1. Η Ειδική Γραμματεία Προστασίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων ορίζεται ως Εθνικός Μηχανισμός Επείγουσας Ανταπόκρισης (Ε.Μ.Ε.Α.).
2. Σκοπός του Ε.Μ.Ε.Α. είναι ο εντοπισμός και η άμεση παραπομπή και τοποθέτηση σε δομές επείγουσας φιλοξενίας αστέγου ασυνόδευτου ανηλίκου ή ανηλίκου που διαβιεί σε επισφαλείς συνθήκες, κατ’ εφαρμογή του άρθρου 43 του ν. 4760/2020 (Α’ 247) περί της κατάργησης της προστατευτικής φύλαξης των ασυνόδευτων ανηλίκων.
3. α) Η δομή επείγουσας φιλοξενίας παρέχει, κατ’ ελάχιστον, υπηρεσίες ασφαλούς στέγασης, σίτισης, συμβουλευτικής και ψυχολογικής στήριξης, νομικής υποστήριξης και πρόσβασης σε δομές υγείας, μέχρι να ολοκληρωθούν οι διαδικασίες καταγραφής και εκτίμησης του ψυχοκοινωνικού υποβάθρου του φιλοξενούμενου ανηλίκου.
β) Η διαμονή ασυνόδευτου ανηλίκου, που διαβιεί σε καθεστώς έλλειψης στέγης ή επισφαλών συνθηκών, σε δομή επείγουσας φιλοξενίας διαρκεί μέχρι και τρεις (3) εβδομάδες. Κατ’ εξαίρεση, η διάρκεια της φιλοξενίας μπορεί να παρατείνεται, λαμβανομένων υπόψη των αναγκών κάθε ανηλίκου χωρίς να υπερβαίνει τους τρεις (3) μήνες.
4. Ο Ε.Μ.Ε.Α. είναι αρμόδιος για:
α) τη διαχείριση των αιτημάτων στέγασης αστέγων ασυνόδευτων ανηλίκων ή ανηλίκων που διαβιούν σε επισφαλείς συνθήκες και τον συντονισμό της μεταφοράς αυτών σε δομές επείγουσας φιλοξενίας,
β) τον εντοπισμό και την ταυτοποίηση αστέγων ανηλίκων, σε συνεργασία με τις αστυνομικές ή λιμενικές αρχές ή άλλες αρμόδιες αρχές, καθώς και με νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που διαχειρίζονται ξενώνες αστέγων ή ομάδες παιδικής προστασίας στον δρόμο,
γ) τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη πρωτοκόλλου διαδικασιών εντοπισμού και τοποθέτησης ανηλίκων σε δομές επείγουσας φιλοξενίας,
δ) τη λειτουργία εικοσιτετράωρης τηλεφωνικής γραμμής για την παραλαβή και επεξεργασία αιτημάτων επείγουσας φιλοξενίας, καθώς και για την τεχνική καθοδήγηση και πληροφόρηση κάθε φορέα, συμπεριλαμβανομένου και του οριζόμενου από τον Εισαγγελέα επιτρόπου, που εντοπίζει ασυνόδευτο ανήλικο που στερείται ασφαλούς ή γνωστής διαμονής,
ε) τη διερεύνηση, σε συνεργασία με τη Μονάδα Διαχείρισης, εναλλακτικών λύσεων στέγασης σε δομές μακροχρόνιας φιλοξενίας, λαμβάνοντας υπόψη το φύλο, την ηλικία και άλλα στοιχεία ευαλωτότητας,
στ) τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη εξειδικευμένων δράσεων, σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς και τις αρχές, για τον εντοπισμό και τη μεταφορά σε ασφαλή στέγη ασυνόδευτων ανηλίκων σε κίνδυνο, ή ανηλίκων θυμάτων βίας, εμπορίας ανθρώπων, εκμετάλλευσης ή κακοποίησης.
ζ) την ανάληψη κάθε θέματος που εμπίπτει στις αρμοδιότητές του, ύστερα από αναφορά ή αυτεπαγγέλτως,
η) την άμεση ενημέρωση του Εισαγγελέα για τον νέο τόπο διαμονής του ανηλίκου.
5. α) Με απόφαση του Ειδικού Γραμματέα Προστασίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων συγκροτείται ομάδα λειτουργίας του Ε.Μ.Ε.Α. από εξωτερικούς συνεργάτες που απασχολούνται με σχέση δανεισμού εργασίας.
β) Για τις ανάγκες στελέχωσης της ομάδας της περ. α) και της εν γένει λειτουργίας του Ε.Μ.Ε.Α., η Ειδική Γραμματεία Προστασίας Ασυνόδευτων Ανηλίκων δύναται να συνάπτει μνημόνια συνεργασίας με διεθνείς οργανισμούς, υπηρεσίες της E.E. και νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, των οποίων οι δράσεις συνάδουν με τους σκοπούς της προστασίας των ασυνόδευτων ανηλίκων. Η ομάδα αποτελείται κατ’ ελάχιστο από τις ειδικότητες των νομικών, κοινωνικών λειτουργών και ψυχολόγων.
6. Για τις ανάγκες της διαχείρισης των αιτημάτων στέγασης, η ομάδα λειτουργίας της περ. α) της παρ. 6 έχει, κατά τον τομέα των αρμοδιοτήτων της, δικαίωμα πρόσβασης στο Ε.Μ.Π.Α.Α., κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 30.
7. Οι δαπάνες που προκαλούνται από τη λειτουργία της τηλεφωνικής γραμμής της περ. δ) της παρ. 5 καλύπτονται από τις πιστώσεις που εγγράφονται κατ’ έτος στον προϋπολογισμό του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου.
παρ. 5
Για την ορθότερη περιγραφή του Εθνικού Μηχανισμού προτείνεται να προστεθούν τα ακόλουθα ως περίπτωση γ΄:
Οι συνεργάτες του Ε.Μ.Ε.Α. θα διατηρούν κέντρα υποδοχής / ημέρας στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Οι συνεργάτες θα λαμβάνουν παραπομπές από τον Ε.Μ.Ε.Α., καθώς και θα υποδέχονται ασυνόδευτα παιδιά που παρουσιάζονται αυθόρμητα στα κέντρα υποδοχής / ημέρας. Οι συνεργάτες θα πραγματοποιούν συναντήσεις με ασυνόδευτα παιδιά προκειμένου να προβούν σε αξιολόγηση του βέλτιστου συμφέροντός τους και να τα ενημερώνουν για τα δικαιώματα τους και τις παρεχόμενες υπηρεσίες του Ε.Μ.Ε.Α. Παράλληλα, οι συνεργάτες θα διαθέτουν κινητές μονάδες που θα προβαίνουν στον εντοπισμό ασυνόδευτων παιδιών, οι θα πραγματοποιούν συναντήσεις με ασυνόδευτα παιδιά προκειμένου να προβούν σε αξιολόγηση του βέλτιστου συμφέροντός τους και να τα ενημερώσουν για τα δικαιώματα τους και τις παρεχόμενες υπηρεσίες του Ε.Μ.Ε.Α. Οι κινητές μονάδες στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη θα είναι επιφορτισμένες : α) με την ταυτοποίηση των ασυνόδευτων παιδιών που δεν έχουν ταυτοποιηθεί σε αστυνομικά τμήματα αναφοράς υποδεικνυόμενα από τον Ε.Μ.Ε.Α, β) με τη διεξαγωγή των απαιτούμενων ιατρικών εξετάσεων, αν αυτό ζητείται από τον Ε.Μ.Ε.Α και γ) με την ολοκλήρωση της μεταφοράς των ασυνόδευτων παιδιών στην δομή φιλοξενίας επείγουσα ή μόνιμη όπως αυτή υποδεικνύεται από τον Ε.Μ.Ε.Α.
O εν λόγω μηχανισμός ασχολείται με θέματα εντοπισμού και προστασίας εξαιρετικά ευάλωτου τμήματος του πληθυσμού των ασυνόδευτων ανηλίκων σε αστεγία ή σε επισφαλείς συνθήκες και η προτεινόμενη διάταξη του άρθρου 33 θεωρούμε ότι είναι άκρως προβληματική καθώς:
α) δεν εντάσσεται οργανικά σε καμία εκ των υφισταμένων Μονάδων της ΕΓΠΑΑ με αποτέλεσμα να μην καθίσταται δυνατή ο έλεγχος και η εποπτεία του,
β) στελεχώνεται αποκλειστικά από εξωτερικούς συνεργάτες που απασχολούνται με σχέση δανεισμού εργασίας και όχι από δημοσίους υπαλλήλους και ως εκ τούτου δεν εξασφαλίζεται η θεσμική μνήμη και η διοικητική συνέχεια που απαιτείται στη δημόσια διοίκηση.
Αυτό το μοντέλο στελέχωσης με δανεισμό εργαζομένων /εξωτερικών συνεργατών, οι οποίοι θα ασκούν αρμοδιότητες που λόγω της φύσης τους θα πρέπει να ασκούνται αποκλειστικά από κρατικούς λειτουργούς, αποτελεί αντιπαράδειγμα και γεννά προβληματισμό για την περαιτέρω επέκταση του και σε λοιπές υπηρεσίες του Δημοσίου με δυσμενή αποτελέσματα στις εργασιακές σχέσεις στο δημόσιο τομέα και διακύβευση των δικαιωμάτων των εργαζόμενων.
Στην παρ.6 εκεί που αναγράφεται “Για τις ανάγκες της διαχείρισης των αιτημάτων στέγασης, η ομάδα λειτουργίας της περ. α) της παρ.6 έχει…” πιθανόν νοείται “της περ.α) της παρ.5”, αφού η παρ.6 δεν περιέχει στοιχεία α) και β). Ομοίως, στην παρ.7 εκεί που αναγράφεται “Οι δαπάνες που προκαλούνται από τη λειτουργία της τηλεφωνικής γραμμής της περ. δ) της παρ.5 καλύπτονται…” πιθανόν νοείται “της παρ.4”, καθώς η παρ.5 δεν διαθέτει στοιχείο δ).