ΑΔΕΙΕΣ ΔΙΑΜΟΝΗΣ ΓΙΑ ΛΟΓΟΥΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΚΑΙ ΠΡΟΣΩΡΙΝΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ
(ΑΔΕΙΑ ΔΙΑΜΟΝΗΣ ΤΥΠΟΥ «P»)
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΖ΄
Άρθρο 165
Άδεια διαμονής πρόσφυγα
(άδεια διαμονής τύπου «Ρ.1»)
Σε πολίτη τρίτης χώρας ή ανιθαγενή, ο οποίος αναγνωρίζεται ως πρόσφυγας, χορηγείται από την αρμόδια Αρχή Παραλαβής και Εξέτασης Αίτησης Παροχής Διεθνούς Προστασίας της περ. ιζ΄ του άρθρου 1 του ν. 4939/2022 (Α΄111), με την επιφύλαξη της παρ. 3 του άρθρου 20 του ιδίου νόμου, άδεια διαμονής τριετούς διάρκειας (άδεια διαμονής τύπου «Ρ.1»). Η άδεια ανανεώνεται με απόφαση του Προϊσταμένου του Περιφερειακού Γραφείου Ασύλου, μετά από αίτηση του ενδιαφερόμενου, η οποία υποβάλλεται στην αρμόδια Αρχή Παραλαβής και Εξέτασης Αίτησης Παροχής Διεθνούς Προστασίας της περ. ιζ΄ του άρθρου 1 του ν. 4939/2022, το αργότερο τριάντα (30) ημερολογιακές ημέρες πριν από τη λήξη της.
Άρθρο 166
Άδεια διαμονής δικαιούχου επικουρικής προστασίας
(άδεια διαμονής τύπου «Ρ.2»)
Σε πολίτη τρίτης χώρας ή ανιθαγενή, ο οποίος αναγνωρίζεται ως δικαιούχος επικουρικής προστασίας, χορηγείται από την αρμόδια Αρχή Παραλαβής και Εξέτασης Αίτησης Παροχής Διεθνούς Προστασίας της περ. ιζ΄ του άρθρου 1 του ν. 4939/2022 (Α΄111), με την επιφύλαξη της παρ. 3 του άρθρου 20 του ιδίου νόμου, άδεια διαμονής ενός (1) έτους (άδεια διαμονής τύπου «Ρ.2»). Η άδεια ανανεώνεται για δύο (2) ακόμα έτη, κατόπιν επανεξέτασης, με απόφαση του Προϊσταμένου του Περιφερειακού Γραφείου Ασύλου μετά από αίτηση του ενδιαφερόμενου, η οποία υποβάλλεται στην αρμόδια Αρχή Παραλαβής και Εξέτασης Αίτησης Παροχής Διεθνούς Προστασίας της περ. ιζ΄ του άρθρου 1 του ν. 4939/2022, το αργότερο τριάντα (30) ημερολογιακές ημέρες πριν τη λήξη της.
Άρθρο 167
Άδεια διαμονής προσωρινής προστασίας (άδεια διαμονής τύπου «Ρ.3»)
Στους δικαιούχους προσωρινής προστασίας, σύμφωνα με τα οριζόμενα στα άρθρα 119 έως 142 του ν. 4939/2022 (Α’111) και για όσο διάστημα τελούν στην κατάσταση αυτή, χορηγείται ατελώς άδεια διαμονής (άδεια διαμονής τύπου «Ρ.3»). Η άδεια αυτή εκδίδεται από τις κατά τόπο αρμόδιες υπηρεσίες της Υπηρεσίας Ασύλου. Στα άτομα που γίνονται δεκτά να εισέλθουν στη χώρα με σκοπό την παροχή προσωρινής προστασίας, παρέχεται κάθε αναγκαία διευκόλυνση για την απόκτηση θεώρησης εισόδου, στην οποία συμπεριλαμβάνεται και η θεώρηση διέλευσης. Η χορήγηση θεωρήσεων γίνεται ατελώς.
Άρθρα 165-166 και 172
Η πρόβλεψη και συμπερίληψη διατάξεων που αφορούν στις άδειες των δικαιούχων διεθνούς προστασίας στο πλαίσιο του υπό διαβούλευση νομοσχεδίου, είναι προβληματική, λαμβάνοντας υπόψιν τις ιδιαιτερότητες, τις ανάγκες και τις διαφορετικές υποχρεώσεις του Κράτους έναντι αυτών, υπό την έννοια μεταξύ άλλων ότι η παραμονή τους στη χώρα καλύπτεται από την αρχή της μη επαναπροώθησης και διεθνείς συμβάσεις που δεσμεύουν τη χώρα, σε σχέση με τα υπαγόμενα σε διαδικασίες μεταναστευτικού πρόσωπα. Άλλωστε, η προβλεπόμενη στο αρ. 27 της Σύμβασης της Γενεύης χορήγηση και η ανανέωση των αδειών διαμονής στους δικαιούχους διεθνούς προστασίας ρυθμίζεται ήδη σε υφιστάμενες ρυθμίσεις της ελληνικής έννομης τάξης, όπως αυτή ενσωματώνει την Οδηγία 2011/95/ΕΕ.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με το α. 23 παρ. 1 του «Κώδικα Νομοθεσίας για την υποδοχή, τη διεθνή προστασία πολιτών τρίτων χωρών και ανιθαγενών και την προσωρινή προστασία σε περίπτωση μαζικής εισροής εκτοπισθέντων αλλοδαπών» (Ν.4939/2022), το οποίο ενσωματώνει στην ελληνική έννομη τάξη το αρ. 24 της Οδηγίας 2011/95/ΕΕ ορίζεται ότι σε πολίτη τρίτης χώρας ή ανιθαγενή, ο οποίος αναγνωρίζεται ως πρόσφυγας ή δικαιούχος επικουρικής προστασίας χορηγείται από την αρμόδια Αρχή Παραλαβής άδεια διαμονής τριετούς ή ετήσιας αντίστοιχα διάρκειας.
Επιπλέον ορίζεται ότι οι εν λόγω άδειες ανανεώνονται με απόφαση του Προϊσταμένου του Περιφερειακού Γραφείου Ασύλου, μετά από αίτηση του ενδιαφερόμενου, η οποία υποβάλλεται στην αρμόδια Αρχή Παραλαβής το αργότερο τριάντα (30) ημερολογιακές ημέρες πριν από τη λήξη τους, καθώς και ότι η εκπρόθεσμη χωρίς αιτιολογία υποβολή της αίτησης ανανέωσης δεν μπορεί από μόνη της να οδηγήσει σε απόρριψή της. Τέλος, στα α. 20 παρ. 3 και 23 παρ. 2 του Ν. 4939/2022 ορίζεται ότι οι εν λόγω άδειες διαμονής δεν χορηγούνται ή δεν ανανεώνονται περιοριστικά όταν εξετάζεται ανάκληση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας, εφόσον συντρέχουν λόγοι δημόσιας τάξης ή εθνικής ασφάλειας.
Τονίζεται δε ότι οι περιπτώσεις ανάκλησης ή μη ανανέωσης του καθεστώτος του πρόσφυγα και της επικουρικής προστασίας απαριθμούνται περιοριστικά στα α. 13 παρ. 1-4 και α.18 παρ. 1-3 του Ν. 4939/2022, όπως αυτά ενσωματώνουν στην εθνική έννομη τάξη τα α. 14 παρ. 1-4 και α. 19 παρ. 1-4 της Οδηγίας 2011/95/ΕΕ. Οι ανωτέρω περιπτώσεις αφορούν αποκλειστικά σε λόγους ουσίας.
Οι προτεινόμενες διατάξεις σε συνδυασμό με τις προτεινόμενες διατάξεις του αρ. 172 παρ. 1 (Παράβολα- Πρόστιμα) θα είχαν ως αποτέλεσμα τη μη χορήγηση ή μη ανανέωση αδειών δικαιούχων καθεστώτος διεθνούς προστασίας για τυπικούς λόγους, μεταξύ των οποίων και η μη εμπρόθεσμη υποβολή της αίτησης ανανέωσής του ή η μη υποβολή παραβόλου, γεγονός το οποίο όχι μόνο προσκρούει στα προβλεπόμενα σε εν ισχύι νόμο, ο οποίος ρυθμίζει ειδικά τα ζητήματα σχετικά με τις απαιτήσεις για την αναγνώριση των υπηκόων τρίτων χωρών ή των απάτριδων ως δικαιούχων διεθνούς προστασίας και δη στον «Κώδικα Νομοθεσίας για την υποδοχή, τη διεθνή προστασία πολιτών τρίτων χωρών και ανιθαγενών και την προσωρινή προστασία σε περίπτωση μαζικής εισροής εκτοπισθέντων αλλοδαπών» (Ν.4939/2022), αλλά τυγχάνει και εξόχως προβληματικό καθώς θα είχε ως συνέπεια την αποστέρηση νομιμοποιητικών εγγράφων σε άτομα αναγνωρισμένα ως χρήζοντα διεθνούς προστασίας.
Ειδικότερα, η πρόσβαση σε έγγραφα, όπως αυτή κατοχυρώνεται από το αρ. 27 της Σύμβασης της Γενεύης, καθώς και από την Ευρωπαϊκή και Ελληνική νομοθεσία (βλ. ανωτέρω) θα γνώριζε υπέρμετρο και αδικαιολόγητο περιορισμό και θα οδηγούσε σε αδυναμία πρόσβασης και ενάσκησης των βασικών δικαιωμάτων που απορρέουν από τη διαπιστωτική πράξη αναγνώρισης των δικαιούχων διεθνούς προστασίας.
Επιπλέον, θα είχε ως αποτέλεσμα την έκθεση των δικαιούχων σε κίνδυνο επαναπροώθησης, κατά παράβαση του α. 20 του Ν.4939/2022, του α. 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, του άρθρου 33 (1) της Σύμβασης της Γενεύης για το Καθεστώς των Προσφύγων, του άρθρου 3 της Σύμβασης των ΗΕ κατά των Βασανιστηρίων και άλλων τρόπων σκληρής, απάνθρωπης ή ταπεινωτικής μεταχείρισης ή τιμωρίας καθώς και της Οδηγίας 2013/32/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με κοινές διαδικασίες για τη χορήγηση και ανάκληση του καθεστώτος διεθνούς προστασίας, μεταξύ άλλων, που ρητά θέτουν την αρχή της μη επαναπροώθησης.
Ως εκ τούτου προτείνεται η απαλοιφή των άρθρων 165 και 166, δεδομένου ότι τα προβλεπόμενα σε αυτές ρυθμίζονται ήδη από υφιστάμενο νόμο στον «Κώδικα Νομοθεσίας για την υποδοχή, τη διεθνή προστασία πολιτών τρίτων χωρών και ανιθαγενών και την προσωρινή προστασία σε περίπτωση μαζικής εισροής εκτοπισθέντων αλλοδαπών» (Ν.4939/2022), άλλως η αναδιατύπωσή τους με την προσθήκη ρητής πρόβλεψης αναφορικά με το ότι η εκπρόθεσμη χωρίς αιτιολογία υποβολή της αίτησης ανανέωσης των εν λόγω αδειών δεν μπορεί από μόνη της να οδηγήσει σε απόρριψή της, καθώς και με τη ρητή πρόβλεψη ότι η χορήγηση και ανανέωση των εν λόγω αδειών θα γίνεται ατελώς.
Άρθρο 166:
Θα πρέπει να αλλάξει η διάρκεια ισχύος της άδειας διαμονής τύπου P.2. για ένα έτος, με την κατάργηση της αντίστοιχης πρόβλεψης από τον Ν. 4939/22 στο άρ. 23.
Τα αρ. 165-167 του Σχεδίου Νόμου αφορούν τη χορήγηση αδειών διαμονής σε δικαιούχους προσφυγικού καθεστώτος, επικουρικής προστασίας και προσωρινής προστασίας, μολονότι, αφενός, οι εν λόγω κατηγορίες πολιτών τρίτων χωρών και ανιθαγενών εκφεύγουν του πεδίου εφαρμογής του Κώδικα Μετανάστευσης σύμφωνα με το αρ. 3, παρ. 3, αφετέρου, βρίσκεται ήδη σε ισχύ αναλυτικότερη ρύθμιση των εν λόγω ζητημάτων στις σχετικές διατάξεις του Κώδικα Ασύλου (Ν 4939/2022) και δη στα αρ. 23 και 124 αυτού.
Με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις τίθενται χρονικά όρια στη δυνατότητα υποβολής αίτησης ανανέωσης άδειας διαμονής που έχει χορηγηθεί σε κάποιον λόγω αναγνώρισής του ως δικαιούχου διεθνούς προστασίας. Ωστόσο, όπως γνωρίζετε, οι δικαιούχοι διεθνούς προστασίας στη χώρα μας είναι αντιμέτωποι με μία περίπλοκη διαδικασία ανανέωσης που συμπεριλαμβάνει πολλά στάδια και περιττή γραφειοκρατία η οποία, μάλιστα, πολλές φορές διαρκεί έως και πέραν του έτους αφού οι υπηρεσίες είναι υποστελεχωμένες σε σχέση με τον όγκο αιτήσεων που καλούνται να χειριστούν! Με βάση τα παραπάνω, δοκιμάζει τουλάχιστον την αρχή της χρηστής διοίκησης η προσθήκη αυτής της υπέρμετρα δυσανάλογης υποχρέωσης στους δικαιούχους! Σε κάθε περίπτωση, δεν είναι σαφές: μία εκπρόθεσμη κατά τα ως άνω αίτηση οδηγεί σε απόρριψη και άρα ανάκληση καθεστώτος διεθνούς προστασίας; Πώς μία τέτοια ρύθμιση είναι σύμφωνη με τη Σύμβαση της Γενεύης, την ΕΣΔΑ, τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ;
Άρθρα 165 και 166
Δεν αναφέρονται τα μέλη οικογένειας δικαιούχων διεθνούς προστασίας (αναγνωρισμένοι πρόσφυγες και δικαιούχοι επικουρικής προστασίας), τα οποία μπορούν να αποκτήσουν άδεια διαμονής ενιαίου τύπου, εφόσον πληρούν τις προϋποθέσεις των άρθρων 2 και 3 της Κοινής Υπουργικής Απόφασης με αρ. 513542/2022 (ΦΕΚ Β΄ 4763/12-9-2022), μετά από αίτησή τους.
Επιπλέον, σύμφωνα με την ως άνω ΚΥΑ, οι άδειες διαμονής δικαιούχων διεθνούς προστασίας ανανεώνονται με απόφαση του Προϊσταμένου της Αρχής Παραλαβής η οποία είναι αρμόδια για τον έλεγχο των αιτήσεων που αφορούν στην ανανέωση των αδειών διαμονής δικαιούχων διεθνούς προστασίας και μελών της οικογένειάς τους, μετά από ηλεκτρονική αίτηση των ενδιαφερόμενων.