H ένταξη των μεταναστών/μεταναστριών, των αιτούντων/αιτουσών και δικαιούχων διεθνούς προστασίας συντελείται πρωτίστως σε τοπικό επίπεδο. Βασική στόχευση της Εθνικής Στρατηγικής για την Ένταξη αποτελεί το γεγονός ότι η Αυτοδιοίκηση μπορεί να γίνει καταλύτης για την επαφή της κοινωνίας υποδοχής και του πληθυσμού που εισέρχεται σε αυτές.
Για να επιτευχθεί αυτός στόχος και να προωθηθεί η ενεργός συμμετοχή της Αυτοδιοίκησης στην διαδικασία σχεδιασμού και υλοποίησης στοχευμένων πολιτικών για την ένταξη είναι απαραίτητη, μεταξύ άλλων, η παροχή της κατάλληλης χρηματοδοτικής υποστήριξης η ισότιμη ανάληψη της ευθύνης της ένταξης των αιτούντων/αιτουσών, των δικαιούχων διεθνούς προστασίας και των μεταναστών/μεταναστριών μέσω της κατανομής του νεοεισερχόμενου πληθυσμού σε όλην την ελληνική επικράτεια καθώς και η απαραίτητη καθοδήγηση προς τους φορείς της Αυτοδιοίκησης για τη διαμόρφωση και την υλοποίηση ενταξιακών πολιτικών. Αυτό ισχύει ιδίως για τις περιοχές και τις περιφέρειες που έχουν πρόσφατα υποδεχτεί μεγάλο αριθμό μεταναστών/μεταναστριών, δικαιούχων διεθνούς προστασίας και αιτούντων/αιτουσών αυτής.
Παράλληλα, στόχος είναι να δημιουργηθούν οι κατάλληλες προϋποθέσεις για τη συμμετοχή όλων των περιφερειών και των δήμων της χώρας στη διαδικασία ένταξης. Επομένως, είναι απαραίτητο να δημιουργηθεί ένα δίκτυο συνεργασίας τόσο μεταξύ των δήμων όσο και μεταξύ της κεντρικής διοίκησης του κράτους και της Αυτοδιοίκησης με στόχο τον καλύτερο συντονισμό των ενταξιακών δράσεων.
Στο σύνολό του, ο συγκεκριμένος άξονας προβλέπει πρωτοβουλίες που μπορούν να αναλάβουν οι φορείς του κράτους σε συνεργασία με την Αυτοδιοίκηση για την υποδοχή και μακροπρόθεσμα για την ένταξη μεταναστών/μεταναστριών, αιτούντων/αιτουσών και δικαιούχων διεθνούς προστασίας. Απώτερος σκοπός των δράσεων αυτών είναι η επίτευξη της ομαλής συμβίωσης και η διασφάλιση της ανοιχτής και ισότιμης ανταλλαγής μεταξύ της κοινωνίας υποδοχής με τον μεταναστευτικό πληθυσμό.
Συγκεκριμένα, οι δράσεις του εν λόγω άξονα στοχεύουν στη(ν):
• Δημιουργία ενός ολοκληρωμένου συστήματος ένταξης αιτούντων/αιτουσών και δικαιούχων διεθνούς προστασίας καθώς και μεταναστών και μεταναστριών
• Διασφάλιση της παροχής υλικών συνθηκών υποδοχής και στέγασης στους αιτούντες και στις αιτούσες διεθνούς προστασίας
• Ενίσχυση της ικανότητας της κοινωνίας υποδοχής να προσαρμοστεί στην πολυμορφία
• Πρόληψη της γκετοποίησης
Εύστοχα γίνεται αναφορά στην ενεργό συμμετοχή της Αυτοδιοίκησης σε σχέση με τη διαδικασία ένταξης, ωστόσο, γίνεται κατανοητό ότι εφόσον ο χαρακτήρας τέτοιας συμμετοχής δεν είναι υποχρεωτικός, είναι σημαντικό να αναφερθούν τα μέτρα με τα οποία θα προωθηθεί η εμπλοκή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Η τοπική αυτοδιοίκηση παίζει σημαντικό ρόλο και αυτό φαίνεται και από τη συνεργασία και τις δράσεις που έχουν όλες οι μεταναστευτικές κοινότητες σε συνεργασία με τους Δήμους και τις Περιφέρειες. Αυτό το αναγνωρίζουμε ως θετικό στοιχείο καθώς όπως αναφέρει το ΕΦΜ συνεχώς η ένταξη ξεκινάει στην τοπική κοινότητα.
Όμως με την υφιστάμενη νομοθεσία βλέπουμε πολλές περιπτώσεις όπου εμποδίζεται η ένταξη.
Χωρίς αλλαγές και μια τολμηρή παρέμβαση στον Κώδικά Δήμων και Κοινοτήτων όσο και αν θέλει η Τοπική Αυτοδιοίκηση δεν μπορεί να κάνει πολλά πράγματα. Ως πιο χτυπητό παράδειγμα αναφέρουμε
το γεγονός πως δεν υπάρχει δυνατότητα να πάρουν πιστοποιητικό γέννησης παιδιά που έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα από μετανάστες γονείς καθώς δεν υπάρχουν οικογενειακές μερίδες στους Δήμους για τους αλλοδαπούς και έτσι χρειάζεται να παίρνουν ληξιαρχική πράξη γέννησης, να την μεταφράζουν και να την στέλνουν στις χώρες καταγωγής των γονιών τους. Αυτός ήταν και ο λόγος που το 2005 ξεκινήσαμε μαζί με το Δίκτυο Γυναικών Μεταναστριών και την Ένωση Αφρικανών Γυναικών καθώς και ελληνικές οργανώσεις την καμπάνια “Όχι στο ρατσισμό από την κούνια”. Από τότε έως και σήμερα ισχύει ακριβώς το ίδιο. Η δεύτερη γενιά, δηλαδή τα παιδιά με μεταναστευτική καταγωγή δεν μπορούν να γραφτούν σε φοιτητικούς συλλόγους, σε αθλητικά σωματεία κα.
Ένα άλλο παράδειγμα είναι τα Δημοτικά νεκροταφεία. Έως και σήμερα είναι συνηθισμένη πρακτική οι κοινότητες να διενεργούν εράνους για να καλύψουν τα έξοδα μεταφοράς των σωρών των μελών τους γιατί δεν υπάρχει δυνατότητα να ταφούν εδώ. Αυτό ισχύει όχι μόνο για τους μουσουλμάνους αλλά και για άλλες θρησκείες.
Πολύ σωστή η τοποθέτηση του Βασίλη Χρονόπουλου.
Η συμμετοχή της Αυτοδιοίκησης στην ενταξιακή διαδικασία δεν φαίνεται από κάπου ότι στηρίζεται σε επιπλέον αρμοδιότητες που της αποδίδονται θεσμικά. Περισσότερο μοιάζει σαν να ανατίθεται «έργο» σε υπεργολάβο.
Είναι πολύ σημαντική η θεσμική κατοχύρωση του ρόλου της Αυτοδιοίκησης. Δεν γίνεται σαφές αν η εμπλοκή της Αυτοδιοίκησης είναι εθελοντική ή υποχρεωτική.
Θα είχε ενδιαφέρον η ανάλυση να συνδυάζεται και με διατάξεις της ισχύουσας νομοθεσίας ή το πλαίσιο των προτεινόμενων αλλαγών (αν υπάρχει).