1. Στους εν ενεργεία και εν αποστρατεία στρατιωτικούς και οπλίτες των Ενόπλων Δυνάμεων, κατά των οποίων ασκείται ποινική δίωξη για αδικήματα που τους αποδίδονται ότι τέλεσαν κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους, παρέχεται η δυνατότητα υπεράσπισης ενώπιον των ποινικών δικαστηρίων, από λειτουργούς του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (Ν.Σ.Κ.) με απόφαση του Προέδρου του Ν.Σ.Κ., μετά από προηγούμενη έγκριση του Υπουργού Εθνικής Άμυνας, εφόσον:
α. από διενεργηθείσα διοικητική εξέταση δεν διαπιστώνεται η διάπραξη πειθαρχικού παραπτώματος σχετικού με την πράξη για την οποία διώκονται και
β. δεν εκπροσωπούνται από δικηγόρο κατά τη διαδικασία ενώπιον του δικαστηρίου.
2. Η παρ. 1 δεν εφαρμόζεται αν η ποινική δίωξη ασκείται ύστερα από ενέργεια της υπηρεσίας.
Εισηγούμαστε την απαλοιφή της παρ. 1β, ώστε ο συνάδελφος να έχει τη δυνατότητα παράλληλης εκπροσώπησης και από νομικό της αρεσκείας του.
Οι παρακάτω προτάσεις της ΕΣΑμεΑ δεν αφορούν σε κάποιο συγκεκριμένο άρθρο, αλλά σε γενικά θέματα στρατιωτικών που έχουν οι ίδιοι ή μέλος της οικογένειάς τους αναπηρία ή χρόνια πάθηση και γι’ αυτό θα αναρτηθούν στο 1ο άρθρο.
Τροποποίηση της υπ΄ αριθμ. Φ.400/32/82424/Σ.343 (ΦΕΚ Β΄1139/2011) απόφαση του Υπουργού Εθνικής Άμυνας, ως εξής:
1. Η παράγραφος β του άρθρου 1 αναφέρει ότι: «ως ΑμεΑ ορίζονται τα άτομα που δεν μπορούν να εξασφαλίσουν μόνα τους όλες ή ένα μέρος από τις ανάγκες μίας φυσιολογικής ατομικής και κοινωνικής ζωής, λόγω κάποιας εκ γενετής ή επίκτητης σωματικής, διανοητικής ή ψυχικής βλάβης και έχουν ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω».
Η ανωτέρω διάταξη έρχεται σε ρητή αντίθεση με τη νέα δικαιωματική προσέγγιση για την αναπηρία και υιοθετεί έναν ορισμό για την αναπηρία, ο οποίος ουδεμία σχέση έχει με τις Γενικές Αρχές της Διεθνούς Σύμβασης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, όπως και με τον ορισμό που υιοθετεί η ανωτέρω Σύμβαση, η οποία κυρώθηκε από τη Βουλή των Ελλήνων με τη ψήφιση του ν. 4074/2012.
Ενημερωτικά σας αναφέρουμε ότι ως πρώτη Γενική Αρχή της Σύμβασης (άρθρο 3 περ. α) ορίζεται «ο σεβασμός για εγγενή αξιοπρέπεια, ατομική αυτονομία συμπεριλαμβανομένης της ελευθερίας να κάνει τις δικές του επιλογές, και ανεξαρτησία ατόμων» και ότι σύμφωνα με το άρθρο 1 «Στα άτομα με αναπηρία συμπεριλαμβάνονται άτομα με μακροχρόνιες σωματικές, νοητικές, πνευματικές ή αισθητηριακές βλάβες, οι οποίες σε αλληλεπίδραση με διάφορα εμπόδια δύνανται να παρεμποδίσουν την πλήρη και αποτελεσματική συμμετοχή τους στην κοινωνία σε ίση βάση με τους άλλους»
Από τα ανωτέρω γίνεται αντιληπτό ότι η αναγκαιότητα της συμπαράστασης εταίρου προσώπου δεν αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την πιστοποίηση της αναπηρίας ενός ατόμου ούτε και για την αξιολόγηση του βαθμού αυτής.
Ως εκ τούτου θα θέλαμε να εξετάσετε την αντικατάσταση της παρ. β του άρθρου 1 της υπ’ αριθ. Φ.400/32/82424/Σ343 Απόφασης του Υπουργού Εθνικής Άμυνας, έτσι ώστε ο ορισμός της αναπηρίας να συνάδει με τις αρχές και τους σκοπούς της Διεθνούς Σύμβασης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία.
2. Η παράγραφος 3 του άρθρου 2 να συμπληρωθεί ως εξής (βλ. κείμενο με έντονους χαρακτήρες) :
«3. Για όσους στρατιωτικούς προστατεύουν ΑμεΑ ισχύουν τα παρακάτω:
α) Εφόσον έχουν σύζυγο ΑμεΑ ή με δικαστική απόφαση έχουν την επιμέλεια ατόμου με αναπηρία ή είναι ανάδοχοι γονείς ατόμου με αναπηρία για όσο χρόνο διαρκεί η αναδοχή, απαλλάσσονται όλων των υπηρεσιών, καθώς επίσης και των ασκήσεων, εφόσον η απαλλαγή τους είναι δυνατή, ως εκ της φύσεως των καθηκόντων τους και της ασκήσεως. Σε περίπτωση εφαρμογής κυλιόμενου ωραρίου, έχουν δικαίωμα επιλογής του χρόνου εργασίας.
β) Εφόσον έχουν τέκνο ΑμεΑ ή με δικαστική απόφαση έχουν την επιμέλεια ατόμου με αναπηρία, καθώς και εάν είναι ανάδοχοι γονείς ατόμου με αναπηρία για όσο χρόνο διαρκεί η αναδοχή, εκτελούν υπηρεσίες που δεν απαιτούν διανυκτέρευση και, σε περίπτωση που δεν υφίστανται τέτοιες, απαλλάσσονται. Συμμετέχουν στις ασκήσεις μόνο εάν αυτό επιβάλλεται και είναι αναγκαίο, ως εκ της φύσεως των καθηκόντων τους και της ασκήσεως. Η προηγούμενη παράγραφος εφαρμόζεται και στους δύο γονείς όταν έχουν δύο ή περισσότερα τέκνα με αναπηρία. Στην περίπτωση των συζευγμένων στρατιωτικών τα εν λόγω ευεργετήματα απολαμβάνει ο ένας εκ των δύο, κατά περίπτωση και κατόπιν υποβολής σχετικής δήλωσης».
3. Το εδάφιο β της παραγράφου 2 του άρθρου 5, αναφορικά με την προτεραιότητα που δίνεται για την στέγαση στελεχών σε οικήματα των Κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων, να συμπληρωθεί ως εξής (βλ. κείμενο με έντονους χαρακτήρες):
«β. Όσοι δικαιούχοι έχουν σύζυγο ή παιδί ΑμεΑ ή με δικαστική απόφαση έχουν την επιμέλεια ατόμου με αναπηρία, καθώς και εάν είναι ανάδοχοι γονείς ατόμου με αναπηρία για όσο χρόνο διαρκεί η αναδοχή ή ανήκουν οι ίδιοι στην κατηγορία των ΑμεΑ».
4. Το εδάφιο α της παραγράφου 2 του άρθρου 6, αναφορικά με την προτεραιότητα που δίνεται για τον παραθερισμό σε κέντρα των ΕΔ, να τροποποιηθεί ως εξής (βλ. κείμενο με έντονους χαρακτήρες):
«α. Όσων είναι άτομα με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω ή έχουν σύζυγο ή τέκνο ΑμεΑ ή με δικαστική απόφαση έχουν την επιμέλεια ατόμου με αναπηρία, καθώς και εάν είναι ανάδοχοι γονείς ατόμου με αναπηρία για όσο χρόνο διαρκεί η αναδοχή».
Η ανωτέρω διάταξη κρίνεται απολύτως απαραίτητη, διότι αποτελεί αδικία να δίνεται προτεραιότητα για τον παραθερισμό σε όσους έχουν σύζυγο ή τέκνο με αναπηρία, αλλά όχι στα ίδια τα άτομα με αναπηρία.
ΣΥΜΦΩΝΩ ΜΕ ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΑΡΓΥΡΙΟΥ ΤΣΟΥΡΟΥ ΣΤΙΣ 9 ΜΑΡΤΙΟΥ.
Θα πρέπει, νομίζω, να ελεγχθεί η συμβατότητα της προτεινόμενης ρύθμισης με τις διατάξεις που καθορίζουν τον ρόλο και τις αρμοδιότητες των μελών του ΝΣΚ (αρ. 100Α του Συντάγματος και Ν. 3086/02).Προφανώς, η άσκηση εκ μέρους τους ποινικής δικηγορίας υπέρ μιας συγκεκριμένης κατηγορίας δημοσίων λειτουργών, έστω υπό αυστηρές προϋποθέσεις, δεν μπορεί να δικαιολογηθεί.
Κατανοητή η επιθυμία να επιδειχθεί ενδιαφέρον για τα δικαιώματα του προσωπικού των Ενόπλων Δυνάμεων, αυτό όμως δεν μπορεί να συμβαίνει έναντι παντός θεσμικού τιμήματος.
Εκτιμάται ότι η εν λόγω ρύθμιση, όσο και η αντίστοιχη του Ν.3200/2003, είναι προβληματικές στα κάτωθι σημεία:
α. Δεν καταγράφονται τα κριτήρια με βάση τα οποία θα λαμβάνεται η απόφαση εκπροσώπησης από το ΝΣΚ με αποτέλεσμα τη μη δυνατότητα εκτίμησης της αποτελεσματικής εφαρμογής της διάταξης.
β. Μετά την απόφαση εκπροσώπησης, δεν περιγράφεται ποια θα είναι η υπηρεσιακή κατάσταση του στελέχους του ΝΣΚ και ποιο το εύρος της εντολής (πχ θα συνεχίσει να ασκεί τα καθήκοντά του ή θα ασχολείται μόνο με την εντολή;). Επισημαίνεται δε ότι η εκτέλεση της εντολής απαιτεί ικανό (και όχι διεκπεραιωτικό) χρόνο ενασχόλησης, με αποτέλεσμα ενίοτε να μην είναι δυνατόν ο εντολοδόχος να ασχολείται με κάτι άλλο πέραν αυτής.
γ. Εάν αλληλομηνύονται δύο στελέχη για αδικήματα που φέρονται να τέλεσαν κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους, τότε οι εντολείς είναι πιθανόν να είναι αμφότεροι του ΝΣΚ.
δ. Η προσωπική σχέση που αναπτύσσεται μεταξύ εντολέα και εντολοδόχου δημιουργεί στον εντολέα κωλύματα χειρισμού υπηρεσιακών υποθέσεων με αντικείμενο νομικά ζητήματα της υπηρεσίας που αφορούν τον εντολοδόχο.
Σε κάθε περίπτωση, η κάλυψη των εξόδων του στελέχους για τις περιπτώσεις αυτές εκτιμάται ως πιο τελέσφορη.
πληρης οικονομικη καλυψη των στελεχων στα δικαστικα εξοδα, σε περιπτωση προσφυγης κατα της υπηρεσιας, για λογους μεταθεσεων και καταχρησης εξουσιας
Συμφωνώ με προηγούμενο σχολιαστή ότι πρόκειται για μάλλον άστοχη διάταξη, η οποία ενδέχεται να δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα από όσα φιλοδοξεί να επιλύσει.Εξάλλου ο ρόλος του ΝΣΚ, όπως οριοθετείται από το άρ. 100Α του Συντάγματος και τον, Ν. 3086/02 δεν περιλαμβάνει την ανάληψη υπερασπιστικών καθηκόντων στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών σις βάρος δημοσίων λειτουργών
Νομίζω είναι ερευνητέο κατά πόσο η ρύθμιση αυτή συνάδει με τον συνταγματικά κατοχυρωμένο (αρ. 100Α) ρόλο του ΝΣΚ.Η άσκηση ποινικής δικηγορίας από το προσωπικό του δεν περιλαμβάνεται στη νομοθεσία που διέπει την οργάνωση και τις αρμοδιότητές του (Ν. 3086/02).Επίσης, δεν γνωρίζω αν προβλέπεται κάτι αντίστοιχο για οποιαδήποτε άλλη κατηγορία δημοσίων λειτουργών.
Με βάση την ισχύουσα νομοθεσία, παράσταση μελών του ΝΣΚ σε ποινικές διαδικασίες επιτρέπεται μόνο όταν το Δημόσιο τυγχάνει διάδικο μέρος (πολιτικώς ενάγων ή αστικός υπεύθυνος).
Περαιτέρω, η υποχρέωση ανακοίνωσης αξιόποινης πράξης στον Εισαγγελέα κατ’άρ. 37 παρ. 2 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, που εφαρμόζεται και στις ένοπλες δυνάμεις, θα θεωρείται «ενέργεια» της υπηρεσίας κατά την έννοια της παρ. 1;
Αναμφίβολα πρόκειται για διάταξη αγαθών προθέσεων, μάλλον όμως θα συναντήσει σοβαρές δυσχέρειες εφαρμογής της στην πράξη.
Είναι μια άσκοπη διάταξη (όπως διατυπώνεται) καθόσον οι απαιτούμενοι αρνητικοί όροι συνδρομής της παρεχόμενης νομικής βοήθειας από τους λειτουργούς του ΝΣΚ (ΕΔΕ που δεν διαπιστώνει σχετικό πειθαρχικό παράπτωμα και μη άσκηση δίωξης από ενέργεια της υπηρεσίας), ως η δικαστική εμπειρία στα στρατιωτικά δικαστήρια έχει καταδείξει, συντρέχουν πάντοτε θετικά επί αναλόγων περιπτώσεων (τέλεση εγκλήματος κατά την εκτέλεση καθήκοντος). Δηλ. δεν είναι δυνατόν, να τελεσθεί π.χ. ένα τροχαίο ατύχημα από στρατιωτικό που έχει εγκαταλείψει τη θέση του και η ΕΔΕ που θα διαταχθεί να διαπιστώνει ευθύνη άσχετη με το περιστατικό που διαμορφώνει την κατηγορία και προς την κατεύθυνση του πλαισίου τέλεσης (εγκατάλειψη υπηρεσίας) και προς την κατεύθυνση του συμβάντος (τροχαίου ατυχήματος) που πλαισιώνεται από την παράνομη υπηρεσιακή συμπεριφορά, ενώ, πάντοτε, με προβλεπόμενες ενέργειες των αρμοδίων υπηρεσιών τίθενται τα περιστατικά αυτά υπόψιν των εισαγγελικών αρχών των στρατιωτικών δικαστηρίων, προς ποινική αξιολόγηση και φυσικά η ποινική δίωξη που ακολουθεί (αν ασκηθεί) οφείλεται σε ενέργειες της υπηρεσίας που γνωστοποίησε την υπό δίωξη πράξη. Συνεπώς, οι σχετικές προϋποθέσεις πρέπει να απαλειφθούν. Εφόσον πρόκειται για ένα ουσιαστικό βοήθημα με κοινωνική και οικονομική προέκταση (και έτσι πρέπει να το δούμε), να παρασχεθεί κανονικά και χωρίς όρους που ουδεμία σχέση έχουν με τη νομική πραγματικότητα. Τέλος, ως προς τη διατύπωση της διάταξης και προς αποφυγήν ασαφειών και αμφιβολιών πρέπει: α) Το «κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους» να αντικατασταθεί με το «κατά την εκτέλεση της υπηρεσίας τους ή εξαιτίας της υπηρεσίας τους» και β) ο διορισμός συνηγόρου του ΝΣΚ να εξαρτηθεί από προηγούμενο αίτημα του κατηγορουμένου (έτσι, για να απαλύνει τυχόν αντιδράσεις των δικηγορικών συλλόγων).
Το ενδεχόμενο κατάργησης των στρατιωτικών δικαστηρίων εν καιρό ειρήνης (γιατί όχι και πολεμου) και την υπαγωγή της δικαιοδοσίας στην τακτική ποινική δικαιοσύνη δεν μπορείτε να το εξετασετε;
H άσκηση ποινικής δικηγορίας δεν συγκαταλέγεται μεταξύ των αρμοδιοτήτων των μελών του ΝΣΚ, κατ’άρ 100Α του Συντάγματος και τα άρ. 1 και 21 του Ν. 3086/82 περί Οργανισμού του ΝΣΚ.
Ισχύει αντίστοιχη πρόβλεψη για άλλες κατηγορίες δημοσίων λειτουργών;
Αν όχι, η πρόβλεψη ειδικά για τους στρατιωτικούς εμφανίζεται προβληματική.
Σας ευχαριστούμε θερμά για το χρήσιμο σχόλιο σας. Όσον αφορά το πρώτο σκέλος, η προτεινόμενη ρύθμιση σκοπό έχει να παράσχει μια δυνατότητα στους στρατιωτικούς που εμπλέκονται σε δικαστικές υποθέσεις, χωρίς να αποκλείει το δικαίωμα της επιλογής τους για υπεράσπιση. Εξάλλου το άρθρο 64 του ν.3883/2010 παραμένει σε ισχύ, κατ’εξουσιοδότηση του οποίου εκδόθηκε σχετικά πρόσφατα και το π.δ. 87/2017 για τη χορήγηση των δικαστικών εξόδων. Σχετικά με το δεύτερο σκέλος, θεωρώ ότι θα πρέπει να απεμπλακεί η ποινική αξιολόγηση μιας υπόθεσης από την άσκηση ποινικής δίωξη από της υπηρεσία. Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση θα εξετασθεί η δυνατότητα βελτίωσης της διατύπωσης της παρ. 2.
1. Δε διευκρινίζεται αν η συνδρομή των προϋποθέσεων 1α και 1β καθιστά υποχρεωτικό τον ορισμό λειτουργού του ΝΣΚ ή αν χρειάζεται και αίτημα του στρατιωτικού. Προφανώς η δυνατότητα του άρθρου 64 Ν. 3883/2010 παραμένει σε ισχύ.
2. Η εξαίρεση της παραγράφου 2 είναι αόριστη και θα δημιουργήσει παρερμηνείες σε σημείο απενεργοποίησης του δικαιώματος της παραγράφου 1. Είθισται π.χ. να ασκείται ποινική δίωξη μετά από την υποχρεωτική διαβίβαση αντιγράφου των ΕΔΕ στα Στρατοδικεία (για ποινική εκτίμηση). Αυτό αποτελεί «ενέργεια της υπηρεσίας» που αποκλείει την εφαρμογή της παραγράφου 1; Εκτιμώ ότι μία πιο συγκεκριμένη διατύπωση θα παρείχε ασφάλεια δικαίου.
Η διάπραξη πειθαρχικού παραπτώματος δεν θα πρέπει να είναι κριτήριο για την παροχή υπεράσπισης του στρατιωτικού. Παράδειγμα αν στρατιωτικός εμπλακεί σε τροχαίο κατά παράβαση του ΚΟΚ διαπράττει πειθαρχικό παράπτωμα. Το εύρος μπορεί να ποικίλει, όμως σε κάθε περίπτωση υπάρχει πειθαρχικό παράπτωμα. Μοναδική εξαίρεση μπορούν να αποτελουν βαρειά πειθαρχικά παραπτώματα όταν υπάρχει το στοιχείο του δολου