Υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'Μίνα Γιαζιτζόγλου, Πρόεδρος ΠΑΣΙΠΣ' | 27 Ιανουαρίου 2025, 11:11

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ Γ’ & Δ’ ΤΟΥ ΜΕΡΟΥΣ Δ’. 1. ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ Η διαπίστωση της αιτιολογικής εκθέσεως, ότι «στην Ελλάδα δεν έχει θεσπιστεί ένα ενιαίο και εναρμονισμένο παιδαγωγικό πλαίσιο στους ιδιωτικούς, δημόσιους και δημοτικούς βρεφικούς, βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς και ως εκ τούτου, «παρατηρούνται σοβαρές διακυμάνσεις στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών προσχολικής αγωγής και φροντίδας», θα μπορούσε να αποτελέσει μία αποτύπωση των ευθυνών, που εδώ και μισό αιώνα, σωρεύονται με την πολυνομία που διέπει την Προσχολική Αγωγή στην ηλικία των 0-4 και ευρύτερα την Προσχολική Αγωγή και Εκπαίδευση των 0-6 ετών και οδηγεί σε συνεχείς, εμβαλωματικές αλλαγές, σε ότι αφορά την Κοινωνική Ανάγκη και το Στόχο της Προσχολικής Αγωγής και κατ΄επέκταση στην απάντηση του ερωτήματος «Ποιά Δομή, Ποιός Παιδαγωγός, Ποιό Πρόγραμμα Σπουδών», απαιτούνται ώστε το παιδί να αναπτύσσεται και να εισέρχεται ομαλά, στη σχολική ηλικία, αλλά και να υπηρετούνται το Δημογραφικό και η κοινωνική Συνοχή. Απόδειξη των ανωτέρω είναι, ότι το «Πρόγραμμα Κυψέλη», το οποίο προτείνεται να αντικατασταθεί, με το «Πρόγραμμα Αθηνά», στο παρόν νομοσχέδιο, βρίσκεται σε ισχύ μόλις για 3 χρόνια και 4 μήνες και δε μπορεί να υπάρξει άλλη ερμηνεία, παρά, το ό,τι απέτυχε, τόσο στον στόχο του για την «Αναβάθμιση της ποιότητας των βρεφονηπιακών σταθμών με έμφαση στην ολόπλευρη πρώιμη παιδική ανάπτυξη», η οποία εξακολουθεί να αναζητείται, όσο και στη «Μεγαλύτερη συμμετοχή των παιδιών 0 έως 4 ετών, στην Προσχολική Αγωγή», την οποία υπονομεύουν το Δημογραφικό, η διάσπαση χωρίς γέφυρες της ενιαίας αναπτυξιακά βαθμίδας 0-6 και προσωρινά προγράμματα, όπως οι «Νταντάδες της Γειτονιάς». Η γρήγορη εγκατάλειψη της προηγούμενης «ολιστικής πρότασης», όπως χαρακτηριζόταν το πρόγραμμα «Κυψέλη», από τη νέα, του «Αθηνά», αποδεικνύει, ότι καμία πρόταση δεν μπορεί να είναι ολιστική και μακράς πνοής για το Παιδί και να θεραπεύει παιδαγωγικές αποκλίσεις, αν δεν αντιμετωπίζει και τις σοβαρές αποκλίσεις στις υποδομές, με «εκπτώσεις» στους δημόσιους και δημοτικούς σταθμούς και χωρίς χάραξη, ενός σταθερού και αποτελεσματικού, ενιαίου χρηματοδοτικού εργαλείου. Σε αυτή την κατεύθυνση φαίνεται να είναι και ο σκοπός του συγκεκριμένου νομοσχεδίου, με το πρόγραμμα «Αθηνά», όπου ως θεραπεία για τις σοβαρές διακυμάνσεις που εντοπίζει στην ποιότητα των υπηρεσιών, η εισηγητική έκθεση, προτρέπει για μια «ολιστική», όπως αναφέρει, πολιτική, την οποία όμως περιορίζει σε ένα «ενιαίο και εναρμονισμένο παιδαγωγικό πλαίσιο στους ιδιωτικούς, δημόσιους και δημοτικούς βρεφικούς, βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς και συνεχή επιμόρφωση των παιδαγωγών πρώιμης παιδικής ηλικίας με έμφαση στα θέματα ανάπτυξης των παιδιών». Κατά συνέπεια ο σκοπός του Σ/Ν θα πρέπει να συμπληρωθεί και με τις απαραίτητες ρυθμίσεις, που προβλέπουν ανάλογες ενισχύσεις και κίνητρα και για τους Ιδιωτικούς Παιδικούς Σταθμούς, σε θέματα Προσωπικού, Χρηματοδοτήσεων και Υποδομών. ΕΞΕΤΑΣΗ ΚΑΤ’ ΑΡΘΡΟ. Με το άρθρο 25 αντικαθίσταται ο τίτλος του μέρους Β’ του ν. 4837/2021, ώστε το Πρόγραμμα «ΚΥΨΕΛΗ» να ορίζεται πλέον ως Πρόγραμμα «ΑΘΗΝΑ», το οποίο θέτει ως κύριο στόχο του, την «ανάπτυξη παιδαγωγικού πλαισίου». Επίσης στις «Ρυθμίσεις για βελτιστοποίηση της λειτουργίας των Σταθμών», η «Παρακολούθηση της Ανάπτυξης Βρεφών και Νηπίων» του «Κυψέλη», διευρύνεται ως «Ανιχνευτικός έλεγχος γνωστικής ανάπτυξης σε βρέφη και νήπια». Και για τους δύο στόχους προβλέπεται η «Επιμόρφωση των παιδαγωγών πρώιμης παιδικής ηλικίας», τα χαρακτηριστικά της οποίας, δεν περιγράφονται στο σχέδιο νόμου και οφείλουν να περιγραφούν. Με το άρθρο 26 ως στόχοι ορίζονται α) η φροντίδα και αγωγή των βρεφών και των νηπίων, προκειμένου να αποκτήσουν τις απαραίτητες δεξιότητες και γνώσεις. Παρατηρείται σε σχέση με το «Κυψέλη», ότι πλέον διαγράφονται οι λέξεις «Προσχολική» και «Διαπαιδαγώγηση» και αντικαθίστανται από τις λέξεις «Αγωγή» και «Φροντίδα». Με τις μεταβολές αυτές, αφαιρείται από την Πρώιμη Παιδική Ηλικία, κάθε διάσταση «Διαπαιδαγώγησης» όπως και προετοιμασίας για την Ομαλή Ένταξη στην Υποχρεωτική Εκπαίδευση, αλλά και γενικότερα κάθε σύνδεση με τις Υπερκείμενες Βαθμίδες του Εκπαιδευτικού Συστήματος και δίδεται έμφαση στην «Φροντίδα», με μετατόπιση προς την ηλικία των 0-2 και από την παιδαγωγική προς την αναπτυξιακή διάσταση, με κίνδυνο διαρραγών, στην οργανική τους βιολογική και επιστημονική τους ενότητα. Σημειώνεται εδώ, η προσέγγιση της Κοινωνικής Μάθησης του Vygotsky: «Η κοινωνική αλληλεπίδραση στα πρώτα χρόνια είναι βασικός μοχλός για τη μάθηση. Ο ρόλος του παιδικού σταθμού υπερβαίνει τη "φροντίδα" και περιλαμβάνει το συστηματικό έργο της ενίσχυσης δεξιοτήτων και του κοινωνικού παιχνιδιού». Ενώ σύμφωνα με το σύστημα Montessori, «Το περιβάλλον και οι δραστηριότητες ενισχύουν τη γνωστική και συναισθηματική ανάπτυξη. Η "διαπαιδαγώγηση" εμπεριέχει την καθοδήγηση του παιδιού για την ανάπτυξη αυτονομίας και δεξιοτήτων επίλυσης προβλημάτων. Με αυτή την προσέγγιση και χωρίς τον όρο «διαπαιδαγώγηση», υποβαθμίζεται και το τοπικό μορφωτικό έργο των Παιδικών Σταθμών, όπως και ο πολιτιστικός ρόλος τους στις γειτονιές. Ταυτόχρονα ο χαρακτηρισμός των παιδικών σταθμών αποκλειστικά ως χώρων "αγωγής" και "φροντίδας", μπορεί να μειώσει το βάρος της επένδυσης στο εκπαιδευτικό δυναμικό και τις υποδομές, με αρνητική επίδραση στην τοπική συνοχή και ανάπτυξη. Με το άρθρο 26 ως στόχοι ορίζονται επίσης : β) η συνεχιζόμενη επιμόρφωση των παιδαγωγών πρώιμης παιδικής ηλικίας σε ζητήματα που άπτονται του παιδαγωγικού τους έργου και του ρόλου τους στην υποστήριξη της ανάπτυξης των βρεφών και των νηπίων, όπως και στην γ) υποστήριξη των γονέων στην κατανόηση της ανάπτυξης των παιδιών τους. Παρατηρείται και εδώ η μετατόπιση της επιμόρφωσης των παιδαγωγών προς την κατεύθυνση ισχυρότερης υποστήριξης της αναπτυξιακής πτυχής του έργου τους, χωρίς όμως να περιγράφονται τα χαρακτηριστικά αυτής της επιμόρφωσης. Με το άρθρο 27 η Επιμόρφωση προβλέπεται «να γίνεται από δημόσια ιδρύματα ανώτατης εκπαίδευσης», των οποίων τα χαρακτηριστικά επίσης δεν αναφέρονται στο Σ/Ν. Όσα, όμως, δεν αναφέρει το νομοσχέδιο, τα αναφέρει η σχετική Σύμβαση που υπεγράφη μεταξύ του υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας και του Πανεπιστήμιου Δυτικής Αττικής και προβλέπει : Α. Επιμόρφωση των παιδαγωγών σε ζητήματα ανάπτυξης των παιδιών (γνωστική, γλωσσική, ψυχοκοινωνική και κινητική ανάπτυξη, καθώς και τη σημασία της έγκαιρης ανίχνευσης αναπτυξιακών δυσκολιών καθώς και της πρώιμης παρέμβασης). Β. Επιμόρφωση των παιδαγωγών για την εφαρμογή συμπεριληπτικών πρακτικών στους βρεφικούς, βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς με στόχο την εξασφάλιση ποιοτικής και ισότιμης αγωγής και φροντίδας για τα παιδιά με αναπηρία ή αναπτυξιακές διαταραχές. Γ. Επιμόρφωση των παιδαγωγών για τη δημιουργία Ομάδων Γονέων. Η «Συνεχής Επιμόρφωση» αυτή, για την οποία δεν ορίζεται «Πού και πότε» θα γίνεται (πχ εντός ή εκτός ωραρίων, αν θα αμείβεται και πώς θα πιστοποιείται), εμφανίζεται να ενισχύει το αναπτυξιακό έργο των Σταθμών, όμως περιορίζεται στην αντίληψη και όχι στην πραγματοποίηση των αναπτυξιακών παρεμβάσεων, με τον «ανιχνευτικό έλεγχο της γνωστικής ανάπτυξης των βρεφών και των νηπίων και ιδιαίτερα μέσω ψυχομετρικού εργαλείου» για τις οποίες προβλέπεται στο ίδιο άρθρο, το 27, «ειδικό προσωπικό». Δεν υπάρχει καμία επιπλέον αναφορά στο νομοσχέδιο για αυτό, το «ειδικό προσωπικό» που απαιτείται, «για τον ανιχνευτικό έλεγχο της γνωστικής ανάπτυξης των βρεφών και των νηπίων μέσω ψυχομετρικού εργαλείου. Τα αποτελέσματα συλλέγονται και καταχωρίζονται από το ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό στον ατομικό φάκελο κάθε βρέφους και νηπίου, ο οποίος διατηρείται στον σταθμό. Το ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό ενημερώνει τους γονείς για τα αποτελέσματα και δίνει συμβουλές και κατευθύνσεις στους γονείς και στο προσωπικό του σταθμού. Ο σταθμός λαμβάνει όλα τα απαραίτητα τεχνικά και οργανωτικά μέτρα για την προστασία των προσωπικών δεδομένων βρεφών και νηπίων». Η προαναφερθείσα Σύμβαση, όμως, που προηγήθηκε του Ν/Σ που βρίσκεται σε διαβούλευση, απαντά και για τον ανιχνευτικό έλεγχο της γνωστικής ανάπτυξης και για το ψυχομετρικό εργαλείο. Όπως αναφέρεται στη Σύμβαση αναλαμβάνονται : Γ. Σχεδιασμός και στάθμιση ψυχομετρικού εργαλείου για τον ανιχνευτικό έλεγχο της γνωστικής ανάπτυξης των παιδιών πρώιμης παιδικής ηλικίας, το οποίο θα στοχεύει στον πρώιμο εντοπισμό τυχόν διαταραχών ή καθυστερήσεων με στόχο την πρόληψη δυσμενών συνεπειών στην μεταγενέστερη ακαδημαϊκή πορεία, αλλά και γενικότερη ανάπτυξη των παιδιών. Ε. Δράσεις που εστιάζουν στην επαγγελματική ανάπτυξη και ψυχολογική ενδυνάμωση των παιδαγωγών πρώιμης παιδικής ηλικίας και κινητοποίηση «Ομάδων αναστοχαστικής εποπτείας, οι οποίες θα στηρίξουν την προώθηση της συνεργασίας μεταξύ παιδαγωγών, την ανταλλαγή γνώσεων, ανησυχιών, κλπ». Το Νομοσχέδιο δε μπορεί να αφήσει ασαφές, ποιό θα είναι αυτό το «ειδικό προσωπικό» και πώς θα συναρτηθεί με τους Παιδικούς Σταθμούς, ιδιαίτερα όταν αυτό συνεπάγεται σοβαρές λειτουργικές συνέπειες για τους Σταθμούς και την εύρυθμη λειτουργία τους και όταν στο άρθρο 32 (Εξουσιοδοτικές διατάξεις – Τροποποίηση άρθρου 20 ν. 4837/2021), αναφέρεται, ότι «Με κοινή απόφαση των Υπουργών Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας και Εσωτερικών, η οποία εκδίδεται ύστερα από γνώμη του Εθνικού Συμβουλίου Αγωγής και Φροντίδας στην Πρώιμη Παιδική Ηλικία, καθορίζονται ο τρόπος διενέργειας της τακτικής παρακολούθησης και αξιολόγησης, η συχνότητα, ο τρόπος επιλογής του ειδικά εκπαιδευμένου προσωπικού και η εκπαίδευση αυτού, τα εργαλεία παρακολούθησης, ο τρόπος χορήγησης αυτών, η καταγραφή, συγκέντρωση και επεξεργασία των στοιχείων, η διαδικασία παραπομπής για περαιτέρω διερεύνηση, καθώς και κάθε άλλο ειδικό, τεχνικό ή λεπτομερειακό θέμα». Με το άρθρο 30 ορίζεται επίσης ότι «Με κοινή απόφαση των Υπουργών Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας και Εσωτερικών, η οποία εκδίδεται ύστερα από γνώμη του Εθνικού Συμβουλίου Αγωγής και Φροντίδας στην Πρώιμη Παιδική Ηλικία, εξειδικεύεται το περιεχόμενο του ενιαίου εφαρμοζόμενου παιδαγωγικού πλαισίου ανά ηλικιακή ομάδα, καθώς και κάθε άλλο ειδικό, τεχνικό ή λεπτομερειακό θέμα για την εφαρμογή του προγράμματος». Με το άρθρο 27 προβλέπεται επίσης η πιλοτική εφαρμογή του προγράμματος «Αθηνά», σε τουλάχιστον ενενήντα (90) βρεφικούς, βρεφονηπιακούς και παιδικούς σταθμούς, με διάρκεια έως τη λήξη του Προγράμματος του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0», χωρίς να τίθενται τα κριτήρια της επιλογής τους, ενώ οι δαπάνες για τη χρηματοδότηση του πιλοτικού προγράμματος βαρύνουν τον προϋπολογισμό του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας και προέρχονται από ενωσιακούς πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Με το άρθρο 29 προβλέπεται η σύνθεση του «Εθνικού Συμβουλίου Αγωγής και Φροντίδας στην Πρώιμη Παιδική Ηλικία», προηγουμένως αναφερόμενο στην παρ. 1 άρθρου 16 του ν. 4837/2021 ως «Εθνικό Συμβούλιο Προσχολικής Αγωγής και Διαπαιδαγώγησης». Στον τίτλο του άρθρου διαγράφονται οι λέξεις «Προσχολικής» και «Διαπαιδαγώγησης» και αντικαθίστανται από τις λέξεις «Αγωγής» και «Φροντίδας». Παρ’ όλα αυτά γνωμοδοτεί για την εξειδίκευση του «Παιδαγωγικού Πλαισίου» η οποία γίνεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας και Εσωτερικών, και «μελετά συστηματικά τα θέματα που συνδέονται με την προσχολική αγωγή και διαπαιδαγώγηση και εισηγείται τρόπους βελτίωσής της»! Το Συμβούλιο συγκροτείται από τα Υπουργεία Οικογένειας και Εσωτερικών, με πρόεδρό του τον Γενικό Γραμματέα Δημογραφικής και Στεγαστικής Πολιτικής του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας και αντιπρόεδρο τον Γενικό Γραμματέα Αυτοδιοίκησης και Αποκέντρωσης του Υπουργείου Εσωτερικών και δύο μέλη – εκπροσώπους, έναν από το Υπουργείο Εσωτερικών, και έναν από το Κοινωνικής Συνοχής και οι δύο αρμόδιοι για ζητήματα οργάνωσης και λειτουργίας των σταθμών. Το Συμβούλιο έχει σκοπό την επιστημονική έρευνα και μελέτη των θεμάτων λειτουργίας των σταθμών, την αξιολόγηση και την προώθηση βέλτιστων πρακτικών, τη διαρκή, επιστημονική και τεχνική υποστήριξη του σχεδιασμού και της εφαρμογής του προγράμματος «Αθηνά» και την κατάρτιση και επιμόρφωση των παιδαγωγών πρώιμης παιδικής ηλικίας. Με δεδομένο, ότι ένας χώρος που αφορά το παιδί και ιδιαίτερα την πρώιμη ηλικία, απαιτεί υψηλή επιστημονική, παιδαγωγική εξειδίκευση και ερευνητικό εύρος, αποτελεί ερώτημα γιατί στο Συμβούλιο, ενισχύεται θεσμικά η κατεύθυνση προς τα οργανωτικά προβλήματα και όχι στον παιδαγωγικό – αναπτυξιακό του ρόλο. Ταυτόχρονα, η υπουργός Κοινωνικής Συνοχής προβλέπεται να προσκαλεί στο Συμβούλιο ένα (1) μέλος Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού από κάθε Τμήμα Αγωγής και Φροντίδας στην Πρώιμη Παιδική Ηλικία των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων, έναν (1) εκπρόσωπο του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού και τρεις (3) ειδικούς εμπειρογνώμονες, με εξειδίκευση είτε σε ζητήματα παιδοψυχολογίας ή παιδοψυχιατρικής ή παιδονευρολογίας ή αναπτυξιολογίας, είτε σε ζητήματα παιδαγωγικών πολιτικών στην πρώιμη παιδική ηλικία και στη λειτουργία των βρεφικών, βρεφονηπιακών και παιδικών σταθμών. Ενώ η πολυφωνία των συμμετεχόντων ηχεί κατ’ αρχήν θετικά, τα διαζευκτικά «είτε» ανάμεσα σε πολύ σοβαρές επιστημονικές οντότητες υποδηλώνουν αδυναμία να θεσπιστεί μια ευρεία και αποτελεσματική επιστημονικά σύνθεση του Συμβουλίου και ταυτόχρονα εγκυμονεί και θεσμικούς κινδύνους. Το Εθνικό Συμβούλιο αποτελεί εδώ και μισό αιώνα κατατεθειμένη πρόταση της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Συλλόγων Ιδιωτικών Παιδικών Σταθμών. Δεν τιμά κανέναν η διατύπωση για τον εκπρόσωπο της ΠΟΣΙΠΣ στο Συμβούλιο αυτό, ως «εκπρόσωπο του δευτεροβάθμιου οργάνου των Ιδιωτικών Παιδικών Σταθμών», ιδιαίτερα όταν η δράση της Ομοσπονδίας ανάγεται σε εποχές που η προσχολική Αγωγή ανήκε ακόμα στην Πρόνοια και το υπουργείο Υγείας.