Κεφάλαιο 4 – 4.2.2 Συνεργασία και συντονισμός με την Αυτοδιοίκηση
Ο συντονισμός των διαφόρων επιπέδων διακυβέρνησης της ένταξης αποτελεί εξίσου κρίσιμο παράγοντα υλοποίησης της παρούσας Εθνικής Στρατηγικής, με δεδομένο το γεγονός ότι η ένταξη λαμβάνει χώρα σε τοπικό επίπεδο.
Η λογική της «αποκέντρωσης» της ένταξης, σταδιακά και υπό προϋποθέσεις, μπορεί να οδηγήσει σε ένα καθολικά συμμετοχικό μοντέλο ένταξης, στο πλαίσιο του οποίου, η ένταξη γίνεται υπόθεση όλων των πολιτών, των μεταναστών και μεταναστριών, των αιτούντων/αιτουσών διεθνούς προστασίας καθώς και των δικαιούχων αυτής.
Η εμπλοκή της τοπικής αυτοδιοίκησης – και ιδίως των δήμων – στην υλοποίηση της Εθνικής Στρατηγικής μπορεί να λειτουργήσει και πέρα από τα μέχρι σήμερα δεδομένα, που περιορίζονται στην ad hoc και κατά περίπτωση ανάληψη δράσεων, στην «αποδυναμωμένη» λειτουργία του θεσμού των Συμβουλίων Ένταξης Μεταναστών στην πλειοψηφία των δήμων της χώρας ή, τέλος, στα Κέντρα Ένταξης Μεταναστών.
Ακολουθώντας άλλα ευρωπαϊκά μοντέλα συνεργασίας μεταξύ της κεντρικής και της αποκεντρωμένης διοίκησης της χώρας, οι δήμοι μπορεί να επεξεργαστούν μια συνολική τοπική πολιτική ένταξης, μέσω ενός Ολοκληρωμένου Σχεδίου Δράσης, ακολουθώντας τους άξονες δράσης της Εθνικής Στρατηγικής, βασισμένοι στη χαρτογράφηση του πληθυσμού και των αναγκών των μεταναστών/μεταναστριών και των αιτούντων/αιτουσών και των δικαιούχων διεθνούς προστασίας που φιλοξενούν. Στο ίδιο πλαίσιο, οι δήμοι μπορεί να κληθούν να προτεραιοποιήσουν τις πολιτικές και τις δράσεις τους, να τις κοστολογήσουν και να τις αξιολογήσουν.
Σε δεύτερο στάδιο, το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής μπορεί να εντάξει στο πρόγραμμά του για το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης δράσεις που θα υλοποιηθούν σε τοπικό επίπεδο και να επεξεργαστεί προσκλήσεις που να απευθύνονται στην Αυτοδιοίκηση, ακολουθώντας το παράδειγμα των χρηματοδοτήσεων του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου (Ε.Κ.Τ.) στο πλαίσιο των Περιφερειακών Επιχειρησιακών Προγραμμάτων (Π.Ε.Π.).
Με τους δήμους που θα προχωρήσουν σε μια ολοκληρωμένη τοπική πολιτική για την ένταξη των ομάδων στόχου, το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής μπορεί:
• να υπογράψει πρωτόκολλα συνεργασίας
• να θεσμοθετήσει τη λειτουργία μεικτών επιτροπών παρακολούθησης, αξιολόγησης και ανταλλαγής δεδομένων, πληροφόρησης και απόψεων, εμπλέκοντας και εκπροσώπους συναρμόδιων Υπουργείων που συμμετέχουν στις επιτροπές της κεντρικής διοίκησης
• να επεξεργαστεί μια σειρά εργαλείων για τη διευκόλυνση του σχεδιασμού και της υλοποίησης τοπικών πολιτικών και να μοιραστεί την εμπειρία και τις γνώσεις που έχουν αποκτηθεί σε εθνικό επίπεδο
• να ενθαρρύνει, με τη συνδρομή του Υπουργείου Εσωτερικών, τη δικτύωση μεταξύ των δήμων που έχουν αναπτύξει ολοκληρωμένες πολιτικές ένταξης για την ανταλλαγή καλών πρακτικών και σε άλλους δήμους της χώρας
• να εκκινήσει μια τακτική συνεργασία με την Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας (Κ.Ε.Δ.Ε.) και την Ένωση Περιφερειών Ελλάδας (ΕΝ.Π.Ε.) για θέματα ένταξης, αρχής γενομένης με την κοινοποίηση της Εθνικής Στρατηγικής και τη διαβούλευση της με τους δήμους και τις περιφέρειες της χώρας
• να ενημερώσει τους δήμους για τα χρηματοδοτικά μέσα που μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να επιτύχουν τους στόχους τους, καθώς και για τις προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούν για να έχουν πρόσβαση σε αυτά
Η λογική της συνεργασίας μεταξύ εθνικού κα τοπικού επιπέδου για θέματα υποδοχής και ένταξης είναι η προώθηση μιας ολιστικής προσέγγισης στο πλαίσιο των κατευθυντηρίων και των στρατηγικών στοχεύσεων της Εθνικής Στρατηγικής για την Ένταξη. Αυτή την πολιτική συνεργασίας προωθεί, μάλιστα, και η Ευρωπαϊκή Ένωση μέσω της Ατζέντας Συνεργασίας μεταξύ των Πόλεων για την Ένταξη των Μεταναστών και των Προσφύγων (Urban Agenda Partnership on Inclusion of Migrants and Refugees).
Η οριζόντια και πολυεπίπεδη συνεργασία και ο συντονισμός για θέματα ένταξης καθορίζουν ένα συνολικό και ολιστικό πλαίσιο σχεδιασμού και άσκησης της ενταξιακής πολιτικής.
Η περιγραφή «ad hoc και κατά περίπτωση ανάλυση δράσεων» όσων αφορά τις δράσεις που μέχρι τώρα έχει αναλάβει η τοπική Αυτοδιοίκηση είναι όχι μόνο λανθασμένη, αλλά θα έλεγα και προσβλητική για συγκεκριμένους δήμους. Όταν υπάρχουν δήμοι που από το μηδέν μέσα σε τρία χρόνια έχουν δημιουργήσει γραφεία, έχουν αναπτύξει και υλοποιήσει έργα, έχουν φτιάξει τοπικά σχέδια ένταξης προσφύγων, έχουν αναπτύξει συνεργασίες με διεθνούς φορείς και φορείς της κοινωνίας των πολιτών και έχουν κάνει και ένα Δίκτυο Πόλεων για την Ένταξη – δηλαδή πολλά από αυτά που προβλέπει το κείμενο αυτό της Εθνικής Στρατηγικής, το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής οφείλει να τους τα αναγνωρίσει παρά να τα αποκαλεί «ad hoc και κατά περίπτωση».