Κεφάλαιο 3 – Άξονας Πολιτικής 3 – Μέτρο Πολιτικής 3.1
Μέτρο Πολιτικής 3.1: Υποστήριξη της ένταξης στο εκπαιδευτικό σύστημα
3.1.1 Ενίσχυση της λειτουργίας των τάξεων υποδοχής και ενισχυτικών τάξεων για στήριξη της σχολικής επίδοσης και καταπολέμηση του κινδύνου της σχολικής διαρροής
Από την τρέχουσα χρονιά εφαρμόζεται για τους μαθητές και τις μαθήτριες πρόσφυγες, η ένταξη στο πρωινό πρόγραμμα των σχολείων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευση, σε τάξεις υποδοχής (στο πλαίσιο των Ζωνών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας). Η δράση αυτή στοχεύει στην αξιοποίηση, επέκταση και βελτίωση των τάξεων υποδοχής ως υποστηρικτικών μηχανισμών για την ένταξη μεταναστών/μεταναστριών, αιτούντων/αιτουσών και δικαιούχων διεθνούς προστασίας και – εν γένει – ευάλωτων κοινωνικών ομάδων στο ελληνικό σχολείο. Για την ποιοτική αναβάθμιση των τάξεων υποδοχής, θα αξιοποιηθούν εκπαιδευτικοί με εμπειρία διδασκαλίας σε πολύγλωσσα περιβάλλοντα αλλά και διαπολιτισμικοί μεσολαβητές. Στο πλαίσιο της δράσης, προβλέπεται επίσης η δημιουργία ενισχυτικών τάξεων για αλλόγλωσσους μαθητές που χρειάζονται ενισχυτική διδασκαλία ή που έχουν μαθησιακές δυσκολίες, με ιδιαίτερη μέριμνα για παιδιά ΑμΕΑ, με στόχο τη στήριξη της σχολικής επίδοσης και την καταπολέμηση του κινδύνου της σχολικής διαρροής.
3.1.2 Λειτουργία και υποστήριξη Δομών Υποδοχής για την Εκπαίδευση των Προσφύγων (Δ.Υ.Ε.Π.), όπου τα παιδιά προσφύγων και γυναικών προσφύγων δεν έχουν ενταχθεί σε τάξεις υποδοχής
Στο πλαίσιο της εν λόγω δράσης, προβλέπεται η λειτουργία Δ.Υ.Ε.Π. για τα παιδιά που δεν ολοκλήρωσαν το προενταξιακό έτος της προηγούμενης σχολικής χρονιάς ή για εκείνα που η Δομή Φιλοξενίας στην οποία διαμένουν δεν βρίσκεται κοντά σε Ζώνη Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (Ζ.Ε.Π.). Για την υποστήριξη της λειτουργίας του προγράμματος των Δ.Υ.Ε.Π., το Υπουργείο Παιδείας Έρευνας και Θρησκευμάτων έχει τοποθετήσει εκπαιδευτικούς εντός των δομών φιλοξενίας Συντονιστές Εκπαίδευσης Προσφύγων (Σ.Ε.Π.), προκειμένου να αποτελέσουν τον συνδετικό κρίκο μεταξύ του προσφυγικού πληθυσμού και των σχολικών δομών. Επιπλέον, έχει ληφθεί μέριμνα για την προσχολική εκπαίδευση με τη λειτουργία είκοσι ενός (21) νηπιαγωγείων εντός των δομών φιλοξενίας και των κέντρων υποδοχής, ενώ σχεδιάζεται η λειτουργία ακόμα περισσότερων.
3.1.3 Αναγνώριση των τίτλων σπουδών και προώθηση της ένταξης στην ανώτερη και ανώτατη εκπαίδευση
Η δράση έχει ως στόχο την ενημέρωση των πολιτών τρίτων χωρών σχετικά με το πού μπορούν να απευθυνθούν ώστε να αναγνωριστεί η εκπαίδευση που έλαβαν στο εξωτερικό, έτσι ώστε είτε να συνεχίσουν τις σπουδές τους στην ανώτερη και ανώτατη εκπαίδευση είτε να μπορούν να ασκήσουν τα επαγγελματικά δικαιώματα που ενδεχομένως τους δίνει το δίπλωμα ή το πτυχίο τους. Επίσης, προβλέπει τη δημιουργία σχετικού νομοθετικού πλαισίου για την αναγνώριση της εκπαίδευσης και των τίτλων σπουδών των πολιτών τρίτων χωρών που δεν μπορούν να προσκομίσουν αποδεικτικά από τη χώρα προέλευσής τους.
3.1.4 Υλοποίηση ολοκληρωμένων προγραμμάτων πληροφόρησης/επιμόρφωσης εκπαιδευτικών πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σε θέματα διαπολιτισμικής εκπαίδευσης
Η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών είναι σημαντική αφενός για να αντιμετωπιστούν νέες προκλήσεις στην εκπαίδευση (ανομοιογενείς τάξεις, μαθητές προερχόμενοι από διαφορετικά πολιτισμικά, εθνικά, και κοινωνικά περιβάλλοντα), αφετέρου για να εισαχθούν καινοτόμα μέτρα στα σχολεία. Η επιμόρφωση θα έχει ως στόχο να αποκτηθεί ειδική επιστημονική γνώση ειδικότερα ως προς τη διδασκαλία και την αγωγή στο διαπολιτισμικό σχολείο και τη διαχείριση της πολιτισμικής ιδιαιτερότητας. Τα προγράμματα επιμόρφωσης θα αφορούν όλες τις ειδικότητες των εκπαιδευτικών, ενώ θα πρέπει να υλοποιηθούν και επιμορφώσεις σε φιλολόγους σε θέματα διδασκαλίας της ελληνικής ως ξένης γλώσσας, καθώς και σε Διευθυντές/Διευθύντριες σχολείων και σχολικούς συμβούλους σε θέματα διοίκησης.
Άλλες δράσεις
• Προγράμματα ευαισθητοποίησης μαθητών, εκπαιδευτικών, γονέων και εργαζόμενων σε σχολεία και εκπαιδευτικά ιδρύματα για την προαγωγή της αρμονικής διαπολιτισμικής συνύπαρξης και την αποφυγή ενδοσχολικής βίας
• Εμπλουτισμός σχολικών βιβλιοθηκών με υλικό για τον πολιτισμό και τις συνήθειες άλλων χωρών (π.χ. παραμύθια άλλων πολιτισμών, κ.λπ.)
Προτείνεται η αναγνώριση της φοίτησης για όλες τις βαθμίδες (Πρωτοβάθμια, Δευτεροβάθμια, Τριτοβάθμια) καθώς και η έκδοση Ευρωπαϊκού μαθητικού διαβατηρίου βεβαίωσης φοίτησης για την διευκόλυνση της συνεπής φοίτησης σε άλλες χώρες.
3.1.4 Προτείνεται η διευκόλυνση της συμμετοχής των Δομών Υποδοχής για την Εκπαίδευση των Προσφύγων (Δ.Υ.Ε.Π) και των Ζωνών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (Ζ.Ε.Π) σε προγράμματα εκπαιδευτικών ευρωπαϊκών δράσεων
3.1.1.
Για την ποιοτική αναβάθμιση των τάξεων υποδοχής, να αξιοποιηθούν, κατά προτεραιότητα, εκπαιδευτικοί με αυξημένα – ειδικά προσόντα, όπως προκύπτουν από τίτλους σπουδών, προγράμματα επιμόρφωσης και εμπειρία στη διδασκαλία σε πολύγλωσσα – πολυπολιτισμικά περιβάλλοντα – εκπαιδευτικοί που ήδη έχουν απασχοληθεί σε ευρωπαϊκά προγράμματα που υλοποιήθηκαν από Πανεπιστημιακά Ιδρύματα και δεν αναγνωρίζεται ως τώρα η σχετική προϋπηρεσία τους από το Υπουργείο.
3.2.1
Οι ΔΥΕΠ μπορούν να είναι αποδεκτές μόνο ως λύση έκτακτης ανάγκης, για περιορισμένο χρονικό διάστημα και όσο δεν υφίσταται πραγματική (όχι δηλούμενη ή εικαζόμενη) δυνατότητα των γειτονικών σχολείων να φιλοξενήσουν το σύνολο των μαθητών των Κέντρων Φιλοξενίας. Οι ΔΥΕΠ δεν μπορούν να αποτελούν ισότιμη μονάδα ένταξης όταν δεν βρίσκονται κοντά στο Κέντρο Φιλοξενίας σχολείο που εντάσσεται σε ΖΕΠ.
3.1.4
Εκτός από προγράμματα ευαισθητοποίησης μαθητών, εκπαιδευτικών, γονέων και εργαζόμενων, για την προαγωγή της αρμονικής διαπολιτισμικής συνύπαρξης είναι σημαντική και η αντίστροφη διαδικασία, δηλαδή η ενημέρωση και επαφή με τον πολιτισμό των μεταναστών και των αιτούντων ή δικαιούχων διεθνούς προστασίας.
3.1.2. Οποιαδήποτε εκπαιδευτική διαδικασία εντός των διακριτών ορίων όπου ζουν οι πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο δεν προωθούν την ένταξη, αντίθετα έχουμε δει εμπειρικά μεγάλη διαφορά όταν μετακινούνται προς τα «έξω» και έχουν ευκαιρίες να γνωρίσουν τον ντόπιο πληθυσμό ανεξαρτήτως ηλικίας.
Το μέτρο κρίνεται θετικά, πλην όμως, θα πρέπει ιδιαίτερα να προσεχθούν οι σχετικές νομοθετικές προβλέψεις, έτσι ώστε να προσαρμόζονται στις συνθήκες των χωρών καταγωγής των δικαιούχων διεθνούς προστασίας, λαμβάνοντας ιδιαίτερα υπόψη τη συχνή αδυναμία εφοδιασμού τους με έγγραφα και τίτλους από τις χώρες προέλευσής τους, κάτι το οποίο ουδόλως ταλαιπωρεί ιδιαίτερα τους ενδιαφερόμενους ιδίως από την άποψη της διοικητικής εφαρμογής της κείμενης νομοθεσίας.
3.1.4.Προτείνεται η διευκόλυνση της συμμετοχής των Δομών Υποδοχής για την Εκπαίδευση των Προσφύγων (Δ.Υ.Ε.Π) και των Ζωνών Εκπαιδευτικής Προτεραιότητας (Ζ.Ε.Π) σε προγράμματα εκπαιδευτικών ευρωπαϊκών δράσεων.
3.1.3 Προτείνεται η αναγνώριση της φοίτησης για όλες τις βαθμίδες (Πρωτοβάθμια, Δευτεροβάθμια, Τριτοβάθμια) καθώς και η έκδοση Ευρωπαϊκού μαθητικού διαβατηρίου βεβαίωσης φοίτησης για την διευκόλυνση της συνεπής φοίτησης σε άλλες χώρες.
Προτείνεται επίσης η δημιουργία κατάλληλου νομοθετικού πλαισίου για τη εισαγωγή στη τριτοβάθμια εκπαίδευση, συμπεριλαμβανόμενων των περιπτώσεων που οι πολίτες αδυνατούν να προσκομίσουν αποδεικτικούς τίτλους σπουδών από την χώρα προέλευσής τους.
Η αξιοποίηση εκπαιδευτικών με εμπειρία σε πολύγλωσσα περιβάλλοντα προϋποθέτει δημιουργία νέου θεσμικού πλαισίου αναφορικά με τα κριτήρια διορισμού των εκπαιδευτικών που θα απασχοληθούν στις τάξεις υποδοχής και ενισχυτικής διδασκαλίας. Υπάρχει σχετική πρόβλεψη;
3.1.3 Αναγνώριση των τίτλων σπουδών και προώθηση της Ένταξης στην ανώτερη και ανώτατη εκπαίδευση -σελ. 61
Απαιτείται να γίνει πραγματική μεταρρύθμιση στη νομοθεσία τη σχετική με την αναγνώριση της εκπαίδευσης και των τίτλων σπουδών, η οποία να λαμβάνει υπόψη τις διαφορετικές διαδικασίες και μοντέλα εκπαίδευσης στις χώρες καταγωγής των μεταναστών, μη Ευρωπαϊκές κατά κύριο λόγο, σε συνεργασία με τα συναρμόδια Υπουργεία όπως το Υπ. Παιδείας. Αναφέρουμε το παράδειγμα Σουδανής πολίτη, που τα τελευταία χρόνια προσπάθησε επανειλημμένα να αναγνωρίσει τον τίτλο σπουδών της πλην όμως αυτό δεν κατέστη δυνατό, για τον τυπικό λόγο ότι στην παρακολούθηση των σπουδών της είχε λιγότερους υπευθύνους, από όσους προέβλεπε η Ελληνική νομοθεσία, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να εργαστεί στον τομέα εκπαίδευσής της της. Το ίδιο ισχύει και για την αναγνώριση των επαγγελματικών δεξιοτήτων
3.1.4. Πολύ σημαντικό. Συμπληρωματικά, ίσως χρειάζεται και περαιτέρω εκπαίδευση των εκπαιδευτικών για διαχείριση των μαθητών μέσα στην τάξη, καθώς και ψυχολογικές πρώτες βοήθειες (psychological first aid) που είναι βασικές τεχνικές ώστε οι καθηγητές/ δάσκαλοι να μπορούν να ανταποκρίνονται στις προκλήσεις που προκύπτουν λόγω τραυματικών γεγονότων που έχουν βιώσει τα παιδιά.
Επιπλέον, να γνωρίζουν τους μηχανισμούς παραπομπής κ πώς να αντιδράσουν σε τέτοιες καταστάσεις.
Εκπαίδευση των εκπαιδευτικών και στην προσέγγιση της κοινωνικής και συναισθηματικής μάθησης, ώστε να τη συμπεριλάβουν, καθώς είναι σημαντική ώστε τα παιδιά να νιώθουν ασφαλή σε ένα περιβάλλον και να μπορούν να μάθουν κ να εξελιχθούν
3.1.2. H λειτουργία 21 νηπιαγωγείων «εντός των δομών φιλοξενίας» σίγουρα δεν ενθαρρύνει την ένταξη.
H εκμάθηση γλώσσας (Ελληνικών ή Αγγλικών) να ξεκινάει από την υποδοχή των προσφύγων καθότι και η διαδικασία ένταξης θα πρέπει να ξεκινάει ταυτόχρονα με την είσοδο στη χώρα.
3.1.3 Αναγνώριση όχι μόνο τίτλων σπουδών αλλά και προηγούμενης φοίτησης σε εκπαιδευτικά ιδρύματα των χωρών καταγωγής, ενίσχυσης της υπάρχουσας βάσης δεδομένων με πανεπιστήμια και εκπαιδευτικά ιδρύματα των κυριότερων χωρών καταγωγής των αναγνωρισμένων προσφύγων.
Να αναφερθούν συγκεκριμένα οι φορείς ΔΟΑΤΑΠ (για πανεπιστημιακή εκπαίδευση) και ΕΟΠΠΕΠ (για επαγγελματική εκπαίδευση), η απλοποίηση των διαδικασιών αναγνώρισης, η μείωση του κόστους της αίτησης για αναγνώριση.
Θα πρέπει να ληφθεί μέριμνα ώστε ο διορισμός δασκάλων να γίνεται με επετηρίδα και όχι με μοριοδότηση ώστε να επιλέγεται εξειδικευμένο σε θέματα εκπαίδευσης προσφύγων προσωπικό.
Δεν υπάρχει καμία αναφορά σε ανηλίκους 15+ και την πρόσβασή τους στο εκπαιδευτικό σύστημα. Π.χ. θα μπορούσαν να δημιουργηθούν τάξεις με εντατικά μαθήματα ώστε να έχουν πρόσβαση σε κάποια βαθμίδα.