Στο άρθρο 62 του ν. 3421/2005 (Α΄ 302) επέρχονται οι εξής αλλαγές: α) γίνονται νομοτεχνικές βελτιώσεις, β) η παρ. 1 τροποποιείται ως προς τη σύνθεση των μελών της ειδικής επιτροπής και συγκεκριμένα μειώνεται ο αριθμός καθηγητών των Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων και αυξάνονται οι ανώτεροι αξιωματικοί και το άρθρο 62 διαμορφώνεται ως εξής:
«Άρθρο 62
Υπαγωγή των αντιρρησιών συνείδησης
1. Η υπαγωγή των αντιρρησιών συνείδησης στις διατάξεις του παρόντος και η διάθεσή τους στους φορείς του δημόσιου τομέα για εναλλακτική υπηρεσία, γίνεται με απόφαση του Υπουργού Εθνικής Άμυνας, η οποία εκδίδεται ύστερα από γνωμοδότηση ειδικής επιτροπής, που εξετάζει τη συνδρομή των προϋποθέσεων αναγνώρισης των ενδιαφερομένων ως αντιρρησιών συνείδησης είτε μέσα από τα δικαιολογητικά που υποβάλλουν είτε και αυτοπροσώπως, εφόσον αυτό απαιτείται και αποτελείται από:
α) δύο (2) καθηγητές Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων της Περιφέρειας Αττικής με ειδικότητα στη φιλοσοφία ή στις κοινωνικές – πολιτικές επιστήμες ή στην ψυχολογία ή στη νομική,
β) έναν (1) σύμβουλο ή πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους,
γ) δύο (2) ανώτερους αξιωματικούς, έναν του Κοινού Νομικού Σώματος και έναν (1) του Υγειονομικού Σώματος των Ενόπλων Δυνάμεων.
2. Τα μέλη της επιτροπής, καθώς και ίσος αριθμός αναπληρωματικών ορίζονται για δύο (2) έτη, με κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών, Εθνικής Άμυνας και Παιδείας και Θρησκευμάτων, η οποία δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.
3. Αντικατάσταση τακτικού ή αναπληρωματικού μέλους της ως άνω επιτροπής, πριν τη λήξη της θητείας, επιτρέπεται, εφόσον συντρέχει σπουδαίος λόγος και γίνεται με κοινή απόφαση του Υπουργού Εθνικής Άμυνας και του αρμόδιου κατά περίπτωση Υπουργού ή με απόφαση του Υπουργού Εθνικής Άμυνας, ύστερα από πρόταση του Αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας, προκειμένου περί στρατιωτικών και δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.»
Η παρούσα τροποποίηση αποτελεί οπισθοδρόμηση για τα ανρθώπινα δικαιώματα των αντιρρησιών συνείδησης στην Ελλάδα. Με ποσοστό αναγνώρισης 0% το 2021 για αντιρρησίες συνείδησης που επικαλούνται ιδεολογικούς λόγους γίνεται αντιληπτό ότι η διαδικασία είναι μεροληπτική, άδικη και καθόλου ανεξάρτητη από τις στρατιωτικές αρχές, καθώς μπορούν μέχρι και να γνωμοδοτούν μέσα από την επιτροπή αντιπρόσωποί τους. Το πρώτο και κύριο βήμα που πρέπει να γίνει ώστε η διαδικασία να αποκτήσει περισσότερη αμεροληψία και να ανταποκρίνεται στα διεθνή πρότυπα είναι η αφαίρεση από την επιτροπή γνωμοδότησης στρατιωτικών, και η λήψη απόφασης να λαμβάνεται από ανεξάρτητο πρόσωπο και όχι από τον ίδιο τον υπουργό άμυνας! Η τροποποίηση αυτή μόνο νέα πρόστιμα μη συμμόρφωσης θα επιφέρει για την Ελλάδα, και αρκετές μελλοντικές χαμένες υποθέσεις της Ελληνικής πολιτείας στα δικαστήρια από αντιρρησίες συνέιδησης.
Η ανάλυση συνεπειών ρύθμισης αποκρύβει εντελώς από τους Έλληνες βουλευτές τόσο την καταδίκη της Ελλάδας στην υπόθεση Παπαβασιλάκη όσο και την σχετική απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας. Και τα δύο αυτά – αλλά και πολλά άλλα σχετικά κείμενα – μνημονεύονται επαρκέστατα στα λοιπά σχόλια επί του άρθρου.
Το ότι μια τέτοια ρύθμιση επιχειρείται να επανέλθει ακολουθώντας μια τέτοια τακτική, αποτελεί υποτίμηση της δικαιοσύνης και αυτής καθαυτής της έννοιας του δικαίου. Ανεξαρτήτως αντιλήψεων, ιδεολογικών τοποθετήσεων και απόψεων για τον θεσμό της εναλλακτικής υπηρεσίας, τόσο η ρύθμιση όσο και η τεκμηρίωσή της μόνο θλίψη μπορούν να προκαλούν σε οποιονδήποτε σκεπτόμενο πολίτη.
Το άρθρο αυξάνει τον αριθμό των στρατιωτικών στην Επιτροπή που εξετάζει τα αιτήματα για υπαγωγή σε εναλλακτική υπηρεσία από έναν σε δύο. Και μόνο η ύπαρξη ενός στρατιωτικού στην Επιτροπή ήταν αντίθετη με τη διεθνή πρακτική καθώς θεσμοί, όπως η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης καλεί η όποια απόφαση να λαμβάνεται από σώμα που είναι εντελώς διαχωρισμένο από τις στρατιωτικές αρχές. Αν λάβουμε υπόψη ότι το 2021 το ποσοστό αναγνώρισης από την Επιτροπή ήταν 0% φαίνεται η διάθεση της κυβέρνησης να καταργήσει ουσιαστικά το δικαίωμα στην αντίρρηση συνείδησης επιφέροντας ένα ακόμα πλήγμα στο κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Τον Ιούλιο του 2019, μετά την τροποποίηση της νομοθεσίας που μείωνε τον αριθμό των στρατιωτικών μελών στην επιτροπή, ο Ειδικός Εισηγητής του ΟΗΕ για την ελευθερία θρησκείας ή πεποίθησης είχε αναφερθεί στον πρόσφατα υιοθετημένο νόμο (4609/2019), ο οποίος δυστυχώς αποτυγχάνει «…να αναγνωρίσει το καθεστώς των αντιρρησιών συνείδησης … στη στρατιωτική θητεία σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων».[7] Ο Ειδικός Εισηγητής επεσήμανε ότι «[η] διαδικασία αξιολόγησης παραμένει αμετάβλητη» και αναφέρθηκε στις συστάσεις της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων σημειώνοντας ότι «[η]αξιολόγηση των αιτήσεων για το καθεστώς αντιρρησία συνείδησης πρέπει να εμπίπτει στη δικαιοδοσία των πολιτικών αρχών».
Η προτεινόμενη μεταρρύθμιση είναι οπισθοδρομική, καθώς ουσιαστικά αναιρεί την ανεπαρκή –αλλά τουλάχιστον προς τη σωστή κατεύθυνση– τροποποίηση που θεσπίστηκε με τον Νόμο 4609/2019 (άρθ. 23, παρ. 2 & 3), η οποία μείωσε τον αριθμό των στρατιωτικών μελών της επιτροπής. Οι μεταρρυθμίσεις του 2019 ακολούθησαν την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην υπόθεση Παπαβασιλάκης κατά Ελλάδας και την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ 1318/2017).
Εκείνη την περίοδο, σχολιάζοντας τη μεταρρύθμιση του 2019 (Ν. 4609/2019), το Γραφείο της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα δήλωσε ρητά ότι «…παραμένει προβληματική, δεδομένου ότι, παρά τη νέα σύνθεση της πενταμελούς ειδικής επιτροπής με τη συμπερίληψη ενός μόνο στρατιωτικού αξιωματικού (αντί για δύο), η αξιολόγηση των αιτήσεων για το καθεστώς αντιρρησία συνείδησης δεν βρίσκεται ακόμα υπό τον πλήρη έλεγχο των πολιτικών αρχών»
Γι’ αυτό πρέπει να αποσυρθεί το προτεινόμενο άρθρο 62.
Η νομοθετική διάταξη για τη διαδικασία αναγνώρισης των αντιρρησιών συνείδησης που περιλαμβάνεται σε νομοσχέδιο του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας έρχεται σε αντίθεση με τις επανειλημμένες συστάσεις των διεθνών οργανισμών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Περιφρονεί τις αποφάσεις και συστάσεις της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, του Επιτρόπου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του Συμβουλίου της Ευρώπης, του Ειδικού Εισηγητή του ΟΗΕ για την ελευθερία θρησκείας ή πεποίθησης, της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα, κ.α., αλλά και εγχώριων ανεξάρτητων αρχών όπως η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ).
Η αυξημένη στρατιωτική σύνθεση της επιτροπής, όπως προτείνεται στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο, θα μπορούσε να έχει περαιτέρω επιζήμιες συνέπειες για όσους επικαλούνται αντίρρηση συνείδησης στη βάση ιδεολογικών πεποιθήσεων, και είναι αντίθετη με τις υποχρεώσεις του ελληνικού κράτους στα πλαίσια του διεθνούς δικαίου και με τις συστάσεις των διεθνών και περιφερειακών οργανισμών εποπτείας για τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Η παρούσα τροποποίηση αναιρεί την τροποποίηση που έγινε με τον ν. 4609/2019 (αρ. 23, παρ. 2 και 3), η οποία όπως αναφέρεται και στην εισηγητική έκθεση [1] του τότε νομοσχεδίου [2] τροποποίησε την “σύνθεση της ειδικής επιτροπής των αντιρρησιών συνείδησης, με αύξηση συμμετοχής των καθηγητών ΑΕΙ από δύο (2) σε τρεις (3) και αντίστοιχη μείωση των αξιωματικών των Ενόπλων Δυνάμεων από δύο (2) σε έναν (1), προς περαιτέρω συμμόρφωση της Χώρας με τις επιταγές της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) και τη νομολογία του ΕΔΔΑ [Παπαβασιλάκης κ. Ελλάδας (αρ. Προσφυγής 66899/14)] και του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ 1318/2017), αλλά και προς παροχή περισσότερων εγγυήσεων αμερόληπτης και ανεξάρτητης κρίσης της επιτροπής”
Είναι λοιπόν προφανές πως αναιρώντας την ανεπαρκή [3], αλλά τουλάχιστον προς τη σωστή κατεύθυνση, τροποποίηση που έγινε με τον ν. 4609/2019 (αρ. 23, παρ. 2 και 3) γίνεται ουσιαστικά ένα βήμα πίσω όσο αφορά τα δικαιώματα των αντιρρησιών συνείδησης.
Επιπλέον, η εν λόγω τροποποίηση αντιτίθεται στις συστάσεις προς την Ελλάδα διεθνών φορέων όπως η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ [4, 5], ο Επίτροπός για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του Συμβουλίου της Ευρώπης [6], ο Ειδικός Εισηγητής του ΟΗΕ για την ελευθερία θρησκείας ή πεποίθησης [7], και το Γραφείο της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα [8] που έχουν καλέσει να τεθεί η εξέταση των αιτήσεων υπό τον πλήρη έλεγχο πολιτικών αρχών και εξολοκλήρου εκτός του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας.
Με βάση τα παραπάνω, ζητώ την απόσυρση της εν λόγω τροποποίησης (άρθρο 62 του νομοσχεδίου για την τροποποίηση του νόμου 3421/2005) και την αντικατάσταση της με τροποποίηση:
* που θα υιοθετεί την αποδοχή των ισχυρισμών για αντίρρηση συνείδησης ως έγκυρους, χωρίς εξέταση
* ή που θα μεταφέρει πλήρως την εξέταση των αιτήσεων για το καθεστώς αντιρρησία συνείδησης υπό τον πλήρη έλεγχο πολιτικών αρχών.
Τα παραπάνω επισημαίνει και το Ελληνικό Τμήμα της Διεθνούς Αμνηστίας σε πρόσφατο δελτίο τύπου του [9].
[1] http://www.opengov.gr/mindefence/wp-content/uploads/downloads/2019/03/ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΚΗ_ΕΚΘΕΣΗ.pdf
[2] http://www.opengov.gr/mindefence/?p=6590
[3] https://www.amnesty.gr/news/press/article/22076/antirrisies-syneidisis-oi-sovares-paraviaseis-ton-ypohreoseon-tis-elladas
[4] UN Human Rights Committee, Concluding observations on the second periodic report of Greece, (CCPR/C/GRC/CO/2), 3 Δεκεμβρίου 2015, παρ. 37-38, http://undocs.org/CCPR/C/GRC/CO/2.
[5] UN Human Rights Committee, Concluding observations on the initial report of Greece, (CCPR/CO/83/GRC), 25 Απριλίου 2005, παρ. 15, http://undocs.org/CCPR/CO/83/GRC
[6] Report by Mr Alvaro Gil-Robles, Commissioner for Human Rights, on his visit to the Hellenic Republic, 2-5 June 2002, παρ. 18, CommDH(2002)5, 17 Ιουλίου 2005
https://rm.coe.int/CoERMPublicCommonSearchServices/DisplayDCTMContent?documentId=09000016806db86f
[7] UN Special Rapporteur on freedom of religion or belief, Communication GRC 3/2019, 11 Ιουλίου 2019. https://spcommreports.ohchr.org/TMResultsBase/DownLoadPublicCommunicationFile?gId=24700
[8] OHCHR, Approaches and challenges with regard to application procedures for obtaining the status of conscientious objector to military service in accordance with human rights standards, (A/HRC/41/23), 24 Μαΐου 2019, παρ 41, https://undocs.org/A/HRC/41/23
[9] https://www.amnesty.gr/news/press/article/26957/ellada-na-aposyrthei-arthro-62-poy-proteinei-metarrythmiseis-toy-nomoy
Η ίδια η ύπαρξη της εν λόγω επιτροπής είναι προβληματική από πολλές απόψεις ως προς το σεβασμό των συνταγματικών δικαιωμάτων των αντιρρησιών. Η αύξηση της συμμετοχής στρατιωτικών στην σύνθεση της θα την καταστήσει έτι περαιτέρω προβληματική. Η Παπαβασιλάκης κατά Ελλάδος του ΕΔΔΑ δεν θα μπορούσε να είναι σαφέστερη επ’αυτού. Εάν νομοθετηθεί η συγκεκριμένη διάταξη, το μόνο βέβαιο είναι οι μελλοντικές καταδίκες της Ελλάδος τόσο στο ΕΔΔΑ, όσο και στην Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, αφού βεβαίως πρώτα θα έχουν ταλαιπωρηθεί οι προσφεύγοντες. Με αυτή την παράλογη λογική που διέπει την εν λόγω προτεινόμενη ρύθμιση μήπως εν συνεχεία θα πρέπει να περιμένουμε και την αλλαγή του αρθ. 172 του Στρατιωτικού Ποινικού Κώδικα με την αναβίωση της πλειοψηφίας των στρατοδικών έναντι των στρατιωτικών δικαστών στα στρατοδικεία, τα ναυτοδικεία και τα αεροδικεία της χώρας μας;
Το άρθρο 62 του ΣχΝ περιφρονεί πλήρως τις συστάσεις και αποφάσεις της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ που είναι το δικαιοδοτικό όργανο για την επίβλεψη της τήρησης του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα, το οποίο έχει υπερνομοθετική ισχύ βάσει Άρθ. 28 Συντάγματος. H Επιτροπή το 2005 είχε εκφράσει την ανησυχία της για το γεγονός ότι η εξέταση των αιτήσεων ήταν υπό τον έλεγχο του Υπουργείου Άμυνας, και είχε συστήσει στην Ελλάδα να θέσει την αξιολόγηση των αιτήσεων για καθεστώς αντιρρησία συνείδησης υπό τον έλεγχο πολιτικών αρχών (CCPR/CO/83/GRC, παρ. 15). To 2015 εξέφρασε τις ανησυχίες της, μεταξύ άλλων, για τη «σύνθεση της Ειδικής Επιτροπής και την αναφερθείσα έλλειψη ανεξαρτησίας και αμεροληψίας», και συνέστησε στην Ελλάδα «να θέσει την αξιολόγηση των αιτήσεων για καθεστώς αντιρρησία συνείδησης υπό τον πλήρη έλεγχο πολιτικών αρχών» (CCPR/C/GRC/CO/2, παρ. 37-38). Περαιτέρω, στις πρόσφατες απόψεις για την υπόθεση Πετρομελίδης κατά Ελλάδας, το 2021, και παρά την τροποποίηση της νομοθεσίας το 2019, η Επιτροπή επανέλαβε ότι η Ελλάδα «θα πρέπει να αναθεωρήσει την νομοθεσία της με σκοπό να διασφαλίσει την αποτελεσματική εγγύηση του δικαιώματος στην αντίρρηση συνείδησης υπό το άρθρο 18(1) του Συμφώνου». Αντί αυτού το ΣχΝ επιστρέφει στην κατάσταση πριν το 2019.
Άμεση κατάργηση των αλλαγών που προωθούνται. Οι αντιρρησίες συνείδησης πρέπει να εξετάζονται από ανεξάρτητη αρχή και όχι στρατιωτικές αρχές. Η σύνθεση πρέπει να αποτελείται από επιστήμονες πεδίων ψυχολογίας, κοινωνιολογίας και ΟΧΙ στρατιωτικούς. Επιτέλους η Ελλάδα ας εναρμονιστεί με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που θέλουν ανεξάρτητη/μη στρατιωτική αρχή.
Ένα αδικαιολόγητο πισωγύρισμα της νομοθεσίας για τους αντιρρησίες συνείδησης. Είναι αδιανόητο πως γίνεται ένα πολύ μικρό βήμα μπροστά το 2019, και τελικά αναιρείται το βήμα αυτό, 3 χρόνια μετά. Η νομοθεσία για τους αντιρρησίες, που κάθε χρόνο καταδικάζεται από όλους ανεξαιρέτως τους οργανισμούς ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αντί να βελτιωθεί γίνεται ακόμα πιο άδικη.
Η επιτροπή ελέγχου συνειδήσεων, που σε μερικά λεπτά κρίνει τα πιστεύω του κάθε υποψήφιου, ενισχύεται με επιπρόσθετα μέλη που γνωμοδοτούν υπέρ του στρατεύματος. Και είναι αναμενόμενο ότι θα υπερασπιστούν το στράτευμα, γιατί σε αυτό πιστεύουν, και στην τελική σε αυτό απασχολούνται.
Διαβάζουμε με έκπληξη στην ανάλυση συνεπειών της ρύθμισης για το άρθρο 62, ότι εξασφαλίζεται η διατύπωση γνώμης από περισσότερους στρατιωτικούς, μια και η απόφαση σχετίζεται με την στρατολογική τους κατάσταση. Αυτή είναι εντελώς μονόπλευρη διατύπωση και δικαιολόγηση:
– Είναι λογικό και δίκαιο να αποφασίζουν περισσότεροι στρατιωτικοί για το αν θα εκπληρώσει εναλλακτική θητεία ένα αντιρρησίας συνείδησης, που αντιτίθεται στην ίδια την στράτευση;
– Εκτός από την στρατολογική κατάσταση που αναφέρει σαν δικαιολογία, υπάρχουν και οι ανθρώπινες ελευθερίες, αυτές δεν μας ενδιαφέρουν να προασπίζονται στις τροπολογίες που κατατίθενται;
– Και τελικά, τι προβλήματα προκάλεσε η παρούσα σύνθεση της επιτροπής, τα οποία θα λύσει η τροπολογία; Μήπως γέμισε ο τόπος με αντιρρησίες; Γιατί τα στοιχεία λένε το αντίθετο.
Όμως, φαίνεται πως υπάρχει οργανωμένο σχέδιο ενίσχυσης της επιρροής των στρατιωτικών, γιατί και στο άρθρο 57 της παρούσας τροπολογίας διαβάζουμε, ότι προστίθεται και άλλος στρατιωτικός στην επιτροπή που κρίνει το επιστημονικό έργο σχετικά με τις αναβολές. Δηλαδή περισσότεροι στρατιωτικοί είναι οι καταλληλότεροι να κρίνουν το έργο των επιστημόνων μας, και όχι οι καθηγητές πανεπιστημίων;
Πραγματικά πολύ άσχημες εξελίξεις για τις ανθρώπινες ελευθερίες και το κράτος δικαίου…
Η σύνθεση που προκύπτει από το παρόν άρθρο, δείχνει σαφέστατα ότι πρόκειται για μεροληψία. Αντί όλα τα μέλη της να είναι αυστηρά και μόνον επιστήμονες, αυξάνεται η συμμετοχή στρατιωτικών. Η διαδικασία εξέτασης οφείλει να πραγματοποιείται αυστηρά και μόνο από ουδέτερους επιστήμονες, σε χώρους εκτός ΥΠΕΘΑ.
Δεν πρόκειται καθόλου προς βελτίωση, καθώς αντί να συμμορφώνεται με ευρωπαϊκά και διεθνή ψηφίσματα, τα κάνει χειρότερα. Για παράδειγμα: Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει επανειλημμένα επισημάνει ότι «κανένα δικαστήριο και καμία επιτροπή δεν μπορεί να εισχωρήσει στη συνείδηση ενός ατόμου» και έχει ταχθεί υπέρ της θέσης να αρκεί μια δήλωση με τους λόγους για να αναγνωριστεί κάποιος ως αντιρρησίας συνείδησης. (1-546/82)
Η αφετηρία του άρθρου όπως φαίνεται στην Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης είναι πλήρως εσφαλμένη. Η ΣτΕ 1318/2017 ΟΥΔΕΠΟΤΕ έκρινε ότι η επιτροπή πρέπει να έχει ισότιμη εκπροσώπηση καθηγητών και στρατιωτικών. Αντίθετα, η απόφαση αφορούσε δικαίωση προσφεύγοντα που εξετάστηκε από ελλιπή σύνθεση (απουσία 1 καθηγητή) και άρα δεν τηρήθηκε η ΤΟΤΕ ΠΡΟΒΛΕΠΟΜΕΝΗ ισότιμη εκπροσώπηση.
Οι διαχρονικές συστάσεις της Εθνικής Επιτροπής Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ, παρατηρήσεις επί ΣχΝ 19/3/2019, σελ. 6), του Συνηγόρου του Πολίτη (ΣτΠ, Ειδική Έκθεση 2013, σελ. 110) και διεθνών οργάνων του CoE και του ΟΗΕ, λένε ορθώς ότι είναι προβληματικό η εξέταση λόγων συνείδησης σε άτομα που αρνούνται τη στράτευση να γίνεται από στρατιωτικούς και υπό το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Το θέμα αφορά ανθρώπινα δικαιώματα, θα ‘πρεπε να υπάγεται στο Υπ. Δικαιοσύνης, αλλιώς θα έχουμε τη διαιώνιση καταδικών όπως του ΕΔΔΑ Παπαβασιλάκης κ. Ελλάδας (2016) και του ΟΗΕ Πετρομελίδης κ. Ελλάδας (2021).
Η Ελλάδα λοιπόν όχι μόνο περιφρονεί τις συστάσεις αλλά νομοθετεί κόντρα. Η διάταξη οφείλει να αποσυρθεί και να κληθούν σε ακρόαση η ΕΕΔΑ, ο ΣτΠ, και η Διεθνής Αμνηστία για να γίνει επιτέλους συμμόρφωση της νομοθεσίας με την ευρωπαϊκή και διεθνή νομολογία.
Ειναι μια σαφής πρωτοφανή νομοθετική οπισθοδρόμηση που δεν έχει συμβεί ποτέ στην ιστορία μας.
Η συνείδηση ενός ανθρώπου, και ειδικότερα η φιλοσοφία ζωής που εστιάζει στην αρμονική συνύπαρξη των ανθρώπων και όχι στους πολέμους, δε μπορεί να κρίνεται από ανθρώπους των ενόπλων δυνάμεων.
Οπότε, δεν θα πρέπει να βρίσκονται στην επιτροπή εξέτασης άνθρωποι των ενοπλων δυνάμεων.
Η Κοινοβουλευτική Συνέλευση του Συμβουλίου της Ευρώπης έχει θέσει συγκεκριμένες βασικές αρχές ως προς τη διαδικασία: Όπου η απόφαση σχετικά με την αναγνώριση του δικαιώματος στην αντίρρηση συνείδησης λαμβάνεται σε πρώτο βαθμό από μια διοικητική αρχή, το σώμα που λαμβάνει την απόφαση θα πρέπει να είναι εντελώς διαχωρισμένο από τις στρατιωτικές αρχές και η σύνθεσή του να εγγυάται τη μέγιστη ανεξαρτησία και αμεροληψία· η απόφαση θα πρέπει να υπόκειται στον έλεγχο τουλάχιστον άλλου ενός διοικητικού σώματος, με σύνθεση όπως η προαναφερθείσα, και στη συνέχεια στον έλεγχο τουλάχιστον ενός ανεξάρτητου δικαστικού σώματος· θα πρέπει να διασφαλίζεται ότι ενστάσεις και δικαστικές εφέσεις θα έχουν ως αποτέλεσμα την αναστολή της διαταγής κατάταξης για στρατιωτική θητεία εωσότου εκδοθεί η απόφαση σχετικά με την αίτηση· στους αιτούντες θα πρέπει να παρέχεται ακρόαση και θα πρέπει επίσης να έχουν το δικαίωμα να εκπροσωπούνται και να καλούν σχετικούς μάρτυρες.
Τροπολογία με προεκλογικό χαρακτήρα. Καλούνται εμμισθοι υπάλληλοι του υπουργείου να κρίνουν την συνείδηση πολιτών οι οποίοι εκφράζουν συνειδητες αντιρρήσεις και δέχονται να υπηρετήσουν αυξημένη κοινωνική υπηρεσία. Οπισθοδρομηση. Άμεση κατάργηση της Επιτροπής ελέγχου συνείδησης.
Η συγκεκριμένη διάταξη που αυξάνει τον αριθμό των στρατιωτικών που συμμετέχουν στην επιτροπή ελέγχου συνείδησης των αντιρρησιών αποτελεί πρωτοφανή οπισθοδρόμηση, και βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με όσα ισχύουν στις έννομες τάξεις άλλων χωρών της Ευρώπης. Η συνείδηση του καθενός δεν μπορεί να κρίνεται με βάση την υποκειμενική γνώμη του οποιουδήποτε εξεταστή και να υπόκειται σε εξορισμού αυθαίρετα κριτήρια, καθώς κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να υποκαταστήσει άλλον άνθρωπο σε θέματα που άπτονται της συνείδησης. Τα πράγματα είναι ακόμη χειρότερα, αν οι κριτές αποτελούν ιδεολογικούς αντιπάλους των αντιρρησιών συνείδησης, όπως συμβαίνει με τις περιπτώσεις των στρατιωτικών. Είναι αδιανόητο στελέχη των ενόπλων δυνάμεων που εξορισμού έχουν απόψεις υπέρ του Στρατού να κρίνουν ανθρώπους που εμφορούνται από αντιλήψεις που έρχονται σε σύγκρουση με το ρόλο και τα πιστεύω του συγκεκριμένου θεσμού. Οι διεθνείς καταδίκες της Ελλάδας θα είναι συνεχείς και αλλεπάλληλλες.
Όχι μόνο την ευθύνη για την αναγνώριση ως αντιρρησίες συνείδησης την έχει ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας, ο οποίος κάθε άλλο παρά αντικειμενικός θεωρείται,τώρα θα έχουμε και 2 στρατιωτικούς στην επιτροπή, ώστε να πάει το ποσοστό αναγνώρισης ακόμα χαμηλότερα.Ως πότε θα καταπατώνται κατάφορα δικαιώματα συνείδησης;Ως πότε θα πρέπει να απολογούμαστε για τα πιστεύω μας;
Προτείνουμε:
1. Την τροποποίηση της παρ.1 υποπαράγραφος α με την προσθήκη της δυνατότητας συμμετοχής στην αρμόδια επιτροπή και εφέδρων εν εφεδρεία Αξιωματικών μελών των Σ.Ε.Α.Ν. που εδρεύουν στην Περιφέρεια Αττικής και είναι διδάκτορες ή και υποψήφιοι διδάκτορες των αντιστοίχων επιστημών κατόπιν προτάσεως της Α.Π.Ο.Ε.Α.
Η παρούσα διάταξη αντίκειται στο διεθνές δίκαιο και τα διεθνή πρότυπα ανθρωπίνων δικαιωμάτων που απαιτούν η διαδικασία εξέτασης των αιτημάτων για καθεστώς αντιρρησία συνείδησης να τεθεί υπό τον πλήρη έλεγχο πολιτικών αρχών, εκτός ΥΠΕΘΑ και σε όργανο χωρίς στρατιωτική συμμετοχή. Αντίθετα το νομοσχέδιο αυξάνει την συμμετοχή στρατιωτικών! Περιφρονεί τις αποφάσεις και συστάσεις της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ, του Επιτρόπου για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του Συμβουλίου της Ευρώπης, του Ειδικού Εισηγητή του ΟΗΕ για την ελευθερία θρησκείας ή πεποίθησης, της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα, κ.α., αλλά και εγχώριων ανεξάρτητων αρχών όπως η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ). Έρχεται δε να αναιρέσει την τροποποίηση που έγινε με τον ν. 4609/2019 (αρ. 23, παρ. 2 και 3), η οποία έγινε προς συμμόρφωση με την απόφαση του ΕΔΔΑ στην υπόθεση Παπαβασιλάκης κατά Ελλάδας, και με την απόφαση του ΣτΕ (1318/2017), όπως αναφερόταν και στην εισηγητική έκθεση του τότε νομοσχεδίου. Κι αυτό, ενώ ήδη με την υπάρχουσα σύνθεση της επιτροπής, το 2021, το ποσοστό αναγνώρισης όσων επικαλούνται ιδεολογικούς λόγους έπεσε στο 0! Με αποτέλεσμα να εκκρεμούν πλήθος προσφυγές απορριφθέντων στο ΣτΕ. Είναι βέβαιο ότι αν περάσει αυτή η τροποποίηση επίκεινται νέες καταδίκες από διεθνή δικαστήρια και διεθνή όργανα (όπως στις περιπτώσεις Παπαβασιλάκη, Πετρομελίδη κ.α. παλιότερα), και νέες επιδικάσεις αποζημιώσεων σε αντιρρησίες συνείδησης.
Στον σκοπό της εθνοφυλακής θα πρέπει να προστεθεί και η αρμοδιότητα της εκπαίδευσης των εφεδρων που απολύθηκαν ηλικίας 20-45 ετών, καθώς και αυτών που δεν εντάσσονται σε κάποιο τάγμα εθνοφυλακής . Θα πρέπει για 4 ημέρες ανά έτος, π.χ 4 Κυριακές της επιλογής τους να λαμβάνουν μιας μορφής εκπαίδευσης και ενημέρωσης. Δεν είναι δυνατόν άτομα που απολύθηκαν να κάνουν 10 χρόνια για να ρίξουν μια βολή. Όσοι δεν συμμετέχουν στις 4 ετήσιες υποχρεωτικές παρουσίες τους, να πληρώνουν ένα πρόστιμο της τάξης του 30 ευρώ της φοράς και με αυτά τα λεφτά να αγοράζεται εξοπλισμός για τους εθνοφύλακες, (διόπτρες νυχτός, αλεξίσφαιρα γιλέκα κτλ.)