεση μεταξύ των σκοπών της ένταξης και του υφιστάμενου συστήματος υποδοχής, όπως και των ευρύτερων μέτρων και πρωτοβουλιών που εντείνουν τον αποκλεισμό των αιτούντων/ουσών άσυλο από την ελληνική κοινωνία, οι οποίες θα πρέπει να επανεξετασθούν, προς όφελος των ενταξιακών προοπτικών.

    Ο αυξανόμενος αποκλεισμός των αιτούντων και αιτουσών άσυλου σε Κλειστές Ελεγχόμενες Δομές, υπό συνθήκες περιορισμού της ελευθερίας εξόδου, οι οποίες ενίοτε αντιστοιχούν και σε de facto κράτηση, όπως πρόσφατα απεφάνθη το Διοικητικό Πρωτοδικείο Σύρου, αντίκειται στο σκοπό της ένταξης, όπως αυτός παρουσιάζεται και στο σχετικό Σχέδιο Δράσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το οποίο η Εθνική Στρατηγική Ένταξης υιοθετεί. Ο εγκλεισμός στις δομές αυτές ωθεί αιτούντες και αιτούσες άσυλο σε ένα καθεστώς απομόνωσης και αποκλεισμού από την ελληνική κοινωνία, υποσκάπτει τους σκοπούς της ένταξης, επιβαρύνει σοβαρά την ψυχική τους υγεία και συρρικνώνει συνολικότερα τις δυνατότητές και τη διάθεσή τους να δημιουργήσουν, να ενταχθούν, να ζήσουν.
    Παράλληλα, οι σκοποί της ένταξης θα πρέπει να διευρυνθούν, με βάση και τη διεθνή εμπειρία, προς όφελος της συμπερίληψης σε μια κοινωνία δικαίου και ίσων ευκαιριών.

    Επιπλέον, παρόλο που η Στρατηγική αναφέρεται σε μηχανισμούς συντονισμού (σελ. 11) που θα εξασφαλίζουν τη συμμετοχή και δράση των τοπικών και περιφερειακών αρχών στη διαδικασία της ένταξης, οι εν λόγω μηχανισμοί δεν εξειδικεύονται, ενώ απουσιάζουν και οι αναφορές στα Κέντρα Ένταξης Μεταναστών και στα Συμβούλια Ένταξης Μεταναστών και Προσφύγων, τα οποία μπορούν να επιτελέσουν καθοριστικό ρόλο στις διαδικασίες και δράσεις, οι οποίες περιγράφονται στην Στρατηγική. Αυτό πιθανά συνδέεται με την επιλογή η στρατηγική να αφορά αποκλειστικά στον προσφυγικό πληθυσμό και ενδεχομένως μόνο τα άτομα που βρίσκονται στην Ελλάδα από το 2016 και έπειτα.
    Εντύπωση προκαλεί η παράληψη οιασδήποτε αναφοράς στη διευκόλυνση της δυνατότητας οικογενειακής επανένωσης των δικαιούχων διεθνούς προστασίας. Όπως έχει επισημανθεί τόσο από την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, όσο και το Συμβούλιο της Ευρώπης, η δυνατότητα οικογενειακής επανένωσης των δικαιούχων διεθνούς προστασίας είναι «αναπόσπαστο μέρος του σεβασμού [..] του δικαιώματος στην οικογενειακή ζωή και της ένταξής τους στην κοινωνία υποδοχής».

    Ομοίως, δεν γίνεται καμία αναφορά στο θέμα της πολιτογράφησης, που αποτελεί και το τελευταίο στάδιο της ενταξιακής διαδικασίας, ενώ σύμφωνα με τη Σύμβαση της Γενεύης για τη Νομική Κατάσταση των Προσφύγων, θα πρέπει να παρέχονται οι αναγκαίες διευκολύνσεις προς αυτό.
    Παράλληλα, επισημαίνεται πως η αναφορά στην έλλειψη χρηματοδοτικών δυνατοτήτων για προγράμματα υποστήριξης της ένταξης των δικαιούχων διεθνούς προστασίας (σελ. 9) είναι ανακριβής. Τα διαρθρωτικά ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρέχουν πολλαπλές πηγές χρηματοδότησης, ύψους ακόμη και δισεκατομμυρίων, που μπορούν να αξιοποιηθούν και για την υποστήριξη ανθρώπων με προσφυγικό ή/και μεταναστευτικό υπόβαθρο, συμπεριλαμβανομένων όσων βρίσκονται σε διαδικασία ασύλου. Σε αυτό το πλαίσιο, ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα ένταξης μπορεί να απορροφήσει ευρωπαϊκούς πόρους από έναν συνδυασμό διαφορετικών ευρωπαϊκών ταμείων, ενώ υπάρχει και σχετική εργαλειοθήκη (toolkit), η οποία περιγράφει τις σχετικές δυνατότητες αξιοποίησής τους για δράσεις και πολιτικές. Πέραν αυτών, επισημαίνεται, πως καταρχήν στόχος μιας Εθνικής Στρατηγικής για την Ένταξη δεν μπορεί να είναι η αποφυγή επιβάρυνσης του κρατικού προϋπολογισμού ή/και των τοπικών κοινωνιών, καθώς, αφενός, η επίτευξη της κοινωνικής συνοχής μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τη συμπερίληψη όλων όσων κατοικούν στην Ελλάδα (προς αποφυγή και φαινομένων γκέτο, περιθωριοποίησης, κλπ) και, αφετέρου, προκαταλαμβάνει αρνητικά ως προς το περιεχόμενο και την ουσία της ένταξης/συμπερίληψης, η οποία μόνο επωφελής μπορεί να είναι για το σύνολο της κοινωνίας.

    Ομοίως, ανακριβής είναι και η αναφορά σε έκτακτες συνθήκες στις χώρες καταγωγής/προηγούμενης διαμονής των προσφύγων και προσφυγισσών (σελ. 9). Παραβλέπει πως οι λόγοι δίωξης που καθιστούν τα άτομα δικαιούχους διεθνούς προστασίας συχνά σχετίζονται με εγκαθιδρυμένες πολιτικές, πρακτικές και νόρμες, με παγιωμένο χαρακτήρα/μη έκτακτο χαρακτήρα. Επίσης, συντηρεί μια λογική προσωρινότητας του προσφυγικού ζητήματος στην Ευρώπη και την Ελλάδα, η οποία δεν συνάδει ούτε με τη διεθνή πραγματικότητα, αλλά ούτε και με τους σκοπούς της ένταξης, που θα πρέπει ούτως ή άλλως να είναι μακροπρόθεσμοι. Προτείνεται η απαλοιφή της λέξης «έκτακτες» στο σχετικό τμήμα της σελ. 9.
    Ως θετική αποτιμάται η πρόβλεψη «κατάλληλα εκπαιδευμένων και πιστοποιημένων διερμηνέων […] σε όλες τις προβλεπόμενες δράσεις ενέργειες» που προβλέπονται στο κείμενο της Στρατηγικής (σελ. 11). Θα πρέπει, ωστόσο, να εξετασθεί η κάλυψη σχετικών θέσεων στο σύνολο και όχι μόνο στις βασικές γλώσσες των ωφελούμενων, πιθανά μέσω της αξιοποίησης ευρωπαϊκών κονδυλιών. Θα πρέπει, επίσης, να προβλεφθεί η τοποθέτηση και κατάλληλα εκπαιδευμένων και πιστοποιημένων διαπολιτισμικών μεσολαβητών ή, εναλλακτικά, η κατάρτιση των διερμηνέων και σε θέματα διαπολιτισμικής διαμεσολάβησης.

    Τέλος, επισημαίνεται η ανάγκη επέκτασης του χρόνου, όπως και λεπτομερούς διαβούλευσης επί της Στρατηγικής, με τη συμπερίληψη όλων των εμπλεκομένων και ιδίως των ίδιων των κοινοτήτων προσφύγων και μεταναστών, της αυτοδιοίκησης, αλλά και της Κοινωνίας των Πολιτών (ΚτΠ), στο πλαίσιο μιας συμπεριληπτικής προσέγγισης, που θα βασίζεται στη διεθνή εμπειρία και πρακτική.

    Μέρος Ι: Προ-ένταξη των αιτούντων άσυλο

    Ως γενικό σχόλιο, αν και η έμφαση που δίδεται στην ενίσχυση του συστήματος υποδοχής σαφώς μπορεί να υποβοηθήσει και τη διαδικασία της ένταξης, επισημαίνεται πως δεν υπάρχει αναφορά σε κάποιο είδος πλαισίου ομαλής μετάβασης από τo σύστημα υποδοχής στην ένταξη. Κατά συνέπεια διακυβεύεται ο χαρακτήρας μιας συνεκτικής πολιτικής, αλλά και παραβλέπονται τα υφιστάμενα κενά κατά το στάδιο της εν λόγω μετάβασης. Επισημαίνεται, παράλληλα, πως σημαντικός αριθμός των προβλεπόμενων επιδιώξεων και δράσεων στο πλαίσιο της «προ-ένταξης», όπως η έγκαιρη διαπίστωση των ευαλωτοτήτων, αφορούν πάγιες υποχρεώσεις της Πολιτείας στο πλαίσιο του σεβασμού της εθνικής και ευρωπαϊκής νομοθεσίας (π.χ. Οδηγία Υποδοχής).

    Συνεπώς, γεννάται το ερώτημα της αναγκαιότητας συμπερίληψης των εν λόγω επιδιώξεων στο πλαίσιο μιας Στρατηγικής που αποσκοπεί στην ένταξη. Τούτο δε, ιδίως τη στιγμή που στο κείμενο της Στρατηγικής απουσιάζουν και οι αναφορές στα πάγια, διοικητικά και μη προσκόμματα, που δυσχεραίνουν τη δυνατότητα πρόσβασης των προσφύγων στο πλήρες φάσμα των δικαιωμάτων τους (π.χ. εργασία), όπως οι αργοπορίες στην έκδοση και ανανέωση νομιμοποιητικών εγγράφων, οι οποίες θα έπρεπε να εξετασθούν στο πλαίσιο της Στρατηγικής.

    Στόχος 1: Διασφάλιση ασφάλειας και προστασίας

    Επιδίωξη 1

    Σε ό,τι αφορά τη δράση 1, προτείνεται η συμπερίληψη αναφοράς στην «εφαρμογή μακροπρόθεσμων θεραπευτικών προγραμμάτων», όπου αυτό απαιτείται, κατ’ αντιστοιχία των προβλεπόμενων στη δράση 2, της επιδίωξης 1, υπό τον στόχο 2 της Στρατηγικής (σελ. 19).
    Ως προς τη δράση 2, δεν είναι σαφές το ποιες δομές και ποιες ομάδες αφορά η έννοια των «καταφυγίων». Ομοίως, δεν είναι σαφές τι αφορά η έννοια των «κατάλληλων δομών στέγασης» και αν αυτές σχετίζονται κυρίως ή/και αποκλειστικά με τους παντός τύπου καταυλισμούς και τα Κλειστά-Ελεγχόμενα Κέντρα που βρίσκονται στην επικράτεια, στην οποία περίπτωση επισημαίνεται εκ νέου η ασυμβατότητα της διαμονής σε καταυλισμούς με τους σκοπούς της ένταξης.

    Επιδίωξη 2

    Η στόχευση της επιδίωξης καταρχήν καλωσορίζεται, όπως και η αναγνώριση του μετατραυματικού στρες, ως ενός εκ των βασικότερων παραγόντων που επιβαρύνουν την ψυχική υγεία των αιτούντων διεθνή προστασία, σε αντιδιαστολή με την κείμενη νομοθεσία περί διεθνούς προστασίας, στην οποία το μετατραυματικό στρες έχει απαλειφθεί από τους λόγους ευαλωτότητας. Για λόγους συνοχής, θα ήταν σκόπιμο να εξετασθεί η τροποποίηση της υφιστάμενης νομοθεσίας, σε αναγνώριση και της σημαντικής παραδοχής που εμπεριέχει η Στρατηγική, αλλά και του γεγονότος πως το υφιστάμενο πλαίσιο υποδοχής (π.χ. ΚΥΤ και Κλειστές-Ελεγχόμενες Δομές) καταλήγει να δημιουργεί ή να εντείνει την εν λόγω ευαλωτότητα. Σε πολλές περιπτώσεις, δε, θα μπορούσε να μην είχε δημιουργηθεί το μετατραυματικό στρες, αν οι άνθρωποι εξαρχής ζούσαν σε κατάλληλες δομές, εντός της κοινωνίας.

    Παράλληλα, τονίζεται εμφατικά η ανάγκη απαλοιφής του όρου «διαταραχή», ο οποίος πέραν από αναχρονιστικός, κινδυνεύει να εξισώσει το μετατραυματικό στρες με κάποιας μορφής παθολογία, εντείνοντας το στίγμα που βιώνουν οι αιτούντες/ούσες άσυλο και παραβλέποντας τις γενεσιουργούς αιτίες του μετατραυματικού στρες, όπως μεταξύ άλλων οι συνθήκες διαβίωσης των εν λόγω κοινωνικών ομάδων στο σύστημα υποδοχής (Κλειστές-Ελεγχόμενες Δομές και απαξιωτικές συνθήκες διαβίωσης), αλλά και η απουσία βιώσιμων προοπτικών για το μέλλον.

    Επιδίωξη 3

    Προτείνεται και η πιο στοχευμένη οργάνωση σεμιναρίων για την γονεϊκότητα , το δικαίωμα στον θηλασμό, την ισότητα στην μέριμνα και φροντίδα των τέκνων, τόσο για τους γονείς και τις γυναίκες, όσο και για το σύνολο του πληθυσμού των διαμενόντων σε χώρους φιλοξενίας, στο πλαίσιο αντιμετώπισης των διακρίσεων.

    Στόχος 2: Προάσπιση δικαιωμάτων και διασφάλιση πρόσβασης στην εκπαίδευση και στις δημόσιες υπηρεσίες

    Επιδίωξη 1

    Για λόγους συνοχής του κειμένου και συμπερίληψης, προτείνεται όπου «παιδιά μεταναστών», να αντικατασταθεί με «παιδία προσφύγων και μεταναστών, όπως και ασυνόδευτα παιδιά».

    Από εκεί και έπειτα, θετική η πρόβλεψη αναφορικά με το στάδιο προετοιμασίας των παιδιών για την συμπερίληψή τους στην τυπική εκπαίδευση, επισημαίνεται, ωστόσο, πως αυτή η προετοιμασία θα πρέπει να λαμβάνει τόπο εντός του αστικού ιστού, στις Δομές Υποδοχής και Εκπαίδευσης Προσφύγων (ΔΥΕΠ), στο ελληνικό δημόσιο σχολείο, που είναι απαραίτητο για την σχολειοποίηση και κοινωνικοποίηση των παιδιών. καίριο για την κοινωνικοποίηση των παιδιών προσφύγων και την αποφυγή της δημιουργίας συνθηκών περιθωριοποίησης και γκετοποίησής τους.

    Καίριας σημασίας είναι και η εντατική ενίσχυση των διαύλων πρόσβασης στο ευρύτερο εκπαιδευτικό σύστημα πέραν της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, συμπεριλαμβανομένων των Γενικών Λυκείων, των ΕΠΑΛ, της πρόσβασης σε μαθητεία, όπως και της πρόσβασης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Προς τον ίδιο σκοπό, θα πρέπει να ληφθεί μέριμνα και για τη δημιουργία ενός μηχανισμού αναγνώρισης και πιστοποίησης ακαδημαϊκών προσόντων, μέσω και της αξιοποίησης υπαρχόντων εργαλείων, όπως το Ευρωπαϊκό Διαβατήριο Προσόντων Προσφύγων του Συμβουλίου της Ευρώπης.

    Επισημαίνεται, παράλληλα, η ανάγκη πρόβλεψης μηχανισμού παρακολούθησης, πέραν της εγγραφής και της ένταξης, αλλά και της διαρροής στο δημόσιο σχολείο.

    Επιπλέον, θα πρέπει να αποσαφηνιστεί η προβλεπόμενη, υπό την δράση 4, κοινή διαδικασία εγγραφής.

    Επιδίωξη 2

    Θετική η πρόβλεψη σε σχέση με την εξασφάλιση νομικής συνδρομής (δράση 1). Επισημαίνεται, ωστόσο, η ανάγκη ρητής αναφοράς και πρόβλεψης νομικής συνδρομής και για δικαιούχους/ες διεθνούς προστασίας, με δεδομένο ότι η νομική συνδρομή παραμένει απαραίτητη στο πλαίσιο διοικητικών και άλλων διαδικασιών και μετά την αναγνώριση του καθεστώτος, όπως οι ανανεώσεις νομιμοποιητικών εγγράφων, αλλά και η οικογενειακή επανένωση των δικαιούχων.
    Ομοίως, θετική η πρόβλεψη ανάπτυξης ψηφιακής εφαρμογής με απαραίτητες, ανά γεωγραφική περιοχή, πληροφορίες (δράση 3). Θα πρέπει, ωστόσο, να διασφαλισθεί πως οι αναφερόμενες πληροφορίες θα είναι διαθέσιμες στο σύνολο των γλωσσών των ομάδων στόχου, όπως και να προβλεφθούν απαραίτητα, για περιπτώσεις ψηφιακά αναλφάβητων ατόμων, ενισχυτικά σεμινάρια ή/και η απαραίτητη συνδρομή, προς αποφυγή αποκλεισμών, όπως και στην περίπτωση της δράσης 2, επιδίωξης 3, στόχου 4, της σελ. 18.

    Ως προς τη δράση 4, θα πρέπει, παράλληλα με τις ενημερωτικές συνεδρίες, να διευκολυνθεί εμπράκτως, αφενός, η δυνατότητα πρόσβασης σε επιδόματα (π.χ. οικογενειακό), μέσω της ενδεχόμενης μείωσης των απαιτήσεων που τα καθιστούν συχνά απρόσιτα για δικαιούχους/ες διεθνούς προστασίας. Αφετέρου, πέραν της ενημέρωσης, θα πρέπει να διευκολυνθεί και η δυνατότητα υποβολής αιτήσεων, μέσω της μετάφρασης τους στις βασικές γλώσσες που ομιλούν οι αιτούντες/ούσες και οι δικαιούχοι/ες, κατ’ αντιστοιχία των προβλεπόμενων στην επιδίωξη 4, δράση 2, σελ. 21.

    Στόχος 3: Διασφάλιση των δικαιωμάτων των παιδιών
    Με στόχο τη διασφάλιση της πρόσβασης σε εκπαίδευση χωρίς διακρίσεις (επιδίωξη 2), προτείνεται η συμπερίληψη πρόβλεψης για την επιμόρφωση και του υπόλοιπου μαθησιακού κόσμου, μεταξύ άλλων, σε θέματα πρόληψης ρατσισμού, αποδοχής αλλοεθνών και αλλόθρησκων μαθητών, όπως και η κατάρτιση εκπαιδευτικών σεμιναρίων που θα απευθύνονται σε συλλόγους γονέων και κηδεμόνων, με στόχο την ενίσχυση της αποδοχής των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων.

    Επιπλέον, το ΕΣΠ έχει παρατηρήσει την ύπαρξη ενός εύλογου αριθμού παιδιών που αντιμετωπίζει κινητικές ή/και νοητικές δυσκολίες. Συνεπώς προτείνεται η προσθήκη ειδικής μνείας για το δικαίωμα παροχής παράλληλης στήριξης ή βοηθητικού προσωπικού σε παιδιά που αντιμετωπίζουν τις εν λόγω δυσκολίες. Προς αυτό το σκοπό, θα ήταν ωφέλιμο να προβλεφθεί και η κατάρτιση εκπαιδευτών-προσφύγων σε θέματα παράλληλης στήριξης ή/και ως βοηθητικού προσωπικού.

    Ομοίως, θα πρέπει να ενισχυθούν οι επιτροπές ΚΕΠΑ, αλλά και να προβλεφθεί η απαραίτητη συνδρομή στην κατάθεση αιτημάτων ενώπιον των εν λόγω επιτροπών, ενώ μέριμνα θα μπορούσε να ληφθεί και για την εκπαίδευση παιδοψυχιάτρων και αναπτυξιολόγων, λογοθεραπευτών και εργοθεραπευτών.

    Στόχος 4: Προώθηση του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής

    Αν και γίνεται αντιληπτή και είναι θεμιτή η υποστήριξη των ωφελούμενων στην εκμάθηση των θεσμών και του γενικότερου πλαισίου λειτουργίας και διαβίωσης εντός της Ελλάδος και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επισημαίνεται πως:

    Αφενός, τίθεται ένα ερώτημα ως προς τη διάσταση του επικαλούμενου «ευρωπαϊκού τρόπου ζωής» και του συμβολισμού που ενέχει η παράδοση σχετικών σεμιναρίων εντός περιφραγμένων δομών, εκτός του αστικού ιστού.

    Αφετέρου, στο πλαίσιο του αμφίδρομου χαρακτήρα της διαδικασίας ένταξης, θα ήταν σκόπιμο να συμπεριληφθεί αντίστοιχο πλαίσιο εξοικείωσης της ελληνικής κοινωνίας με τον πολιτισμό των χωρών καταγωγής των αιτούντων και δικαιούχων διεθνούς προστασίας, προς όφελος της αμοιβαίας κατανόησης και του αλληλοσεβασμού, αλλά και ενίσχυσης της κατανόησης και του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και από πλευράς της ελληνικής κοινωνίας.
    Ως προς την επιδίωξη 4, θα ήταν σκόπιμη η συμπερίληψη και ατόμων της κοινότητας ΛΟΑΤΚΙ στην προώθηση της γνώσης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και του σεβασμού της διαφορετικότητας.

    Μέρος ΙΙ: Κοινωνική Ένταξη των Δικαιούχων Διεθνούς Προστασίας

    Στόχος 1: Βραχυπρόθεσμη και στοχευμένη υποστήριξη με σκοπό την αυτονομία των δικαιούχων διεθνούς προστασίας. Ταχείες δράσεις και προγράμματα παροχής υπηρεσιών σε πρόσφυγες από προσφυγες (R to R, refugees to refugees)

    Αν και χρίζει αποσαφήνισης, η στοχοθεσία εκτιμάται καταρχήν ως θετική, αν και μάλλον παραβλέπονται αντικειμενικές δυσκολίες για την επίτευξή της (π.χ. υποστελέχωση υπηρεσιών ή/και έλλειψη επαρκούς κατάρτισης). Με δεδομένη την εμπειρία οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών (ΚτΠ) επί των προβλεπόμενων σε αμφότερες τις επιδιώξεις, συμπεριλαμβανομένου μέσω της συνεργασίας με επαγγελματικές και εργοδοτικές οργανώσεις, προτείνεται να προβλεφθεί η συμμετοχή και οργανώσεων της ΚτΠ στον εν λόγω διάλογο και σχεδιασμό.

    Θα πρέπει, επίσης, να προβλεφθεί η ενίσχυση μηχανισμών του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ), όπως και μηχανισμού παρακολούθησης της αδήλωτης εργασίας.

    Στόχος 2: Διασφάλιση των δικαιωμάτων των δικαιούχων διεθνούς προστασίας

    Επιδίωξη 1

    Όπως έχει προαναφερθεί, ένας βασικός παράγοντας επιβάρυνσης της ψυχικής υγείας των αιτούντων και δικαιούχων διεθνούς προστασίας είναι οι ακατάλληλες συνθήκες υποδοχής και ο πολύ περιορισμένος ορίζοντας ένταξης. Για το λόγο αυτό, οποιοδήποτε σύστημα ψυχολογικής υποστήριξης, χωρίς τη αλλαγή των ως άνω παραμέτρων θα είναι ανεπαρκές.

    Θα πρέπει, επίσης, μεταξύ άλλων να προσδιορισθεί το είδος, η διάρκεια και η διαδικασία πρόσβασης στα αναφερόμενα προγράμματα, όπως και οι δρώντες που θα τα υλοποιούν.

    Επιδίωξη 2

    Σαφώς θετική η επιδίωξη διασφάλισης της πρόσβασης στην εκπαίδευση. Με δεδομένο και τον υποχρεωτικό χαρακτήρα της, θα πρέπει να εξετασθούν μορφές ανταποδοτικών μέτρων, που να διασφαλίζουν την ουσιαστική δυνατότητα πρόσβασης των ωφελούμενων στις εν λόγω μορφές εκπαίδευσης, τουλάχιστον για περιπτώσεις όπου η πρόσβαση στην εργασία και σε ασφαλή κατοικία δεν έχουν επιτευχθεί/προηγηθεί, ώστε να είναι εν συνεχεία εφικτή η απρόσκοπτη ανταπόκριση των ωφελούμενων στην παρακολούθηση των εν λόγω μαθημάτων.

    Επιδίωξη 5

    Δεν είναι σαφές και θα πρέπει να διευκρινισθεί αν η δράση 2 αφορά στα νεοσύστατα προγράμματα προσιτής κατοικίας, τα οποία το ΕΣΠ καταρχήν καλωσορίζει, προσβλέποντας στην υλοποίηση τους κατά τρόπο συμπεριληπτικό.
    Επιπλέον, εγείρει ερωτηματικά η απουσία αναφοράς στο πρόγραμμα κοινωνικής στέγασης που αναφέρεται στην επιδίωξη 5, δράση 2, σελ. 23.

    Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να δοθεί μεγαλύτερο βάρος στη διασφάλιση της κάλυψης των στεγαστικών αναγκών των δικαιούχων διεθνούς προστασίας, κατ’ ελάχιστον για ένα μεταβατικό διάστημα μετά την αναγνώριση καθεστώτος, ώστε να είναι εφικτή η εν γένει εφαρμογή ενταξιακών μέτρων, αλλά και η διαβίωση των προσφύγων και προσφυγισσών σε συνθήκες ασφάλειας και αξιοπρέπειας.
    Εξάλλου, τα εν λόγω προγράμματα κρίνονται αναγκαία για το σύνολο των ατόμων που διαβιούν σε συνθήκες αστεγίας και επισφάλειας, ενώ δύνανται να έχουν και επιπρόσθετα οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες και οικονομίες.

    Στόχος 3: Ανάπτυξη συνεκτικών κοινοτήτων

    Επιδίωξη 1

    Καταρχήν θετική, αν και μάλλον περιοριστική ως προς τις ομάδες στόχου. Προτείνεται η διεύρυνση των εν λόγω ομάδων-στόχου, με βάση και τις ευρύτερες διαστάσεις του φύλου και χωρίς ηλικιακούς περιορισμούς.

    Επιδίωξη 2

    Προτείνεται η μέριμνα για την ευαισθητοποίηση της κοινωνίας και σε σχέση με τις πολιτισμικές/πολιτιστικές καταβολές των δικαιούχων –όπως και αιτούντων– διεθνούς προστασίας, με ενδεχόμενη έμφαση και σε κοινές αξίες και παραδόσεις, προς όφελος της αμοιβαίας κατανόησης, στο πλαίσιο και του αμφίδρομου χαρακτήρα της διαδικασίας ένταξης. Καταλυτικό ρόλο διαδραματίζει και το στίγμα που δίνεται από την Πολιτεία και τις τοπικές αρχές σε σχέση με τη συμπερίληψη, ενάντια στις διακρίσεις και την περιθωριοποίηση.

    Επιδίωξη 3

    Ομοίως με τα προαναφερθέντα υπό τον στόχο 4 του πρώτου μέρους της Στρατηγικής, με την επισήμανση της ανάγκης διασφάλισης αξιοπρεπών συνθηκών διαβίωσης (π.χ. στέγη), που θα καθιστούν εφικτή την εν γένει παρακολούθηση μαθημάτων και συμμετοχή στη ζωή της κοινωνίας υποδοχής.

    Επιδίωξη 4

    Αν και θετική η μέριμνα για ανάπτυξη ευκαιριών απασχόλησης, οι προβλεπόμενες δράσεις μοιάζουν, μάλλον, περιοριστικές, ενώ δεν αφήνουν περιθώριο πρωτοβουλιών και καινοτομιών από πλευράς των δικαιούχων διεθνούς προστασίας, οι οποίες θα μπορούσαν, ενδεχομένως, να διευρύνουν και τους ορίζοντες ανάπτυξης της οικονομίας.

    Επιδίωξη 5

    Θετική η μέριμνα για εναρμονισμένη γεωγραφική κατανομή, στο πλαίσιο της οποίας, ωστόσο, θα πρέπει να συμπεριληφθούν και οι οπτικές και η βούληση των ίδιων των δικαιούχων, ώστε να είναι εφικτή η ομαλή υλοποίηση του στόχου.

    Ομοίως, εξόχως θετικά αποτιμάται η αναφορά στο πλαίσιο της κοινωνικής κατοικίας.

    Ωστόσο, δεν γίνεται κατανοητό γιατί οι δράσεις 2 και 3 περιορίζονται στις αγροτικές περιοχές και δη περιοχές που «βαθμιαία εγκαταλείπονται» (δράση 2), αφήνοντας να εννοηθεί πως η εν λόγω επιδίωξη θα έχει μικρό, μόνο, αντίκτυπο ως προς το εύρος των αναγκών, δεδομένων και των προβλεπόμενων στη δράση 1 και παρά την καθοριστική σημασία της στέγασης για τους σκοπούς της ένταξης.

    Μέρος ΙΙΙ: Καθιέρωση ενός συνολικού πλαισίου για την πρόληψη της βίας, της εκμετάλλευσης και της κακοποίησης

    Στόχος 1: Καθιέρωση ενός συνολικού πλαισίου για την πρόληψη της βίας, της εκμετάλλευσης και της κακοποίησης

    Εξόχως σημαντική η αναφορά και η πρόβλεψη για τον σχεδιασμό ενός συνολικού πλαισίου για θέματα βίας, εκμετάλλευσης και κακοποίησης.

    Επισημαίνεται η ανάγκη επέκτασης της επιδίωξης 3, με την πρόβλεψη σχετικής εκπαίδευσης και για επαγγελματίες εργαζόμενους του δημόσιου τομέα, των αστυνομικών και δικαστικών αρχών, όπως και των συμβουλευτικών κέντρων.
    Επιπροσθέτως, προτείνεται εμφατικά η απαλοιφή του άρθρου «τους» στο τέλος της ίδιας παραγράφου, καθώς αφήνει να εννοηθεί πως το ευρύτερο και μάλλον παγκόσμιο φαινόμενο της ριζοσπαστικοποίησης εξισώνεται με κάποιου είδους εγγενούς χαρακτηριστικού μιας πληθυσμιακής ομάδας, που μάλιστα συχνά αναγκάζεται να διαφύγει της δίωξης λόγω του εν λόγω φαινομένου, με αποτέλεσμα να εντείνεται το στίγμα και η συνακόλουθη περιθωριοποίηση στην οποία συχνά υπόκεινται οι πρόσφυγες/ισσες. Είναι καίριος σημασίας ο ευρύτερος σχετικός λόγος και η έμπρακτη στάση της Πολιτείας και των τοπικών αρχών σε θέματα ισονομίας, συμπερίληψης ενάντια στο ρατσισμό και την περιθωριοποίηση.

    Στόχος 2: Ενίσχυση των μηχανισμών παραπομπής για θύματα βίας, εκμετάλλευσης και κακοποίησης

    Εξαιρετικά σημαντική η πρόβλεψη για διασφάλιση της πρόσβασης των επιζησασών/όντων έμφυλης βίας σε νομική συνδρομή (δράση 4).
    Προτείνεται, επιπροσθέτως, η εκπαίδευση των νομικών σε ζητήματα έμφυλης βίας θυμάτων εμπορίας ανθρώπων, ενώ επισημαίνεται και η ανάγκη διασφάλισης παροχής διερμηνείας.

    Προτείνεται, επίσης, και η αναφορά στο σύστημα δικαιοσύνης και δη τα αστικά δικαστήρια, όπως και στον τρόπο απονομής της αστικής δικαιοσύνης σε ζητήματα ενδοοικογενειακής βίας, επιμέλειας , δικαστικής συμπαράστασης.
    Σημαντική θα ήταν και η πρόβλεψη εκπαίδευσης των δικαστικών λειτουργών στο οικογενειακό δίκαιο των χωρών καταγωγής ή προηγούμενης διαμονής των δικαιούχων ή εναλλακτικά η νομοθετική πρόβλεψη ειδικής μεταχείρισης των εν λόγω υποθέσεων στο ελληνικό δίκαιο, καθώς παρατηρούνται σχετικές προκλήσεις στην έκδοση αποφάσεων και η έκδοση αναβλητικών με ερωτήματα σε σχέση με το εφαρμοστέο δίκαιο των χωρών των αιτούντων/ουσών άσυλο ή προσφύγων/ισσών.

    Μέρος ΙV: Παρακολούθηση της ενταξιακής πορείας

    Θεμιτή και απαραίτητη η ευρύτερη πρόβλεψη για παρακολούθηση της ενταξιακής πορείας, η οποία καλωσορίζεται.

    Σε σχέση με την πρώτη επιδίωξη (δράση 1), γεννάται, μεταξύ άλλων, το ερώτημα του πώς και σε τι βαθμό θα επιτευχθεί η πρότερη διασφάλιση της πρόσβασης των δικαιούχων στη στέγαση, ούτως ώστε να είναι εφικτή συνδρομή από κοινωνικούς λειτουργούς.

    Σε κάθε περίπτωση, όπως αναφέρθηκε στην εισαγωγή, το Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες καταρχήν καλωσορίζει τη δέσμευση της Πολιτείας για τη λήψη μέτρων που να διευκολύνουν την κοινωνική ένταξη δικαιούχων διεθνούς προστασίας, προσβλέπει σε μια παραγωγική διαδικασία διαβούλευσης επί της προτεινόμενης Εθνικής Στρατηγικής, με την συμμετοχή του πλήρους φάσματος των εμπλεκόμενων δρώντων και πρωτίστως των ίδιων των κοινοτήτων προσφύγων και μεταναστών, και τελεί σε αναμονή αποσαφήνισης και περαιτέρω εξειδίκευσης της Στρατηγικής και των σχετικών δράσεων, προκειμένου να παρέχει ειδικότερα σχόλια.

  • 21 Ιανουαρίου 2022, 17:30 | DRC Greece

    Καλωσορίζουμε το γεγονός ότι το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου υπέβαλε σε δημόσια διαβούλευση, στις 7 Ιανουαρίου 2022, το Σχέδιο της Εθνικής Στρατηγικής για την Ένταξη. Παρόλο που πιστεύουμε ότι η συζήτηση για τη διαμόρφωση της Στρατηγικής θα μπορούσε να συμπεριλάβει την κοινωνία των πολιτών νωρίτερα με πιο συστηματικό τρόπο, ωστόσο η διαβούλευση αποτελεί ευκαιρία για την συμβολή όλων προς μία πολιτική ένταξης που θα απαντά στις χρόνιες και συστηματικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν όσοι προσπαθούν να απολαύσουν βασικά κοινωνικά δικαιώματα αλλά και να χτίσουν μία νέα ζωή στη χώρα. Ακολουθούν σχόλια επί της αρχής και πάνω σε συγκεκριμένα σημεία του Σχεδίου που συμπεριλαμβάνουν παρατηρήσεις και προτάσεις προς βελτίωσή τους.

    ΕΠΙ ΤΗΣ ΑΡΧΗΣ

    Ως προς τη μεθοδολογία, παρατηρούμε ότι απουσιάζουν οι πηγές των δεδομένων στα οποία στηρίχτηκε το σκεπτικό και οι στόχοι του Σχεδίου, βασικοί ορισμοί ως προς σημαντικές ορολογίες που χρησιμοποιούνται στο κείμενο καθώς και οποιαδήποτε αναφορά σε κάποιο μοντέλο ένταξης. Παραλείπεται, επίσης, η σύνδεση και συσχέτιση με πρότερο σχέδιο εθνικής στρατηγικής με τη συνακόλουθη αξιολόγηση προηγούμενων καλών πρακτικών ή μη αποτελεσματικών μέτρων. Ακόμη, το Σχέδιο δεν συνοδεύεται από Σχέδιο Δράσης που θα επιτρέψει την υλοποίηση της Στρατηγικής με βάση σαφές χρονοδιάγραμμα, προϋπολογισμό, προγραμματισμό στην χρήση κονδυλίων καθώς και ξεκάθαρους φορείς υλοποίησης, δείκτες παρακολούθησης και αξιολόγησης σε κάθε στάδιο της διαδικασίας ένταξης.

    Όσον αφορά στον πληθυσμό στόχο, οι συντάκτες του Σχεδίου εστιάζουν σε αιτούντες άσυλο και δικαιούχους διεθνούς προστασίας και δεν γίνεται αναφορά σε μετανάστες.

    Αναφορικά με τις δράσεις, πρέπει να σημειωθεί ότι γενικότερα δεν λαμβάνονται υπόψη τα συνεχιζόμενα κενά που αποτελούν τροχοπέδη στην ένταξη, όπως αυτά που εντοπίζονται, για παράδειγμα, στην διαδικασία έκδοσης και ανανέωσης αδειών διαμονής ούτε και συγκεκριμένες προτάσεις για την αντιμετώπισή τους. Συγχρόνως, δεν λαμβάνεται υπόψη η ύπαρξη ρατσιστικών και ξενοφοβικών αντανακλαστικών στις τοπικές κοινωνίες καθώς απουσιάζουν δράσεις ευαισθητοποίησή τους.

    Ακόμη, παραλείπονται υπάρχοντα προγράμματα ένταξης, δεν αναφέρονται νέα και συγχρόνως γίνεται αναφορά σε δράσεις που εντοπίζονται στις συνθήκες υποδοχής αιτούντων άσυλο.

    Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι δεν αρκεί η γενική αναφορά σε ενέργειες που προβλέπονται σε επίπεδο διακυβέρνησης, αλλά με βάση την εμπειρία, χρειάζεται ένας μηχανισμός που θα διασφαλίσει τον αποτελεσματικό συντονισμό και τη συνεργασία διαφορετικών υπουργείων, ώστε να καταστεί εφικτή η υλοποίηση μίας εθνικής στρατηγικής για την ένταξη.

    ΠΡΟΟΙΜΙΟ

    Προοίμιο, σελ.9, παρ2. «Η Ελλάδα με βάση την Σύμβαση της Γενεύης για το Καθεστώς των Προσφύγων (1951, από την Ελλάδα κυρώθηκε το 1959), αλλά και το Πρωτόκολλο της Νέας Υόρκης (1967), έχει υποχρέωση να παρέχει σε όσους δικαιούνται άσυλο την δυνατότητα αυτόνομης διαβίωσης, παρέχοντάς τους ό,τι και στους υπηκόους της».
    Σχόλιο: H Ελλάδα δεσμεύεται και από άλλες διεθνείς συμβάσεις τις οποίες έχει κυρώσει και προστατεύουν και εγγυώνται τα δικαιώματα των αιτούντων άσυλο και προσφύγων (για παράδειγμα, Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Γυναικών, Σύμφωνο Ατομικών και Πολιτικών Δικαιωμάτων, Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Μορφωτικά Δικαιώματα, Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης κλπ).

    Προοίμιο, σελ.9, παρ.4 «Επομένως, για το διάστημα που διαμένουν στη χώρα μας και για όσο χρόνο αυτό επιβάλλεται από τις έκτακτες συνθήκες στις δικές τους πατρίδες, οι πρόσφυγες πρέπει να ζουν με αξιοπρέπεια, χωρίς ωστόσο να προκαλείται επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού (δεδομένου ότι τα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά προγράμματα αφορούν μόνο στους αιτούντες άσυλο) και χωρίς επιβάρυνση των τοπικών κοινωνιών».
    Σχόλιο: Η επίτευξη αυτού του στόχου είναι θεμελιώδους σημασία και αποτελεί αναγνώριση του πλαισίου που προβλέπεται από το πλαίσιο προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Ωστόσο, όπως αναφέρθηκε και νωρίτερα, η Ελλάδα ακολουθεί τις διεθνείς συμβάσεις που ορίζουν ότι η αντιμετώπιση των αναγνωρισμένων προσφύγων πρέπει να είναι ίδια με αυτή των υπηκόων της χώρας. Ενώ πράγματι δεν πρέπει να υπάρχουν άσκοπες επιβαρύνσεις στον κρατικό προϋπολογισμό, είναι αναγκαίο να δημιουργηθούν οι συνθήκες και να δοθούν οι ευκαιρίες στους πρόσφυγες να φτάσουν στην ανεξάρτητη διαβίωση με σεβασμό προς τις Διεθνής Συνθήκες, ακόμα κι αν βραχυχρόνια αυτό θα σημαίνει επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού. Εν προκειμένω, η γλώσσα που χρησιμοποιείται δεν συνάδει με ένα Σχέδιο Ένταξης καθώς αναφέρεται στους πρόσφυγες ως ένα εν δυνάμει βάρος. Αντίθετα, θα ήταν χρήσιμο να αναφερθούν τα οφέλη που υπάρχουν για τις τοπικές κοινωνίες από την παρουσία των προσφύγων όπως για παράδειγμα, η αντιμετώπιση δημογραφικών προβλημάτων και η προσέλκυση/απορρόφηση κονδυλίων σε τοπικό επίπεδο.

    Προοίμιο, Σελ. 11, παρ.5. «Όσον αφορά στην υλοποίηση της Νέας Εθνικής Στρατηγικής, πέραν του συντονισμού και της συνεργασίας μεταξύ των αρμόδιων Υπουργείων, έχουν προβλεφθεί μηχανισμοί συντονισμού σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης και ιδίως σε επίπεδο τοπικών και περιφερειακών Αρχών, ενώ σημαντικός ρόλος αναλαμβάνεται από άλλους αρμόδιους φορείς για την προετοιμασία, εξέλιξη και προγραμματισμένη εφαρμογή των διαφόρων δράσεων, συμπεριλαμβανομένης της συνεργασίας με τους Διεθνείς Οργανισμούς και τις ΜΚΟ.»
    Σχόλιο: Θετική η αναγνώριση του έργου των ΜΚΟ αλλά και της συνεισφοράς των διεθνών οργανισμών. Σημειώνεται ότι η συνεργασία όλων των φορέων που δραστηριοποιούνται στο πεδίο των προσφύγων συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων της κοινωνικής ένταξης στο μέτρο που οι δράσεις τους αλληλοσυμπληρώνονται.

    Προοίμιο, σελ. 11, παρ.1, «Προβλέπεται η παρουσία κατάλληλα εκπαιδευμένων και πιστοποιημένων διερμηνέων στις βασικές γλώσσες των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων, σε όλες τις προβλεπόμενες δράσεις- ενέργειες».
    Σχόλιο: Θετική πρόβλεψη όχι μόνο επειδή διευκολύνει την επικοινωνία αλλά και επειδή συνεισφέρει στην κατανόηση των διαδικασιών από τους πρόσφυγες.

    ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι: ΠΡΟ-ΕΝΤΑΞΗ ΤΩΝ ΑΙΤΟΥΝΤΩΝ ΑΣΥΛΟ

    Κεφ.1, Επιδ.1. Δράση 1, σελ.11 «Διασφάλιση της παρουσίας πολυ-επιστημονικών ομάδων (αποτελούμενων από γιατρούς, ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς κ.λπ.) σε όλες τις εγκαταστάσεις υποδοχής, σε όλη τη χώρα».
    Σχόλιο: Η πρόβλεψη παροχής υπηρεσιών από απόσταση φαίνεται ότι στηρίζεται στην εμπειρία την εποχή της πανδημίας. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με πρόσφατη υπουργική απόφαση προβλέπεται η παροχή υπηρεσιών υγείας για περιστατικά COVID-19 από τον ΕΟΔΥ από απόσταση. Επίσης, ήδη παρέχονται υπηρεσίες διερμηνείας από απόσταση τουλάχιστον στις διαδικασίες ασύλου.

    Κεφ.1, Επιδ.2, σελ.12 «Έγκαιρος εντοπισμός και διαχείριση περιπτώσεων χρόνιων προβλημάτων ψυχικής υγείας και / ή αναπηριών (βλ. επίσης Εθνική Δράση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες.»
    Σχόλιο: Γενικά, θα πρέπει να διασφαλίζεται η μη συχνή εναλλαγή των επαγγελματιών που θα υλοποιήσουν τη δράση ώστε να υπάρχει συνέχεια των παρεχόμενων υπηρεσιών. Η πλήρωση της πιο πάνω προϋπόθεσης εξασφαλίζει την προσήκουσα αξιοποίηση της κατάρτισης των επαγγελματιών που παρέχουν τις υπηρεσίες. Σημειώνεται ότι είναι η αναγκαία η υποστήριξη των προσώπων που είναι κωφάλαλα.

    Κεφ.1, Στόχος 2, Επιδ.1, Δράση 1, σελ. 13 «Για την παρούσα δράση κρίνεται απαραίτητη η διαβούλευση και ο συντονισμός μεταξύ του Υπουργείου Παιδείας και Θρησκευμάτων και του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, δεδομένων των ιδιαίτερων αναγκών των παιδιών μεταναστών».
    Σχόλιο: Θετική θα ήταν και η συνεισφορά των ΜΚΟ εδώ, ως φορείς μη τυπικής εκπαίδευσης, και των αρμόδιων οργανισμών του ΟΗΕ (UNICEF) που έχουν συντονιστικό ρόλο σε θέματα μη τυπικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα, δεδομένου ότι λειτουργούν συμπληρωματικά στην τυπική εκπαίδευση.

    Κεφ.1, Στόχος 2, Επιδ.1, Δράση 1, σελ. 13 «Δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην διασφάλιση της πρόσβασης σε ποιοτική, χωρίς διαχωρισμούς και αποκλεισμούς εκπαίδευση, αρχές που ισχύουν για την εκπαίδευση τόσο των παιδιών, όσο και των ενηλίκων».
    Σχόλιο: Χαιρετίζουμε τον στόχο αυτό και ελπίζουμε σύντομα να μετουσιωθεί σε πράξη και τα προγράμματα μη τυπικής εκπαίδευσης ενηλίκων (π.χ. HELIOS) να είναι συμπεριληπτικά και να απευθύνονται και να είναι ανοιχτά και σε αιτούντες άσυλο. Αυτό εξάλλου θα επιταχύνει τη διαδικασία ανεξαρτητοποίησης τους.

    Κεφ.1, Στόχος 2, Επιδ.1, Δράση 4, σελ. 14 «Διασφάλιση της πρόσβασης στα ελληνικά δημόσια σχολεία για όλες τις ηλικίες, με ενίσχυση των σχολείων σε ανθρώπινους πόρους και τεχνολογικά μέσα συμπεριλαμβανομένης της εισαγωγής και εφαρμογής μιας κοινής διαδικασίας εγγραφής»
    Σχόλιο: Σε σχέση με τα ισχύοντα δεν είναι σαφές γιατί χρειάζεται “κοινή διαδικασία εγγραφής”. Η εγγραφή των παιδιών των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων υπάγεται στις διατάξεις που ισχύουν για όλα τα παιδιά που ζουν στη χώρα.

    Κεφ.1, Επιδ.2, σελ.14-15 «Εξασφάλιση της πρόσβασης σε περιεκτικές και ακριβείς πληροφορίες σχετικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις».
    Σχόλιο: Δεν υπάρχει πρόβλεψη για εναλλακτικούς τρόπους ενημέρωσης των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων που είτε είναι αναλφάβητοι είτε είναι άτομα με αναπηρίες (για παράδειγμα κωφάλαλοι, πρόσωπα με προβλήματα όρασης και ακοής κλπ).

    Στόχος 3, σελ. 15 «ΣΤΟΧΟΣ 3: ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ».
    Σχόλιο: Προτείνεται να αξιοποιηθεί υλικό ενημέρωσης που έχει ήδη παραχθεί από το Συμβούλιο της Ευρώπης και από το EASO. H διανομή και η χρήση αυτού του υλικού θα πρέπει να συστηματοποιηθεί και να μην είναι αποσπασματική.
    Δράση 3, σελ. 15 «Διασφάλιση κατάλληλης διερμηνείας ή διαπολιτισμικής μεσολάβησης σε στάδια ή διαδικασίες που αφορούν ανηλίκους».
    Σχόλιο: Θα πρέπει να υπάρξει πρόβλεψη για παροχή των σχετικών υπηρεσιών από κατάλληλα καταρτισμένους επαγγελματίες.

    Επιδ. 3, σελ.16 «Εξασφάλιση εκπροσώπησης και κατάρτιση των προσώπων που εργάζονται με ανηλίκους».
    Σχόλιο: Για λόγους σαφήνειας προτιμότερο να ακολουθηθεί η ήδη χρησιμοποιούμενη ορολογία (για παράδειγμα η εκπροσώπηση αφορά στους επιτρόπους ή στους εξουσιοδοτημένους επιτρόπους).

    Επιδ.4, σελ. 16 «Κατάρτιση και πιστοποίηση επαγγελματιών που εργάζονται με παιδιά, με γνώμονα τη διασφάλιση των δικαιωμάτων τους».
    Σχόλιο: Χρήσιμο είναι να αποσαφηνιστούν οι επαγγελματίες.

    Δράση 3, σελ. 17 «Ενημέρωση για διάφορα θέματα που αφορούν στον τρόπο ζωής στην Ελλάδα και την Ευρώπη».
    Σχόλιο: Πολύ γενικό. Χρειάζεται αποσαφήνιση έστω και με παραπομπή σε link (https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/promoting-our-european-way-life_en#relatedlinks).

    Επιδ.3, σελ. 17-18 «Προώθηση της ανάπτυξης δεξιοτήτων σχετικά με την καθημερινή ζωή».
    Σχόλιο: Δικαιώματα καταναλωτή κρίνεται σκόπιμο να συμπεριληφθούν. Το σχετικό νομικό πλαίσιο της ΕΕ είναι αρκετά ανεπτυγμένο σε σχέση με τις χώρες καταγωγής των ωφελούμενων. Επίσης, σε αυτό το πλαίσιο η πρόσβαση σε τραπεζικούς λογαριασμούς.

    Δράση 2, σελ. 18 «Ενίσχυση των ψηφιακών δεξιοτήτων, ώστε η τεχνολογία να συμβάλλει στην προσαρμογή σε ένα νέο περιβάλλον».
    Σχόλιο: Η ενίσχυση ψηφιακών δεξιοτήτων κρίνεται απαραίτητη, ειδικά μετά την εφαρμογή νέων εκπαιδευτικών πρακτικών όπως η τηλε-εκπαίδευση.
    Δράση 2, σελ.20 «Σχεδιασμός μαθημάτων με γνώμονα τις ανάγκες των εκπαιδευόμενων και διαχωρισμός σε κατάλληλες τάξεις (ανάλογα με την ηλικία) για την ανάπτυξη γλωσσικών και επικοινωνιακών δεξιοτήτων στα ελληνικά (προπαρασκευαστικά μαθήματα)»

    Σχόλιο: Είναι απαραίτητο οι τάξεις να επανδρώνονται άμεσα με εκπαιδευτικό προσωπικό και να εξασφαλίζεται η πρόσβαση των παιδιών σε σχολικές μονάδες. Καθυστερήσεις τέτοιου τύπου στερούν στα παιδιά την ίση πρόσβαση σε εκπαίδευση. Παράλληλα θα ήταν χρήσιμο να υπάρχουν μηχανισμοί που θα παρακολουθούν την συμμετοχή των παιδιών στην εκπαίδευση και σε περίπτωση που παρατηρούνται πολλές ή αδικαιολόγητές απουσίες να ενημερώνονται οι κοινωνικές υπηρεσίες.

    Δράση 1, σελ. 11-12 «Διασφάλιση της παρουσίας πολυεπιστημονικών ομάδων (αποτελούμενων από γιατρούς, ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς κ.λπ.) σε όλες τις εγκαταστάσεις υποδοχής, σε όλη τη χώρα. Οι ομάδες αυτές θα είναι υπεύθυνες για την αξιολόγηση και διαπίστωση της ευαλωτότητας και τυχόν κινδύνων που διατρέχουν οι αιτούντες άσυλο και για την περαιτέρω παραπομπή τους σε αρμόδιους φορείς και υπηρεσίες. Εναλλακτικά, σε περίπτωση που η δια ζώσης παρουσία δεν είναι δυνατή, διασφάλιση δυνατότητας παρέμβασης των ανωτέρω ομάδων από απόσταση (online)»

    Σχόλιο: Είναι εξίσου σημαντικό να υπάρχουν δράσεις με στόχο την πρόληψη και την ενημέρωση των κοινοτήτων σχετικά με κινδύνους και ευαλωτότητες. Επίσης θα ήταν χρήσιμο σε περίπτωση που η υποστήριξη γίνεται διαδικτυακά (οnline) να διασφαλίζεται η πρόσβαση του πληθυσμού σε τηλέφωνο, Internet και χώρους με ιδιωτικότητα.

    ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ: ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΟΥΧΩΝ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ σελ.18

    Κεφ 2, Επιδ.1, δράση 1, σελ. 18 «Συμμετοχή προσφύγων σε εκπαίδευση άλλων προσφύγων ανάλογα με τα εν εξελίξει προγράμματα και το επαγγελματικό τους προφίλ».
    Σχόλιο: Η συνεισφορά της κοινότητας θα μπορούσε να φέρει θετικά αποτελέσματα. Χρήσιμο θα ήταν ωστόσο, να καθοριστούν τα κριτήρια επιλεξιμότητας των προσφύγων “εκπαιδευτών”.

    Κεφ2, Επιδ.2, σελ. 18-19 «Ανάπτυξη εντατικών προγραμμάτων για τη διευκόλυνση της άμεσης πρόσβασης στην αγορά εργασίας».
    Σχόλιο: Προτείνεται να προστεθεί αναφορά και σχεδιασμός πάνω στην υποστήριξη της επιχειρηματικότητας των προσφύγων. Ήδη υπάρχουν παραδείγματα εστιατορίων και άλλων επιχειρήσεων που έχουν ανοίξει πρόσφυγες σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη.

    Κεφ. 2, επιδ.1, σελ. 19 «Προώθηση της σωματικής και ψυχικής υγείας και ευεξίας»
    Σχόλιο: Φαίνεται να είναι συνέχεια των αντίστοιχων υπηρεσιών που παρέχονται στους αιτούντες άσυλο. Η προστασία της υγείας και η πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας δεν διαφοροποιούνται ανάλογα με το καθεστώς. Χρειάζεται αποσαφήνιση για τις “ιδιαίτερες” υπηρεσίες που σχεδιάζεται να παρέχονται στους πρόσφυγες.

    Κεφ.2, επιδ.2, δράση 1, σελ. 19 «Δωρεάν παροχή στους ενήλικες υποχρεωτικών μαθημάτων ελληνικής γλώσσας, για την απόκτηση πιστοποιητικού γλωσσομάθειας επιπέδου Β 1, και προαιρετικών μαθημάτων ελληνικής γλώσσας μέχρι το επίπεδο C2, με δυνατότητα απόκτησης αντίστοιχου πιστοποιητικού γλωσσομάθειας».
    Σχόλιο: Θετική η σύνδεση δωρεάν μαθημάτων ενηλίκων με πιστοποιητικό γλωσσομάθειας καθώς ενισχύει το κίνητρο συμμετεχόντων και προσφέρει προοπτικές (π.χ. ένταξη σε αγορά εργασίας). Είναι σημαντικό να παρέχονται κίνητρα για τη συμμετοχή των μαθητών και να καλύπτονται τυχόν εξέταστρα για την απόκτηση της πιστοποίησης

    Κεφ.2, επιδ.2, δράση 2, σελ. 20 «Ενίσχυση του θεσμού των σχολείων «δεύτερης ευκαιρίας» για ενήλικες».
    Σχόλιο: Χρήσιμο να αναφερθεί και ο καθορισμός διαδικασιών εγγραφής (κριτήρια, επιτροπή αποφάσεων, κα.) καθώς ακολουθούνται διαφορετικές πρακτικές ανά περιοχή, βάσει της εκάστοτε διεύθυνσης.

    Επιδ.4, Δράση 2, σελ. 21 «Ενίσχυση των γνώσεων των δικαιούχων διεθνούς προστασίας σχετικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους στην Ελλάδα μέσω ηλεκτρονικού ή/και έντυπου υλικού διαθέσιμου στις αρμόδιες δημόσιες υπηρεσίες, το οποίο θα πρέπει να επικαιροποιείται διαρκώς στη γλώσσα τους».
    Σχόλιο: Πρόβλεψη για ειδικές κατηγορίες προσφύγων όπως αναλφάβητους, και πρόσωπα με αναπηρίες (για παράδειγμα κωφάλαλους), τουλάχιστον με την παραγωγή ειδικού έντυπου υλικού για όσους έχουν προβλήματα όρασης.

    Επιδίωξη 5, σελ. 21 «Δημιουργία ευκαιριών στέγασης».
    Σχόλιο: Δεν υπάρχει αναφορά στο δικαίωμα των προσφύγων να έχουν πρόσβαση στην αγορά πρώτης κατοικίας με τους ίδιους όρους και προϋποθέσεις που έχουν οι Έλληνες και οι πολίτες κρατών μελών της ΕΕ. Το δικαίωμα αυτό είναι κατοχυρωμένο νομοθετικά.

    Στόχος 2, Επιδ.5, δράση 1 και 2, σελ. 21 «Σύνδεση των ευκαιριών στέγασης με εποχικές ευκαιρίες απασχόλησης στον τουριστικό κλάδο ή στον αγροτικό τομέα», «Δημιουργία κινήτρων για τους ιδιοκτήτες κατοικιών, προκειμένου να εκμισθώσουν ακίνητα σε δικαιούχους διεθνούς προστασίας».
    Σχόλιο: Μετά από σχεδόν 2 χρόνια υλοποίησης του προγράμματος HELIOS είναι απαραίτητο να ληφθούν υπόψη οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες αναφορικά με τη στέγαση και αντίστοιχα οι ανάγκες για συγκεκριμένες δράσεις. Το οικονομικό βοήθημα που παρέχεται στο πλαίσιο του προγράμματος δεν επαρκεί για να καλύψει τις στεγαστικές ανάγκες των προσφύγων και συγχρόνως δεν παρέχεται για αρκετό διάστημα ώστε να αισθανθούν τόσο οι ενοικιαστές όσο και οι υποψήφιοι ιδιοκτήτες ότι μπορεί η ενοικίαση να είναι σταθερή. Επίσης, συχνά υπάρχουν ιδιαίτερα αρνητικά αντανακλαστικά από την πλευρά των ιδιοκτητών και θα ήταν χρήσιμη μια καμπάνια ευαισθητοποίησης για τα πλεονεκτήματα της κοινωνικής ένταξης. Τέλος συχνά παρατηρούνται αυξήσεις ενοικίου σε περίπτωση που ο ενδιαφερόμενος δεν είναι Έλληνας και θα ήταν χρήσιμη μια καταγραφή τέτοιων περιστατικών.

    Στόχος 3, επιδ. 3, δράση 2, σελ. 22 «Ενίσχυση της συμμετοχής στην κοινωνική, πολιτιστική και οικονομική ζωή».
    Σχόλιο: Θα μπορούσε να διευκρινιστεί το μέσο (για παράδειγμα συμμετοχή σε επαγγελματικούς συλλόγους ή άλλες ενώσεις που προάγουν την ένταξη στην κοινωνία της Ελλάδας)

    Στόχος 3, επιδ. 5, σελ. 23 «Εξασφάλιση εναρμονισμένης γεωγραφικής κατανομής των δικαιούχων διεθνούς προστασίας»
    Σχόλιο: Οι σχετικές δράσεις είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Όσο μειώνεται το κενό διάδρασης με τις τοπικές κοινωνίες τόσο ευκολότερη είναι η ένταξη. Η εμπειρία έχει δείξει ότι ο γείτονας και η αποδοχή των προσφύγων στην καθημερινότητα αποτελούν τις κύριες διόδους για την ένταξη στην χώρα. Θα ήταν χρήσιμο να περιγράφεται ο τρόπος που θα έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες οι πρόσφυγες που θα διαμένουν σε αυτές τις περιοχές, αλλά και τι είδους υποστήριξη θα έχουν σε περίπτωση που υπάρχει κάποια ευαλωτότητα ή βρεθούν σε κάποιον κίνδυνο.

    Στόχος 3, Επιδ.3, δράση 3, σελ. 22 «Προώθηση και διευκόλυνση της πρόσβασης σε σπουδές στις ανθρωπιστικές, κοινωνικές επιστήμες και στις ευρωπαϊκές σπουδές».
    Σχόλιο: Τα μέσα της προώθησης και της διευκόλυνσης χρειάζεται να αποσαφηνιστούν (για παράδειγμα μόνον όσοι τελειώνουν ελληνικό σχολείο έχουν πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση) διαφορετικά η δράση θα είναι κενό γράμμα.

    ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙΙ: ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΑΠΟ ΚΑΘΕ ΜΟΡΦΗ ΒΙΑΣ, ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗΣ

    Κεφ.3, δράση 1, σελ. 23-24 «Σχεδιασμός και υλοποίηση εργαστηρίων για την ισότητα των φύλων. Τα εργαστήρια αυτά απευθύνονται σε άνδρες, γυναίκες και εφήβους, με την βοήθεια πανεπιστημιακών ιδρυμάτων. Σχεδιασμός και διεξαγωγή ενημερωτικών συνεδριών συμβουλευτικής για παιδιά, με έμφαση στη σημασία του σεβασμού των ορίων των άλλων, του σώματος, καθώς και ενημέρωση για την σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία. Σχεδιασμός και διεξαγωγή συνεδριών σχετικά με την ισότητα των φύλων, όπως έχει διαμορφωθεί στις σύγχρονες ευρωπαϊκές κοινωνίες. Σχεδιασμός και πραγματοποίηση εργαστηρίων για την πρόληψη της έμφυλης βίας με βάση τα ισχύοντα στην Ελλάδα και στην Ευρώπη».
    Σχόλιο: Χρήσιμη θα ήταν η θέσπιση νομοθεσίας με την οποία να διασφαλίζεται η παροχή σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στα παιδιά εντός της τυπικής εκπαίδευσης.

    Επιδ. 2, δράση 1, σελ.25 «Σχεδιασμός κώδικα δεοντολογίας των επαγγελματιών που εργάζονται με πρόσφυγες-μετανάστες, με ιδιαίτερη έμφαση σε όσους εργάζονται με ανηλίκους, γυναίκες και άτομα με αναπηρία».
    Σχόλιο: Θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι ισχύοντες κανόνες δεοντολογίας για τα αποκαλούμενα ρυθμισμένα επαγγέλματα (για παράδειγμα, κοινωνικοί λειτουργοί, ψυχολόγοι, δικηγόροι κλπ). Επίσης, ο Κώδικας Δεοντολογίας για τους υπόλοιπους επαγγελματίες θα πρέπει να περιβάλλεται εκτελεστότητα, ειδικά ως προς τις κυρώσεις στην περίπτωση της παραβίασης του.

    Επιδ.2, δράση 3, σελ. 25 «Ενίσχυση των γνώσεων και δεξιοτήτων των επαγγελματιών που εργάζονται με γυναίκες και ανηλίκους σε θέματα βίας, ενδοοικογενειακής κακοποίησης και εμπορίας ανθρώπων».
    Σχόλιο: Συνεργασία των επαγγελματιών με τους κρατικούς φορείς, για παράδειγμα με τον Εθνικό Εισηγητή για την Καταπολέμηση της Εμπορίας Ανθρώπων, με την ΕΛΑΣ (όπου λειτουργούν γραφεία για την ενδο-οικογενειακή βία) ώστε να υπάρχει ανοικτός δίαυλος επικοινωνίας που συμβάλλει στην ενίσχυση της αντίδρασης στα περιστατικά που αφορούν τόσο τους επαγγελματίες όσο και τους κρατικούς φορείς.

    Επιδ.3, δράση 1, σελ. 25 «Ανάπτυξη ειδικών εκπαιδευτικών θεματικών ενοτήτων με σκοπό την ενδυνάμωση της ισότητας και της κοινωνικής αποδοχής, τα οποία θα απευθύνονται σε μαθητές σε σχολεία και σε επαγγελματίες πρώτης γραμμής».
    Σχόλιο: Ιδιαίτερα σημαντική δράση, γιατί φέρνει κοντά τα παιδιά και τα εκπαιδεύει σε ζητήματα ισότητας και αποδοχής. Θα μπορούσαν αντίστοιχες δράσεις να οργανωθούν και για τις οικογένειες των παιδιών της κοινότητας υποδοχής.

    Στόχος 2, επιδ.1, δράση 1, σελ. 25 «Καθορισμός τυποποιημένων διαδικασιών λειτουργίας και πρωτοκόλλου δράσης για την προστασία θυμάτων βίας, εκμετάλλευσης και κακοποίησης και την παραπομπή τους στις αρμόδιες Υπηρεσίες και Αρχές»
    Σχόλιο: Πρέπει να είναι σαφές ότι για τις διαδικασίες και τα πρωτόκολλα πρέπει να ενημερώνονται τα πρόσωπα που αφορούν.

    ΚΕΦΑΛΑΙΟ IV: ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΗΣ ΕΝΤΑΞΙΑΚΗΣ ΠΟΡΕΙΑΣ

    Κεφ. 4, επιδ.1, δράση 1, σελ. 26 «Προγραμματισμός τακτικών επισκέψεων από κοινωνιολόγους για την παρακολούθηση της διαδικασίας ένταξης των δικαιούχων διεθνούς προστασίας και την παραπομπή τους στις διαθέσιμες υπηρεσίες μέσω παροχής σε αυτούς όλων των απαραίτητων πληροφοριών».
    Σχόλιο: Εκτός από τον προτεινόμενο μηχανισμό θα μπορούσε να διερευνηθεί η δυνατότητα παρακολούθησης μέσω ομαδικών συναντήσεων επαγγελματιών και προσφύγων, ώστε να μην δημιουργείται η εντύπωση “ελέγχου”.

    Κεφ. 4, επιδ.1, δράση 2, σελ. 26 «Προσαρμογή των υπηρεσιών ψηφιοποίησης που παρέχει η χώρα, ώστε να επωφελούνται και οι δικαιούχοι διεθνούς προστασίας»
    Σχόλιο: Χρήζει διευκρίνησης ως προς το μέσο της προσαρμογής. Θα παρέχονται πληροφορίες στη γλώσσα τους; Πώς ακριβώς θα προσαρμοστούν και με ποιο στόχο;

  • 21 Ιανουαρίου 2022, 16:32 | ActionAid

    Τα βασικά σχόλια της ActionAid αναφορικά με τη στρατηγική για την ένταξη συνοψίζονται ως εξής:

    Η ύπαρξη μιας συνεκτικής και σύγχρονης στρατηγικής για την ένταξη μεταναστών και προσφύγων στις κοινωνίες υποδοχής είναι απαραίτητη τόσο για τον σεβασμό των δικαιωμάτων τους όσο και για την επίτευξη της αρμονικής συνύπαρξης με τα πρόσωπα που ήδη είναι μέλη αυτών των κοινωνιών. Μία τέτοια στρατηγική οφείλει να καλύπτει όλα τα στάδια και τις πτυχές της ζωής των προσφυγικών και μεταναστευτικών πληθυσμών. Η διαθεματικότητα, η συμμετοχικότητα και η έμφυλη προσέγγιση είναι σκόπιμο να διατρέχουν κάθε εθνική στρατηγική για την ένταξη. Το υπό διαβούλευση κείμενο περιλαμβάνει κάποια θετικά στοιχεία, όπως την πρόβλεψη για την προ-ένταξη των αιτούντων και αιτουσών άσυλο, αλλά δεν καταφέρνει να ενσωματώσει αποτελεσματικά τις παραπάνω οπτικές που είναι απαραίτητες για την ουσιαστική συμπερίληψη. Ενώ τίθενται κάποιες κατευθύνσεις (για παράδειγμα η προσπάθεια εξασφάλισης του δικαιώματος της πρόσβασης στην εκπαίδευση και η διασφάλιση των δικαιωμάτων των παιδιών), είναι σημαντική η απουσία ενός σχεδίου δράσης το οποίο θα αντιστοιχίζει τους στόχους με συγκεκριμένες ενέργειες και θα προβλέπει τα χρονοδιαγράμματα ανάπτυξής τους, τις πηγές χρηματοδότησης και τους φορείς που θα έχουν την ευθύνη για την υλοποίησή τους. Συνολικά, το υπό διαβούλευση κείμενο δεν επιτυγχάνει να ευθυγραμμιστεί με το Ευρωπαϊκό Πλάνο Δράσης για την Ένταξη και τη Συμπερίληψη (Action plan on Integration and Inclusion 2021-2027) για τους λόγους που εξηγούνται παρακάτω.

    Θα ήταν σκόπιμο να συμπεριλαμβάνονται στατιστικά δεδομένα και μελέτες που δικαιολογούν και αιτιολογούν την προσέγγιση που υιοθετεί η προτεινόμενη Εθνική Στρατηγική, συνδέουν τις δράσεις και τις κατευθύνσεις που περιλαμβάνονται με ενέργειες που βρίσκονται ήδη υπό εξέλιξη και υπογραμμίζουν την ανάγκη για μακροπρόθεσμο σχεδιασμό και διαφάνεια αναφορικά με τους στόχους που τίθενται. Ενώ υπάρχουν αναφορές σχετικά με μια σειρά από ενέργειες για τον συντονισμό και τη συνεργασία μεταξύ διαφορετικών υπουργείων, δεν προβλέπεται κάποιος σχετικός μηχανισμός σε κανένα σημείο του κειμένου. Παράλληλα, οι αναφορές σε υπουργεία και αρμόδιους φορείς, είναι απαραίτητο να συγκεκριμενοποιείται κάθε φορά ώστε να καθίσταται σαφές σε όλα τα εμπλεκόμενα μέρη ποιοι είναι οι φορείς στους οποίους μπορούν να απευθύνονται και με τους οποίους μπορούν να συνεργάζονται.

    Είναι σημαντικό να επισημανθεί ότι το κείμενο αναφέρεται κυρίως σε πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο με συγκεκριμένες αναφορές σε μεταναστευτικούς πληθυσμούς (π.χ. εκπαίδευση παιδιών μεταναστών και προσφύγων, κώδικας δεοντολογίας επαγγελματιών που εργάζεται με μετανάστες και πρόσφυγες, αναφορές στα Κέντρα Ένταξης Μεταναστών, συμπερίληψη μεταναστών σε ομάδες νέων, παροχή κινήτρων για την εναρμονισμένη γεωγραφική κατανομή προσφύγων και μεταναστών). Ωστόσο, η περιορισμένη αναφορά στους μεταναστευτικούς πληθυσμούς αναδεικνύει πως δεν προβλέπονται επαρκείς δράσεις που ανταποκρίνονται στις ανάγκες τόσο των προσφυγικών όσο και των μεταναστευτικών πληθυσμών σε όλα τα στάδια και τις εκφάνσεις της ζωής τους ώστε να είναι σαφής η διαμόρφωση ενός προστατευτικού πλαισίου που θα παρέχει ευκαιρίες και θα διασφαλίζει τα δικαιώματα των πληθυσμών αυτών.

    Είναι σημαντικό το ότι στη μεγαλύτερη έκταση του κειμένου οι γυναίκες αναφέρονται κυρίως ως θύματα έμφυλης βίας. Η πρόληψη και η αντιμετώπιση της έμφυλης βίας είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ισότιμη ένταξη των μεταναστριών και των προσφυγισσών στις κοινωνίες υποδοχής, αλλά η προσπάθεια αυτή θα πρέπει να πλαισιώνεται με τον κατάλληλο τρόπο, δηλαδή έχοντας διασφαλίσει ουσιαστικά τη δυνατότητα να συμμετέχουν στην εκπαίδευση, να μπορούν να αναγνωρίζονται τα προσόντα και οι δεξιότητές τους και να έχουν δυνατότητες να τις εξελίξουν και να συμμετέχουν στην επαγγελματική και οικονομική ζωή (και μάλιστα σε θέσης ηγεσίας όπου είναι δυνατό). Θεωρούμε απαραίτητο η προτεινόμενη Εθνική Στρατηγική για την Ένταξη να διασυνδεθεί με τα προβλεπόμενα σε άλλα στρατηγικά κείμενα και σχέδια δράσης (π.χ. με το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα των Φύλων, την Εθνική Στρατηγική για την Κοινωνική Ένταξη και τη Μείωση της Φτώχειας κ.α.) ώστε να συμπληρωθούν οι σχετικές δράσεις, να μην υπάρχει αλληλοεπικάλυψη και να επιτυγχάνεται ο στόχος της πρόβλεψης και της υιοθέτησης συνεκτικών πολιτικών (coherent policies) σε όλα τα ζητήματα που διασταυρώνονται (π.χ. έμφυλη βία, ισότητα στην πρόσβαση στην εργασία, ισότητα στην εκπαίδευση κ.λπ.). Τέλος, με το να δίδεται έμφαση στις γυναίκες μόνο υπό το πρίσμα της έμφυλης βίας δημιουργείται εσφαλμένα η εντύπωση πως η έκθεσή τους στη βία συνδέεται με πολιτισμικά ζητήματα, κάτι που οδηγεί στον στιγματισμό των πληθυσμών αυτών.

    Αναφορικά με την εκπαίδευση, είναι σημαντική η πρόβλεψη για τη συμπερίληψη όλων των παιδιών στο εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά δεν αναδεικνύονται ειδικότερες δράσεις και κατευθύνσεις για την αντιμετώπιση των εμποδίων που έχουν εντοπιστεί μέχρι στιγμής για να έχουν όλα τα παιδιά πρόσβαση και συμμετοχή στο εκπαιδευτικό σύστημα. Αξίζει να σημειωθεί ότι θα ζητήματα αυτά έχουν αναδειχθεί πολλάκις από οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών. Στο ίδιο πλαίσιο η συμμετοχή προσφύγων και μεταναστών σε ομάδες νέων δεν είναι αρκετή για την προώθηση της συμμετοχής τους στην κοινωνική ζωή και για την ομαλή ένταξή τους στις κοινωνίες των οποίων είναι μέλη. Στο πλαίσιο του στρατηγικού σχεδιασμού θα ήταν χρήσιμο να προβλεφθούν με πιο συγκεκριμένο τρόπο μέθοδοι και κατευθύνσεις που θα διεύρυναν τις ευκαιρίες συμμετοχής και θα αξιοποιούσαν με δημιουργικό τρόπο ενέργειες που λαμβάνουν ήδη χώρα. Για παράδειγμα, θα μπορούσε να συμπεριληφθεί αναλυτικό πεδίο στόχων για την αξιοποίηση των τεχνών και του αθλητισμού ως μέσα για την ενίσχυση της συμμετοχικότητας των νέων στις τοπικές κοινωνίες. Τα συμβούλια νέων της τοπικής αυτοδιοίκησης θα μπορούσαν, επίσης, να αποκτήσουν έναν πιο ενισχυμένο ρόλο στο πλαίσιο της Εθνικής Στρατηγικής για την Ένταξη.

    Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι ενώ η ένταξη λαμβάνει χώρα σε τοπικό επίπεδο, ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των οργάνων που διαθέτει για το ζήτημα της ένταξης δεν αναδεικνύονται όσο θα έπρεπε. Από το προτεινόμενο κείμενο της εθνικής στρατηγικής απουσιάζει η διασύνδεση ανάμεσα στα διαφορετικά επίπεδα διακυβέρνησης (τοπικό – περιφερειακό – εθνικό – διεθνές) και οι μηχανισμοί που είναι απαραίτητοι για την επίτευξη των σχετικών στόχων. Επίσης, μεγαλύτερη μέριμνα θα έπρεπε να δοθεί στα ζητήματα διερμηνείας και εκπαίδευσης όλων των επαγγελματιών στη διαπολιτισμική επικοινωνία. Η ύπαρξη εκπαιδευμένων και διαπιστευμένων διαμεσολαβητών συνιστά ένα από τα μεγαλύτερα κενά που εντοπίζονται στο πεδίο, και ειδικά σε ό,τι σχετίζεται με την υποστήριξη επιζωσών έμφυλης βίας. Συνολικά, η Εθνική Στρατηγική για την Ένταξη είναι απαραίτητο να υιοθετήσει μια προσέγγιση που θα είναι περισσότερο βασισμένη στα ανθρώπινα δικαιώματα (human rights based approach), ευαίσθητη ως προς το φύλο και τη διαπολιτισμικότητα και θα προωθεί την καταπολέμηση της ξενοφοβίας και του ρατσισμού με κάθε τρόπο.

  • 21 Ιανουαρίου 2022, 16:39 | INTERSOS Hellas

    Συνολικά

    Δεν υπάρχουν δείκτες σχετικά με το πλάνο της Εθνικής Στρατηγικής για την Ένταξη (εφεξής ΕΣΕ) . Τα απτά στοιχεία θα επέτρεπαν τον προσδιορισμό της πορείας της ΕΣΕ. Οι δείκτες αλλά και οι δράσεις με μετρήσιμους δείκτες παρέχουν την ευκαιρία αναπροσαρμογής του ενταξιακού πλάνου. Παραδείγματος χάριν: οι δράσεις που δεν αναπτύσσονται με επάρκεια και αποτελεσματικότητα θα μπορούσαν να τροποποιηθούν ενώ εκείνες που παρέχουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα θα μπορούσαν να δημιουργήσουν ένα πρότυπο σε επίπεδο βέλτιστων πρακτικών.
    Η έλλειψη αναλυτικού και λεπτομερούς μηχανισμού δεν θα επιτρέψει τη δημιουργία ενός βιώσιμου πλαισίου. Ως αποτέλεσμα, ο σχεδιασμός/υποβολή ενός επιχειρησιακού σχεδίου θα ήταν ουσιώδης στην παρούσα φάση που διανύουμε. Ένα αξιόπιστο σχέδιο δράσης θα περιλαμβάνει ένα χρονοδιάγραμμα με την υλοποίηση των δραστηριοτήτων, τους ανθρωπιστικούς φορείς και τους κρατικούς φορείς για τη διεξαγωγή/καθοδήγηση δράσεων, συγκεκριμένους στόχους και αναμενόμενα αποτελέσματα. Αυτό θα μπορούσε δυνητικά να δημιουργήσει μια ολιστική προσέγγιση αναφορικά με τον καθορισμό στόχων και την παραγωγή αποτελεσμάτων. Ένα καθορισμένο και αναλυτικό σχέδιο θα ωφελούσε (εκτός από τον εν λόγω πληθυσμό) τον σχεδιασμό και την υποστήριξη μιας συνεκτικής στρατηγικής από εμπλεκόμενους φορείς και ΜΚΟ.
    Η υλοποίηση και διεξαγωγή των στόχων και δράσεων βασίζονται στη χρηματοδότηση της ΕΕ και δεν υπάρχει περαιτέρω πρόβλεψη για τη συνέχιση των εν λόγω μέτρων με ιδίους κρατικούς πόρους. Ένας κυβερνητικός σχεδιασμός σχετικά με τη συνέχεια της χρηματοδότησης θα υποστήριζε την ΕΣΕ στο πλαίσιο μιας μακροπρόθεσμης αλλά και συνάμα βιώσιμης προσέγγισης. Αυτό θα ήταν θεμελιώδες αναφορικά με την ενταξιακή διαδικασία που απαιτεί χρόνο και σταθερότητα.
    Σε ό,τι αφορά την προστασία των ευάλωτων ομάδων, τα καθορισμένα κριτήρια αφορούν γυναίκες και παιδιά. Δεν υπάρχει αναφορά για την LGBTQ κοινότητα. Όσον αφορά τη διαφορετικότητα, την συμπερίληψη και την ένταξη, η εν λόγω παράλειψη θα πρέπει να αρθεί για να αποτραπεί ο κοινωνικός αποκλεισμός και ίσως η περιθωριοποίηση ενεργών μελών της κοινότητας. Επιπλέον, μέρος της εν λόγω κοινότητας χρειάζεται ποικίλη υποστήριξη, και για να γίνει αυτό, θα πρέπει να συνταχθεί μια ξεχωριστή πολιτική που θα συμπεριλαμβάνει μεταξύ άλλων την προσέγγιση, την μεθοδολογία αλλά και τα μοναδικά χαρακτηριστικά του ευάλωτου πληθυσμού.
    Το εθνικό σχέδιο αναφέρει διεθνή συμβάσεις /νομοθετικό πλαίσιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά ένας λεπτομερής κώδικας δεοντολογίας θα πρέπει να είναι μέρος του εγγράφου. Το ίδιο θα μπορούσε να ισχύει και για το εξουσιοδοτημένο προσωπικό (άγνωστο;) που θα υλοποιήσει τις δραστηριότητες και θα έχει άμεση ή έμμεση επαφή με τον ευάλωτο πληθυσμό. Επομένως, είναι απαραίτητο για την ανάπτυξη δεξιοτήτων και την εκπαίδευση του προσωπικού να προστεθεί ξεχωριστή ενότητα..
    Η στρατηγική εμφανίζεται αποκομμένη τόσο από την προηγούμενη στρατηγική, όσο και από αντίστοιχα ενωσιακά κείμενα όπως το “Action plan on Integration and Inclusion 2021-2027”, ενώ δεν κάνει αναφορά σε σχετικές δράσεις που ήδη υλοποιούνται ή πρόκειται να υλοποιηθούν.

    Επιπλέον, δεν προβλέπει κάποιο μηχανισμό συμμετοχής στη διαδικασία σχεδιασμού και υλοποίησης της ούτε από τις τοπικές κοινωνίες, ούτε από τις κοινότητες προσφύγων και μεταναστών που ζουν στη χώρα και τέλος δεν προβλέπει δράσεις διαπολιτισμικού διαλόγου, ελεύθερης έκφρασης και ενεργούς συμμετοχής των προσφύγων και μεταναστών.

    ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι: ΠΡΟ-ΕΝΤΑΞΗ ΤΩΝ ΑΙΤΟΥΝΤΩΝ ΑΣΥΛΟ

    ΣΤΟΧΟΣ 1: ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ
    Επιδίωξη 2: Έγκαιρος εντοπισμός και διαχείριση περιπτώσεων χρόνιων προβλημάτων ψυχικής υγείας και / ή αναπηριών (βλ. επίσης Εθνική Δράση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες)
    Δράση 1:
    Στην εν λόγω παράγραφο τόσο σχετικά με τις ενέργειες 1 και 2:
    • Δεν υπάρχει ρητή πρόβλεψη για την κρατική πιστοποίηση σχετικά με γνωματεύσεις /διάγνωσες ιατρικού περιεχομένου. Ποια θα είναι η ορθή οδός για την νόμιμη αναγνώριση ιατρικών ζητημάτων?
    • Δεν υπάρχει πρόβλεψη για διαπολιτισμικούς μεσολαβητές/μεταφραστές με σταθερή παρουσία, για την υποστήριξη των νοσοκομείων και των δομών υγείας
    • Δεν υπάρχει πρόβλεψη σχετικά με την ανάπτυξη εξειδικευμένων ικανοτήτων για το εργαζόμενο προσωπικό, προκειμένου να συμπεριληφθούν τα πολιτισμικά χαρακτηριστικά και ως εκ τούτου η συνδρομή να είναι ουσιαστική σύμφωνα με τις τρέχουσες ανάγκες.

    ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ: ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΟΥΧΩΝ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ
    ΣΤΟΧΟΣ 2: ΠΡΟΑΣΠΙΣΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ
    Επιδίωξη 1: Ενίσχυση της πρόσβασης στην τυπική και μη τυπική εκπαίδευση
    Δράση 2:
    • Οι γυναίκες αντιμετωπίζουν αποκλεισμούς τόσο από την εργασία, όσο και από την εκπαίδευση. Ως εκ τούτου θα πρέπει να αποτελούν ειδική ομάδα – στόχος συνολικά και όχι ως θύματα σεξουαλικής – έμφυλης βίας.
    Δράση 3: Στην εν λόγω παράγραφο, σχετικά με την δράση 3:
    ● Το εν λόγω σημείο είναι αρκετά ασαφές. Δεν υπάρχουν κριτήρια επιλεξιμότητας σχετικά με αυτές τις δράσεις. Επιπλέον, η έλλειψη δεικτών που αφορούν τόσο ποσοτικά όσο και ποιοτικά αποτελέσματα εγκυμονεί κινδύνους. Χωρίς απτή στοχοθεσία, η πορεία των δραστηριοτήτων δεν μπορεί να παρακολουθείται.
    ● Υπάρχει αναφορά στην εργασία »με βάση τις ανάγκες των τοπικών οικονομιών». Αυτό αναφέρεται στον πρωτογενή και δευτερογενή τομέα εργασίας; Επιπλέον, η εν λόγω αναφορά αφορά το επίπεδο των αναγκών σε ανθρώπινο δυναμικό της περιφέρειας και των δήμων; Εάν ναι, ποιο είναι το σχέδιο μετεγκατάστασης όσον αφορά τον πληθυσμό; Με ποια κριτήρια θα γίνει η εν λόγω επαγγελματική απορρόφηση; Γλώσσα, εθνικότητα, πρόσβαση στην εκπαίδευση, επαγγελματική πείρα, οικογενειακή κατάσταση, ευαλωτότητα και πρόσβαση στο σύστημα υγείας κ.λπ., τέτοια κριτήρια θα πρέπει να ληφθούν υπόψη για να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη ενταξιακή διαδικασία.

    Επιδίωξη 2: Εξασφάλιση της πρόσβασης σε περιεκτικές και ακριβείς πληροφορίες σχετικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις
    Δράση 2: Στην εν λόγω παράγραφο, σχετικά με τις δράσεις 2,3,4:
    ● Για τις παραπομπές και την πρόσβαση σε πληροφορίες, υπάρχει σχέδιο για τη δημιουργία κυβερνητικών δομών που θα αναλάβουν την παροχή των εν λόγω υπηρεσιών; Διαφορετικά, οι ΜΚΟ θα αναλάβουν τις παραπομπές; Και αν ναι, θα εφαρμοστεί επίσημος σύνδεσμος μεταξύ των Οργανισμών και του Κράτους;
    ● Με βάση ποια κριτήρια θα σχεδιαστεί η ψηφιακή πλατφόρμα; Ένας μοναδικός κωδικός/διαπιστευτήρια πρόσβασης για κάθε άτομο που έχει ανάγκη θα υποστηρίξει την εισαγωγή δεδομένων; Εάν ναι, αυτό θα προωθούσε την παρακολούθηση των παραπομπών. Ταυτόχρονα, αυτό θα μετρίαζε τις αλληλοεπικάλυψη των δράσεων.
    ● Οι ΜΚΟ θα έχουν πρόσβαση στην εν λόγω πλατφόρμα; Άλλοι κρατικοί φορείς θα έχουν πρόσβαση και, αν ναι, ποιοι; Όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς (με διαπιστευτήρια πλατφόρμας) θα έχουν το ίδιο επίπεδο πρόσβασης; Μια πολιτική για τη διασφάλιση του GDPR θα ήταν απαραίτητη.

    Επιδίωξη 3: Προώθηση της ανάπτυξης δεξιοτήτων σχετικά με την καθημερινή ζωή
    Δράση 1: Στην εν λόγω παράγραφο, σχετικά με τις ενέργειες 1 & 2:
    ● Ποιος επίσημος φορέας θα πραγματοποιήσει την εκπαίδευση και τα σεμινάρια; Θεσμικοί φορείς, εξουσιοδοτημένοι ενδιαφερόμενοι φορείς, ΜΚΟ; Με βάση ποια κριτήρια θα σχεδιαστεί το εκπαιδευτικό υλικό;
    ● Η ψηφιακή πλατφόρμα θα συνδεθεί με αυτή ή οποιαδήποτε άλλη σχετική δράση; Έτσι θα μπορούσαμε να έχουμε ακριβή και πλήρη στοιχεία για την πορεία κάθε περίπτωσης.

    ΙΙ. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΟΥΧΩΝ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ
    ΣΤΟΧΟΣ 1: ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΗ ΚΑΙ ΣΤΟΧΕΥΜΕΝΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΤΗΝ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΟΥΧΩΝ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ. ΤΑΧΕΙΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΣΕ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΑΠΟ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ (R to R, refugees to refugees)
    Επιδίωξη 1: Ανάπτυξη ταχέων προγραμμάτων με αμφίδρομη συμμετοχή προσφύγων (Refugees to Refugees).
    Δράση 1: Στην εν λόγω παράγραφο, σχετικά με τις ενέργειες 1 & 2:
    ● Ποιος θα πραγματοποιήσει την εκπαίδευση και τα σεμινάρια; Το νομικό καθεστώς (πρόσφυγες, Α.Α, κ.λπ.) δεν αρκεί για έναν εκπαιδευτή αλλά χρειάζεται να συνοδεύεται από εξειδικευμένη εκπαίδευση/ ανάπτυξη ικανοτήτων και επομένως, εξουσιοδοτημένη πιστοποίηση για την παροχή επαρκών εκπαιδευτικών υπηρεσιών. Ένα δίπλωμα/πιστοποιητικό για τους εκπαιδευτικούς είναι βασική προϋπόθεση για την υποστήριξη της πορείας της εκπαίδευσης και του πληγέντος πληθυσμού.
    ● Συμπληρωματικά προτείνεται η δημιουργία προγραμμάτων mentoring μέσω των οποίων πρόσφυγες που εργάζονται σε επιχειρήσεις θα μεταφέρουν την εμπειρία τους σε συμμετέχοντες εκπαιδευτικών προγραμμάτων

    Επιδίωξη 2: Ανάπτυξη εντατικών προγραμμάτων για τη διευκόλυνση της άμεσης πρόσβασης στην αγορά εργασίας
    Δράση 1: Στην εν λόγω παράγραφο, σχετικά με τις ενέργειες 1 & 2:
    ● Η ψηφιακή πλατφόρμα θα μπορούσε να συνδέσει τα εμπλεκόμενα μέρη. Η δημιουργία δεικτών είναι απαραίτητη για την υποστήριξη των δράσεων. Δεν υπάρχει αναφορά σχετικά με τα κριτήρια επιλεξιμότητας. Κατά τη φάση της ένταξης, μέρος του πληθυσμού θα λάβει (αν όχι ήδη) την Άδεια Διαμονής. Ως αποτέλεσμα, ένα σημαντικό μέρος του πληθυσμού (εάν οι μετανάστες και αναγνωρισμένοι πρόσφυγες δεν είναι επιλέξιμοι για τις δράσεις) θα αποκλειστεί αυτόματα.
    ● Καθώς η ένταξη απαιτεί χρόνο και σταθερότητα, εάν οι αναγνωρισμένοι πρόσφυγες και μετανάστες δεν είναι επιλέξιμοι, οι εν λόγω ενέργειες δεν θα διευθετήσουν το ενταξιακό κενό που πρέπει να μπει σε μία ορθή τροχιά.

    Επιδίωξη 3: Ενίσχυση της απασχολησιμότητας και της πρόσβασης στην απασχόληση
    Δράση 1: Στην εν λόγω παράγραφο, σχετικά με τις ενέργειες 1:
    ● Η ψηφιακή πλατφόρμα θα μπορούσε να συνδέσει τα εμπλεκόμενα μέρη. Με αυτόν τον τρόπο, οι ΜΚΟ θα μπορούσαν να αποφύγουν την αλληλοεπικάλυψη και να υποστηρίξουν αποτελεσματικά τον πληθυσμό. Επιπλέον, ένας ενημερωμένος χάρτης υπηρεσιών θα μπορούσε να υποστηρίξει τη διαδικασία και να παρέχει πληροφορίες για το επίπεδο των παρεχόμενων δραστηριοτήτων.

    Δράση 2: Στην εν λόγω παράγραφο, σχετικά με τη δράση 2:
    ● Η παράγραφος είναι πολύ γενική. Το προφίλ και οι όροι παροχής υπηρεσιών λείπουν. Θα εφαρμοστούν νέα προγράμματα; Η επαγγελματική κατάρτιση θα υλοποιηθεί μέσω ΚΕΚ; Εάν ναι, θα πρέπει να υπάρχει εγκεκριμένο εκπαιδευτικό υλικό συνοδευόμενο από υπηρεσίες διερμηνείας.

    Δράση 3: • Προτείνεται η υλοποίηση δράσεων ενημέρωσης των εργοδοτών και στελεχών επιχειρήσεων σχετικά με τη σημασία ενός πολυπολυτισμικού περιβάλλοντος εργασίας.
    Επιδίωξη 4: Διασφάλιση της πρόσβασης σε αξιόπιστες πληροφορίες και υπηρεσίες
    Δράση 1: Στην εν λόγω παράγραφο, σχετικά με τις δράσεις 1, 2 & 3:
    ● Υπάρχει πρόβλεψη για διερμηνεία στα όργανα και τις κυβερνητικές δομές που θα παρέχουν τις εν λόγω πληροφορίες και υπηρεσίες;
    ● Δεν υπάρχει εκπαιδευτικό πλαίσιο.
    ● Η παροχή πληροφοριών θα μπορούσε να αναληφθεί από ΜΚΟ για τη διενέργεια επίσημων παραπομπών;

    Επιδίωξη 5: Εξασφάλιση εναρμονισμένης γεωγραφικής κατανομής των δικαιούχων διεθνούς προστασίας
    Δράση 1: Στην εν λόγω παράγραφο, σχετικά με τις ενέργειες 2,3 & 4:
    ● Η γεωγραφική χαρτογράφηση για να είναι βιώσιμη τόσο για την τοπική κοινωνία όσο και για τους ανθρώπους που έχουν ανάγκη, θα πρέπει να γίνει και η συμβολή και των δύο εμπλεκόμενων μερών. Με αυτόν τον τρόπο, θα ληφθούν υπόψη ειδικά χαρακτηριστικά που θα μπορούσαν να είναι απαραίτητα.

  • 21 Ιανουαρίου 2022, 15:56 | ΔΙΚΤΥΟ ΠΟΛΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΤΑΞΗ

    ΣΧΟΛΙΑ ΕΚ ΜΕΡΟΥΣ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΠΟΛΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΈΝΤΑΞΗ – CNI*

    *Το Δίκτυο Πόλεων για την Ένταξη είναι ένα δίκτυο Δήμων της Ελλάδας που ανταλλάσσουν και σχεδιάζουν μαζί καλές πρακτικές στον τομέα της ένταξης μεταναστών και προσφύγων, προκειμένου μέσω συντονισμένων δράσεων και παρεμβάσεων σε τοπικό και εθνικό επίπεδο να επιτύχουν την ενδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής. Δήμοι-μέλη του Δικτύου Πόλεων για την Ένταξη: Αθηναίων, Αγίου Δημητρίου, Δέλτα, Ηρακλείου, Θεσσαλονίκης, Ιωαννιτών, Καλαμαριάς, Καρδίτσας, Κατερίνης, Λαρισαίων, Λεβαδέων, Νεάπολης – Συκεών, Ν. Φιλαδέλφειας- Χαλκηδόνας, Πειραιώς, Τήλου, Τρικκαίων, Τρίπολης, Χανίων.

    ΣΧΟΛΙΑ ΕΠΙ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΣΥΝΟΛΙΚΑ
    Το κείμενο με τον τίτλο Στρατηγική για την Ένταξη αποτελεί σχέδιο στρατηγικής αποκλειστικά για την ένταξη προσφυγικού πληθυσμού. Μπορεί το προσφυγικό να αποτελεί σημαντική και επίκαιρη πρόκληση, ωστόσο πιστεύουμε ότι η στρατηγική θα πρέπει να αφορά και να λαμβάνει υπόψιν τους ευρύτερους πληθυσμούς των ΠΤΧ οι οποίοι έχουν έρθει στη χώρα σε διάφορες χρονικές φάσεις και αντιμετωπίζουν ειδικά ζητήματα ανά περίοδο και πληθυσμό (οι νεοεισερχόμενοι πληθυσμοί αντιμετωπίζουν ζητήματα από το φάσμα της επιβίωσης και της αρχικής ένταξης, παλαιότεροι πληθυσμοί αντιμετωπίζουν ζητήματα περισσότερο προχωρημένης ένταξης και παροχής υπηρεσιών στους τομείς εργασίας, ασφάλισης, εκπαίδευσης, κατοικίας, διακρίσεων και ρατσισμού, ενώ υπάρχουν και σχεδόν πλήρως ενταγμένοι πληθυσμοί οι οποίοι ζητούν υποστήριξη στη φάση της πολιτογράφησης).

    Από πλευράς μεθοδολογικής προσέγγισης, ανεξάρτητα από το αν το συγκεκριμένο κείμενο διαβούλευσης αφορά τον προσφυγικό μόνο ή και γενικότερα τον μεταναστευτικό πληθυσμό πιστεύουμε ότι θα πρέπει να συμπληρωθεί με επιπλέον στοιχεία όπως με την εκτίμηση της υφιστάμενης κατάστασης, την τεκμηρίωση ως προς την κατάσταση και τα μεγέθη των πληθυσμών, το ισχύον θεσμικό πλαίσιο και τον σχεδιασμό για θεσμικές αλλαγές, την μετρήσιμη στοχοθεσία, συγκεκριμένες μεθόδους και εργαλεία επίτευξης των στόχων κλπ.
    Σε συνδυασμό και με τις λοιπές μας παρατηρήσεις επί των τεσσάρων βασικών πυλώνων και συγκεκριμένων στόχων (που ακολουθούν) απουσιάζει η εξειδίκευση των εργαλείων και συνακόλουθα των πόρων υλοποίησης σε συνδυασμό με τους στόχους που (θα έπρεπε να) έχουν τεθεί. Η παρατήρηση αυτή είναι κρίσιμης σημασίας, καθώς αν ήταν σαφές σε ποιο επίπεδο θα εμπλεκόταν η Αυτοδιοίκηση, θα ανεμένετο σχετική κυβερνητική κατεύθυνση αναδιάρθρωσης των στόχων και πόρων των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων του ΕΣΠΑ (ειδικά στη νέα προγραμματική περίοδο 2021-2027) προκειμένου να υπάρξουν κονδύλια που η Αυτοδιοίκηση θα χρησιμοποιήσει για τους συγκεκριμένους σκοπούς (ειδικότερα, κάνουμε αναφορά στον στόχο Πολιτικής 4 που χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και φέρει τον τίτλο «Μια πιο Κοινωνική Ευρώπη μέσω της Υλοποίησης του Ευρωπαϊκού Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων» παρέχοντας στις Περιφέρειες, με τη χρήση του χρηματοδοτικού εργαλείου των Π.Ε.Π., τη δυνατότητα χρηματοδότησης προγραμμάτων στην οργάνωση ενός ευρέως φάσματος υπηρεσιών υποστήριξης της κοινωνικής συνοχής και ένταξης των ευάλωτων ομάδων, μεταξύ των οποίων είναι οι πρόσφυγες και οι μετανάστες).

    – ΠΡΟΟΙΜΙΟ – Σελ 11. Αναφορικά με τους αναφερόμενους ‘μηχανισμούς συντονισμού σε όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης’: Στο παρόν κείμενο δεν προβλέπονται μηχανισμοί συντονισμού σε τοπικό επίπεδο και δεν μνημονεύεται κανένα κείμενο όπου να έχει προβλεφθεί και εξειδικευθεί ο ρόλος της τοπικής Αυτοδιοίκησης και ο συντονισμός των διαφορετικών επιπέδων διακυβέρνησης. Επομένως, είναι αναγκαίο να προβλεφθεί συγκεκριμένα ανά δράση ο ρόλος και η συνεισφορά της τοπικής αυτοδιοίκησης εφόσον είναι γνωστό ότι οι δράσεις και οι υπηρεσίες για την ένταξη αναπτύσσονται στους τόπους κατοικίας των πολιτών τρίτων χωρών δηλαδή σε επίπεδο τελικά πόλεων (βλ. Κέντρα Ένταξης Μεταναστών που έχουν συσταθεί από τους Δήμους και έχουν αναλάβει την εξυπηρέτηση μεγάλου μέρους των αναγκών αυτής της πληθυσμιακής ομάδας παρέχοντας ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών).

    – Ι. ΠΡΟ-ΕΝΤΑΞΗ ΤΩΝ ΑΙΤΟΥΝΤΩΝ ΑΣΥΛΟ

    o ΣΤΟΧΟΣ 2, ΕΠΙΔΙΩΞΗ 2, ΔΡΑΣΗ 2: Να προβλεφθεί ρητά σε αυτό το σημείο η αξιοποίηση και ενίσχυση του ρόλου και των δράσεων των Κέντρων Ένταξης Μεταναστών και των Συμβουλίων Ένταξης Μεταναστών και Προσφύγων ως χώρων αξιόπιστης και επικαιροποιημένης πληροφόρησης για όλο το φάσμα των δικαιωμάτων και υποχρεώσεων, όπως απορρέουν από την κείμενη νομοθεσία.

    o ΣΤΟΧΟΣ 2, ΕΠΙΔΙΩΞΗ 2, ΔΡΑΣΗ 3: Αξιοποίηση των πλατφορμών και ιστοτόπων που έχουν αναπτυχθεί σε τοπικό επίπεδο με σκοπό την χαρτογράφηση υπηρεσιών και την παροχή πληροφοριών στους χρήστες (βλ. πλατφόρμα Κέντρου Συντονισμού για θέματα προσφύγων και μεταναστών Δήμου Αθηναίων και πλατφόρμα Δικτύου Πόλεων για την Ένταξη).

    o ΣΤΟΧΟΣ 2, ΕΠΙΔΙΩΞΗ 2, ΔΡΑΣΗ 4: Αξιοποίηση των κατά τόπους Κέντρων Ένταξης Μεταναστών, ή όπου αυτά δεν υπάρχουν, των Κέντρων Κοινότητας.

    o ΠΡΟΕΝΤΑΞΗ ΚΑΙ ΣΤΕΓΑΣΗ ΑΙΤΟΥΝΤΩΝ ΑΣΥΛΟ: Η προώθηση της στέγασης των αιτούντων άσυλο σε μεγάλες δομές μακριά από τα αστικά κέντρα, υπό τη μορφή ΚΕΔ τόσο στα νησιά όσο και στην ενδοχώρα, είναι αντίθετη προς τον Στόχο Ι της Στρατηγικής για τη διασφάλιση της προένταξης των αιτούντων. Δυσχεραίνει, παράλληλα, τη δυνατότητα του κράτους να εγγυάται στα παιδιά το δικαίωμα στην εκπαίδευση. Η Στρατηγική πρέπει να δώσει έμφαση στην ανάγκη ενίσχυσης του συστήματος υποδοχής με επένδυση σε μορφές υποδοχής σε μικρές δομές εντός του αστικού ιστού ανά την επικράτεια, όπως αυτή του προγράμματος «ESTIA» που υλοποιείται σε πολλές πόλεις στην επικράτεια – συμπεριλαμβανομένων και αυτών του Δικτύου Πόλεων για την Ένταξη. Το ίδιο ισχύει και για τα «κέντρα στέγασης προσφύγων», τη δημιουργία των οποίων προβλέπει η κυβέρνηση στο πλαίσιο του Σχεδίου Ένταξης προσφύγων και μεταναστών.

    – ΙΙ. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΟΥΧΩΝ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

    o ΣΤΟΧΟΣ 1, Επιδίωξη 2, Δράση 1: Προτείνεται η ρητή αναφορά στον συντονισμό με τους Δήμους προς τον εδώ επιδιωκόμενο σκοπό. Η τοπική αυτοδιοίκηση δεν μπορεί να απουσιάζει από τη διαδικασία χαρτογράφησης αναγκών και δεξιοτήτων, αφενός γιατί έχει αναπτύξει τεχνογνωσία σε αυτόν τον τομέα αφετέρου γιατί γνωρίζει τις ανάγκες της τοπικής οικονομίας. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν η πραγματοποίηση Job Fairs σε μεγάλους δήμους με τη συμμετοχή μεγάλων εταιρειών, η λειτουργία της ομάδων εργασίας για θέματα ένταξης στην αγορά εργασίας (όπως για παράδειγμα στο πλαίσιο του Κέντρου Συντονισμού για Θέματα Προσφύγων και Μεταναστών του Δήμου Αθηναίων) και η παροχή υπηρεσιών επαγγελματικής συμβουλευτικής στα κατά τόπους ΚΕΜ (όπως στο Κέντρο Ένταξης Μεταναστών του Δήμου Αθηναίων).

    o ΣΤΟΧΟΣ 2, Επιδίωξη 2, Δράση 1: Να συμπεριληφθεί ρητή αναφορά στην παροχή μαθημάτων για την απόκτηση πιστοποιητικού γλωσσομάθειας στο πλαίσιο των παράλληλων δραστηριοτήτων των ΚΕΜ που ήδη κατά τόπους και συγκεκριμένα στον Δήμο Αθηναίων λειτουργούν τμήματα μαθημάτων ελληνικής γλώσσας, αγγλικής γλώσσας και ψηφιακών δεξιοτήτων.

    o ΣΤΟΧΟΣ 2, Επιδίωξη 3, Δράση 1: Να γίνει και εδώ ρητή αναφορά στον ρόλο της τοπικής αυτοδιοίκησης στην χαρτογράφηση δεξιοτήτων σε συνεργασία με την κεντρική κυβέρνηση και κεντρικές υπηρεσίες (ΕΛΣΤΑΤ, ΟΑΕΔ).

    o ΣΤΟΧΟΣ 2, Επιδίωξη 4, Δράση 1: Είναι το μόνο σημείο στο οποίο γίνεται ρητή αναφορά του ΚΕΜ. Όμως η παροχή πληροφόρησης είναι μόνο ένα μικρό μέρος του ευρύτατου φάσματος δράσεων και υπηρεσιών του ΚΕΜ (ενημέρωση για υποχρεώσεις και δικαιώματα αιτούντων άσυλο, δικαιούχων διεθνούς προστασίας και μεταναστών, προετοιμασία φακέλου και υποβολή αιτημάτων πρόσβασης σε επιδόματα, ενημέρωση για νομικό καθεστώς, παροχή ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, διασύνδεση με εξειδικευμένους φορείς παροχής υπηρεσιών, μαθήματα ελληνικών, αγγλικών και ανάπτυξης ψηφιακών δεξιοτήτων, επαγγελματική συμβουλευτική). Επομένως, να διατηρηθεί η αναφορά αλλά να προστεθούν οι αντίστοιχες αναφορές όπως προτείνονται και σε άλλα σημεία.

  • 21 Ιανουαρίου 2022, 14:05 | International Rescue Committee Hellas (IRC)

    6. Παρακολούθηση της ενταξιακής πορείας

    • Η έλλειψη στόχων, αριθμών και ποσοστών, για την υποστήριξη της παρακολούθησης είναι αρκετά προβληματική. Δεν είναι σαφές πώς θα εξαχθούν αποτελέσματα σχετικά με την πορεία την ένταξης των αιτούντων/ουσών και προσφύγων/ισσών δίχως δείκτες, αλλά και δίχως συγκεκριμένο ορισμό της επιτυχημένης ένταξης στην ελληνική κοινωνία.
    • 1.1.2 Δεν είναι κατανοητό ούτε τι ακριβώς σημαίνει η δράση αυτή, ούτε ποιες υπηρεσίες ψηφιοποίησης παρέχονται και εάν θα είναι προσβάσιμες στις γλώσσες των αιτούντων/δικαιούχων ή απλά στα ελληνικά.
    • 1.2.1. Είναι ασαφής η δημιουργία εργαλείου δεικτών, εφόσον δεν υπάρχει καμία αναφερόμενη σχετική δράση στην Στρατηγική. Επίσης δεν είναι ξεκάθαρο πώς θα συμμετάσχουν οι μετανάστες και οι πρόσφυγες στη δημοκρατική διαδικασία ως ενεργοί πολίτες, μέσα από ποιες δράσεις.

  • 21 Ιανουαρίου 2022, 14:13 | International Rescue Committee Hellas (IRC)

    5. Πρόληψη και αποτελεσματική προστασία από κάθε μορφή βίας, εκμετάλλευσης και κακοποίησης

    • Δεν είναι σαφές τι είδους υπηρεσίες θα προσφέρονται και ποια η διαφορά μεταξύ ψυχολογικών υπηρεσιών και υπηρεσιών υποστήριξης.. Η σύνδεση και η επανάληψη της διαταραχής μετατραυματικού στρες χρησιμοποιείται αυθαίρετα ως το μοναδικό πρόβλημα ψυχικής υγείας των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων, ενώ ταυτόχρονα στην Ελλάδα δεν υπάρχει συλλογή δεδομένων σχετικά με τις ψυχικές διαταραχές που εμφανίζει ο συγκεκριμένος πληθυσμός.
    • Οι προτεινόμενες δράσεις που αφορούν άτομα με ιδιαίτερες ανάγκες φροντίδας και συγκεκριμένα εκείνα που αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας είναι ανεπαρκείς και μοιάζει να μην έχουν λάβει υπόψη τους σημαντικές διαστάσεις της βιωμένης πραγματικότητας τόσο των προσφυγικών πληθυσμών όσο και των επαγγελματιών στο πεδίο. Αναφέρεται η κατάρτιση των επαγγελματιών ψυχικής υγείας και διερμηνέων σε κέντρα αποκατάστασης και δομές ψυχικής υγείας ενώ δεν έχει διασφαλιστεί καν η ύπαρξη αυτών των κέντρων αποκατάστασης ούτε η εκπαίδευση του προσωπικού των ήδη υφιστάμενων δομών ψυχικής υγείας και η στελέχωσή τους με διερμηνείς. Η αναφορά στην κλινική διαγνωστική κατηγορία του PTSD είναι θεμιτή αλλά ο χαρακτηρισμός της ως επικρατούσα κλινική κατηγορία σε εκτοπισμένους πληθυσμούς είναι περιοριστικός και ενέχει τον κίνδυνο να αποκλείσει άτομα με σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας που δεν εμπίπτουν σε αυτή την διαγνωστική κατηγορία. Τέλος, είναι κοινός τόπος, ότι η αποτελεσματική έκβαση οποιασδήποτε θεραπείας ή αποκατάστασης προϋποθέτει σε κάθε περίπτωση τη διασφάλιση των θεμελιακών αναγκών για μία βιώσιμη ζωή, όπως είναι η τροφή, η ασφαλής στέγαση και το συνολικότερο αίσθημα ασφάλειας, προϋποθέσεις για τις οποίες δεν υπάρχει, δυστυχώς, καμία σαφής πρόβλεψη από την παρούσα εθνική στρατηγική για την ένταξη.
    • 1.1.1 Γίνεται εδώ αναφορά στα πανεπιστημιακά ιδρύματα, σε αντίθεση με αντίστοιχες δράσεις εργαστηρίων, ακόμη και στο προτεινόμενο πρόγραμμα εκμάθησης ελληνικών, που ελλείπει ο αρμόδιος φορέας συνεργασίας/εταίρος.
    • 1.1.3 Δίνεται μεγάλη σημασία στη δράση της τέχνης στην ψυχική υγεία, παρότι οι πολιτιστικές δράσεις δεν αποτελούν μέρος ολιστικής παρέμβασης για την υποστήριξη αυτής της πληθυσμιακής ομάδας και δεν αναφέρονται επιστημονικές μέθοδοι και υπηρεσίες. Η εισαγωγή εκπαιδευτικών, δημιουργικών και καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων όπως το θέατρο δεν αποτελεί ψυχολογική θεραπεία για τα θύματα εμπορίας ανθρώπων παρά μόνο απλές δραστηριότητες. Επιπλέον, τέτοιου είδους δραστηριότητες δεν αποτελούν εμπεριστατωμένες πρακτικές ψυχολογικής θεραπείας και ψυχοκοινωνική παρέμβασης Απαιτείται προσβασιμότητα στις παρεχόμενες υπηρεσίες ψυχικής υγείας, ασφαλείς χώροι για τις συνεδρίες και τα προγράμματα και πλαισίωση του ατόμου με νομική υποστήριξη.
    • Οι δράσεις του στόχου 2 αφορούν το Υπουργείο Εργασίας, χωρίς ρητή αναφορά στο ρόλο του.
    • 2.1.1. Κώδικες δεοντολογίας για επαγγέλματα όπως γιατροί και δικηγόροι υφίστανται ήδη, είναι συνεπώς ασαφές εάν πρέπει να αλλάξουν και γιατί.
    • 2.1.3 Είναι ασαφής ο όρος «κακοποίησης», από ποιον προέρχεται, πώς θα προστίθεται το όνομα κάποιου και γιατί αφορά συγκεκριμένα τους υπηκόους τρίτων χωρών. Επίσης είναι ασαφές εάν θα είναι προσβάσιμος ο συγκεκριμένος κώδικας, από ποιους φορείς και για ποιους λόγους.

  • 21 Ιανουαρίου 2022, 14:42 | International Rescue Committee Hellas (IRC)

    4. Κοινωνική ένταξη των δικαιούχων διεθνούς προστασίας

    • Είναι προβληματική η αναφορά αποκλειστικά στους δικαιούχους διεθνούς προστασίας και όχι στους αιτούντες, καθώς αποκλείει την ένταξη τους στο κοινωνικό πλαίσιο που διαβιούν. Επίσης δεν υπάρχουν στοχευμένες δράσεις για την ένταξη των γυναικών στην αγορά εργασίας, κομμάτι του πληθυσμού που αντιμετωπίζει μεγαλύτερες δυσκολίες στην εύρεση και διατήρηση εργασίας.
    • Οι προτεινόμενες δράσεις που αφορούν στην εκπαίδευση, την κατάρτιση, την χαρτογράφηση και την ανάπτυξη δεξιοτήτων των προσφυγικών πληθυσμών και την αξιοποίησή τους στην απασχόληση αγνοούν τους δομικούς περιορισμούς και αποκλεισμούς αυτών των πληθυσμών από την αγορά εργασίας (αποκλεισμό αιτούντων άσυλο από την αγορά εργασίας τους πρώτους έξι μήνες, εργασιακή εκμετάλλευση, γραφειοκρατικοί περιορισμοί που οδηγούν στην εξάντληση, ξενοφοβία).
    • Ανησυχητική είναι η έλλειψη δράσεων, που αφορούν στην ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινότητας για την πολιτισμική και θρησκευτική διαφορετικότητα με στόχο την εξάλειψη του ρατσισμού και της ξενοφοβίας.
    • 1.2.1. Συνιστά θετική εξέλιξη η αναφορά σε επαγγελματίες και εργοδοτικές οργανώσεις για την εκπόνηση του προγραμματος, χωρίς ωστόσο σαφές χρονοδιάγραμμα και στόχους.
    • 2.1. Εάν δεν υπάρχει πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας/δομές/νοσοκομεία λόγω έλλειψης ΑΜΚΑ ή ΠΑΑΥΠΑ, οι διερμηνείς δεν αρκούν για να λυθεί το πρόβλημα. Επίσης το μετατραυματικό στρες αποτελεί ψυχική διαταραχή, και όχι ευαλωτότητα. Τα θύματα βασανιστηρίων και άλλων μορφών βίας εξακολουθούν να μην έχουν πρόσβαση σε κατάλληλη ιατρική και ψυχολογική φροντίδα και σε αποκατάσταση σύμφωνα με το αρ. 14 της Σύμβασης κατά των Βασανιστηρίων, κυρωθείσας με τον Ν 1782/1988, λόγω των κενών στη διαδικασία εντοπισμού και στην πλήρη έλλειψη υπηρεσιών αποκατάστασης. Η παρακολούθηση της ψυχικής υγείας επίσης, χρειάζεται πλαισίωση του ανθρώπου με κατάλληλη στέγαση, εργασία και αίσθηση ένταξης, σε συνδυασμό με την παροχή υπηρεσιών όπως ψυχιατρικές, ψυχολογικές και κοινωνικές υπηρεσίες.
    • 2.3. Κρίνεται εξαιρετικά σημαντικό βήμα η αναγνώριση δεξιοτήτων, προκειμένου οι άνθρωποι να εργάζονται σε θέσεις που επιθυμούν και έχουν γνώση και εμπειρία, όχι μόνο σε όσες είναι εύκολα προσβάσιμες. Έλλειψη αναφοράς του φορέα που θα αναλάβει τη χαρτογράφηση και αν θα γίνεται με βάση το επίπεδο σπουδών, προϋπηρεσίας και εμπειρίας στην χώρα καταγωγής ή στην Ελλάδα.
    • 2.4.1/2.5.1 Δεν είναι κατανοητό πώς θα επιτευχθούν αυτές οι δράσεις.
    • 3.2.1. Δεν είναι κατανοητό πώς μπορεί να επέλθει ευαισθητοποίηση της τοπικής κοινωνίας, μέσω συνεργασίας με την τοπική αυτοδοίκηση. Είναι απαραίτητη η περιγραφή συγκεκριμένων δράσεων ή συμφωνημένων με τους δήμους δράσεων.
    • 3.5: Οι δράσεις 1,2,3 δεν συνδεόνται με δυνατότητα εργασίας και είναι πολύ δύσκολα υλοποιήσιμες, εφόσον αγροτικές και εγκαταλελειμμένες περιοχές θα μπορούν να κατοικηθούν μόνο αν υπάρχουν ευκαιρίες απασχόλησης.

  • 21 Ιανουαρίου 2022, 14:41 | International Rescue Committee Hellas (IRC)

    3. Προένταξη των αιτούντων άσυλο

    • Το κομμάτι της προ-ένταξης αναφέρεται στις συνθήκες υποδοχής σχεδόν αποκλειστικά και όχι σε δράσεις για ουσιαστική προ-ένταξη των αιτούντων/ουσών όταν φτάνουν στη χώρα. Είναι προβληματικό πως αναφέρονται ως δράσεις για την ένταξη, οι θεσπισμένες με νόμο απαραίτητες συνθήκες υποδοχής των αιτούντων, σε εθνικό (Ν.4636/2019) και ευρωπαϊκό επίπεδο (Οδηγία 2013/33/ΕΕ). Δεν θα έπρεπε να αναφέρονται καν στη συγκεκριμένη Στρατηγική, διότι υπάρχουν νόμοι που τις επιβάλλουν.
    • Στο κομμάτι της προ-ένταξης αλλά και γενικά στο κείμενο δεν τίθεται καθόλου το θέμα της διαμονής των αιτούντων/σών άσυλο σε συνθήκες εντός της κοινωνίας, σε διαμερίσματα πχ αλλά προωθείται η διαβίωσή τους σε καταυλισμούς, κλειστές ελεγχόμενες δομές και σε συνθήκες που έρχονται σε σύγκρουση με την έννοια της ένταξης εξ ορισμού.
    • Στο στάδιο της υποδοχής των αιτούντων/ουσών άσυλο θα πρέπει να ξεκινάνε άμεσα εντατικά μαθήματα ελληνικών και αγγλικών, εκμάθηση/ενίσχυση ψηφιακών δεξιοτήτων, να λαμβάνουν άμεσα τα απαραίτητα έγγραφα από τις διοικητικές υπηρεσίες (όπως ΑΦΜ, ΠΑΑΥΠΑ, ΑΜΚΑ, Δελτίο Ασύλου, ΑΔΕΤ) που θα εξασφαλίζουν πρόσβαση σε στέγαση, απασχόληση, εκπαίδευση και υγειονομική περίθαλψη των αιτούντων άσυλο και να έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες ένταξης όπως η διερμηνεία, η ψυχοκοινωνική υποστήριξη και τα μαθήματα πολιτισμικού προσανατολισμού. Σύμφωνα με την έκθεση της IRC «Δεν Υπάρχει Χρόνος για Χάσιμο: Η ανάγκη ενός σχεδίου για την αξιοποίηση των δυνατοτήτων των προσφύγων στην Ελλάδα από το στάδιο υποδοχής», δεδομένης της χρονοβόρας διαδικασίας χορήγησης ασύλου, η αναμονή μέχρι τον καθορισμό καθεστώτος για την πρόσβαση σε υπηρεσίες ένταξης, μπορεί να οδηγήσει αυτούς τους ανθρώπους σε μια πορεία προς τον κοινωνικό αποκλεισμό, κάτι που δύσκολα ανατρέπεται εκ των υστέρων.
    • Ο στόχος 1 για τη διασφάλιση ασφάλειας και προστασίας πχ, είναι υποχρέωση της Ελλάδας για τις συνθήκες υποδοχής των αιτούντων και δεν θα έπρεπε να αναφέρεται ως στόχος ένταξης. Στο 1.2.1 η παρουσία διεπιστημονικής ομάδας είχε συσταθεί και παλαιότερα από τον ΕΟΔΥ, με πολλά πρακτικά προβλήματα και δεν λειτούργησε ποτέ. Ασάφεια ως προς την ειδικότητα των γιατρών.
    • Ο στόχος 2 είναι ευπρόσδεκτος ωστόσο στο 2.1.1. δεν αναφέρεται η ανάγκη επίλυσης μεταφοράς των παιδιών που αποτελεί το βασικότερο εμπόδιο έως τώρα και η ανάγκη θέσπισης ομοιόμορφων πρακτικών στα εκπαιδευτικά ιδρύματα.
    • 2.1.3 Είναι απαραίτητη η ισορροπία μεταξύ των αναγκών της ελληνικής οικονομίας ανά τόπους αλλά και των επιθυμιών, ταλέντων και δεξιοτήτων των αιτούντων/ουσών προκειμένου να μην έχει καταναγκαστικό χαρακτήρα η εκπαίδευση.
    • 2.2.3 Δεν είναι σαφές εάν το ψηφιακό υλικό θα είναι προσβάσιμο στο σύνολο του προσφυγικού πληθυσμού και εάν θα υπάρχει μετάφραση σε όλες τις γλώσσες, στους ιστιότοπους των αρμόδιων φορέων.
    • Ο στόχος 3 δεν αναφέρει την έλλειψη επιτρόπων και τον τρόπο που θα μπορέσει να υλοποιηθεί ο συγκεκριμένος νόμος για το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού. Εμπεριέχει πολλές θετικές δράσεις, χωρίς αναφορά του αρμόδιου φορέα/αρχής. Πχ, στο 3.1.2 εφόσον τα παιδιά δεν συμμετείχαν με ένα τρόπο στη διαβούλευση της συγκεκριμένης στρατηγικής, είναι οξύμωρο πώς θα συμμετάσχουν σε ήδη σχεδιασμένες δράσεις.
    • 3.2.1 Τα εργαλεία που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν και ο φορέας υλοποίησης είναι εντελώς ασαφή. Η εκπαίδευση αφορά το σύνολο των παιδιών και δεν πρέπει να περιορίζεται μόνο στα ασυνόδευτα παιδιά ενώ και στο 3.2.2 είναι ασαφή τα πρόσωπα αναφοράς των παιδιών, ποια υπηρεσία/φορέας θα τα ορίζει και με τι κριτήρια.
    • Αντίστοιχα στο 3.4.2 δεν υπάρχει αναφορά στο είδος πιστοποίησης και στον τομέα των επαγγελματιών που θα την λαμβάνουν, καθώς επίσης και τον λόγο για τον οποίο την χρειάζονται.

  • 21 Ιανουαρίου 2022, 14:05 | International Rescue Committee Hellas (IRC)

    2. Προοίμιο

    • Μέσα από συγκεκριμένες φράσεις του προοιμίου (Ενδεικτικά: Για το διάστημα που διαμένουν στη χώρα μας/έκτακτες συνθήκες στις δικές τους πατρίδες/όταν επιστρέψουν στις πατρίδες τους), διαφαίνεται η αντίληψη πως οι άνθρωποι που αιτούνται άσυλο στην Ελλάδα, δεν πρόκειται να παραμείνουν, αλλά θα επιστρέψουν στη χώρα καταγωγής τους. Πρέπει να γίνει κατανοητό πως η ιδιότητα του πρόσφυγα είναι συνυφασμένη με την αδυναμία επιστροφής στην πατρίδα λόγω δίωξης, και ο στόχος της ένταξης δεν μπορεί να είναι πρόσκαιρος και ευκαιριακός. Είναι σαφές ότι η ένταξη, που προϋποθέτει το στοιχείο μιας μονιμότητας και μιας διαδικασίας ώσμωσης προσλαμβάνεται από την Εθνική Στρατηγική ως μια κατάσταση περιορισμένης διαμονής, όπου η συμμετοχή σ’ αυτήν της «χώρας μας» έχει μηδενικά βάρη και δημιουργεί προσδοκίες ανάπτυξης για τον ντόπιο πληθυσμό. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, αντιπαραβάλλοντας «την χώρα μας» με τις «δικές τους πατρίδες» ακυρώνει την έννοια της ίδιας της ένταξης αφού ένταξη δεν νοείται με τέτοιου είδους διαχωρισμούς.
    • Το Σχέδιο της Εθνικής Στρατηγικής απολύτως εσφαλμένα προβάλλει ότι «τα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά προγράμματα αφορούν μόνο στους αιτούντες άσυλο», εφόσον οι Κανονισμοί που υιοθετήθηκαν το 2021 από τους ενωσιακούς συννομοθέτες για τη δημοσιονομική περίοδο 2021-2027 προβλέπουν ρητά την κατανομή ικανών πόρων για την ένταξη των προσφύγων και μεταναστών. Συγκεκριμένα, ο νέος Κανονισμός για το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης (ΤΑΜΕ) όχι μόνο προβλέπει την «προώθηση και διευκόλυνση της αποτελεσματικής ένταξης και κοινωνικής ενσωμάτωσης υπηκόων τρίτων χωρών» ως ειδικό στόχο του Ταμείου, αλλά απαιτεί από τα κράτη μέλη να κατανέμουν τουλάχιστον το 15% των πόρων του εθνικού προγράμματός τους για τον εν λόγω στόχο. Επιπλέον, η στήριξη στη ένταξη παρέχεται από την Ε.Ε. από πολλά ακόμη χρηματοδοτικά Ταμεία (Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+, πρόγραμμα Erasmus+, πρόγραμμα Invest EU και το επικείμενο πρόγραμμα «Πολίτες, ισότητα, δικαιώματα και αξίες»), στον σχεδιασμό καθοδήγησης και πρακτικών εργαλείων, τον συντονισμό, την παρακολούθηση και τη στήριξη εταιρικών σχέσεων σε τοπικό και εθνικό επίπεδο (https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/el/qanda_20_2179). Στην ιστοσελίδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υπάρχει αναλυτική περιγραφή των υφιστάμενων πηγών χρηματοδότησης: https://ec.europa.eu/migrant-integration/funding/how-do-eu-funds-integration-work_en. Η ένταξη των πολιτών τρίτων χωρών εντάσσεται επίσης στους ειδικούς σκοπούς και του Ταμείου Ανάκαμψης σύμφωνα με την έκθεση των IRC και Common Ground «Ευρωπαϊκή χρηματοδότηση για την ένταξη μεταναστών και προσφύγων στην Ελλάδα: Τα περιθώρια στενεύουν».
    • Η πρόβλεψη μηχανισμών συντονισμού με τους υπόλοιπους φορείς, Υπουργεία, τοπικές αρχές είναι θετική εξέλιξη αλλά δεν αναφέρονται ποιοι θα είναι οι φορείς που θα συνδράμουν στις δράσεις και πώς θα λειτουργήσουν.
    • Η πρόσληψη διερμηνέων αποτελεί ένα σημαντικό βήμα καθώς η γλώσσα παραμένει σοβαρό εμπόδιο στην πρόσβαση των αιτούντων άσυλο και δικαιούχων διεθνούς προστασίας στις διοικητικές υπηρεσίες της χώρας. Ενδεικτικά στον τομέα της υγείας, τα νοσοκομεία ανά την επικράτεια εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν κρίσιμες ελλείψεις σε υπηρεσίες διερμηνείας για τη διασφάλιση της επικοινωνίας με ασθενείς, εφόσον δεν επαρκούν τα μέσα που παρέχονται από το πρόγραμμα «PHILOS», το οποίο χρηματοδοτείται από το ΤΑΜΕ μέχρι το τέλος του 2022. Ωστόσο δεν αναφέρεται ο τρόπος πρόσληψης των διερμηνέων, εάν είναι εφικτό μέσω των εθνικών υπηρεσιών, και πώς πρόκειται να ξεπεραστούν αντίστοιχα προβλήματα του παρελθόντος.

  • 21 Ιανουαρίου 2022, 14:00 | International Rescue Committee Hellas (IRC)

    1Β. Γενικά Σχόλια

    Σύνδεση της Εθνικής Στρατητικής για την Ένταξη με το Σχέδιο Δράσης για την Ένταξη και την Ενσωμάτωση της Ε.Ε.
    • Δεν υπάρχει ουσιαστική σύνδεση της Εθνικής Στρατητικής για την Ένταξη με το Σχέδιο Δράσης για την Ένταξη και την Ενσωμάτωση της Ε.Ε. (ΣΔΕΕ) παρότι υπάρχει αναφορά στο προοίμιο της Εθνικής Στρατηγικής, η οποία θα ήταν λογικό να έχει στηριχτεί στους τέσσερις βασικούς πυλώνες του Σχεδίου, οι οποίοι αποτελούν και τα βασικά στοιχεία μιας επιτυχούς ένταξης στην κοινωνία υποδοχής, δηλαδή:
    1. Εκπαίδευση και κατάρτιση χωρίς αποκλεισμούς,
    2. Βελτίωση των ευκαιριών απασχόλησης και της αναγώρισης των δεξιοτήτων,
    3. Προώθηση της πρόσβασης σε υγειονομικές υπηρεσίες,
    4. Πρόσβαση σε επαρκή και οικονομικά προσιτή στέγαση.
    Η χρήση των ίδιων πυλώνων, θα κάνει πολύ πιο εύκολη τη δημιουργία συμβατών εργαλείων παρακολούθησης, αξιολόγησης και σύγκρισης με άλλα κράτη μέλη της Ε.Ε.
    • Είναι εμφανές πως η Εθνική Στρατηγική δεν διακατέχεται από το ίδιο πνεύμα αρχών και πολιτικών με το ΣΔΕΕ. Το ΣΔΕΕ είναι ξεκάθαρο στο ότι η υποστηριξη για την ένταξη εξαρτάται από την έγκαιρη δράση αλλά και τη μακροχρόνια επένδυση. Συγκεκριμένα, προτείνει κατάρτιση και μαθήματα πολιτισμικού προσανατολισμού όσο το δυνατόν συντομότερα, ενώ τονίζει πως η ένταξη δε σταματάει μετά από συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Η προτεινόμενη Εθνική Στρατηγική όμως, παρουσιάζει την ένταξη ως κάτι εφήμερο. Επιπλέον, όσον αφορά την προένταξη, οι προτάσεις της προτεινόμενης Εθνικής Στρατηγικής αφορούν περισσότερο συνθήκες υποδοχής, που είναι άλλωστε νομικές υποχρεώσεις της Ελλάδας, και όχι προ-ενταξιακές δράσεις, που θα έπρεπε να συμπεριλαμβάνουν πχ μαθήματα γλώσσας και χαρτογράφηση δεξιοτήτων, που θα βοηθήσουν τη σταδιακή ένταξη των προσφύγων στην κοινωνία υποδοχής.

    • Το ΣΔΕΕ αναφέρει ρητά πως οι προτεινόμενες δράσεις του βασίζονται 1.στα διδάγματα που αποκομίστηκαν από το σχέδιο δράσης του 2016 για την ένταξη των υπηκόων τρίτων χωρών, 2. στις διαβουλεύσεις που πραγματοποίησε η Επιτροπή με ευρύ φάσμα παραγόντων όπως τα κράτη μέλη, τοπικές και περιφερειακές αρχές, κοινωνικούς και οικονομικούς εταίρους, εργοδότες, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, ιδρύματα, διεθνείς οργανισμούς, μετανάστες και πρόσφυγες και 3.σε στοιχεία και δεδομένα που έχουν συλλεχθεί από πληθώρα πρόσφατων ερευνών και μελετών που έχει διεξαγάγει η Επιτροπή στον τομέα αυτόν, για παράδειγμα το Ευρωβαρόμετρο του 2018 για την ένταξη, εκθέσεις του Κέντρου γνώσεων για θέματα μετανάστευσης και δημογραφίας, καθώς και την κοινή έκθεση ΟΟΣΑ-ΕΕ σχετικά με τους δείκτες ενσωμάτωσης. Δυστυχώς η προτεινόμενη Εθνική Στρατηγική δε φαίνεται να στηρίζεται ούτε σε διδάγματα, ούτε σε διαβουλεύσεις αλλά ούτε και σε στοιχεία ή βιβλιογραφία, ή τουλάχιστον δεν αναφέρεται καθόλου σε αυτά.

    • Το ΣΔΕΕ τονίζει ότι η πρόσβαση σε επαρκή και οικονομικά προσιτή στέγη είναι βασικός παράγοντας για την επιτυχή ένταξη και πως η ανεπαρκής στέγαση και o διαχωρισμός μπορούν να επιδεινώσουν την γκετοποίηση και να υπονομεύσουν την κοινωνική συνοχή. Σύμφωνα με το ΣΔΕΕ, η αυτόνομη στέγαση (σε αντίθεση με τη συλλογική) για αιτούντες άσυλο με υψηλές πιθανότητες να λάβουν προσφυγικό καθεστώς, μπορεί να επισπεύσει τη διαδικασία ένταξης, ειδικά όταν συνδέεται με την έγκαιρη υποστήριξη και για αυτό προτείνει στα κράτη μέλη να προσφέρουν αυτόνομη στέγαση όσο το δυνατόν συντομότερο σε πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο. Η Εθνική Στρατηγική όμως, όχι μόνο δεν κάνει σχετική αναφορά στην αυτόνομη στέγαση, αλλά η πραγματικότητα όσον αφορά τη στέγαση των αιτούντων άσυλο σε απομονωμένα κλειστά κέντρα και καταυλισμούς στην Ελλάδα, έρχεται σε σύγκρουση με τους στόχους του ΣΔΕΕ και υποσκάπτει τις προοπτικές ένταξης. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τη στέγαση αιτούντων κι δικαιούχων διeθνή προστασία μπορείτε να δείτε τη νέα έκθεση: https://eu.rescue.org/report/horis-spiti-horis-elpida-mia-apotimisi-tis-stegastikis-katastasis-ton-aitoynton-aitoyson, ενώ πληροφορίες για το πώς τα κλειστά κέντρα και οι καταυλισμοί υπονομέυουν την ένταξη, μπορείτε να βρείτε στην κοινή αναφορά 45 οργανώσεων εδώ: https://eu.rescue.org/sites/default/files/2021-09/Walling%20off%20welcome%20-%20joint%20policy%20briefing%20%28September%202021%29.pdf

  • 21 Ιανουαρίου 2022, 14:55 | International Rescue Committee Hellas (IRC)

    1Α. Γενικά Σχόλια

    Η Εθνική Στρατηγική για την Ένταξη που δημοσιεύθηκε τον Ιανουάριο του 2022, είναι πολύ πιο σύντομη και λιγότερο περιεκτική σε σχέση με τη Στρατηγική του Ιουλίου του 2019.
    Οι δράσεις που αναφέρονται είναι ως επί το πλείστον ευπρόσδεκτες αλλά δεν γίνεται ευκρινές και κατανοητό πώς θα εφαρμοστούν, από ποιους φορείς και με τι προσδοκώμενα αποτελέσματα.
    Στο κείμενο εντοπίζονται αρκετά προβληματικά σημεία. Πιο αναλυτικά:
    • Μεθοδολογικά, το κείμενο απέχει αρκετά από τη μεθοδολογία που καθορίζεται από τη διεθνή επιστημονική ανάλυση και πρακτική (διερεύνηση, περιγραφή, συγκέντρωση και ανάλυση στοιχείων, παραμέτρων, απόψεων, κατάλληλες συνθήκες εξαγωγής συμπερασμάτων) για παρόμοια εγχειρήματα.
    • Απουσιάζουν πληροφορίες και στοιχεία που αφορούν τις ιδιότητες της ομάδας εκπόνησης της στρατηγικής, πιθανές συνεργασίες με φορείς και ειδικές υπηρεσίες που ενδεχομένως συμμετείχαν στη συγγραφή του κειμένου.
    • Διαπιστώνεται επίσης η απουσία πηγών, παραπομπών σε σχετικές μελέτες ή έρευνες ή βάσεις δεδομένων, σημειώσεων, υποσημειώσεων, παραρτήματος, πινάκων, γραφικών παραστάσεων, διαγραμμάτων, συγκριτικών στοιχείων, παράθεσης ποσοτικών δεδομένων από όπου και επιστημονικά τεκμηριωμένα προκύπτει το περιεχόμενο του κειμένου.
    • Παραλείπεται η παράθεση, σύνδεση και συσχέτιση με πρότερο σχέδιο εθνικής στρατηγικής για την ένταξη ως συνέχεια και ενημέρωση του αναγνώστη. Παραλείπονται ακόμη πιθανά στοιχεία ανατροφοδότησης, σύνδεσης, επιτεύγματα, αποτελέσματα και αποτελεσματικότητα πρότερων πρακτικών και αποφάσεων. Ακόμη και πιθανές αναγκαίες βελτιώσεις στο νέο σχέδιο που πιθανόν προέκυψαν από το προηγούμενο απουσιάζουν στο κείμενο.
    • Δεν υπάρχει χρονοδιάγραμμα για την εφαρμογή των δράσεων που περιγράφονται, καθιστώντας ασαφές τον προγραμματισμό των κονδυλίων και τις προτεραιότητες.
    • Δεν υπάρχουν θεσπισμένοι στόχοι για την αξιολόγηση των προτεινόμενων δράσεων. Παραδείγματος χάριν, ‘Στόχος: έως το 2024 θα έχει εγγραφεί στο δημόσιο σχολείο το 80% των παιδιών προσφύγων’, ώστε να αξιολογηθούν οι δράσεις που εφαρμόστηκαν για τον συγκεκριμένο στόχο. Η έλλειψη αυτή καταδεικνύει την ανάγκη εκπόνησης σχεδίου δράσης, με σαφή στατιστικά δεδομένα και αιτιολόγηση των πολιτικών ένταξης.
    • Εντοπίζεται έλλειψη συνοχής και συνέχειας σε όλο το κείμενο, καθώς σε σημεία αναφέρονται φορείς (πχ πανεπιστήμια, τοπική αυτοδιοίκηση) και σε άλλα σημεία όχι. Σε γενικές γραμές, δεν υπάρχει απεύθυνση σε φορείς για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση των προτεινόμενων δράσεων, παρά μόνο μια γενική αναφορά σε μηχανισμό συντονισμού στο προοίμιο, ειδικά σε δράσεις που δεν είναι αρμόδιο το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου. Πχ, η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών (Ι.3.2.1) λογικά θα πρέπει να γίνει μέσω του Υπουργείου Παιδείας. Αντίστοιχα, γίνεται αναφορά στην τοπική αυτοδιοίκηση (ΙΙ. 3.2.1) ενώ δεν είναι ξεκάθαρο εάν για αυτές τις περιπτώσεις, έχει υπάρξει προηγούμενη ενημέρωση, διαβούλευση, συνεννόηση και συμφωνία με τους αντίστοιχους φορείς.
    • Είναι προβληματική η απουσία διαβούλευσης με την κοινωνία των πολιτών και τις οργανώσεις που διαθέτουν εμπειρία και τεχνογνωσία στην ένταξη του προσφυγικού πληθυσμού κατά την εκπόνηση της στρατηγικής. Οι φορείς αυτοί έχουν συλλέξει στοιχεία, εμπειρικά τεκμηριωμένες πρακτικές και έχουν παραθέσει συστάσεις, οι οποίες δεν αντανακλώνται στο κείμενο και θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν. Πολλοί φορείς διαθέτουν προγράμματα με τεχνογνωσία και διακριτή έμφαση στην εκπαίδευση, την εργασία, την αποκατάσταση και την ψυχική υγεία, με αποτέλεσμα να είναι σε θέση να συμβάλλουν με σαφείς, στοχοθετημένες παρεμβάσεις, τις οποίες θα επεκτείνουν με τη συμβολή του Υπουργείου και των τοπικών αρχών. Το κείμενο της στρατηγικής εφόσον παρουσιάζεται έτοιμο, δεν μπορεί να επιφέρει ανοιχτό διάλογο για προσθήκες και αλλαγές.
    • Εντοπίζεται επίσης έλλειψη επιδιώξεων και δράσεων περισσότερο στοχευμένων στις γυναίκες προσφύγισσες ή/και αιτούσες άσυλο για την ένταξη στην αγορά εργασίας, που αποτελούν το 24% του προσφυγικού πληθυσμού στην Ελλάδα και αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα εμπόδια και διακρίσεις. Επιπρόσθετα, στο κομμάτι πρόληψης της βίας αναφέρεται η προστασία των γυναικών, αλλά όχι η αντιμετώπιση των θεμάτων προστασίας για τους άντρες, γεγονός που ενέχει κινδύνους.
    • Δεν είναι ξεκάθαρο εάν υπάρχει σχέδιο για να ξεπεραστούν τα χρόνια προβλήματα που εντοπίζονται στο πεδίο όπως η έλλειψη προσωπικού στις δομές φιλοξενίας, ιατρικού προσωπικού στα κλιμάκια του ΕΟΔΥ εντός των δομών, τα οποία δύνανται να υπονομέυσουν την υλοποίηση της Στρατηγική.
    • Παρότι υπάρχει ήδη η νομοθεσία (Ν.4375/2016, 4636/2019, 4686/2020) για την ένταξη των αιτούντων/ουσών και δικαιούχων διεθνούς προστασίας στην ελληνική κοινωνία,συχνά απουσιάζει η πρακτική πρόσβασης στις παρεχόμενες υπηρεσίες. Ενδεικτικά, ο διορισμός επιτρόπου των ασυνόδευτων ανήλικων έχει θεσμοθετηθεί με τον Ν.4554/2018 και ακόμη δεν έχει τεθεί σε εφαρμογή, γεγονός που υπονομεύει την υποστήριξη των ασυνόδευτων παιδιών.
    • Επιπλέον, όροι που χρησιμοποιούνται στο κείμενο, όπως “ιδρύματα” ψυχικής υγείας, έχουν προ πολλού εγκαταλειφθεί από την επιστημονική κοινότητα. Η σχετική ορολογία που επικρατεί στη χώρα μας τα τελευταία τριάντα χρόνια αναφέρεται σε μονάδες ψυχικής υγείας.
    • Παράλληλα, αναφέρονται δράσεις, όπως καλλιτεχνικές και δημιουργικές δραστηριότητες και επαγγελματικής κατάρτισης για ανθρώπους με μετατραυματικές εμπειρίες, την στιγμή που δεν έχουν εξασφαλιστεί ασφαλείς και προστατευμένοι χώροι στέγασης και επαρκείς υπηρεσίες ψυχικής υγείας για τους εν λόγω πληθυσμούς. Παρεμβάσεις ψυχικής υγείας αναφέρονται σε διάφορες επιδιώξεις, με μη επιστημονικά ορθές προτάσεις που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι αρμόδιοι και κατάλληλοι φορείς ψυχικής υγείας δεν ενεπλάκησαν στην διαβούλευση.
    • Γενικότερα, απουσιάζουν βασικοί ορισμοί ως προς σημαντικές ορολογίες που παρατίθενται στο κείμενο (προσδιορισμός πρόσφυγα, προσδιορισμός ένταξης, τι σημαίνει αποκατάσταση, ευρωπαϊκός τρόπος ζωής, τι ορίζεται ως ψυχική υγεία, ψυχική ασθένεια, PTSD).

  • 21 Ιανουαρίου 2022, 12:57 | ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΝΤΑΞΗΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ (ΣΕΜΠ) ΔΗΜΟΥ ΛΑΡΙΣΑΙΩΝ

    Θέμα: Εθνική Στρατηγική για την Ένταξη (Σχόλια του ΣΕΜΠ Δ. Λάρισας,Α.Δ.Σ. ΣΕΜΠ: 2/2022)

    Η «Νέα Εθνική Στρατηγική για την Ένταξη» παρόλο που έχει ως στόχο την «…προστασία των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, με παράλληλη δημιουργία θέσεων εργασίας σε κρίσιμους τομείς της ελληνικής οικονομίας…» υποβαθμίζει το στόχο της μη δίνοντας ένα σαφή ορισμό για την ένταξη και μη θέτοντας τα δομικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι αιτούντες άσυλο / πρόσφυγες από το ισχύον «νομοθετικό πλαίσιο», με το οποίο εναρμονίζεται, αλλά και τις πολιτικές που οδηγούν σε κοινωνικό αποκλεισμό. Το κείμενο της «Εθνικής Στρατηγικής για την Ένταξη» είναι γενικόλογο και δε δίνει λύσεις στα δομικά προβλήματα που έχουν ήδη εντοπιστεί και επισημανθεί από Δήμους, Διεθνείς Οργανισμούς και Φορείς της Κοινωνίας των πολιτών και τα οποία εμποδίζουν την κοινωνική συμπερίληψη των αιτούντων άσυλο και αναγνωρισμένων προσφύγων. Τέλος, η «Εθνική Στρατηγική» στερείται χρονοδιαγράμματος υλοποίησης των διαφόρων σταδίων της ένταξης, καθώς επίσης και εργαλείων επιμέτρησης των συγκεκριμένων δράσεων πέρα από τη γενική αναφορά στους Δείκτες της Σαραγόσα». Η αξιολόγηση της απόδοσης του συγκεκριμένου σχεδίου, με βάση τον καθαρισμό συγκεκριμένων δεικτών αξιολόγησης απόδοσης θα είχε ως στόχο να απαντήσει σε βασικά ερωτήματα αναφορικά με την καταλληλόλητα των στόχων και των υιοθετούμενων πολιτικών καθώς επίσης και των αποτελεσμάτων της στρατηγικής που θα εφαρμοστεί.
    Κυρίως όμως, η Εθνική στρατηγική για την ένταξη, δημοσιεύτηκε σε μια περίοδο που η χώρα μας δέχεται καλώς ή κακώς, κριτική, για την πολιτική που εφαρμόζει στα σύνορα της, τις συνθήκες διαβίωσης των ανθρώπων στις ελεγχόμενης εισόδου δομές και την παραβίαση βασικών δικαιωμάτων των αιτούντων άσυλο, (όπως το δικαίωμα στην εκπαίδευση, στην υγειονομική περίθαλψη κλπ). Εύλογα δημιουργούνται ερωτήματα, σχετικά με τις προθέσεις του υπουργείου και κατά πόσο είναι όντως διατεθειμένο να υλοποιήσει πολιτικές που προωθούν την κοινωνική συνοχή και την πραγματική κοινωνική ένταξη των πολιτών τρίτων χωρών. Αμφιβολίες που ενισχύονται από την γενικόλογη διατύπωση του σχεδίου και την παράλειψη αναφοράς σε συγκεκριμένες χρηματοδοτικές πηγές.
    Οι Δήμοι πρέπει να αποτελέσουν ένας από τους βασικούς πυλώνες υλοποίησης των στόχων, των επιδιώξεων και των δράσεων της «Εθνικής Στρατηγικής για την Ένταξη» πέρα από την «Ευαισθητοποίηση των τοπικών κοινωνιών» (Στόχος 3, Επιδίωξη2). Η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει την δυνατότητα σχεδίασης και υλοποίησης πολιτικών κοινωνικής προστασίας και συνοχής. Η πρόνοια και γενικότερα η φροντίδα των ευάλωτων ομάδων στο πλαίσιο της τοπικής κοινότητας βρίσκεται στον πυρήνα των αρμοδιοτήτων των δήμων με συνέπεια αυτοί να διαδραματίζουν κεντρικό́ ρόλο στη διασφάλιση της συνοχής και στη διαδικασία της κοινωνικής ένταξης. Για αυτό προτείνουμε τα εξής:
    1. Αναβάθμιση του ρόλου και της λειτουργίας των Κέντρων Ένταξης Μεταναστών.
    i. Ενίσχυση των ΚΕΜ ώστε να αποτελέσουν σημεία ενιαίας εξυπηρέτησης [«One Stop Shop» (OSS)] και θυρίδες πληροφόρησης για τους πρόσφυγες και τους αιτούντες άσυλο σε θέματα απασχόλησης και ένταξης στην αγορά εργασίας. Το ΚΕΜ μπορεί να αποτελέσει τόπο συνεργασίας μεταξύ των διαφόρων υπηρεσιών του δήμου καθώς επίσης και των εργοδοτών.
    ii. Η υπηρεσία “One-Stop-Shop” πρέπει επίσης να φροντίσει ώστε να τεθούν σε εφαρμογή διάφορες υπηρεσίες υποστήριξης, ειδικά σχεδιασμένες για την ενημέρωση, παροχή συμβουλών και συνοδεία των προσφύγων και αιτούντων άσυλο σε υπηρεσίες που συνδέονται με την ένταξη τους στην αγορά εργασίας.

    2. Με βάση τη διεθνή βιβλιογραφία, η ένταξη των προσφύγων και αιτούντων άσυλο στην αγορά εργασίας συνδέεται άμεσα με το χρόνο αναμονής τους μέχρις ότου αποκτήσουν το δικαίωμα να εργάζονται. Το αντίκτυπο της καθυστερημένης ένταξης στην αγορά εργασίας των κατοίκων τρίτων χωρών για τις κοινωνίες υποδοχής είναι τόσο οικονομικό όσο και κοινωνικό. Η Εθνική Στρατηγική στοχεύει ορθά σε μια διαδικασία προ-ένταξη των αιτούντων άσυλο. Το ΣΕΜΠ του Δήμου Λάρισας προτείνει σε αυτό το στάδιο να συμπεριληφθούν οι παρακάτω δράσεις:

    – Δυνατότητα απασχόλησης αμέσως μετά την πλήρη καταγραφή του αιτήματος ασύλου
    – Παροχή διαπολιτισμικής μεσολάβησης στο χώρο εργασίας, πιλοτικά και σε μεγάλους χώρους εργασίας .
    – Ενίσχυση των γλωσσικών δεξιοτήτων στην Ελληνική Γλώσσα των αιτούντων άσυλο (Επίπεδο Α1 και Α2) μέσω συνεργατικών προγραμμάτων Δήμων και Πανεπιστημίων.
    – Καταγραφή της εργασιακής εμπειρίας και των δεξιοτήτων κατά το στάδιο της υποδοχής και της καταγραφής.
    – Συσχέτιση της εργασιακής εμπειρίας με τη γλωσσομάθεια.
    – Δημιουργία επιδοτούμενων προγραμμάτων του ΟΑΕΔ προκειμένου να διευκολυνθεί η πρόσβαση των αιτούντων άσυλο/πρόσφυγες στην αγορά εργασίας.

    3. Σε αντίθεση με τις περισσότερες χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου η Ελλάδα δεν διαθέτει στεγαστική πολιτική ούτε, πιο ειδικά, κοινωνική στεγαστική πολιτική. Για αυτό το λόγο η αναφορά του όρου «κοινωνική κατοικία» χωρίς τον προσδιορισμό των πολιτικών, του νομοθετικού πλαισίου, και των στρατηγικών υλοποίησης τους, όχι μόνο για του αιτούντες άσυλο/πρόσφυγες, αλλά το σύνολο των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού κινείται στα όρια του ευχολογίου. Η στέγαση έχει ζωτική σημασία για τα άτομα, τις οικογένειες και τις κοινότητες των προσφύγων και μεταναστών και αποτελεί προϋπόθεση της ένταξης. Η στέγη δεν είναι απλά μια σημαντική παράμετρος στη διαδικασία της ένταξης, αλλά είναι εκείνη η παράμετρος που επηρεάζει όλες τις υπόλοιπες. Η δυνατότητα πρόσβασης σε ασφαλή, ποιοτική, και προσιτή κατοικία έχει αντίκτυπο στην ικανότητα των προσφύγων και μεταναστών να εξασφαλίσουν μια ασφαλή και ανεξάρτητη ζωή.

    4. Ενίσχυση του θεσμού του ΣΕΜΠ στο πλαίσιο της Εθνικής Στρατηγικής για την Ένταξη. Η θεσμοθέτηση των ΣΕΜΠ ως μέσων επικοινωνίας του Δήμου και των επιμέρους προσφυγικών και μεταναστευτικών κοινοτήτων, αποτελεί θετική εξέλιξη για την ενίσχυση των δεσμών των κοινοτήτων πολιτών τρίτων χωρών με τους αυτοδιοίκητους φορείς και των κοινών τους παρεμβάσεων σε επίπεδο τοπικής κοινωνίας και την παρέμβασή τους στο πεδίο της τοπικής κοινωνίας. Ωστόσο, η περιορισμένη δυνατότητα ουσιαστικών παρεμβάσεων των Δήμων διατηρείται και παραμένει εμπόδιο στην ανάληψη τοπικών πρωτοβουλιών, οι οποίες θα προέρχονται από τα ΣΕΜΠ. Η οικονομική ενίσχυση του θεσμού για την πρόσληψη επιστημονικού και διοικητικού προσωπικού με εξειδίκευση στα αντικείμενα του ΣΕΜΠ θα είχε ευεργετικά αποτελέσματα στην εδραίωσή του.

    5. Χρηματοδοτική διασύνδεση των ενταξιακών προγραμμάτων που θα υλοποιήσουν οι Δήμοι, με βάση την «Εθνική Στρατηγική για την Ένταξη» με το ΕΣΠΑ 2021-2027 και συγκεκριμένα με το Στόχο Πολιτικής 4 που χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και φέρει τον τίτλο «Μια πιο Κοινωνική Ευρώπη μέσω της Υλοποίησης του Ευρωπαϊκού Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων» παρέχοντας στις Περιφέρειες, με τη χρήση του χρηματοδοτικού εργαλείου των Περιφερειακών Προγραμμάτων (Π.Ε.Π.), τη δυνατότητα χρηματοδότησης προσκλήσεων εκδήλωσης ενδιαφέροντος προγραμμάτων στην οργάνωση ενός ευρέως φάσματος υπηρεσιών υποστήριξης της κοινωνικής συνοχής και ένταξης των ευάλωτων ομάδων, μεταξύ των οποίων είναι οι πρόσφυγες και οι μετανάστες.

  • 21 Ιανουαρίου 2022, 11:44 | Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.)

    Η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.) στο πλαίσιο της ανοιχτής δημόσιας διαβούλευσης για την «Εθνική Στρατηγική για την Κοινωνική Ένταξη των Αιτούντων Άσυλο και Δικαιούχων Διεθνούς Προστασίας», σάς καταθέτει τις προτάσεις της.

    Λαμβάνοντας υπόψη ότι:
    (α)σύμφωνα με το Σύνταγμα της Χώρας, οι αιτούντες άσυλο και οι δικαιούχοι διεθνούς προστασίας με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις, όπως κάθε άτομο με αναπηρία ή/και χρόνια πάθηση, «έχουν δικαίωμα να απολαμβάνουν μέτρων που εξασφαλίζουν την αυτονομία, την επαγγελματική ένταξη και τη συμμετοχή τους στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της Χώρας» (άρθρο 21-παρ. 6),
    (β)σύμφωνα με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες:
    -κατά την ανάπτυξη και εφαρμογή νομοθεσίας και πολιτικών, τα συμβαλλόμενα μέρη, ήτοι συμπεριλαμβανομένης και της χώρας μας, πρέπει να συμβουλεύονται και να εμπλέκουν ενεργά τους αιτούντες άσυλο και τους δικαιούχους διεθνούς προστασίας με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις, όπως κάθε άτομο με αναπηρία ή χρόνια πάθηση, συμπεριλαμβανομένων και των παιδιών αιτούντων άσυλο και δικαιούχων διεθνούς προστασίας με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις, μέσω των αντιπροσωπευτικών οργανώσεών τους (άρθρο 4-παρ. 3),

    -οι γυναίκες και τα κορίτσια αιτούσες άσυλο ή δικαιούχες διεθνούς προστασίας με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις, όπως οι γυναίκες και τα κορίτσια με αναπηρία ή/και χρόνια πάθηση, διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο, λόγω βίας, τραυματισμού ή κακοποίησης, παραμέλησης ή αμελούς μεταχείρισης, κακομεταχείρισης ή εκμετάλλευσης και πως το κράτος πρέπει να λαμβάνει όλα τα απαραίτητα μέτρα, προκειμένου να διασφαλίζει την πλήρη ανάπτυξη, προαγωγή και ενίσχυσή τους (προοίμιο-σημείο π, άρθρο 6),

    -τα παιδιά αιτούντες άσυλο και οι δικαιούχοι διεθνούς προστασίας με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις, όπως κάθε παιδί με αναπηρία ή/και χρόνια πάθηση, πρέπει να απολαμβάνουν πλήρως όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα και θεμελιώδεις ελευθερίες (προοίμιο-σημείο ρ, άρθρο 7),

    -η προσβασιμότητα στο φυσικό, δομημένο και ηλεκτρονικό περιβάλλον και η ανεμπόδιστη πρόσβαση στην πληροφορία και επικοινωνία παίζει καθοριστικό ρόλο στην ένταξη των αιτούντων άσυλο και των δικαιούχων διεθνούς προστασίας με αναπηρία/ή και χρόνιες παθήσεις -όπως σε κάθε άτομο με αναπηρία ή/και χρόνια πάθηση- στην οικονομική, κοινωνική, πολιτική και πολιτιστική ζωή και στην πλήρη άσκηση από αυτούς των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών (προοίμιο-σημείο φ, άρθρο 9),

    – είναι απαραίτητη η λήψη όλων των απαιτούμενων μέτρων προκειμένου να διασφαλιστεί η προστασία και ασφάλεια των αιτούντων άσυλο και των δικαιούχων διεθνούς προστασίας με αναπηρία/ή και χρόνιες παθήσεις -όπως σε κάθε άτομο με αναπηρία ή/και χρόνια πάθηση- σε καταστάσεις κινδύνου (άρθρο 11),

    – η αναγνώριση του δικαιώματος των αιτούντων άσυλο και των δικαιούχων διεθνούς προστασίας με αναπηρία/ή και χρόνιες παθήσεις -όπως σε κάθε άτομο με αναπηρία ή/και χρόνια πάθηση- στην ελεύθερη απόφαση σχετικά με τον αριθμό και τη χρονική απόσταση απόκτησης των παιδιών καθώς και η πρόσβαση σε κατάλληλες για την ηλικία τους πληροφορίες και εκπαίδευση αναπαραγωγικού και οικογενειακού προγραμματισμού διασφαλίζεται και παρέχεται σε ίση βάση με τον υπόλοιπο πληθυσμό (άρθρο 23),

    – η αναγνώριση του δικαιώματος των αιτούντων άσυλο και των δικαιούχων διεθνούς προστασίας με αναπηρία/ή και χρόνιες παθήσεις -όπως σε κάθε άτομο με αναπηρία ή/και χρόνια πάθηση- στην εκπαίδευση πραγματοποιείται χωρίς διακρίσεις και βάσει των ίσων ευκαιριών σε όλα τα επίπεδα τυπικής και μη τυπικής εκπαίδευσης (άρθρο 24),

    – η πλειονότητα των αιτούντων άσυλο και των δικαιούχων διεθνούς προστασίας με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις, όπως η πλειονότητα των ατόμων με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις, ζουν σε συνθήκες φτώχειας και κοινωνικού αποκλεισμού και πως το κράτος πρέπει να διασφαλίζει την πρόσβασή τους στα προγράμματα κοινωνικής προστασίας και μείωσης της φτώχειας (προοίμιο-σημείο τ, άρθρο 28),

    – η συλλογή στατιστικών και ερευνητικών δεδομένων για τους αιτούντες άσυλο και τους δικαιούχους διεθνούς προστασίας με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις, όπως για κάθε άτομο με αναπηρία ή/και χρόνια πάθηση, είναι απαραίτητη για τη διαμόρφωση και εφαρμογή πολιτικών που προωθούν τα ανθρώπινα δικαιώματά τους (άρθρο 31),

    (γ)στις Τελικές Παρατηρήσεις και Συστάσεις της Επιτροπής επί της αρχικής έκθεσης της Ελλάδας, οι οποίες δημοσιεύτηκαν στις 29.10.2019 , η Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες στην αρχική έκθεση της Ελλάδος:
    -εκφράζει την ανησυχία της για (β) «Την έλλειψη αποτελεσματικής εφαρμογής των υφιστάμενων προτύπων για την ισότητα και τη μη-διάκριση, συμπεριλαμβανομένης της πρόβλεψης συγκεκριμένων μέτρων και εξατομικευμένης στήριξης, ιδιαίτερα στους τομείς της εκπαίδευσης των παιδιών με αναπηρία και της προστασίας των προσφύγων, των αιτούντων άσυλο και των μεταναστών με αναπηρία» (παρ.7), και συνιστά (γ) «Να θεσπίσει τη δευτερογενή νομοθεσία που προβλέπεται στο Άρθρο 74 του νόμου 4488/2017 ώστε να εγγυηθεί την ίση μεταχείριση και να απαγορεύσει τις διακρίσεις κατά των ατόμων με αναπηρία στους τομείς της εκπαίδευσης και της παροχής αγαθών και υπηρεσιών» (παρ.8),
    -εκφράζει την ανησυχία της για (β) «Την ανεπάρκεια των μέτρων που έχουν ληφθεί για τον εντοπισμό των ατόμων με αναπηρία που είναι αιτούντες άσυλο, πρόσφυγες και άτομα που βρίσκονται σε καταστάσεις που προσομοιάζουν με αυτή του πρόσφυγα (…) καθώς επίσης και για τη διασφάλιση της πρόσβασής τους στην υγειονομική περίθαλψη, σε κατάλληλα καταλύματα, σε βασικές εγκαταστάσεις, σε προστασία και ασφάλεια, και για τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων για την παροχή εξατομικευμένης στήριξης, όπως η προσωπική βοήθεια, ιδιαίτερα σε σχέση με τις γυναίκες και τα παιδιά με αναπηρία» (παρ. 15) και συνιστά (β) «Να διασφαλίσει άμεσα ότι η αξιολόγηση της ευαλωτότητας των ατόμων με αναπηρία, και ιδιαίτερα των παιδιών με αναπηρία, που είναι πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο και άτομα σε καταστάσεις που προσομοιάζουν με αυτή του πρόσφυγα πραγματοποιείται συστηματικά με την άφιξη τους στο συμβαλλόμενο Κράτος, από εκπαιδευμένο προσωπικό και με βάση το δικαιωματικό μοντέλο προσέγγισης της αναπηρίας και με συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές για την ταυτοποίηση των ατόμων με αναπηρία», και (γ) «Να διασφαλίσει την πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία, και ιδίως των παιδιών με αναπηρία, που είναι πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο και άτομα σε καταστάσεις που προσομοιάζουν με αυτή του πρόσφυγα, στην κοινωνική προστασία, τις βοηθητικές τεχνολογίες, την πληροφόρηση και τις επαρκείς υπηρεσίες, και ιδιαίτερα στην ασφαλή στέγαση, σε υποδομές υγιεινής και ιατρικής φροντίδας, (…). Να εγγυηθεί άμεσα ότι οι συνθήκες στις εγκαταστάσεις υποδοχής σέβονται την αξιοπρέπεια των ατόμων με αναπηρία, (…)» (παρ.16),
    -η Επιτροπή συνιστά επίσης «να λάβει αποτελεσματικά μέτρα ώστε να διασφαλίσει ότι οι συνθήκες διαβίωσης των ατόμων με αναπηρία (…) στα κέντρα υποδοχής και κράτησης για πρόσφυγες, αιτούντες άσυλο, και άτομα σε καταστάσεις που προσομοιάζουν με αυτή του πρόσφυγα, σέβονται την αξιοπρέπεια των ατόμων με αναπηρία και συμμορφώνονται με τις διατάξεις του Άρθρου 15 της Σύμβασης. (…)» (παρ. 25),
    -εκφράζει την ανησυχία της επειδή (α) «Η πρόσβαση στην εκπαίδευση (…) των προσφύγων, αιτούντων άσυλο και μεταναστών παιδιών με αναπηρία είναι εξαιρετικά περιορισμένη» και συστήνει στο Κράτος (α) «Να υιοθετήσει και να εφαρμόσει μια συνεκτική στρατηγική για τη συμπεριληπτική εκπαίδευση (…)» (παρ. 34),
    (δ)σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 62 του ν.4488/2017 (με τον οποίο θεσπίστηκαν οι «κατευθυντήριες – οργανωτικές διατάξεις υλοποίησης της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες»), «τα διοικητικά όργανα και οι αρχές οφείλουν να εντάσσουν τη διάσταση της αναπηρίας σε κάθε δημόσια πολιτική, διοικητική διαδικασία, δράση, μέτρο και πρόγραμμα της αρμοδιότητάς τους με στόχο την εξάλειψη, αποκατάσταση και αποτροπή ανισοτήτων μεταξύ ατόμων με και χωρίς αναπηρίες»,
    (ε)σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρο 66 του ν. 4488/2017, «(…)ύστερα από δημόσια διαβούλευση με αναγνωρισμένες αντιπροσωπευτικές οργανώσεις του αναπηρικού κινήματος, με άτομα και με ομάδες ατόμων που έχουν εύλογο ενδιαφέρον για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, εξειδικεύονται οι τρόποι ενημέρωσης, τα εργαλεία και τα μέσα ευαισθητοποίησης, καθώς και το περιεχόμενο των παρεμβάσεων (…)»,
    (στ)το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία το οποίο αποτελεί κατεξοχήν εφαρμογή της επιτελικής λειτουργίας του κράτους,
    (ζ)στη βάση της αρχής της ίσης μεταχείρισης, η πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας, αποκατάστασης, διημέρευσης, ημερήσιας φροντίδας, δημιουργικής απασχόλησης, ειδικής αγωγής, ειδικής εκπαίδευσης καθώς και σε παροχές σε χρήμα ή/και σε είδος που δίνονται από το κράτος στους πολίτες με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις πρέπει να παρέχονται και σε κάθε αιτούντα άσυλο και δικαιούχο διεθνούς προστασίας με αναπηρία ή/και χρόνια πάθηση και κάθε αιτών άσυλο και δικαιούχο διεθνούς προστασίας γονέα ή/και οικογένεια που έχει τουλάχιστον ένα προστατευόμενο μέλος με αναπηρία ή/και με χρόνια πάθηση,
    (η)τον ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ (ΕΕ) 2021/1060 ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ της 24ης Ιουνίου 2021 για τον καθορισμό κοινών διατάξεων για το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο+, το Ταμείο Συνοχής, το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας, Αλιείας και Υδατοκαλλιέργειας, και δημοσιονομικών κανόνων για τα εν λόγω Ταμεία και για το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης, το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας και το Μέσο για τη Χρηματοδοτική Στήριξη της Διαχείρισης των Συνόρων και την Πολιτική των Θεωρήσεων», στον οποίο προβλέπονται τα ακόλουθα:

    – στην παρ. 1 του άρθρου 8 «Εταιρική Σχέση και πολυεπίπεδη διακυβέρνηση», αναφέρεται ότι «Για τη συμφωνία εταιρικής σχέσης και για κάθε πρόγραμμα, κάθε κράτος μέλος οργανώνει και υλοποιεί συνολική εταιρική σχέση σύμφωνα με το θεσμικό και νομικό του πλαίσιο και λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες των Ταμείων. Η εν λόγω εταιρική σχέση περιλαμβάνει τουλάχιστον τους ακόλουθους εταίρους: α) τις περιφερειακές, τοπικές, αστικές και άλλες δημόσιες αρχές· β) τους οικονομικούς και κοινωνικούς εταίρους· γ) σχετικούς φορείς που εκπροσωπούν την κοινωνία των πολιτών, όπως περιβαλλοντικούς εταίρους, μη κυβερνητικές οργανώσεις, και φορείς που είναι υπεύθυνοι για την προώθηση της κοινωνικής ένταξης, των θεμελιωδών δικαιωμάτων, των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρίες, της ισότητας των φύλων και της καταπολέμησης των διακρίσεων· […]»,
    -στην παρ. 3 του άρθρου 9 «Οριζόντιες αρχές», αναφέρεται ότι «Τα κράτη μέλη και η Επιτροπή λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα για να αποτρέψουν κάθε διάκριση λόγω φύλου, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού κατά την προετοιμασία, υλοποίηση, παρακολούθηση και αξιολόγηση των προγραμμάτων, καθώς και κατά την υποβολή των σχετικών εκθέσεων. Ειδικότερα, η προσβασιμότητα για τα άτομα με αναπηρίες λαμβάνεται υπόψη σε όλα τα στάδια της προετοιμασίας και της υλοποίησης των προγραμμάτων»,
    -στην παρ. 1 του άρθρου 73 «Επιλογή πράξεων από τη Διαχειριστική Αρχή», αναφέρεται ότι «Για την επιλογή των πράξεων, η διαχειριστική αρχή καταρτίζει και εφαρμόζει κριτήρια και διαδικασίες που δεν εισάγουν διακρίσεις, είναι διαφανή, εξασφαλίζουν την πρόσβαση από άτομα με αναπηρίες, διασφαλίζουν την ισότητα των φύλων, και λαμβάνουν υπόψη τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης, και την ενωσιακή πολιτική στον τομέα του περιβάλλοντος, σύμφωνα με το άρθρο 11 και το άρθρο 191 παράγραφος 1 ΣΛΕΕ.»,

    (θ) στην Εθνική Στρατηγική για την Κοινωνική Ένταξη Αιτούντων Άσυλο και Δικαιούχων Διεθνούς Προστασίας διαπιστώνεται/διαπιστώνονται:
    – η απουσία αναφορών στα ως άνω θεσμικά και κανονιστικά πλαίσια,
    – η έλλειψη διασφάλισης των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους στην πλειοψηφία των δράσεων,
    – η χρήση ορολογίας βάσει της ιατρικής προσέγγισης της αναπηρίας,

    η Ε.Σ.Α.μεΑ. προτείνει οριζόντια τα εξής:

    1) Την πρόβλεψη ότι η αξιολόγηση της αναπηρίας θα πραγματοποιείται με την άφιξη των ατόμων στη Χώρα, από εκπαιδευμένο προσωπικό με βάση το δικαιωματικό μοντέλο προσέγγισης και υπό συγκεκριμένες κατευθυντήριες γραμμές οι οποίες θα αφορούν αποκλειστικά την αξιολόγηση της αναπηρίας ή/και χρόνιας πάθησης και όχι γενικά την ευαλωτότητα.
    2) Τη διασφάλιση της διάχυσης της διάστασης της αναπηρίας και της προσβασιμότητας στο σύνολο της Εθνικής Στρατηγικής για την Κοινωνική Ένταξη των Αιτούντων Άσυλο και Δικαιούχων Διεθνούς Προστασίας μέσω της συμπερίληψης αναφοράς που θα διασφαλίζει καθολικά στις δράσεις την προσβασιμότητα σε υποδομές, υπηρεσίες (φυσικές και ηλεκτρονικές) και την αρχή της μη διάκρισης λόγω αναπηρίας ή χρόνιας πάθησης (π.χ. παροχή εύλογων προσαρμογών και ζωντανής βοήθειας).
    3)Την προσθήκη ειδικής ενότητας αναφερόμενης αποκλειστικά στους αιτούντες άσυλο και στους δικαιούχους διεθνούς προστασίας με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και τις οικογένειές τους καθώς και στις ιδιαίτερες συνθήκες που βιώνουν και στα εμπόδια με τα οποία έρχονται αντιμέτωποι. Στην ενότητα αυτή πρέπει: α) να περιλαμβάνονται μέτρα/δράσεις που θα στοχεύουν στην άρση των εμποδίων και στην προώθηση της κοινωνικής ένταξης των αιτούντων άσυλο και των δικαιούχων διεθνούς προστασίας με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους, συμπεριλαμβανομένου του τομέα της εργασίας/απασχόλησης, συνοδευόμενα από ρεαλιστικά χρονοδιαγράμματα και επαρκείς πηγές χρηματοδότησης, και β) η πρόβλεψη για πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας, αποκατάστασης, διημέρευσης, ημερήσιας φροντίδας, δημιουργικής απασχόλησης, ειδικής αγωγής, ειδικής εκπαίδευσης καθώς και σε παροχές σε χρήμα ή/και σε είδος που δίνονται από την πολιτεία στους πολίτες με αναπηρία ή/και με χρόνια πάθηση θα παρέχονται και σε κάθε αιτούντα άσυλο ή δικαιούχο διεθνούς προστασίας με αναπηρία ή/και με χρόνια πάθηση και κάθε αιτούντα άσυλο και δικαιούχο διεθνούς προστασίας γονέα ή/και οικογένεια που έχει τουλάχιστον ένα προστατευόμενο μέλος με αναπηρία ή/και με χρόνια πάθηση».
    4)Τη συμπερίληψη πρόβλεψης δημιουργίας δεικτών για τους αιτούντες άσυλο και δικαιούχους διεθνούς προστασίας με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις και συλλογής στατιστικών στοιχείων.
    5)Τη συμπερίληψη πρόβλεψης που να αφορά στη συνεργασία με το Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας της Ε.Σ.Α.μεΑ. αφενός λόγω της έλλειψης στατιστικών στοιχείων και δεικτών για τα άτομα με αναπηρία ή/και χρόνιες και ειδικότερα για τους αιτούντες άσυλο και τους δικαιούχους διεθνούς προστασίας με αναπηρία ή/και χρόνιες παθήσεις, αφετέρου λόγω της απαίτησης της παρ. 3 του άρθρου 68 του ν.4488/2017, στην οποία αναφέρεται ότι: «Η Ελληνική Στατιστική Αρχή και οι υπηρεσίες και φορείς που περιλαμβάνονται στο Ελληνικό Στατιστικό Σύστημα αναπτύσσουν, παράγουν και διαδίδουν σύμφωνα με τις αρχές του Ελληνικού Στατιστικού Συστήματος και την κείμενη νομοθεσία επίσημες στατιστικές σχετικά με τα ΑμεΑ, καθώς και με τα εμπόδια που αυτά αντιμετωπίζουν κατά την άσκηση των δικαιωμάτων τους. Για τους σκοπούς του σχεδιασμού των ως άνω στατιστικών και της διάχυσης των παραγόμενων δεδομένων τελούν σε διαβούλευση με το Παρατηρητήριο για τα Θέματα Αναπηρίας της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.)».
    6)Τη συμμετοχή της Ε.Σ.Α.μεΑ. ως φορέα παρακολούθησης της ενταξιακής πορείας καθώς αφενός αποτελεί την τριτοβάθμια οργάνωση εκπροσώπησης των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους, και συνεπώς και των αιτούντων άσυλο και δικαιούχων διεθνούς προστασίας με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους, αφετέρου κοινωνικό εταίρο της ελληνικής Πολιτείας.
    7)Την προσθήκη πρόβλεψης καθολικής εκπαίδευσης αναφορικά με τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους των αιρετών και υπηρεσιακών Στελεχών των Υπουργείων, των διοικήσεων των δομών φιλοξενίας και των Οργανώσεων που παρέχουν στέγαση, ψυχοκοινωνική, ιατρική, νομική υποστήριξη σε συνεργασία με το Ινστιτούτο της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία & Χρόνιες Παθήσεις, ΙΝ-ΕΣΑμεΑ.
    8)Την προσθήκη πρόβλεψης δράσεων ευαισθητοποίησης του γενικού και ειδικού κοινού στα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και των οικογενειών τους σε συνεργασία με την Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.).

  • 21 Ιανουαρίου 2022, 10:22 | Generation 2.0 for Rights, Equality & Diversity

    «ΕΘΝΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΑΙΤΟΥΝΤΩΝ ΑΣΥΛΟ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΟΥΧΩΝ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ»:

    Σύμφωνα με τα τελευταία επίσημα στοιχεία του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου, στην Ελλάδα διαβιούν νόμιμα 781.029 άνθρωποι μεταναστευτικής καταγωγής. Από αυτούς, οι πολίτες τρίτων χωρών με άδειες διαμονής ανέρχονται σε 686.535 ενώ οι δικαιούχοι διεθνούς προστασίας (πρόσφυγες και καθεστώς επικουρικής προστασίας) υπολογίζονται μόλις σε 59.312 και οι αιτούντες άσυλο σε 35.182. Κι όμως η νέα Εθνική Στρατηγική για την Ένταξη σχεδιάστηκε -όπως μαρτυρά ο τίτλος της- μόνο για τις δύο τελευταίες κατηγορίες αποκλείοντας έτσι prima facie και αναιτιολόγητα τη συντριπτική πλειονότητα, το 88% δηλαδή των μεταναστών.

    Αυτός ο διαχωρισμός και αποκλεισμός προκαλεί δυσάρεστη έκπληξη και ειλικρινή απορία, αφενός γιατί επιχειρείται για πρώτη φορά στα χρονικά σε σχέδιο ένταξης και αφετέρου γιατί το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, το οποίο είναι επισπεύδον για την εκπόνησή του, κατέχει στο χαρτοφυλάκιο του τη Μετανάστευση εν γένει -όπως άλλωστε αναφέρεται και στον τίτλο του- και όχι μόνο τις διαδικασίες ασύλου και διεθνούς προστασίας.

    Μάλιστα, στον πρόλογο αναφέρεται ότι «η Νέα Εθνική Στρατηγική για την Ένταξη βασίζεται στο νέο σχέδιο δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και υιοθετεί τις συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την κοινωνική ένταξη, όπως διατυπώθηκαν στο Νέο Σχέδιο Δράσης της (24.11.2020)». Στην πραγματικότητα όμως το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης βρίσκεται στον αντίποδα της ελληνικής στρατηγικής, καθώς πρωταρχική του αρχή είναι η «Ένταξη για όλους». Όπως τονίζεται στο πρώτο κεφάλαιο του σχεδίου «η πρόκληση της ενσωμάτωσης και της ένταξης αφορά ιδίως τους μετανάστες, όχι μόνο τους νεοαφιχθέντες, αλλά ενίοτε και τους υπηκόους τρίτων χωρών που ίσως έχουν πολιτογραφηθεί και είναι πολίτες της ΕΕ».

    Επομένως, είναι καταρχάς αναγκαίο να επαναπροσδιοριστεί η ομάδα στόχου, προκειμένου να είναι εναρμονισμένη με τις ευρωπαϊκές αρχές και στοχεύσεις και κυρίως να επιτελέσει ολοκληρωμένα τον σκοπό της μεριμνώντας για την ένταξη και τη συμπερίληψη του συνόλου του μεταναστευτικού πληθυσμού.
    Κατά τα λοιπά, ένα σύγχρονο στρατηγικό πλάνο για την ένταξη πρέπει να προάγει τη συμπερίληψη και την κοινωνική συνοχή. Στο παρόν κείμενο αυτό δεν γίνεται ξεκάθαρα αντιληπτό. Διατρέχοντας τα κεφάλαια,οι στόχοι και οι δράσεις που προτείνονται ανά κεφάλαιο έχουν αποσπασματικό χαρακτήρα, ενώ δεν υπάρχει εμβάθυνση και ανάπτυξη στην ανάλυση των μέσων και των πρακτικών, που θα χρησιμοποιηθούν για την επίτευξή τους ενώ σε ορισμένα σημεία δεν διευκρινίζεται ποιοι είναι οι φορείς υλοποίησης. Τέλος, παρατηρείται έλλειψη προτάσεων για την τακτοποίηση του νομικού καθεστώτος μεταναστών χωρίς χαρτιά που διαβιούν πολλά χρόνια στη χώρα καθώς και για τη μέριμνα συγκεκριμένων ομάδων, όπως τα ΑμεΑ και τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα.

    Ακολουθούν σχόλια ως προς συγκεκριμένα σημεία του κειμένου:

    ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι: ΠΡΟ-ΕΝΤΑΞΗ ΤΩΝ ΑΙΤΟΥΝΤΩΝ ΑΣΥΛΟ
    ΣΤΟΧΟΣ 2: ΠΡΟΑΣΠΙΣΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ
    Επιδίωξη 1: Ενίσχυση της πρόσβασης στην τυπική και μη τυπική εκπαίδευση (σελ. 13-14)

    Στη Δράση 1 αναφέρεται η ενίσχυση στην πρόσβαση στην τριτοβάθμια-ανώτερη εκπαίδευση μέσω της επιτάχυνσης της αναγνώρισης προσόντων και δεξιοτήτων. Ως προς την πιστοποίηση των προσόντων, ένας μεγάλος αριθμός προσφύγων/αιτούντων άσυλο δεν μπορούν να επιβεβαιώσουν τα τυπικά προσόντα τους και συνεπώς να αιτηθούν την αναγνώρισή τους στην Ελλάδα λόγω της απώλειας των επίσημων αντιστοίχων εγγράφων που τα αποδεικνύουν ή λόγω της μη δυνατότητας αποστολής αιτήματος για προσκόμιση τους σε φορείς στη χώρα προέλευσης/καταγωγής, ακριβώς λόγω του προσφυγικού καθεστώτος τους και των αιτιών που το καθορίζουν. Αυτό σημαίνει πως αποκλείονται και από την εκπαίδευση (σε περίπτωση συνέχισης σπουδών) και από την αγορά εργασίας, και η μόνη διέξοδος είναι η επιστροφή στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, σε ένα πολύ πρώιμο στάδιο σπουδών. Συνιστάται, λοιπόν, η δημιουργία ενός ειδικού «μονοπατιού» προς την τυπική εκπαίδευση/κατάρτιση και την αγορά εργασίας των προσφύγων/αιτούντων άσυλο που δεν φέρουν μαζί τους τα απαραίτητα αποδεικτικά έγγραφα, στο πρότυπο του ήδη δοκιμασμένου European Qualifications Passport for Refugees, ωστόσο με ισχύ που θα επιτρέπει τη συνέχιση σπουδών στο ανάλογο γνωστικό πεδίο κάθε ατόμου προκειμένου να αποκτηθεί ο αντίστοιχος ελληνικός τίτλος σπουδών, στο πρότυπο άλλων ευρωπαϊκών χωρών.

    Η Δράση 2 προβλέπει την παροχή της μη τυπικής εκπαίδευσης (Non-Formal Education-NFE) η οποία θα πραγματοποιείται από επαγγελματίες εξειδικευμένους στη διδασκαλία της ελληνικής ως ξένης γλώσσας σε αιτούντες άσυλο, σε προπαρασκευαστικές τάξεις ή, ως πρόσθετη υποστήριξη, στο επίσημο εκπαιδευτικό σύστημα και περιλαμβάνει διδασκαλία των βασικών εννοιών στην αγγλική γλώσσα. Δεν γίνεται σαφές από ποιους φορείς θα παρέχονται τα μαθήματα αυτά, όπως και αν θα είναι δωρεάν. Υπάρχει μεγάλη ανάγκη για ταχύρρυθμα τμήματα εκμάθησης της ελληνικής, στο πρότυπο μεθοδολογίας των μαθημάτων του Διδασκαλείου της Νέας Ελληνικής Γλώσσας του ΕΚΠΑ. Η προσφορά δωρεάν ταχύρρυθμων μαθημάτων ελληνικής γλώσσας, όπως γίνεται και σε άλλες χώρες της ΕΕ, κρίνεται ως ένα από τα προαπαιτούμενα που θα ενισχύσουν την προ-ένταξη/ένταξη σε εργασία και εκπαίδευση των πληθυσμών αυτών.

    Επιδίωξη 2: Εξασφάλιση της πρόσβασης σε περιεκτικές και ακριβείς
    πληροφορίες σχετικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις (σελ. 14)

    Στη Δράση 1, όπου προτείνεται η ενίσχυση της νομικής βοήθειας για παροχή πληροφοριών, μία από τις πρώτες προτεραιότητες είναι η ενημέρωση για τη διαδικασία επιστροφών. Αυτή η στόχευση είναι διαμετρικά αντίθετη με τον σκοπό που επιτελεί ένα σχέδιο ένταξης.

    Στη Δράση 2, όπου προτείνεται η διεξαγωγή ενημερωτικών συνεδριών σχετικά με το νομικό πλαίσιο πέραν των διαδικασιών ασύλου, είναι σημαντικό να προστεθεί και η ενημέρωση για το νομικό καθεστώς που μπορεί να χορηγηθεί σε πολίτη τρίτης χώρας βάσει των κατηγοριών αδειών διαμονής του Κώδικα Μετανάστευσης και Κοινωνικής Ένταξης (Ν. 4251/2014).

    ΣΤΟΧΟΣ 3: ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ
    Επιδίωξη 3: Εξασφάλιση εκπροσώπησης και κατάρτιση των προσώπων που εργάζονται με ανήλικους (σελ. 16)

    Στη Δράση 1 πρέπει να αναλυθεί ο θεσμός της επιτροπείας ασυνόδευτων ανηλίκων καθώς και να διατυπωθεί ρητά η ανάγκη εφαρμογής του αντίστοιχου υπάρχοντος νομικού πλαισίου.

    ΣΤΟΧΟΣ 4: ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΤΡΟΠΟΥ ΖΩΗΣ (σελ. 17)

    Ο «ευρωπαϊκός τρόπος ζωής» είναι μια εξόχως αόριστη έννοια, η οποία θα πρέπει να αναλυθεί και να περιγραφεί επαρκώς εφόσον αποτελεί στόχο του σχεδίου ένταξης. Ειδάλλως, ενέχει τον κίνδυνο να αποτελέσει προσπάθεια αφομοίωσης των ανθρώπων μεταναστευτικής καταγωγής και όχι ομαλής ένταξης και συμπερίληψης, η οποία διέπεται από τον σεβασμό στη διαφορετικότητα.

    ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΙΙ: ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΟΥΧΩΝ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ

    ‘Ένα γενικό σχόλιο για το δεύτερο κεφάλαιο είναι ότι δεν διατυπώνονται συγκεκριμένες προτάσεις για ενεργή συμμετοχή και συμβολή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης σε δράσεις ένταξης, όπως προγράμματα εκπαίδευσης, κατάρτισης, στέγασης κ.ο.κ. Οι Δήμοι θα μπορούσαν να παίξουν ουσιαστικό ρόλο στην επιτυχή υλοποίηση τέτοιων προγραμμάτων, καθώς είναι αυτοί που διαθέτουν πιο άμεση επαφή με την τοπική κοινωνία.

    ΣΤΟΧΟΣ 1: ΒΡΑΧΥΠΡΟΘΕΣΜΗ ΚΑΙ ΣΤΟΧΕΥΜΕΝΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΜΕ ΣΚΟΠΟ ΤΗΝ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΟΥΧΩΝ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ. ΤΑΧΕΙΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΠΑΡΟΧΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΣΕ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΑΠΟ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ (R to R, refugees to refugees)
    Επιδίωξη 2: Ανάπτυξη εντατικών προγραμμάτων για τη διευκόλυνση της άμεσης πρόσβασης στην αγορά εργασίας (σελ. 18-19)

    Στη Δράση 1 προτείνεται τριμερής συνεργασία μεταξύ της κυβέρνησης, των επαγγελματικών και των εργοδοτικών οργανώσεων, για τον σχεδιασμό ενός ολοκληρωμένου προγράμματος που θα περιλαμβάνει καθοδήγηση, αξιολόγηση δεξιοτήτων, επικύρωση/αναγνώριση των δεξιοτήτων, τοποθετήσεις σε θέσεις εργασίας, επαγγελματική και γλωσσική κατάρτιση. Στη συνεργασία αυτή θα πρέπει να έχουν ρόλο και σύμβουλοι σταδιοδρομίας, ειδικά καταρτισμένοι και εκπαιδευμένοι πάνω στη διαπολιτισμική συμβουλευτική, προκειμένου από τη θέση αυτή να συμβάλλουν στο πλαίσιο της συνεργασίας αυτής σε ένα μια όσο το δυνατόν πιο ικανοποιητικό ταίριασμα ατόμων και θέσεων εργασίας.

    Στη Δράση 2 προβλέπεται η παροχή πληροφοριών σχετικά με τον ΟΑΕΔ και την πρόσβαση σε αυτόν, η εξοικείωση με τις διαδικασίες κοινωνικής ασφάλισης, η ενημέρωση αναφορικά με άλλους τρόπους αναζήτησης εργασίας (ιστότοποι αναζήτησης εργασίας, γραφεία εύρεσης εργασίας), η αξιολόγηση των δεξιοτήτων και πιστοποίηση των προσόντων που αποκτήθηκαν στις τρίτες χώρες. Ο ΟΑΕΔ θα χρειαστεί να στελεχωθεί από ειδικά καταρτισμένους συμβούλους σταδιοδρομίας πάνω στη διαπολιτισμική συμβουλευτική, προκειμένου να μπορέσουν να προσφέρουν αποτελεσματικά υπηρεσίες σε άτομα διαφορετικού πολιτισμικού υπόβαθρου που προέρχονται από άλλες αγορές εργασίας. Επιπλέον, ο ΟΑΕΔ θα χρειαστεί να έχει και στα αγγλικά, τουλάχιστον, μεταφρασμένο το υλικό ενημέρωσης για όλες τις υπηρεσίες του όπως και για τον ιστότοπό του για ανθρώπους που δεν διαβάζουν ελληνικά.

    Όπως προειπώθηκε στην αντίστοιχη δράση του πρώτου κεφαλαίου, είναι μεγάλος ο αριθμός των προσφύγων που δεν μπορούν να επιβεβαιώσουν τα τυπικά προσόντα τους και συνεπώς να αιτηθούν την αναγνώρισή τους στην Ελλάδα λόγω της απώλειας των επίσημων αντιστοίχων εγγράφων που τα αποδεικνύουν ή λόγω της μη δυνατότητας αποστολής αιτήματος για προσκόμιση τους σε φορείς στη χώρα προέλευσης/καταγωγής ακριβώς λόγω του προσφυγικού καθεστώτος τους και των αιτιών που το καθορίζουν. Αυτό σημαίνει πως αποκλείονται και από την εκπαίδευση (σε περίπτωση συνέχισης σπουδών) και από την αγορά εργασίας, και η μόνη διέξοδος είναι η επιστροφή στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Συνιστάται η δημιουργία ενός ειδικού «μονοπατιού» προς την τυπική εκπαίδευση/κατάρτιση και την αγορά εργασίας των προσφύγων που δεν φέρουν μαζί τους τα απαραίτητα αποδεικτικά έγγραφα, στο πρότυπο του ήδη δοκιμασμένου European Qualifications Passport for Refugees, ωστόσο με ισχύ που θα επιτρέπει τη συνέχιση σπουδών στο ανάλογο γνωστικό πεδίο κάθε ατόμου προκειμένου να αποκτηθεί ο αντίστοιχος ελληνικός τίτλος σπουδών, στο πρότυπο άλλων ευρωπαϊκών χωρών.

    ΣΤΟΧΟΣ 2: ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΟΥΧΩΝ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ
    Επιδίωξη 2: Διασφάλιση της πρόσβασης στη σχολική εκπαίδευση για τους ανηλίκους ή στο εσπερινό σχολείο για ενηλίκους (σελ. 19)

    Στη Δράση 1 αναφέρεται η δωρεάν παροχή στους ενήλικες υποχρεωτικών μαθημάτων ελληνικής γλώσσας, για την απόκτηση πιστοποιητικού γλωσσομάθειας επιπέδου Β1, και προαιρετικών μαθημάτων ελληνικής γλώσσας μέχρι το επίπεδο C2, με δυνατότητα απόκτησης αντίστοιχου πιστοποιητικού γλωσσομάθειας. Τα δωρεάν προγράμματα ελληνομάθειας από δημόσιους φορείς είναι σίγουρα μια από τις σημαντικότερες δράσεις που πρέπει να υλοποιηθεί για την ένταξη των μεταναστών ιδιαίτερα υπό το πρίσμα των αναγκών που προκύπτουν από το νέο σύστημα πολιτογράφησης. Θα πρέπει να αναλυθεί περαιτέρω σε τι συνίσταται η υποχρεωτικότητά τους και να διασφαλιστεί στην περίπτωση αυτή η άμεση, απρόσκοπτη και δωρεάν πρόσβαση σε αυτά. Επιπρόσθετα, δεν είναι σαφές εδώ αν η παροχή μαθημάτων ελληνικής γλώσσας θα αφορά μόνο όσους ενδιαφέρονται να ενταχθούν στην εκπαίδευση, καθώς η ανάγκη αυτή υπάρχει και για την ένταξη στην αγορά εργασίας, όπως και αν αυτή η παροχή μαθημάτων θα γίνεται πριν την εγγραφή στο αντίστοιχο σχολείο ή κατά τη διάρκεια της φοίτησης.

    Επιδίωξη 3: Ενίσχυση της απασχολησιμότητας και της πρόσβασης στην απασχόληση (σελ. 20)

    Στη Δράση 1 προβλέπεται η χαρτογράφηση δεξιοτήτων. Η χαρτογράφηση αυτή θα πρέπει να γίνεται από ειδικά καταρτισμένους συμβούλους σταδιοδρομίας με προϋπηρεσία ή εκπαίδευση στη διαπολιτισμική συμβουλευτική. Επιπλέον, φορείς της Κοινωνίας των Πολιτών έχουν αναπτύξει/προσαρμόσει εργαλεία για τη χαρτογράφηση των δεξιοτήτων και έχουν πολυετή εμπειρία που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί από την Πολιτεία.

    ΣΤΟΧΟΣ 3: ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΥΝΕΚΤΙΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ
    Επιδίωξη 1: Προώθηση της κοινωνικής ένταξης και της συμμετοχής των γυναικών και των νέων (σελ. 21-22)

    Στις Δράσεις 1 και 2 προτείνονται δραστηριότητες για γυναίκες και νέους αντίστοιχα. Για τις πρώτες ως παραδείγματα αναφέρονται ο μήνας μαγειρέματος, ο μήνας παράδοσης και το παζάρι ενώ για τους δεύτερους οι ομάδες προσκόπων και οι κατασκηνώσεις. Οι δραστηριότητες αυτές περισσότερο αναπαράγουν παρωχημένα έμφυλα και συντηρητικά στερεότυπα παρά αποτελούν μια σύγχρονη ιδέα για τη συμπερίληψη στην κοινότητα και σίγουρα δεν προάγουν τον «ευρωπαϊκό τρόπο ζωής». Επομένως, αντί αυτών μπορούν να προταθούν συλλογικές καλλιτεχνικές και αθλητικές δραστηριότητες.

    Επιδίωξη 2: Ευαισθητοποίηση του κοινού σε θέματα σχετικά με το Κράτος Δικαίου, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την κοινωνική συνοχή και την ένταξη και Επιδίωξη 3: Προώθηση του ευρωπαϊκού τρόπου ζωής (σελ. 22)

    Οι δράσεις που προτείνονται για αυτές τις δύο επιδιώξεις είναι άκρως σημαντικές και βρίσκονται σε θετική κατεύθυνση. Γι’ αυτόν τον λόγο είναι αναγκαίο να αναπτυχθούν και να αναλυθούν περαιτέρω. Για παράδειγμα η απόδοση του δικαιώματος του εκλέγειν και εκλέγεσθαι για τις εκλογές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στους πολίτες τρίτων χωρών που διαβιούν χρόνια στη χώρα θα ήταν ουσιώδης για την ενεργό συμμετοχή τους στην τοπική κοινωνία, όπως συμβαίνει στην Ιρλανδία, το Βέλγιο, την Ολλανδία, τη Δανία, τη Σουηδία, τη Νορβηγία, την Ισπανία, την Πορτογαλία, το Ηνωμένο Βασίλειο.

    Επιδίωξη 4: Ανάπτυξη ευκαιριών απασχόλησης για τους πρόσφυγες σε τοπικό επίπεδο (σελ. 22-23)

    Στη Δράση 1 αναφέρεται η εκπαίδευση των προσφύγων σε επαγγέλματα, για τα οποία υπάρχει ζήτηση στην ελληνική αγορά εργασίας. Το ιδανικό εδώ θα ήταν να εμπλακεί ο ιδιωτικός τομέας προκειμένου να προσφέρει βραχυπρόθεσμες εκπαιδεύσεις που είναι προσαρμοσμένες στις συγκεκριμένες ανάγκες κάθε κλάδου, ούτως ώστε να μπορέσει ύστερα να υπάρξει άμεση απορρόφηση. Επίσης, η ένταξη πολιτών τρίτων χωρών στην αγορά εργασίας θα πρέπει να βασίζεται στις προσωπικές δεξιότητες και ενδιαφέροντα του καθενός και να μην υπαγορεύεται μόνο από τις ανάγκες της οικονομίας.

    Επιδίωξη 5: Εξασφάλιση εναρμονισμένης γεωγραφικής κατανομής των δικαιούχων διεθνούς προστασίας (σελ. 23)

    Στις δράσεις αναφέρεται το πρόγραμμα «κοινωνικής στέγασης», το οποίο θα είναι ένα σημαντικό θετικό βήμα για την καταπολέμηση της αστεγίας του εν γένει πληθυσμού της χώρας. Θα πρέπει όμως να γίνει μνεία ότι κοινωνική στέγαση δεν θα πρέπει να αναπτυχθεί μόνο σε εγκαταλελειμμένες αγροτικές περιοχές, όπως προτείνεται στο κείμενο, αλλά και στα αστικά κέντρα όπου υπάρχουν πολλά ανεκμετάλλευτα κτίρια του δημοσίου.

  • 20 Ιανουαρίου 2022, 16:01 | Δίκτυο Για τα Δικαιώματα του παιδιού

    Α. Επί της αρχής

    1. Η νέα εθνική Στρατηγική για την κοινωνική ένταξη των αιτούντων άσυλο και των δικαιούχων διεθνούς προστασίας κρίνεται αρκετά γενική και αόριστη, με κύριες ελλείψεις της την απουσία σαφών χρονοδιαγραμμάτων και προϋπολογισμού, καθώς και την απουσία απολογισμού της μέχρι σήμερα κατάστασης. Δεδομένου ότι από το ξέσπασμα της προσφυγικής κρίσης το 2015 έχουν περάσει περισσότερο από 6 έτη, θα περιμέναμε πιο συγκεκριμένες και διαφανείς προτάσεις και στοχεύσεις, επιδεκτικές ελέγχου και λογοδοσίας, όπως απαιτεί μία σύγχρονη κοινωνία.

    2. Οι ως άνω ελλείψεις θα μπορούσαν να δικαιολογηθούν εν μέρει εάν ληφθούν υπόψη κείμενα που έχουν συνταχθεί ή και τεθεί/πρόκειται να τεθούν σε διαβούλευση την ίδια περίπου περίοδο (τέλη 2021-αρχές 2022) και που αφορούν επίσης ειδικότερους τομείς της κοινωνικής ένταξης (π.χ. Εθνική Στρατηγική για την Προστασία των Ασυνόδευτων Ανηλίκων, Εθνική Στρατηγική για την Κοινωνική Ένταξη των Ρομά 2021-2030). Υπό αυτό το πρίσμα φαίνεται ότι η υπό σχολιασμό Στρατηγική έχει ειδική στόχευση τους αιτούντες άσυλο και τους δικαιούχους διεθνούς προστασίας, με σκοπό να λάβει ειδική μέριμνα γι’ αυτούς.

    3. Παρόλαυτα κατά τη γνώμη μας πρέπει να ληφθεί υπόψη και η απουσία άλλων κειμένων όπως π.χ. μίας ειδικής Στρατηγικής για την Ένταξη μεταναστών και εν γένει πολιτών τρίτων χωρών. Θυμίζουμε ότι οι προηγούμενες δύο Στρατηγικές (του 2013 και του 2019) αφορούσαν το σύνολο των πολιτών τρίτων χωρών. Η εξήγηση ότι υπάρχει μια ειδική μέριμνα για τους αιτούντες άσυλο και τους δικαιούχους διεθνούς προστασίας δεν μοιάζει επαρκής λαμβάνοντας υπόψη την απουσία αντίστοιχης μέριμνας για τους λοιπούς πολίτες τρίτων χωρών που βρίσκονται στον ελλαδικό χώρο, αντίθετα ενισχύει τους διαχωρισμούς μεταξύ του μεταναστευτικού και προσφυγικού πληθυσμού τόσο μεταξύ τους όσο και αναφορικά με την ελληνική κοινωνία.

    4. Εξάλλου σύμφωνα με το προοίμιο: «Η Νέα Εθνική Στρατηγική για την Ένταξη βασίζεται στο νέο σχέδιο δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και υιοθετεί τις συστάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την κοινωνική ένταξη, όπως διατυπώθηκαν στο Νέο Σχέδιο Δράσης της (24.11.2020), με έμφαση στην έγκαιρη δράση ( early action) και στην διαδικασία προ-ένταξης για όσους διαθέτουν προσφυγικό προφίλ» (σελ. 10).

    4 Σύμφωνα όμως με το σχέδιο δράσης για την ενσωμάτωση και την ένταξη για την περίοδο 2021–2027 που παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή «Το σχέδιο δράσης προωθεί την ένταξη όλων, αναγνωρίζοντας τη σημαντική συμβολή των μεταναστών στην ΕΕ και αντιμετωπίζοντας τα εμπόδια που μπορούν να παρεμποδίσουν τη συμμετοχή και την ένταξη των ανθρώπων με μεταναστευτικό υπόβαθρο, από νεοεισερχόμενους σε πολίτες, στην ευρωπαϊκή κοινωνία. (…) Το σχέδιο δράσης θα υλοποιηθεί με την κινητοποίηση ενωσιακής χρηματοδότησης και με τη δημιουργία εταιρικών σχέσεων με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς: μετανάστες, κοινότητες υποδοχής, κοινωνικούς και οικονομικούς εταίρους, κοινωνία των πολιτών, τοπικές και περιφερειακές αρχές και φορείς ιδιωτικού τομέα….Το σχέδιο δράσης για την ενσωμάτωση και την ένταξη συμπληρώνει τις υφιστάμενες και επικείμενες στρατηγικές της ΕΕ για την προώθηση της ισότητας και της κοινωνικής συνοχής, προκειμένου να διασφαλιστεί η πλήρης ένταξη και η δυνατότητα συμμετοχής όλων στις ευρωπαϊκές κοινωνίες. Θα υλοποιηθεί με το επικείμενο σχέδιο δράσης για την εφαρμογή του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων και με το σχέδιο δράσης της ΕΕ για την καταπολέμηση του ρατσισμού. Θα συνδέεται επίσης στενά με το στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ για την ισότητα, την ένταξη και τη συμμετοχή των Ρομά, τη στρατηγική για την ισότητα των φύλων 2020–2025, τη στρατηγική για την ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ 2020–2025, την επικείμενη στρατηγική για την καταπολέμηση του αντισημιτισμού και την έκθεση για την ιθαγένεια της ΕΕ.»
    (https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/el/ip_20_2178).

    5. Προβληματική κρίνεται επίσης η εισαγωγή της Στρατηγικής που θέτει τον λόγο που εκπονήθηκε αυτή: «Η μεταβολή των βασικών παραμέτρων της προσφυγικής κρίσης (επιτυχής φύλαξη χερσαίων και θαλασσίων συνόρων και συνακόλουθη μείωση των ροών, διαχωρισμός προσφύγων και μεταναστών και επιτάχυνση των διαδικασιών ασύλου που οδηγεί σε αύξηση του αριθμού των αναγνωρισμένων δικαιούχων διεθνούς προστασίας) έχει μετατοπίσει το κέντρο βάρους του μεταναστευτικού ζητήματος στην διαδικασία της Ένταξης των αναγνωρισμένων προσφύγων.» (σελ. 9) Η αποτύπωση αυτή αφενός δεν αντικατοπτρίζει την σημερινή πραγματικότητα με χαρακτηριστικότερο όλων ίσως το σοβαρότατο ζήτημα των επαναπροωθήσεων. Αφετέρου ευθύς εξαρχής θέτει τον διαχωρισμό μεταξύ μεταναστών και προσφύγων που δεν συνάδει προς το γενικότερο πνεύμα μιας στρατηγικής για την κοινωνική ένταξη σε μια σύγχρονη πολυπολιτισμική κοινωνία και σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά ιδεώδη.

    6. Θα ήταν σημαντικό ευθύς εξαρχής να γινόταν στο προοίμιο της Στρατηγικής μια τοποθέτηση αυτής ως μέρους της γενικότερης Εθνικής Στρατηγικής του ελληνικού κράτους για την κοινωνική ένταξη πολιτών τρίτων χωρών για αποφυγή παρερμηνειών.

    7. Επίσης άξιο αναφοράς θα ήταν να υπήρχε μία σύνδεση της νέας Στρατηγικής με τις προηγούμενες του 2013 και του 2019. Η απλή αναφορά στην υπεροχή της νέας στρατηγικής σε σχέση με την προηγούμενη του 2019 δεν κρίνεται επαρκώς αιτιολογημένη: «Με βάση τα ανωτέρω, και με σκοπό την ειρηνική συνύπαρξη, η Νέα Εθνική Στρατηγική διαφέρει σημαντικά από εκείνη του 2019, καθώς εστιάζει πράγματι στην ένταξη των προσφύγων στην ελληνική κοινωνία και όχι στη δημιουργία παράλληλων κοινωνικών συστημάτων που οδηγούν σε γκέτο και αυξημένη κοινωνική περιθωριοποίηση, φτώχεια, ριζοσπαστικοποίηση και εγκληματικότητα» (σελ. 11).

    8. Θα ήταν σημαντική επίσης η αναφορά στα μέλη που αποτέλεσαν την Ομάδα Εργασίας που εκπόνησε την Εθνική Στρατηγική για την Ένταξη τόσο για λόγους διαφάνειας όσο και για λόγους ενημέρωσης σχετικά με τους συμμετέχοντες φορείς.

    9. Προβληματικό κρίνεται επίσης το ότι ήδη από τις πρώτες παραγράφους του προοιμίου δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στην «οικονομική» διάσταση της κοινωνικής ένταξης των προσφύγων, υπό την ετεροβαρή ερμηνεία της ανάγκης να μην επιβαρύνεται ο κρατικός προϋπολογισμός από τα επιδόματα των προσφύγων αντί της ανάγκης έμπρακτης υποστήριξης αυτών (τη στιγμή μάλιστα που η πλειοψηφία των σχετικών κονδυλίων προέρχεται από ενωσιακή χρηματοδότηση). ([βλ. σχετικό χωρίο «Είναι, όμως, παράλληλα σημαντική η εξασφάλιση της αυτόνομης διαβίωσης των προσφύγων, ώστε αυτοί να μην εξαρτώνται από τα κρατικά επιδόματα, επιβαρύνοντας τον κρατικό προϋπολογισμό» (σελ. 9).]

    10. Προβληματική κρίνεται επίσης η έμφαση ήδη από το προοίμιο στη διευκόλυνση της μετεγκατάστασης και του επαναπατρισμού των προσφύγων (σελ. 9), καθώς εκδηλώνει μία άρνηση της πραγματικότητας ότι οι μετανάστες και οι πρόσφυγες βρίσκονται και θα συνεχίζουν να βρίσκονται στο ελληνικό έδαφος για χρόνια και τούτος είναι ο λόγος που είναι πολύτιμη μια εθνική στρατηγική για την ένταξή τους.

    11. Θα μπορούσε να αποτελεί θετική τομή η διάκριση μεταξύ προ-ενταξιακού (Ι. ΠΡΟ-ΕΝΤΑΞΗ ΤΩΝ ΑΙΤΟΥΝΤΩΝ ΑΣΥΛΟ) και ενταξιακού σταδίου (ΙΙ. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΝΤΑΞΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΟΥΧΩΝ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ) αν ο στόχος ήταν, πέραν πάσης αμφιβολίας, η έγκαιρη δράση. Εδώ όμως δημιουργείται προβληματισμός όσον αφορά τη διάκριση αυτή, καθώς φαίνεται εν τέλει ως βασική στόχευση η ρητή υποστήριξη μόνο των εχόντων προσφυγικού προφίλ – εν δυνάμει / τελικώς αναγνωρισμένων προσφύγων και συνακόλουθα ο σιωπηρός αποκλεισμός των απορριφθέντων αιτούντων – λοιπών πολιτών τρίτων χωρών χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα.

    12. Άλλα στοιχεία που προβληματίζουν επίσης: α) η γενικόλογη αναφορά στο προοίμιο για τη συμμετοχή των τοπικών και περιφερειακών αρχών καθώς και της κοινωνίας των πολιτών χωρίς αναφορά στους εκάστοτε φορείς υλοποίησης, β) η μηδενική αναφορά στην ανάγκη συμμετοχής μεταναστευτικών συλλόγων και ενώσεων καθώς και στην ανάγκη θεσμικού διαλόγου με τις χώρες προέλευσης των αιτούντων ασύλου/μεταναστών, γ) το ότι δε φαίνεται αν και με ποιο τρόπο έχει ληφθεί υπόψη η γνώμη των άμεσα ενδιαφερόμενων αιτούντων άσυλο και δικαιούχων διεθνούς προστασίας (ενηλίκων και ανηλίκων), δ) η σχεδόν ανύπαρκτη αναφορά στον ιδιαιτέρως σημαντικό θεσμό της διαπολιτισμικής μεσολάβησης (μία μόνο αναφορά στη δράση 3 /επιδίωξη 1 του στόχου 3 – διασφάλιση των δικαιωμάτων των παιδιών, σελ. 15), ε) η ελλιπής αναφορά στη ανάγκη καμπάνιας στον γηγενή πληθυσμό με συμμετοχή και υποστήριξη από τα ΜΜΕ.

    Ειδικότερα ως προς το στόχο 3 : ΔΙΑΣΦΑΛΙΣΗ ΤΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ

    1. Αντίστοιχοι προβληματισμοί ανακύπτουν και από την επισκόπηση των επιδιώξεων και των δράσεων αναφορικά με τα παιδιά αιτούντες άσυλο – αναγνωρισμένους πρόσφυγες, ήτοι απουσιάζουν σαφείς αναφορές σε φορείς, χρονοδιαγράμματα και προϋπολογισμούς δράσεων, καθώς και ένας απολογισμός της μέχρι σήμερα κατάστασης.

    2. Πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι η παρούσα Στρατηγική φαίνεται να θεωρεί ότι τα προβλήματα των ανηλίκων λήγουν με την χορήγηση του προσφυγικού καθεστώτος. Τι γίνεται όμως με τους απορριφθέντες ανήλικους αιτούντες άσυλο; Το ζήτημα αυτό είναι ανύπαρκτο σύμφωνα με τη Στρατηγική.

    3. Εξάλλου καμία πρόβλεψη δεν υπάρχει για κάποιο ειδικό νομιμοποιητικό καθεστώς για τους ανηλίκους που θα είχε πολλαπλές θετικές εξελίξεις με βάση το βέλτιστο συμφέρον τους. Τούτο μάλιστα τη στιγμή που πρόσφατα κόπηκε η μοναδική «γέφυρα επικοινωνίας» μεταξύ προσφυγικού και μεταναστευτικού δικαίου, όταν δηλαδή καταργήθηκε η δυνατότητα παραπομπής αιτούντων άσυλο προς τις αρμόδιες αρχές που εκδίδουν άδειες διαμονής για ανθρωπιστικούς λόγους. Ως εκ τούτου, παραμένει ο γενικευμένος κίνδυνος άνθρωποι χωρίς νομιμοποιητικά έγγραφα (ανήλικοι και ενήλικες, ευάλωτοι και λιγότερο ευάλωτοι) να τίθενται σε κατάσταση «limbo», χωρίς πρόσβαση σε υπηρεσίες και έκθετοι σε κάθε είδους εκμετάλλευση.

    4. Καμία αναφορά δεν γίνεται επίσης στα πολύ μεγάλα προβλήματα που αποτελούν τροχοπέδη στην πρόσβαση των παιδιών αιτούντων άσυλο/ αναγνωρισμένων προσφύγων στην τυπική εκπαίδευση. Η γενικόλογη στόχευση περί ενίσχυσης της πρόσβασης στην τυπική και άτυπη εκπαίδευση δεν φαίνεται αρκετή αν λάβει κανείς υπόψη τις τεράστιες προκλήσεις που έχουν αντιμετωπιστεί στον τομέα αυτό μέχρι σήμερα.

    5. Ορισμένα πάντως από τα ανωτέρω κενά ελπίζεται ότι θα καλυφθούν αφενός από κάποιο ειδικότερο Σχέδιο Δράσης, αφετέρου, τουλάχιστον ως προς τους ασυνόδευτους ανηλίκους, μέσω της ειδικότερης Εθνικής Στρατηγικής για την Προστασία των Ασυνόδευτων Ανηλίκων που επρόκειτο να τεθεί σε διαβούλευση τον Δεκέμβριο του 2021 και πάντως αναμένεται (βλ. σχετικά στον Απολογισμό Δράσεων 2020-2021 της Ειδικής Γραμματείας Προστασίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων).

    Ως προς τις επιμέρους επιδιώξεις τους Στόχου 3 :
    Επιδίωξη 2: Διασφάλιση πρόσβασης σε υψηλής ποιότητας και χωρίς διακρίσεις εκπαίδευση

    Θα θέλαμε να αναφέρουμε ότι έχει παρατηρηθεί η ανάγκη για διερμηνεία σχετικά με διαδικαστικά, γραφειοκρατικά ζητήματα, ενημέρωση-δικαιώματα-υποχρεώσεις ως προς του γονείς και τα παιδιά καθώς και για την ενημέρωση γονέων, κ.α.

    Καθίσταται άξια αναφοράς η πρόβλεψη για επαρκή αριθμό σχολείων και θέσεων σε συγκεκριμένους δήμους όπως της Αθήνας για να μπορούν να καλυφθούν όλες οι ανάγκες και έγκαιρος προγραμματισμός, καθώς έχει παρατηρηθεί ότι για υπάρχει καθυστέρηση στη δημιουργία και λειτουργία των τμημάτων και των τάξεων υποδοχής με αποτέλεσμα να χάνεται σημαντικό τμήμα του σχολικού έτους.

    Έχει παρατηρηθεί ότι χρειάζεται καλύτερη ενημέρωση και καθοδήγηση για την διαδικασία εγγραφής τόσο στους γονείς όσο και στους εκπαιδευτικούς/διευθυντές.

    Περαιτέρω, είναι πολύ σημαντικό να γίνεται και αξιολόγηση του επιπέδου εκπαίδευσης/γνώσεων/δυνατοτήτων των παιδιών μέσω ανάπτυξης ειδικών εργαλείων.

    Ως προς τη δράση 2 : Είναι εξαιρετικά σημαντικό ο σχεδιασμός μαθημάτων με γνώμονα τις ανάγκες των εκπαιδευόμενων και διαχωρισμός σε κατάλληλες τάξεις (ανάλογα με την ηλικία) για την ανάπτυξη γλωσσικών και επικοινωνιακών δεξιοτήτων στα ελληνικά (προπαρασκευαστικά μαθήματα) να γίνει για όλες τις ηλικίες παιδιών (και για το Γυμνάσιο και το Λύκειο) καθώς τα περισσότερα ασυνόδευτα παιδιά είναι άνω των 15-16 ετών και υπάρχει δυσκολία στην παρακολούθηση των μαθημάτων της αντίστοιχης ηλικιακής ομάδας όταν προσφάτως έχουν έρθει στη χώρα και χωρίς να έχουν προϋπάρξει προπαρασκευαστικά μαθήματα.

    Ως προς τη δράση 3: Καθίσταται σημαντικό να υπάρξει πρόβλεψη για τον εντοπισμό κοινωνικό-οικονομικών προβλημάτων, βίας, παραμέλησης κτλ. και δημιουργία επαφών και δικτύου για υποστήριξη και παρέμβαση στην οικογένεια.

  • 20 Ιανουαρίου 2022, 15:25 | Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA)

    Παραπέμπουμε στις αναλυτικές παρατηρήσεις μας επί του Σχεδίου της Εθνικής Στρατηγικής, οι οποίες έχουν αποσταλεί ηλεκτρονικά στις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου και διατίθενται εδώ: https://rsaegean.org/el/paratiriseis-rsa-epi-schediou-ethnikis-stratigikis-entaxis/

    Συνοπτικά, κρίνουμε απαραίτητη την συμπερίληψη στο κείμενο των κάτωθι δράσεων:

    1. Ευρωπαϊκή χρηματοδότηση
    – Έγκαιρη και επαρκής αξιοποίηση των πόρων του ΤΑΜΕ, του ΕΚΤ+ και του ΕΤΠΑ για ενταξιακά προγράμματα, σύμφωνα με την αρχή της εταιρικής σχέσης

    2. Άδειες διαμονής (ΑΔΕΤ)
    – Απλοποίηση και αυτοματοποίηση της διαδικασίας έκδοσης και ανανέωσης
    – Έναρξη ισχύος της ΑΔΕΤ από την παραλαβή της άδειας
    – Επαναφορά της τριετούς διάρκειας ισχύος των ΑΔΕΤ επικουρικής προστασίας
    – Παροχή συνθηκών υποδοχής μέχρι την παραλαβή της ΑΔΕΤ

    3. Κοινωνική πρόνοια
    – Άρση των νομοθετικών περιορισμών στα κριτήρια επιλεξιμότητας για το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα
    – Αποτελεσματική ενημέρωση για την κοινωνική πρόνοια
    – Στατιστικά στοιχεία για την υπαγωγή των προσφύγων στην κοινωνική πρόνοια

    4. Υγεία
    – Άρση των νομοθετικών εμποδίων στην πιστοποίηση των θυμάτων βασανιστηρίων
    – Επαρκείς υπηρεσίες αποκατάστασης θυμάτων βασανιστηρίων
    – Μόνιμες μόναδες ψυχικής υγείας σε δομές φιλοξενίας, ΚΥΤ, ΚΕΔ

    5. Εκπαίδευση
    – Έγκαιρος καθορισμός των απαιτούμενων τάξεων, πρόσληψη διδακτικού προσωπικού και ρυθμίσεις για τη μεταφορά των παιδιών στα σχολεία
    – Στατιστικά στοιχεία για τη φοίτηση των παιδιών-προσφύγων σε σχόλεια
    – Απόρριψη της μη τυπικής εκπαίδευσης και των «εκπαιδευτικών γκέτο»

    6. Στέγαση
    – Προτεραιοποίηση της αποκεντρωμένης υποδοχής εντός του αστικού ιστού ανά την επικράτεια και αποφυγή μεγάλων δομών μακριά από αστικά κέντρα
    – Κατάργηση της διακριτικής μεταχείρισης που επιβάλλει το Παράρτημα ΙΙ των ΚΥΑ για τα μέτρα πρόληψης του COVID-19

    7. Νομική συνδρομή
    – Πρόγραμμα νομικής συνδρομής αιτούντων άσυλο σε πρώτο βαθμό

    8. Πρόσβαση στη διοίκηση
    – Ενίσχυση των υπηρεσιών διερμηνείας σε όλες τις υπηρεσίες που έρχονται σε επαφή με πρόσφυγες και μετανάστες
    – Αύξηση των Κέντρων Ένταξης Μεταναστών (ΚΕΜ) και διεύρυνση αρμοδιοτήτων

  • 20 Ιανουαρίου 2022, 10:14 | Υποστήριξη Προσφύγων στο Αιγαίο (RSA)

    Παραπέμπουμε στις αναλυτικές παρατηρήσεις μας επί του Σχεδίου της Εθνικής Στρατηγικής: https://bit.ly/3qHpBl0

    1. ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΕΥΡΩΠΑΙΚΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΣΧΕΣΗ

    Το Σχέδιο της Εθνικής Στρατηγικής απολύτως εσφαλμένα προβάλλει ότι «τα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά προγράμματα αφορούν μόνο στους αιτούντες άσυλο», εφόσον οι Κανονισμοί που υιοθετήθηκαν το 2021 από τους ενωσιακούς συννομοθέτες για τη δημοσιονομική περίοδο 2021-2027 προβλέπουν ρητά την κατανομή ικανών πόρων για την ένταξη των προσφύγων και μεταναστών. Συγκεκριμένα, ο νέος Κανονισμός για το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης (ΤΑΜΕ) όχι μόνο προβλέπει την «προώθηση και διευκόλυνση της αποτελεσματικής ένταξης και κοινωνικής ενσωμάτωσης υπηκόων τρίτων χωρών» ως ειδικό στόχο του Ταμείου, αλλά απαιτεί από τα κράτη μέλη να κατανέμουν τουλάχιστον το 15% των πόρων του εθνικού προγράμματός τους για τον εν λόγω στόχο. Προσέτι, η ένταξη των πολιτών τρίτων χωρών εντάσσεται στους ειδικούς σκοπούς του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου + (ΕΚΤ+) και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ). Η, δε, κυβέρνηση έχει ήδη προβλέψει τη χρηματοδότηση νέου ολοκληρωμένου προγράμματος ένταξης δικαιούχων διεθνούς προστασίας («νέου HELIOS») από το ΕΚΤ+. Εναπόκειται, συνεπώς, στην κυβέρνηση η αξιοποίηση των διαθέσιμων ενωσιακών πόρων για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση των απαραίτητων προγραμμάτων για την εφαρμογή της Εθνικής Στρατηγικής για την Ένταξη.

    Για κάθε πρόγραμμα που χρηματοδοτείται από ενωσιακούς πόρους, η κυβέρνηση υποχρεούται από το ενωσιακό δίκαιο να τηρεί την αρχή της εταιρικής σχέσης, ήτοι να συμπεριλαμβάνει την τοπική αυτοδιοίκηση, τους κοινωνικούς εταίρους και την κοινωνία των πολιτών και να διασφαλίζει τη συμμετοχή τους καθ’ολη τη διάρκεια της προετοιμασίας, της υλοποίησης και της αξιολόγησης του προγράμματος.

    Για το λόγο αυτό, η Εθνική Στρατηγική πρέπει να αναφέρεται ρητώς στις διαθέσιμες πηγές ευρωπαϊκής χρηματοδότησης, ιδίως το ΤΑΜΕ, το ΕΚΤ+ και το ΕΤΠΑ, οι οποίες πρέπει να αξιοποιηθούν έγκαιρα και αποτελεσματικά, ώστε να προωθηθούν οι ενταξιακοί στόχοι της, σε πλήρη συμμόρφωση με την αρχή της εταιρικής σχέσης.

    2. ΑΔΕΙΕΣ ΔΙΑΜΟΝΗΣ

    Η Άδεια Διαμονής Ενιαίου Τύπου (ΑΔΕΤ) είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την πραγματική πρόσβαση των δικαιούχων διεθνούς προστασίας στα δικαιώματα που τους κατοχυρώνει η νομοθεσία, όπως η απασχόληση του αρ. 27 Ν 4636/2019 ή η κοινωνική αρωγή του αρ. 30 Ν 4636/2019. Ωστόσο, τα σοβαρά και δομικά νομικά και πρακτικά εμπόδια της διαδικασίας έκδοσης και ανανέωσης της ΑΔΕΤ, όπως εκτίθενται αναλυτικά σε πρόσφατες παρεμβάσεις του Συνηγόρου του Πολίτη (ΣτΠ), της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αλλά και στη νομολογία δικαστηρίων της αλλοδαπής, συνεπάγονται όχι μόνο την εκ των πραγμάτων αδυναμία του εν λόγω πληθυσμού να ασκήσει τα ανωτέρω δικαιώματα και την έκθεσή του σε ακραίες συνθήκες ένδειας για διάστημα άνω των έξι μηνών ή και του έτους, αλλά και τη δυσανάλογη επιβάρυνση της Υπηρεσίας Ασύλου και της Ελληνικής Αστυνομίας. Τα ανωτέρω ζητήματα παρατηρούνται σταθερά στην Αττική, όπου διαμένει περί το 40% του συνολικού πληθυσμού των αιτούντων άσυλο στη χώρα.

    Για τους λόγους αυτούς, η RSA συνιστά τη συμπερίλήψη τεσσάρων στοχευμένων μέτρων στην Εθνική Στρατηγική, με στόχο την ταχεία και αποτελεσματική χορήγηση της ΑΔΕΤ και την ομαλή μετάβαση των δικαιούχων διεθνούς προστασίας από το σύστημα υποδοχής αιτούντων άσυλο στην ενάσκηση των δικαιωμάτων που τους παρέχει το καθεστώς τους:

    α. Απλοποίηση της διαδικασίας χορήγησης ΑΔΕΤ

    Η ισχύουσα διαδικασία έκδοσης και ανανέωσης της ΑΔΕΤ σε δικαιούχους διεθνούς προστασίας βάσει του αρ. 24 Ν 4636/2019 περιλαμβάνει τρία διακριτά στάδια:
    – Το αρμόδιο Περιφερειακό Γραφείο Ασύλου (ΠΓΑ) ή Αυτοτελές Κλιμάκιο Ασύλου (ΑΚΑ) εκδίδει «Απόφαση Χορήγησης ΑΔΕΤ» ή «Απόφαση Ανανέωσης ΑΔΕΤ» ως διακριτή διοικητική πράξη από την απόφαση χορήγησης διεθνούς προστασίας. Ήδη η Απόφαση Χορήγησης ΑΔΕΤ δεν επιδίδεται πάντα από το ΠΓΑ κατά την επίδοση της απόφασης ασύλου, με αποτέλεσμα να χάνεται κρίσιμος χρόνος στη διεκπεραίωση της διαδικασίας έκδοσης της ΑΔΕΤ. Η, δε, Απόφαση Ανανέωσης ΑΔΕΤ έχει περιορισμένη διάρκεια ισχύος.
    – Εν συνεχεία, ο δικαιούχος αιτείται ραντεβού με το αρμόδιο Γραφείο Διαβατηρίων της Ελληνικής Αστυνομίας και παρίσταται αυτοπροσώπως όπως καταθέσει τα απαραίτητα δικαιολογητικά για την έκδοση της ΑΔΕΤ.
    – Τέλος, η εκδοθείσα ΑΔΕΤ αποστέλλεται στο αρμόδιο ΠΓΑ / ΑΚΑ, από το οποίο παραλαμβάνεται αυτοπροσώπως από τον ενδιαφερόμενο.

    Η απλοποίηση της ως άνω διαδικασίας είναι επιτακτική και εφικτή. Η Εθνική Στρατηγική αποτελεί σημαντική ευκαιρία για την εξειδίκευση των αναγκαίων νομοθετικών μέτρων για την επίτευξή της, για παράδειγμα με την κατάργηση του σταδίου της «Απόφασης Χορήγησης ΑΔΕΤ» ή «Απόφασης Ανανέωσης ΑΔΕΤ», λαμβάνοντας υπόψη ότι το δικαίωμα χορήγησης ΑΔΕΤ τεκμαίρεται ήδη από τη θετική απόφαση επί της αίτησης ασύλου, εφόσον αυτή παραμένει σε ισχύ.

    Κατ’ελάχιστο, κρίνεται πλήρως υλοποιήσιμη και συμβατή με τον σχεδιασμό του Υπουργείου για την ψηφιοποίηση του συστήματος ασύλου η αυτοματοποίηση ορισμένων σταδίων της ανωτέρω διαδικασίας, αφενός με την έκδοση της «Απόφασης Χορήγησης ΑΔΕΤ» ταυτόχρονα με την αναγνώριση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας σε όλα τα ΠΓΑ / ΑΚΑ, αφετέρου με τον αυτόματο προγραμματισμό των ραντεβού για την κατάθεση δικαιολογητικών από το εκδούν τις ανωτέρω αποφάσεις ΠΓΑ / ΑΚΑ. Απαραίτητη, στο σημείο αυτό, παρίσταται και η ταχεία έκδοση των σχετικών εγγράφων σε τέκνα δικαιούχων διεθνούς προστασίας που γεννιούνται στην Ελλάδα.
     
    β. Έναρξη ισχύος της ΑΔΕΤ από την παραλαβή της ΑΔΕΤ

    Σύμφωνα με το αρ. 24, παρ. 1 Ν 4636/2019, όπως ισχύει, «Σε υπήκοο τρίτης χώρας ή ανιθαγενή, ο οποίος αναγνωρίζεται ως πρόσφυγας, χορηγείται από την αρμόδια αρχή παραλαβής, με την επιφύλαξη της παρ. 3 του άρθρου 21, άδεια διαμονής τριετούς διάρκειας… Σε υπήκοο τρίτης χώρας ή ανιθαγενή, ο οποίος αναγνωρίζεται ως δικαιούχος επικουρικής προστασίας, χορηγείται από την αρμόδια αρχή παραλαβής, με την επιφύλαξη της παρ. 3 του άρθρου 21, άδεια διαμονής ενός (1) έτους.»

    Εντούτοις, η τριετής ή μονοετής, ανά περίπτωση, διάρκειας ισχύος της ΑΔΕΤ, εκκινεί από την ημερομηνία έκδοσης της «Απόφασης Χορήγησης ΑΔΕΤ» ή από την Υπηρεσία Ασύλου και όχι από την παραλαβή της ΑΔΕΤ από τον δικαιούχο. Ως αποτέλεσμα και ενόψει των ανωτέρω εκτεθέντων δυσχερειών στη διαδικασία έκδοσης και ανανέωσης των αδειών διαμονής, η πραγματική διάρκεια ισχύος της ΑΔΕΤ μειώνεται σημαντικά στην πράξη, λόγω της παρόδου πολύμηνου χρονικού διαστήματος μέχρι την παραλαβή της. Η εν λόγω πρακτική δημιουργεί ιδιαίτερα προβλήματα στους κατόχους επικουρικής προστασίας, στους οποίους συχνά χορηγείται ΑΔΕΤ πλησίον της ημερομηνίας λήξης, η οποία χρήζει άμεσης ανανέωσης, με αποτέλεσμα να επαναλαμβάνεται ο κύκλος της διοικητικής διαδικασίας και να παραμένουν οι δικαιούχοι σε καθεστώς πλήρους ανασφάλειας. Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί η υπόθεση μίας οικογένειας Αφγανών πολιτών που υποστηρίζει η RSA στην Αθήνα, οι οποίοι έλαβαν τις ΑΔΕΤ τους οκτώ μήνες μετά την έναρξη ισχύος τους. Σε άλλες δύο υποθέσεις, οικογένειες Αφγανών πολιτών αναμένουν για διάστημα άνω των έξι μηνών την παραλαβή των ΑΔΕΤ τους.

    Για τη διασφάλιση της ορθής εφαρμογής του αρ. 24, παρ. 1 Ν 4636/2019, παρίσταται αναγκαίο όπως αποσαφηνιστεί στον νόμο ότι η έναρξη ισχύος αντιστοιχεί στην ημερομηνία παραλαβής της ΑΔΕΤ.

    γ. Επαναφορά της τριετούς διάρκειας ισχύος της ΑΔΕΤ για δικαιούχους επικουρικής προστασίας

    Ήδη στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης προ της ψήφισης του Ν 4636/2019 τον Οκτώβριο του 2019, η RSA είχε εκφράσει σοβαρές επιφυλάξεις σχετικά με τη μείωση της διάρκειας ισχύος των ΑΔΕΤ που χορηγούνται σε δικαιούχους επικουρικής προστασίας από τρία έτη σε ένα. Δύο χρόνια μετά την έναρξη ισχύος του νόμου, αποδεικνύονται όχι μόνο η εσφαλμένη βάση αλλά και οι δυσμενείς συνέπειές της ρύθμισης.

    Πρώτον, ουδόλως προκύπτει στην πράξη ότι η διάρκεια της ανάγκης προστασίας όσων εμπίπτουν στο καθεστώς της επικουρικής προστασίας διαφοροποιείται από αυτή του προσφυγικού καθεστώτος. Όπως έχει τονίσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, «όταν εισήχθη η επικουρική προστασία, θεωρήθηκε ότι το καθεστώς αυτό είχε προσωρινό χαρακτήρα. Ως εκ τούτου, η οδηγία επιτρέπει στα κράτη µέλη τη διακριτική ευχέρεια της παροχής στους δικαιούχους χαµηλότερου επιπέδου δικαιωµάτων από ορισµένες απόψεις. Ωστόσο, η πείρα που αποκτήθηκε µέχρι στιγµής στην πράξη έχει καταδείξει ότι αυτή η αρχική υπόθεση δεν ήταν ακριβής. Εποµένως, είναι απαραίτητη η άρση οποιωνδήποτε περιορισµών των δικαιωµάτων των δικαιούχων επικουρικής προστασίας που δεν µπορούν πλέον να θεωρηθούν ως απαραίτητοι και αντικειµενικά δικαιολογηµένοι.»

    Δέον όπως επισημανθεί ότι το καθεστώς επικουρικής προστασίας στην Ελλάδα εφαρμόζεται κατ’εξοχήν σε πολίτες Αφγανιστάν. Το 83% των αποφάσεων επικουρικής προστασίας που εκδόθηκαν από την Υπηρεσία Ασύλου τους πρώτους εννέα μήνες του 2021 αφορούσαν πολίτες Αφγανιστάν, ενώ το ανάλογο ποσοστό κυμάνθηκε στο 78% το 2020. Ενόψει, δε, των τελευταίων εξελίξεων στο Αφγανιστάν, επιβεβαιώνεται ότι οι εν λόγω δικαιούχοι διεθνούς προστασίας θα εξακολουθούν να εμπίπτουν στο πεδίο της διεθνούς προστασίας και να χρήζουν άμεσης υποστήριξης για την ένταξή τους, όπως πρόσφατα υπογράμμισε το Υπουργείο Εσωτερικών της Γερμανίας.

    Δεύτερον, η ρύθμιση της ΑΔΕΤ διάρκειας ισχύος ενός έτους για τους δικαιούχους επικουρικής προστασίας έχει επιφέρει περιττό διοικητικό φόρτο για τις αρμόδιες αρχές, εφόσον προκαλεί σημαντική αύξηση του αριθμού αιτημάτων ανανέωσης των αδειών διαμονής ενώπιον της Υπηρεσίας Ασύλου και των συνακόλουθων διαδικασιών ενώπιον της Ελληνικής Αστυνομίας.

    Τέλος, παρακωλύει την προσπάθεια των δικαιούχων επικουρικής προστασίας να ενταχθούν στην ελληνική κοινωνία και να βρουν στέγη και εργασία, καθότι έρχονται συστηματικά αντιμέτωποι με τις καθυστερήσεις στην ανανέωση των ΑΔΕΤ και τη συνακόλουθη έλλειψη έγκυρων ταυτοποιητικών εγγράφων που να αποδεικνύουν το καθεστώς τους. Στην υπόθεση που υποστηρίζει η RSA στην Αθήνα, οικογένεια Αφγανών πολιτών χρειάστηκε να αιτηθεί την ανανέωση των ΑΔΕΤ μόλις τρεις μήνες μετά την παραλαβή τους, ωστόσο αναμένει για διάστημα άνω των πέντε μηνών την έκδοση «Απόφασης Ανανέωσης ΑΔΕΤ» από την Υπηρεσία Ασύλου.

    Με βάση τα ανωτέρω εκτεθέντα, η επαναφορά της τριετούς διάρκειας ισχύος των ΑΔΕΤ που χορηγούνται σε δικαιούχους επικουρικής προστασίας, σε πλήρη συμμόρφωση με την Οδηγία αναγνώρισης, θα επιτύχει όχι μόνο την ενίσχυση της δυνατότητας ένταξης των ενδιαφερομένων αλλά και την αποσυμφόρηση του όγκου υποθέσεων ενώπιον των διοικητικών υπηρεσιών.
     
    δ. Παροχή υλικών συνθηκών υποδοχής μέχρι την επίδοση της ΑΔΕΤ

    Η εν ισχύ νομοθεσία προβλέπει την αυτοδίκαιη διακοπή των υλικών συνθηκών υποδοχής και την αποχώρηση των δικαιούχων διεθνούς προστασίας από τις δομές φιλοξενίας εντός τριάντα ημερών από την επίδοση της θετικής απόφασης επί της αίτησης ασύλου. Η εν λόγω προθεσμία αποδεδειγμένα δεν επαρκεί για τη διεκπεραίωση της διαδικασίας έκδοσης της ΑΔΕΤ, με αποτέλεσμα να παρίσταται αδύνατη η κίνηση των απαραίτητων διαδικασιών εκ μέρους του δικαιούχου για την εύρεση στέγης και εργασίας ή την υπαγωγή σε κοινωνικά επιδόματα. Κατά συνέπεια, το καθεστώς διεθνούς προστασίας καθίσταται άνευ αντικειμένου, εφόσον η πράξη της αναγνώρισης συνεπάγεται την άμεση έκθεση των δικαιούχων σε ανεπίτρεπτες συνθήκες ένδειας και αστεγίας, χωρίς πρόσβαση σε τροφή και χωρίς τα απαραίτητα νομιμοποιητικά έγγραφα για την εκκίνηση της ένταξής τους.

    Κατ’ελάχιστο, μέσω της τροποποίησης του αρ. 114, παρ. 1 Ν 4636/2019, η διακοπή των υλικών συνθηκών υποδοχής πρέπει να επέρχεται εντός εύλογης προθεσμίας από την παραλαβή της ΑΔΕΤ και όχι από την επίδοση της απόφασης ασύλου. Δέον όπως υπομνησθεί ότι τέτοια ρύθμιση προβλέπεται ήδη από την κείμενη νομοθεσία για την περίπτωση του Προσωρινού Αριθμού Ασφάλισης και Υγειονομικής Περίθαλψης Αλλοδαπού (ΠΑΑΥΠΑ), ο οποίος απενεργοποιείται έναν μήνα μετά την επίδοση της ΑΔΕΤ στον δικαιούχο. Ομοίως, πρέπει να διασφαλίζεται η μη διακοπή της πρόσβασης των δικαιούχων στα κοινωνικά δικαιώματά τους, από την κατάθεση της αίτησης ανανέωσης της ΑΔΕΤ μέχρι και την παραλαβή αυτής.

    3. ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΕΠΙΔΟΜΑΤΑ

    Λαμβάνοντας υπόψη τους αντικειμενικούς περιορισμούς του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας της χώρας, όπως επισημάνθηκαν στην από 4 Ιουνίου 2021 επιστολή του Υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και σε ομολόγους έξι κυβερνήσεων, η Εθνική Στρατηγική οφείλει να ανταποκριθεί στα χρόνια εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι πρόσφυγες ως προς την πρόσβασή τους στα κοινωνικά επιδόματα. Οι περισσότεροι πρόσφυγες εκ των πραγμάτων δεν δύνανται να υπαχθούν στις περισσότερες μορφές κοινωνικής πρόνοιας, εφόσον σχεδόν όλα τα επιδόματα υπόκεινται σε προϋποθέσεις πέντε (επίδομα στέγασης, επίδομα παιδιού), δώδεκα (επίδομα γέννησης) ή και δεκαπέντε ετών (επίδομα ανασφάλιστων υπερηλίκων) συνεχούς νόμιμης διαμονής στη χώρα. Εξαίρεση απότελεί το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα (ΕΕΕ), το οποίο, ωστόσο, χορηγείται μόνο σε νοικοκυριά με διεύθυνση κατοικίας, η οποία αποδεικνύεται με μισθωτήριο συναφθέν τουλάχιστον 6 μήνες προ της αίτησης, ή σε καταγεγραμμένους «αστέγους» που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας.

    Ο ΣτΠ έχει επισημάνει ότι η έννοια του «νοικοκυριού» στην παρ. 2 του αρ. 235 Ν 4389/2016 αποκλείει από το ΕΕΕ πολλά άτομα ή οικογένειες, τα οποία, λόγω έλλειψης οικονομικής δυνατότητας, αναγκάζονται να συγκατοικούν με άτομο ή νοικοκυριό που έχει εισόδημα υψηλότερο του ορίου εισοδήματος ή φιλοξενούνται χωρίς να λαμβάνουν κάποια προνοιακή παροχή και χωρίς να αποτελούν μέλη του εν λόγω νοικοκυριού. Ομοίως, αποκλείονται από το ΕΕΕ άτομα, τα οποία φιλοξενούνται σε δομές φιλοξενίας, λόγω αστεγίας. Το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων δεν έχει ανταποκριθεί έως τώρα στις προτάσεις του ΣτΠ για τροποποίηση του νόμου, με στόχο την κάλυψη των ως άνω ομάδων. Για τους ανωτέρω λόγους, οι αρχές οφείλουν να ανταποκριθούν, στο πλαίσιο της Εθνικής Στρατηγικής, στην ανάγκη τροποποίησης του αρ. 235, παρ. 2 Ν 4389/2016 περί των κριτηρίων επιλεξιμότητας για το ΕΕΕ.

    Παράλληλα, η πρόβλεψη ενημερωτικών συνεδριών ως προς τα χορηγούμενα επιδόματα (Στόχος Ι.2, Επιδίωξη 2, Δράση 4) παρίσταται αναγκαία, ενόψει της γενικευμένης έλλειψης ενημέρωσης των δικαιούχων διεθνούς προστασίας για το σύστημα κοινωνικής πρόνοιας της χώρας και για τα δικαιώματα που απολαμβάνουν αφότου λάβουν το καθεστώς προστασίας. Ενδεικτικά, στις υποθέσεις δικαιούχων διεθνούς προστασίας που υποστήριξε η RSA στην Αθήνα το 2021, κανένας από τους επωφελούμενους δεν γνώριζε την ύπαρξη του ΕΕΕ και τα σχετικά κριτήρια επιλεξιμότητας. Συνακολούθως, η Εθνική Στρατηγική πρέπει να εξειδικεύσει στη Δράση 4 του Στόχου Ι.2, Επιδίωξη 2 τα μέτρα με τα οποία θα επιτευχθεί η αποτελεσματικότερη ενημέρωση των ενδιαφερομένων π.χ. παρουσία εκπροσώπων των κοινωνικών υπηρεσιών της τοπικής αυτοδιοίκησης στα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ) ή τις Κλειστές Ελεγχόμενες Δομές (ΚΕΔ) και επαφή με νεοεισερχομένους κατά την καταγραφή, όπως ισχύει στη Γερμανία.

    Περαιτέρω, παρίσταται απαραίτητη η αποτελεσματικότερη εποπτεία της ένταξης των δικαιούχων διεθνούς προστασίας στο σύστημα κοινωνικής αρωγής, ιδίως μέσω της τακτικής στατιστικής αποτύπωσης της υπαγωγής τους στα διαφορετικά επιδόματα που χορηγούνται από το κράτος, σε συνεργασία με το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων. Υπενθυμίζεται ότι ο Οργανισμός Προνοιακών Επιδομάτων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΟΠΕΚΑ) δεν τηρεί, επί του παρόντος, στατιστικά στοιχεία σχετικά με τον αριθμό των δικαιούχων διεθνούς προστασίας που αιτούνται και επωφελούνται του ΕΕΕ.

    4. ΥΓΕΙΑ

    α. Θύματα βασανιστηρίων και βίας

    Τα θύματα βασανιστηρίων και άλλων μορφών βίας εξακολουθούν να μην έχουν πρόσβαση σε κατάλληλη ιατρική και ψυχολογική φροντίδα και σε αποκατάσταση σύμφωνα με το αρ. 14 της Σύμβασης κατά των Βασανιστηρίων, κυρωθείσας με τον Ν 1782/1988, λόγω των κενών στη διαδικασία εντοπισμού και στην πλήρη έλλειψη υπηρεσιών αποκατάστασης.

    Εντοπισμός

    Ενδεικτικό των πλημμελειών στον εντοπισμό της συγκεκριμένης κατηγορίας ευαλωτότητας είναι το γεγονός ότι η Υπηρεσία Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΥπΥΤ) του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου δεν εντόπισε ούτε ένα θύμα βασανιστηρίων ή βίας κατά τη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου του 2021, σε σύνολο 2.846 καταγραφών. Παράλληλα, πρόσφατη έκθεση της ΜΕΤΑδρασης επισημαίνει ότι το 63% των θυμάτων βασανιστηρίων που υπήχθησαν σε υποστηρικτικό πρόγραμμα της οργάνωσης εξετάστηκαν για πρώτη φορά μετά την απόρριψη της αίτησης ασύλου τους σε πρώτο βαθμό.

    Ήδη στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης προ της ψήφισης του Ν 4636/2019 τον Οκτώβριο του 2019 και του Ν 4825/2021 τον Σεπτέμβριο του 2021, η RSA είχε εγείρει σοβαρούς προβληματισμούς αναφορικά με τη διατύπωση του αρ. 61, παρ. 1 Ν 4636/2019 (πρώην αρ. 23, παρ. 1 Ν 4540/2018), που προβλέπει ότι «Τα θύματα βασανιστηρίων, βιασμού ή άλλων σοβαρών πράξεων βίας πιστοποιούνται με ιατρική γνωμάτευση από δημόσιο νοσοκομείο, στρατιωτικό νοσοκομείο ή κατάλληλα εκπαιδευμένους ιατρούς δημοσίων φορέων παροχής υπηρεσιών υγείας, συμπεριλαμβανομένων των ιατροδικαστών». Ο περιορισμός των φορέων αρμόδιων για τη χορήγηση σχετικής ιατρικής γνωμάτευσης αντιβαίνει στο ενωσιακό δίκαιο, εφόσον δεν προβλέπεται τέτοια δυνατότητα στα κράτη μέλη ούτε στο αρ. 25, παρ. 1 της Οδηγίας για την υποδοχή, ούτε στο Πρωτόκολλο της Κωνσταντινούπολης, σύμφωνα με το οποίο η πιστοποίηση των θυμάτων βασανιστηρίων απαιτεί διεπιστημονική προσέγγιση και τη συνδρομή κοινωνικού λειτουργού, ιατρικής, ψυχολογικής και νομικής εμπειρογνωμίας.

    Η, δε, πιστοποίηση θυμάτων βασανιστηρίων ή άλλων μορφών βίας σύμφωνα με τις προδιαγραφές του αρ. 61, παρ. 1 Ν 4636/2019 ουδέποτε έχει υλοποιηθεί από το 2018 μέχρι σήμερα, εφόσον οι δημόσιοι φορείς υγείας δεν διαθέτουν τα απαραίτητα μέσα και τις διαδικασίες για τη διεξαγωγή της. Η αδυναμία πιστοποίησης θυμάτων βασανιστηρίων σύμφωνα με τον νόμο επιβεβαιώνεται συστηματικά και ρητά από τους αρμόδιους φορείς ανά την επικράτεια, μεταξύ των οποίων: ΓΝΑ «Ευαγγελισμός», ΓΝΑ «Αλεξάνδρα», ΓΝΑ «ΚΑΤ», ΓΝΑ «Ερυθρός Σταυρός», ΓΝΑ «Ιπποκράτειο», ΓΝΑ «Γεννηματάς», ΓΝΑ «Σωτηρία», ΓΝΑ «Ελπίς», ΨΝΑ «Δρομοκαΐτειο», ΨΝΑ «Δαφνί», Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν», Γενικό Νοσοκομείο Νέας Ιωνίας «Κωνσταντινοπούλειο-Πατησίων», Γενικό Νοσοκομείο Ελευσίνας (ΓΝΕ) «Θριάσιο», Νοσοκομείο Θείας Πρόνοιας «Η Παμμακάριστος», Γενικό Νοσοκομείο Μυτιλήνης (ΓΝΜ) «Βοστάνειο», Γενικό Νοσοκομείο Χίου (ΓΝΧ) «Σκυλίτσειο», Γενικό Νοσοκομείο Σάμου, Γενικό Νοσοκομείο Κω, Ιατροδικαστική Υπηρεσία Αθηνών, Ιατροδικαστική Υπηρεσία Βορείου Αιγαίου, Ιατροδικαστική Υπηρεσία Δωδεκανήσου. Η, δε, ΥπΥΤ αναγνωρίζει ρητά ότι «ουδένας άλλος φορέας δύναται να βεβαιώσει» την εν λόγω ευαλωτότητα και ότι τα αιτήματα περί αναγνώρισης της ιδιότητας του θύματος βασανιστηρίων ή άλλων μορφών βίας προβάλλονται αλυσιτελώς. Παράλληλα, γνωματεύσεις από φορείς εκτός των προβλεπόμενων στο αρ. 61 Ν 4636/2019 δεν γίνονται δεκτές από τις αρμόδιες διοικητικές και δικαστικές αρχές.

    Συνακολούθως, η επίμαχη διάταξη καθιστά την πιστοποίηση των θυμάτων βασανιστηρίων αδύνατη εκ των πραγμάτων και διακινδυνεύει την υποχρέωση των ελληνικών αρχών για τον εντοπισμό και την παραπομπή των θυμάτων βασανιστηρίων σε υπηρεσίες αποκατάστασης, ακόμη και αν αυτά έχουν διαγνωστεί με πιστοποιητικά εξειδικευμένων φορέων, τα οποία ακολουθούν έγκυρα τη μεθοδολογία που προβλέπει το Πρωτόκολλο της Κωνσταντινούπολης.

    Αποκατάσταση

    Η Δράση 2 του Στόχου ΙΙ.2, Επιδίωξη 1 αναφέρεται σε «προγράμματα αποκατάστασης από διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD)», χωρίς, ωστόσο, να εγγυάται τη δημιουργία και ενίσχυση τέτοιων προγραμμάτων. Η κατάφωρη έλλειψη υπηρεσιών αποκατάστασης των θυμάτων βασανιστηρίων και βίας πρέπει να αντιμετωπιστεί κατά προτεραιότητα από την Εθνική Στρατηγική. Υπενθυμίζεται ότι η κλινική των Γιατρών Χωρίς Σύνορα στην Αθήνα για πρόσφυγες και μετανάστες που έχουν υποστεί βασανιστήρια, το μόνο πρόγραμμα που παρείχε διεπιστημονική φροντίδα στα θύματα βασανιστηρίων τα τελευταία χρόνια, τερμάτισε τη λειτουργία της τον Δεκέμβριο του 2021.

    Καίτοι αναφέρεται στην προστασία κατά της βίας, εκμετάλλευσης και κακοποίησης και σε «προγράμματα αποκατάστασης από διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD)» στους Στόχους ΙΙ.2, ΙΙΙ.1 και ΙΙΙ.2, η Εθνική Στρατηγική δεν κάνει καμία αναφορά στα θύματα βασανιστηρίων και βίας και στην υποχρέωση του κράτους να διασφαλίζει την αποκατάστασή τους. Κρίνεται συνεπώς επιτακτική η ρητή συμπερίληψη στη Στρατηγική της εν λόγω κατηγορίας ευάλωτων προσώπων, καθώς και στοχευμένων δράσεων, αφενός, για την απαλοιφή των εμποδίων στον εντοπίσμό τους, αφετέρου, για την παροχή σταθερών και επαρκών υπηρεσιών αποκατάστασης, μέσω της αξιοποίησης των πόρων του ΤΑΜΕ ή άλλων σχετικών ευρωπαϊκών ταμείων.

    β. Ψυχική υγεία

    Η Ειδική Επιτροπή Ελέγχου Προστασίας των Δικαιωμάτων των Ατόμων με Ψυχικές Διαταραχές του Υπουργείου Υγείας έχει απευθύνει προς τις αρμόδιες αρχές συγκεκριμένες παρατηρήσεις και προτάσεις, οι οποίες πρέπει να συμπεριληφθούν στην Εθνική Στρατηγική για την αποτελεσματική επίτευξη της Επιδίωξης 2 του Στόχου Ι.1 και της Επίδιωξης 1 του Στόχου ΙΙ.2. Συγκεκριμένα, η Ειδική Επιτροπή επισημαίνει την «απουσία κατάλληλου θεραπευτικού πλαισίου για τη σταθεροποίηση και βελτίωση της ψυχικής υγείας αλλοδαπού-αιτούντος άσυλο, ο οποίος πάσχει από σοβαρή ψυχική διαταραχή», εφόσον «για αυτές τις περιπτώσεις ανθρώπων δεν έχει προβλεφθεί η παροχή εξειδικευμένων υπηρεσιών ψυχικής υγείας που να στοχεύουν στην ψυχιατρική τους παρακολούθηση σε σταθερή βάση, καθώς και στη θεραπευτική υποστήριξή τους σε μονάδες ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης (ΜΨΑ), ενώ οι επαναλαμβανόμενες νοσηλείες… δεν επιλύουν το πρόβλημα, καθώς δεν συνοδεύονται από μέτρα παρακολούθησης και συνέχειας της ψυχιατρικής φροντίδας».

    Η Ειδική Επιτροπή Ελέγχου έχει προτείνει, μεταξύ άλλων, την καθιέρωση μόνιμης Κινητής Μονάδας Ψυχικής Υγείας σε κάθε δομή φιλοξενίας / ΚΥΤ για την παροχή ψυχιατρικών υπηρεσιών, καθώς και τη δημιουργία ΜΨΑ για αιτούντες άσυλο και πρόσφυγες και διαμόρφωση κριτηρίων ένταξης σε αυτές.

    Προσέτι, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ενθαρρύνει τις ελληνικές αρχές να προβλέψουν κατάλληλη χρηματοδότηση μέσω του ΤΑΜΕ για την παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας στους πρόσφυγες και μετανάστες.

    Οι ανωτέρω προτάσεις πρέπει να εισαχθούν στα σχετικά σημεία της Εθνικής Στρατηγικής, με ρητή πρόβλεψη του συντονισμού με το Υπουργείο Υγείας προς τούτο.

    5. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

    Ο πρωταρχικός στόχος οποιασδήποτε ουσιαστικής εκπαιδευτικής πολιτικής πρέπει να είναι η ένταξη των παιδιών-προσφύγων στα δημόσια σχολεία με την απαραίτητη υποστήριξη. Προς τούτο, οι αρχές πρέπει να συνεχίσουν την τακτική εποπτεία και αξιολόγηση της λειτουργίας των Τάξεων Υποδοχής στις Ζώνες Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (ΖΕΠ) και των Δομών Υποδοχής για την Εκπαίδευση Προσφύγων (ΔΥΕΠ) και να διεξαγάγουν διαβουλεύσεις με τον εκπαιδευτικό τομέα για τον εντοπισμό συγκεκριμένων μέτρων βελτίωσης των πολιτικών. Λαμβάνοντας, δε, υπόψη την εμπειρία του περασμένου έτους, η Εθνική Στρατηγική για την Ένταξη πρέπει να εξειδικεύσει τα μέτρα με τα οποία θα διασφαλίζεται η ομαλή και απρόσκοπτη πρόσβαση των παιδιών-προσφύγων στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα, ιδίως μέσω του έγκαιρου καθορισμού των απαιτούμενων τάξεων, της πρόσληψης διδακτικού προσωπικού και των ρυθμίσεων για τη μεταφορά των παιδιών.

    Αντιθέτως, πρέπει να αποφευχθεί ο διαχωρισμός στο εκπαιδευτικό σύστημα. Η δημιουργία παράλληλων συστημάτων μη τυπικής εκπαίδευσης (non-formal education) εντός των δομών φιλοξενίας, ΚΥΤ και ΚΕΔ, με βάση την εξ αποστάσεως εκπαίδευση ή με τη μορφή ξεχωριστών απογευματινών τάξεων κατά κανόνα για τους πρόσφυγες, οδηγεί στη δημιουργία «εκπαιδευτικών γκέτο». Για το λόγο αυτό, παρίσταται απαραίτητη η απαλοιφή των αναφορών στη μη τυπική εκπαίδευση στον Στόχο Ι.2 της Εθνικής Στρατηγικής.

    Περαιτέρω, κρίνεται απαραίτητη και σε αυτό τον τομέα η τακτική δημοσίευση, σε συντονισμό με το Υπουργείο Παιδείας, λεπτομερών στατιστικών στοιχείων σχετικά με τον αριθμό των παιδιών-προσφύγων σχολικής ηλικίας που ζουν στη χώρα, τον αριθμό των παιδιών που έχουν εγγραφεί σε σχολεία και τον αριθμό των παιδιών που φοιτούν σε σχόλεια στην πράξη.

    6. ΣΤΕΓΑΣΗ

    α. Δομές φιλοξενίας

    Η προώθηση της στέγασης των αιτούντων άσυλο σε μεγάλες δομές μακριά από τα αστικά κέντρα, υπό τη μορφή ΚΕΔ τόσο στα νησιά όσο και στην ενδοχώρα, είναι αντιδιαμετρικά αντίθετη προς τον Στόχο Ι της Στρατηγικής για τη διασφάλιση της προ-ένταξης των αιτούντων. Δυσχεραίνει, παράλληλα, τη δυνατότητα του κράτους να εγγυάται στα παιδιά το δικαίωμα στην εκπαίδευση.

    Η Στρατηγική πρέπει να δώσει έμφαση στην ανάγκη ενίσχυσης του συστήματος υποδοχής με επένδυση σε αποκεντρωμένες μορφές υποδοχής σε μικρές δομές εντός του αστικού ιστού ανά την επικράτεια, όπως αυτή του προγράμματος «ESTIA» που υλοποιείται σε δεκαέξι πόλεις. Το ίδιο ισχύει και για τα «κέντρα στέγασης προσφύγων», τη δημιουργία των οποίων προβλέπει η κυβέρνηση στο πλαίσιο του Σχεδίου Ένταξης προσφύγων και μεταναστών που εκπονείται σε συνεργασία με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης (ΔΟΜ).

    β. Περιορισμοί κυκλοφορίας

    Οι ειδικές διατάξεις που προβλέπονται στο Παράρτημα ΙΙ των Κοινών Υπουργικών Αποφάσεων (ΚΥΑ) για την πρόληψη του COVID-19 στα ΚΥΤ, στα ΚΕΔ και στις δομές φιλοξενίας παρατείνουν αναιτιολόγητα το καθεστώς διακριτικής μεταχείρισης κατά των προσφύγων και μεταναστών και τον αυθαίρετο περιορισμό της ελευθερίας κυκλοφορίας τους, εφόσον δεν ισχύουν ανάλογα μέτρα για τον υπόλοιπο πληθυσμό. Συγκεκριμένα, η μετακίνηση των διαμενόντων στις δομές επιτρέπεται μόνο εντός περιμέτρου την οποία καθορίζει η Ελληνική Αστυνομία, ενώ επιτρέπεται η έξοδος μόνο σε εκπροσώπους οικογενειών ή ομάδων για την κάλυψη των απαραίτητων αναγκών τους στα αστικά κέντρα. Απαγορεύεται, δε, η έξοδος από τις δομές τις Κυριακές.

    Οι ανωτέρω ρυθμίσεις όχι μόνο εισάγουν διακριτική μεταχείριση αντίθετη με στις επιταγές του κράτους δικαίου, αλλά και προσκρούουν στους στόχους της Εθνικής Στρατηγικής και δη στον Στόχο Ι περί προ-ένταξης, καθότι υπονομεύουν την προσπάθεια ένταξης των προσφύγων και μεταναστών στις τοπικές κοινωνίες. Για το λόγο αυτό, παρίσταται απαραίτητη η κατάργηση του Παραρτήματος ΙΙ και η υπαγωγή των διαμενόντων σε δομές φιλοξενίας, ΚΥΤ, ΚΕΔ στις γενικές διατάξεις των σχετικών κανονιστικών πράξεων.

    7. ΝΟΜΙΚΗ ΣΥΝΔΡΟΜΗ

    Η Δράση 1 του Στόχου Ι.2, Επιδίωξη 2 προβλέπει την «ενίσχυση της παροχής νομικής βοήθειας μέσω εξασφάλισης δικηγόρων και νομικών συμβούλων» στο στάδιο της προ-ένταξης των αιτούντων άσυλο. Η εν λόγω δράση δύναται να συμβάλει σημαντικά όχι μόνο στην ταχύτερη ένταξη των ενδιαφερομένων, αλλά και στην αποτελεσματικότερη λειτουργία και ενίσχυση της ποιότητας της διαδικασίας ασύλου, μέσω της έγκαιρης και κατάλληλης νομικής υποστήριξης ήδη από την αρχή της εξέτασης των αιτήσεων ασύλου από την Υπηρεσία Ασύλου.

    Η Εθνική Στρατηγική μπορεί να εξειδικεύσει τους τρόπους με τους οποίους θα ενισχυθεί η νομική συνδρομή, μεταξύ άλλων με τον σχεδιασμό και την υλοποίηση προγραμμάτων νομικής υποστήριξης των αιτούντων άσυλο ήδη στη διαδικασία πρώτου βαθμού ενώπιον της Υπηρεσίας Ασύλου, με κατάλληλη αξιοποίηση των ευρωπαϊκών κονδυλίων που παρέχονται μέσω του ΤΑΜΕ. Τονίζεται ότι τέτοια προγράμματα έχουν ήδη υλοποιηθεί μέσω των εθνικών προγραμμάτων του ΤΑΜΕ για την περίοδο 2014-2020 σε κράτη μέλη όπως η Κροατία, η Σλοβενία και η Ρουμανία.

    Τέλος, δέον όπως επισημανθεί ότι τα ανωτέρω εκτεθέντα εμπόδια στην ανανέωση των ΑΔΕΤ επιδρούν και στο δικαίωμα των προσφύγων σε νομική συνδρομή και εκπροσώπηση, εφόσον, σε περίπτωση που δεν έχουν στην κατοχή τους νομιμοποιητικά έγγραφα ή έχουν μόνο τη ληχθείσα ΑΔΕΤ, καθίσταται αδύνατο να βεβαιώσουν το γνήσιο της υπογραφής τους, ώστε να εξουσιοδοτήσουν δικηγόρο για τη νομική τους εκπροσώπηση.

    8. ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ

    α. Διερμηνεία

    Το Σχέδιο της Εθνικής Στρατηγικής προβλέπει ότι «προβλέπεται η παρουσία κατάλληλα εκπαιδευμένων και πιστοποιημένων διερμηνέων στις βασικές γλώσσες των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων, σε όλες τις προβλεπόμενες δράσεις- ενέργειες».

    Η ως άνω δέσμευση είναι κομβικής σημασίας, δεγλώσσα παραμένει σοβαρό εμπόδιο στην πρόσβαση των αιτούντων άσυλο και δικαιούχων διεθνούς προστασίας στις διοικητικές υπηρεσίες της χώρας. Ενδεικτικά στον τομέα της υγείας, τα νοσοκομεία ανά την επικράτεια εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν κρίσιμες ελλείψεις σε υπηρεσίες διερμηνείας για τη διασφάλιση της επικοινωνίας με ασθενείς, εφόσον δεν επαρκούν τα μέσα που παρέχονται από το πρόγραμμα «PHILOS», το οποίο χρηματοδοτείται από το ΤΑΜΕ μέχρι το τέλος του 2022. Συγκεκριμένα στην Αττική, το 2020:
    – Το Γενικό Νοσοκομείο Αθηνών (ΓΝΑ) «Ευαγγελισμός» απασχολούσε μόνο έναν διερμηνέα φαρσί και ντάρι πλήρους απασχόλησης και έναν διερμηνέα αραβικών για ορισμένες ώρες, για το σύνολο των αναγκών του νοσοκομείου,
    – Τα ΓΝΑ «Γεννηματά», «Σωτηρία» και «Σισμανόγλειο» είχαν μόνο έναν διερμηνέα αραβικών αντιστοίχως, υπεύθυνο για το σύνολο των αναγκών του νοσοκομείου,
    – Το «Αιγινήτειο» Νοσοκομείο και το Ψυχιατρικό Νοσοκομείο Αττικής (ΨΝΑ) «Δρομοκαΐτειο» ζητούσαν από τους ασθενείς να συνοδεύονται από δικό τους διερμηνέα.

    Αντιστοίχως, λόγω της παντελούς έλλειψης υπηρεσιών διερμηνείας στο Τμήμα Αλλοδαπών Αττικής, οι δικαιούχοι διεθνούς προστασίας αδυνατούν να συνεννοηθούν με τις αρχές κατά την προσέλευσή τους για τη λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων για την έκδοση ή ανανέωση ΑΔΕΤ ή ταξιδιωτικών εγγράφων.

    Παρίσταται συνεπώς αναγκαία η αποτελεσματικότερη κάλυψη των αναγκών διερμηνείας στο σύνολο των φορέων που έρχονται σε επαφή με πρόσφυγες και μετανάστες ανά την επικράτεια, όχι μόνο στα ιδρύματα ψυχικής υγείας στα οποία αναφέρεται ο Στόχος ΙΙ.2, Επιδίωξη 1, Δράση 2 ή για τους ανηλίκους σύμφωνα με τον Στόχο Ι.3, Επιδίωξη Επιδίωξη 1, Δράση 3.

    β. Κέντρα Ένταξης Μεταναστών

    Ο Στόχος ΙΙ.2, Επιδίωξη 4, Δράση 1 αναφέρεται σε βελτιστοποίηση της παροχής πληροφόρησης κατά την πρόσβαση σε υπηρεσίες, μεταξύ των οποίων τα Κέντρα Ένταξης Μεταναστών (ΚΕΜ). Η εν λόγω δράση χρήζει εξειδίκευσης. Συγκεκριμένα, η Στρατηγική πρέπει να αποτελέσει δέσμευση για τη σημαντική αύξηση των ΚΕΜ ανά την επικράτεια και διεύρυνση των αρμοδιοτήτων τους, για την αποτελεσματική υποστήριξη των δικαιούχων διεθνούς προστασίας στις επαφές τους με διοικητικές υπηρεσίες για τις απαραίτητες προς την ένταξή τους ενέργειες, ήτοι έκδοση και ανανέωση εγγράφων, εγγραφή σε φορείς, πρόσβαση σε υγεία, απασχόληση, κοινωνική ασφάλιση, εκπαίδευση κ.ο.κ.

Σχόλια