Κεφάλαιο 4 – 4.2.3 Συνεργασία με την Κοινωνία των Πολιτών
Η κοινωνία των πολιτών συμπεριλαμβάνει της Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις (Μ.Κ.Ο.), τους συλλόγους και τις οργανώσεις πολιτών, μεταναστών και προσφύγων και τους εθελοντές. Η Κοινωνία των Πολιτών υπήρξε ιδιαίτερα δραστήρια κατά τη διάρκεια της διετίας 2015-2016, συνδράμοντας την Πολιτεία στην υποδοχή και την κάλυψη των βασικών αναγκών του πληθυσμού που συνέρρευσε στο ελληνικό έδαφος. Σε μεγάλο βαθμό, παραμένει ενεργή με σημαντική παρουσία στο χώρο και στον τομέα της υποδοχής και της «πρώιμης ένταξης» των αιτούντων/αιτουσών και δικαιούχων διεθνούς προστασίας.
Παρά το γεγονός ότι η δράση τους περισσότερο αισθητή κατά την προαναφερθείσα περίοδο δεν σημαίνει ότι οι αλλά και οι απλοί πολίτες δεν είχαν τα προηγούμενα χρόνια ενεργό συμμετοχή στην υποδοχή και την ένταξη των μεταναστών. Ωστόσο, η συνεργασία μεταξύ του κρατικού τομέα και της κοινωνίας των πολιτών υπήρξε μέχρι σήμερα αποσπασματική και πολυδιασπασμένη μεταξύ των συναρμόδιων για την ένταξη Υπουργείων Το γεγονός αυτό είχε ως αποτέλεσμα την επικάλυψη των δράσεων, την ανορθολογική κατανομή των πόρων (ανθρώπινων και οικονομικών), την υπερσυγκέντρωση των Μ.Κ.Ο. σε κάποιους τομείς, αλλά και την ασύμμετρη γεωγραφική κατανομή τους.
Το Υ.ΜΕ.ΠΟ. στο πλαίσιο του συντονιστικού του ρόλου, έχει συστήσει από το 2016 Εθνικό Μητρώο Μ.Κ.Ο. για θέματα Μετανάστευσης, Ασύλου και Ένταξης που στόχο έχει να καταγράψει όλες τις οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στους τομείς αυτούς, τη χωρική (και σε επίπεδο τομέα-ων/δράσης-εων) κατανομή τους καθώς και τις πηγές χρηματοδότησής τους, με δεδομένο ότι η Ε.Ε. (μέσω της DG ECHO) χρηματοδοτεί απευθείας ορισμένες από αυτές καθώς και ότι, κατά την τελευταία τριετία, αυξήθηκε σημαντικά η παρουσία ξένων Μ.Κ.Ο στο ελληνικό έδαφος
Απώτερος σκοπός της καταγραφής και χαρτογράφησης είναι η πιστοποίηση όσων δεν έχουν ήδη πιστοποιηθεί από άλλους κρατικούς φορείς και, κυρίως, η συνεργασία, η παρακολούθηση και ο συντονισμός τους ώστε να εξυπηρετούν τις εθνικές στοχεύσεις, συμπεριλαμβανομένων και αυτών της Εθνικής Στρατηγικής για την Ένταξη.
Εκτός του Μητρώου των Μ.Κ.Ο., έχει προβλεφθεί η καταγραφή σε Μητρώο των Συλλόγων και των Οργανώσεων των μεταναστών και των προσφύγων, των μεταναστευτικών κοινοτήτων και, μόλις τηρηθούν οι προϋποθέσεις περί εθνικής νομοθεσίας. και των εθελοντών (φυσικά πρόσωπα).
Σημειώνεται ότι συνεργασία του Υ.ΜΕ.ΠΟ. με όλους τους προαναφερθέντες φορείς είναι σημαντικό να θεσμοθετηθεί και να αποκτήσει συστηματικό χαρακτήρα ώστε να συγκλίνει στην επίτευξη των εθνικών στόχων για την ένταξης.
Η συνεργασία αυτή μπορεί να εκκινήσει με την κοινοποίηση της Εθνικής Στρατηγικής και την ανοιχτή ανταλλαγή απόψεων και να συνεχιστεί με τη διεξαγωγή τακτικού διαλόγου με τις πλέον δραστήριες Μ.Κ.Ο. στον τομέα της ένταξης, όπως και με τους Συλλόγους και τις Κοινότητες μεταναστών και δικαιούχων διεθνούς προστασίας.
Η συνεργασία με τις ΜΚΟ μπορεί να έχει ως στόχους, από πλευράς Υ.ΜΕ.ΠΟ., την ενημέρωση για ανάγκες, κενά ή προβλήματα στο επιχειρησιακό πεδίο υλοποίησης δράσεων ένταξης και την ανταλλαγή απόψεων για την κάλυψη ή/και επίλυσή τους, ενώ από πλευράς Μ.Κ.Ο., την παροχή από το Υ.ΜΕ.ΠΟ., στόχων και προτεραιοτήτων, τις οποίες μπορούν να εξυπηρετούν μέσω των δράσεών τους.
Η συνεργασία με τους συλλόγους, τις οργανώσεις και τις κοινότητες μεταναστών και προσφύγων θα κινείται προς την ίδια κατεύθυνση: την ενημέρωση για προβλήματα και ανάγκες τους στον τομέα της ένταξης και την έκφραση των απόψεών τους για την αντιμετώπισή τους από πλευράς Υ.ΜΕ.ΠΟ. και την στήριξη των συλλόγων και οργανώσεων ώστε να μπορούν να έχουν πρόσβαση σε εθνική και ευρωπαϊκή χρηματοδότηση για την υλοποίηση προγραμμάτων ένταξης τόσο σε εθνικό όσο και σε τοπικό επίπεδο, σε συνεργασία με την Αυτοδιοίκηση.
Προϋποθέσεις για τη συνεργασία αυτή είναι η οργάνωση των μεταναστευτικών οργανώσεων σε δεύτερο βαθμό, η αντιπροσωπευτικότητά τους και, γενικότερα, η βελτίωση της αξιοπιστίας των εκπροσώπων τους ώστε να διευκολυνθεί ο διάλογός τους με τους κρατικούς συνομιλητές. Η πολυδιάσπαση, ο ανταγωνισμός και η έλλειψη σταθερότητας στη λειτουργία των συλλόγων και των οργανώσεων έχει λειτουργήσει ανασταλκτικά, στο παρελθόν, τόσο για τη διεξαγωγή ενός επίσημου και συντεταγμένου διαλόγου όσο για μια επακόλουθη συνεργασία.
Σε κάθε περίπτωση, η συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών είναι απαραίτητη καθώς αποτελεί σημαντικό – και ιδιαίτερα ευέλικτο – φορέα υλοποίησης των δράσεων που εξειδικεύουν τις πολιτικές ένταξης, λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι οι ίδιοι οι μετανάστες και οι μετανάστριες και οι δικαιούχοι διεθνούς προστασίας (μέσω των εκπροσώπων τους) δικαιούνται και πρέπει να έχουν λόγο για τη διαδικασία ένταξής τους στην ελληνική κοινωνία.
Η δημιουργία διαφορετικών τύπων διαλόγου, συντονισμού, παροχής πληροφόρησης, ανταλλαγής απόψεων, παρακολούθησης και αξιολόγησης δράσεων είναι το πρώτο, αλλά καθοριστικό βήμα για την εδραίωση της συνεργασίας μεταξύ του Υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής και της κοινωνίας των πολιτών.