Κεφάλαιο 3 – Άξονας Πολιτικής 1 – Μέτρο Πολιτικής 1.1
Μέτρο πολιτικής 1.1 : Προώθηση της συνεργασίας μεταξύ κεντρικής δημόσιας διοίκησης και της Αυτοδιοίκησης
1.1.1 Κατάρτιση Ολοκληρωμένου Σχεδίου Δράσης για την Ένταξη από τους δήμους και δημιουργία του Δικτύου Δήμων για την Ένταξη
Βασική προϋπόθεση επιτυχίας κάθε ενταξιακής πρωτοβουλίας των δήμων είναι η αναδιάρθρωση των κοινωνικών υπηρεσιών τους σε συνδυασμό με τη στελεχιακή ενίσχυση τους. Τα παραπάνω πρέπει να αντικατοπτρίζονται σε ένα Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης για την ένταξη μεταναστών/μεταναστριών, αιτούντων/αιτουσών και δικαιούχων διεθνούς προστασίας, το οποίο θα αποτυπώνει τις πολιτικές και στρατηγικές στοχεύσεις των δήμων αναφορικά με την ενταξιακή κατεύθυνση και πολιτική τους.
Ειδικότερα, προτείνεται κάθε Δήμος της χώρας να εκπονεί και να καταθέτει προς έγκριση στο Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής ένα Ολοκληρωμένο Σχέδιο Δράσης για την ένταξη, καθορίζοντας τις προτεραιότητες του και το ύψος των απαιτούμενων πόρων για την υλοποίησή του. Το Σχέδιο Δράσης θα είναι τριετές και θα καταρτίζεται βάσει των στραγητικών στόχων του Υ.ΜΕ.ΠΟ, όπως αυτοί αποτυπώνονται στην εν ισχύ Εθνική Στρατηγική για την Ένταξη.
Το Σχέδιο Δράσης κάθε δήμου θα πρέπει να περιλαμβάνει:
α) την καταγραφή στοιχείων σχετικά με τον αριθμό και τα χαρακτηριστικά του μεταναστευτικού πληθυσμού (π.χ. φύλο, ηλικία, οικογενειακή κατάσταση, χώρα προέλευσης, καθεστώς διαμονής) εντός της χωρικής αρμοδιότητάς του σε σχετική βάση Δεδομένων, με σκοπό τη δημιουργία «Δημοτολογίου Μεταναστών»,
β) την καταγραφή των προγραμμάτων στέγασης και παροχής οικονομικής βοήθειας που παρέχονται από το κράτος στους αιτούντες, τις αιτούσες και τους/τις δικαιούχους διεθνούς προστασίας εντός της χωρικής αρμοδιότητάς τους
γ) την καταγραφή του εκπαιδευτικού υπόβαθρου και των επαγγελματικών προσόντων και δεξιοτήτων, του επιπέδου γλωσσικής επάρκειας της ελληνικής και άλλων γλωσσών κάθε ενήλικα μετανάστη, με στόχο τη δημιουργία «Ηλεκτρονικού Μητρώου Προφίλ Δεξιοτήτων»,
δ) την καταγραφή των φορέων (Μ.Κ.Ο., σύλλογοι μεταναστών κτλ) που δραστηριοποιούνται στον τομέα της στήριξης των μεταναστών/μεταναστριών, των αιτούντων/αιτουσών και των δικαιούχων διεθνούς προστασίας στη χωρική αρμοδιότητά του, με στόχο τη δημιουργία Μητρώου Φορέων σε τοπικό επίπεδο και την επικαιροποίησή του με βάση το Εθνικό Μητρώο Μ.Κ.Ο. το οποίο λειτουργεί υπό το Υ.ΜΕ.ΠΟ.
ε) τη δημιουργία Μητρώου Εθελοντών για το δήμο
στ) τις δράσεις που στοχεύουν στην ένταξη μεταναστών/μεταναστριών, αιτούντων/αιτουσών και δικαιούχων διεθνούς προστασίας στο δήμο (π.χ. γλωσσομάθεια, προγράμματα εκπαιδευτικής κατάρτισης)
Επιπρόσθετα, μέσω του σχεδίου δράσης, προωθείται και η δημιουργία ενός Δικτύου Δήμων για την Ένταξη, το οποίο θα αποτελείται από τους δήμους που θα εκπονήσουν Ολοκληρωμένα Σχέδια Δράσης για την ένταξη μεταναστών/μεταναστριών, των αιτούντων/αιτουσών και των δικαιούχων διεθνούς προστασίας με στόχο την ανταλλαγή ιδεών και καλών πρακτικών. Στο πλαίσιο της ενημέρωσης αναφορικά με την πορεία και την υλοποίηση των ενταξιακών προγραμμάτων, το Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής προβλέπεται να συμμετέχει στο παραπάνω δίκτυο.
Η έλλειψη σαφήνειας σχετικά με τον θεσμικό ρόλο των τοπικών αρχών και την διασφάλιση της επαρκούς υποστήριξης αποδυναμώνουν τις προοπτικές υλοποίησης της Στρατηγικής καθώς δεν διευκρινίζεται εάν θα είναι στην ευχέρεια των τοπικών αρχών να αναλάβουν τέτοιο ρόλο και εάν, στην περίπτωση που δεν υπάρξει επαρκής ανταπόκριση, υπάρχει εναλλακτικό σχέδιο. Επίσης, έλλειψη σαφήνειας παρατηρείται και ως προς τον συντονιστικό μηχανισμό όπου θα μετέχουν οι διάφοροι φορείς που θα καταγράφονται και δραστηριοποιούνται στον τομέα στήριξης μεταναστών και προσφύγων.
Αναφέρεται η κατάρτιση ολοκληρωμένου σχεδίου δράσης των Δήμων, ωστόσο θεωρούμε ότι πρέπει να προσδιορίζεται ευκρινώς ότι θα λαμβάνονται υπόψη από τους Δήμους οι άξονες της Εθνικής Στρατηγικής για την Ένταξη.
Επίσης, η καταγραφή των φορέων προτείνεται να περιλαμβάνει και τις δράσεις που αυτοί υλοποιούν. Τέλος, θα πρέπει να προσδιορίζεται με σαφήνεια ο στόχος του σχεδίου δράσης που οφείλει να στηρίζεται στην ολιστική προσέγγιση μέσα από την ανάπτυξη συνεργειών και συμπληρωματικών δράσεων, που θα προκύπτει μέσα από την καταγραφή των στοιχείων που περιλαμβάνονται στο σχέδιο δράσης.
Η στελέχωση των Ανοικτών Δομών Φιλοξενίας, των ΚΥΤ και των υπηρεσιών εξέτασης ασύλου χρειάζεται να γίνεται κατά το δυνατόν με εξειδικευμένο προσωπικό.
1.3.5. Κρίνεται ασαφές το πλαίσιο λειτουργίας των Κέντρων Ημέρας για τα οποία θεωρούμε δόκιμο να προστεθεί ο όρος Κινητή Μονάδα που ταιριάζει περισσότερο με την περιγραφή του ρόλου τους. Πιο συγκεκριμένα, με ποιο τρόπο θα μπορούσε το προσωπικό που θα τα στελεχώσει να υποστηρίξει σταθερά και συστηματικά και όχι αποσπασματικά προσωπικό και επωφελούμενους σε δομές, όπου κρίνεται απαραίτητη η πολύ καλή γνώση των προκλήσεων και των αναγκών που υπάρχουν.
1.4.2 Γίνεται αναφορά στην ενίσχυση των υπηρεσιών ψυχοκοινωνικής υποστήριξης, ωστόσο δεν αναφέρονται οι υπηρεσίες που παρέχονται, καθώς επίσης απουσιάζουν οι προτάσεις/τα μέτρα που θα συμβάλλουν στην περαιτέρω ενίσχυσή τους. Επιπρόσθετα, αναφορικά με τη βελτίωση της διαχείρισης ευάλωτων περιπτώσεων απουσιάζουν συγκεκριμένες προτάσεις διαχείρισης των προκλήσεων που εντοπίζονται στη συνεργασία των εμπλεκόμενων φορέων. Οι προκλήσεις αυτές υπάρχουν ήδη και προτείνεται η συγκεκριμένη Στρατηγική να περιλαμβάνει μέτρα για τη διαχείρισή τους.
1.4.3. Αντίστοιχο σχόλιο με αυτό που αναφέρεται στην παράγραφο 1.3.5.
Θεωρώ σωστό το τελευταίο κομμάτι του σχολίου του Tihomir Sabchev. Με τι πόρους οι δήμοι θα ετοιμάζουν αυτά τα τοπικά σχέδια και ποιό τμήμα του Δήμου θα είναι αρμόδιο για την εκπόνηση του πρέπει να διευκρινιστούν καλύτερα.
Θα πρέπει να αναζητηθούν κίνητρα συμμετοχής για τους δήμους, προκειμένου να προελκύσουμε εκείνους τους δήμους που παρουσιάζουν απροθυμία να εντάξουν πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο. Δήμοι που δε μετέχουν σε προγράμματα όπως το ESTIA να μπορούν να μετέχουν σε προγράμματα οικονομικής στήριξης ως κίνητρο για την εμπλοκή τους, (εφόσον θα επωφελούταν έμμεσα ο ντόπιος πληθυσμός) που μπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω μελλοντική εμπλοκή τους και σε προγράμματα στέγασης. Προτείνεται η ανάπτυξη σε δημοτική υποδομή “Κέντρων Εξυπηρέτησης Μιας Στάσης – one stop shops” όπου θα μεταβαίνουν οι δικαιούχοι προγραμμάτων οικονομικής στήριξης για την επιβεβαίωση των στοιχείων τους. Απαιτείται εκπαίδευση των υπηρεσιών των δήμων σε προσφυγικά θέματα και διάχυση της γνώσης.
Με δεδομένη την απουσία ενός σχεδίου ένταξης εθνικής εμβέλειας, δημοτικοί φορείς και τοπικές κοινωνίες κλήθηκαν να υπερβούν μόνοι τους σημαντικές προκλήσεις ώστε να βρουν λύσεις σε μικρότερα ή μεγαλύτερα ζητήματα που αφορούν τις ανάγκες ενός μεταβαλλόμενου πληθυσμού. Έτσι δημιουργήθηκε το Δίκτυο Πόλεων για την Ένταξη, στο οποίο συμμετείχαν 12 δήμοι. Το νέο Σχέδιο για την Ένταξη θα πρέπει να διασυνδεθεί και να αξιοποιήσει όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικά τα έως τώρα επιτεύγματα του Δικτύου.
Το Δίκτυο Δήμων για την Ένταξη ήδη υπάρχει και η Εθνική Στρατηγική θα έπρεπε να αναγνωρίσει την προσπάθεια που έχουν κάνει αρκετοί δήμοι της χώρας έτσι ώστε να φτιάξουν το συγκεκριμένο δίκτυο. Επομένως, η Εθνική Στρατηγική δεν θα έπρεπε να «προωθεί την δημιουργία» ενός τέτοιου δικτύου, αλλά να αναγνωρίζει την ύπαρξη και σημασία του ήδη υπάρχων δίκτυο και να προωθεί την λειτουργία του.
Δεδομένο ότι ήδη υπάρχουν παρόμοια ολοκληρωμένα σχέδια δράσεις από δήμους (π.χ. Θεσσαλονίκης και Αθηναίων), θα ήταν καταλληλότερο να αναγνωριστεί αυτή η πρωτοβουλία τους, αντί να παρουσιάζεται αυτή η ιδέα ως κάτι πρωτότυπο. Επίσης δεν γίνεται κατανοητό με τι ακριβώς πόρους οι δήμοι θα ετοιμάζουν αυτά τα τοπικά σχέδια, διότι οι μικρότεροι δήμοι υστερούν πολύ από άποψη ανθρωπίνων και χρηματικών πόρων και τεχνογνωσίας στον τομέα της μεταναστευτικής πολιτικής.