Yπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'Δημήτριος Κωνσταντόπουλος' | 13 Ιανουαρίου 2010, 08:10

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Στα πλαίσια της διαβούλευσης του νέου νόμου που μεταξύ άλλων αφορά και την εγκατάσταση σταθμών ΑΠΕ, η Υπηρεσία μας έκρινε σκόπιμο να σας αποστείλει το παρόν κείμενο προκειμένου να συμβάλουμε θετικά στην διαμόρφωση του νέου νόμου. Η Υπηρεσία μας, μέσω της Νομαρχιακής Επιτροπής Χωροταξίας και Περιβάλλοντος (ΝΕΧΩΠ), εμπλέκεται στην χωροθέτηση των σταθμών ΑΠΕ τόσο άμεσα λόγω του χαρακτηρισμού της έκτασης ως γη υψηλής παραγωγικότητας ή μη όσο και έμμεσα λόγω της γνωμοδότησης για πιθανά προβλήματα στον πρωτογενή τομέα τα οποία θα μπορούσαν να προκύψουν από την εγκατάσταση τέτοιων σταθμών. Όπως ξέρετε το νομικό πλαίσιο, όπως είναι σήμερα, δεν επιτρέπει την χωροθέτηση οποιουδήποτε σταθμού ΑΠΕ σε γη υψηλής παραγωγικότητας και το γεγονός αυτό όπως επίσης γνωρίζετε δημιουργεί προβλήματα τόσο στους επενδυτές όσο και στην Υπηρεσία μας, ειδικά στην περίπτωση χωροθέτησης φωτοβολταϊκών σταθμών. Θεωρούμε ότι το προτεινόμενο νομοσχέδιο κινείτε προς την σωστή κατεύθυνση, θα θέλαμε όμως να σας τονίσουμε ορισμένες λεπτομέρειες που θεωρούμε χρήσιμες για την βελτίωση του. Στο νομοσχέδιο δεν αναφέρονται ορισμένα χαρακτηριστικά της γης υψηλής παραγωγικότητας τα οποία είναι ουσιώδη στη επιλογή του τρόπου διαχείρισης της. Η γη υψηλής παραγωγικότητας είναι ένας ανεπαύξητος εξαιρετικά σημαντικός φυσικός πόρος που αποτελεί σημαντικό εργαλείο τόσο για την πράσινη όσο και την περιφερειακή ανάπτυξη. Ο φυσικός αυτός πόρος (που ουσιαστικά είναι κοινωνικός πόρος) προστατεύεται, και πρέπει να προστατεύεται, ακριβώς εξαιτίας της σημαντικότητας που έχει (και ανεξάρτητα εάν καλλιεργείται την δεδομένη στιγμή) γιατί μεταξύ άλλων έτσι διασφαλίζεται η ποιοτική παραγωγή τροφίμων αλλά και η επάρκεια της χώρας σε περιόδους κρίσεων. Τέτοιου είδους κρίσεις εάν και δεν φαίνονται ιδιαίτερα πιθανές στο άμεσο μέλλον δεν μπορεί να αποκλειστούν σε μεγαλύτερο χρονικό ορίζοντα. Η γη υψηλής παραγωγικότητας δέχεται διαρκώς αυξανόμενες πιέσεις λόγω της ανεξέλεγκτης οικιστικής ανάπτυξης, της δημιουργίας νέων αυτοκινητοδρόμων, της έλλειψης ακριβούς χωροταξικού σχεδίου αλλά και της κλιματικής αλλαγής κυρίως μέσω του φαινομένου της ερημοποίησης. Ο τελευταίος είναι ιδιαίτερα σοβαρός κίνδυνος γιατί μακροχρόνια μπορεί να αφαιρέσει σημαντικότατες εκτάσεις της χώρας μας με δραματικές συνέπειες για τους κατοίκους των ευρύτερων περιοχών. Θα πρέπει λοιπόν στην προσπάθεια αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής να αποφεύγουμε ενέργειες που επιτείνουν τα προβλήματα που η ίδια δημιουργεί. Προφανώς υπάρχουν και άλλες πιέσεις που για λόγους σημασίας (και συντομίας) δεν αναφέρονται. Αξίζει να σημειωθεί ότι σημαντικές εκτάσεις του Νομού μας (κυρίως στα ανατολικά) υφίστανται τον κίνδυνο ερημοποίησης. Θα πρέπει λοιπόν να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί όταν αναγκαζόμαστε να αλλάξουμε (και άρα να χάσουμε οριστικά) την χρήση της γης υψηλής παραγωγικότητας. Θα πρέπει επιπλέον, όταν είναι δυνατόν, να επιλέγουμε τέτοιες δραστηριότητες που δεν αλλάζουν τον μακροχρόνιο χαρακτήρα της γης υψηλής παραγωγικότητας. Τα παραπάνω θα πρέπει να σταθμιστούν με ιδιαίτερη προσοχή (όπως αναφέρεται άλλωστε και στο υπόψη νομοσχέδιο) προκειμένου να κινηθούμε ουσιαστικά προς την κατεύθυνση της διείσδυσης των ΑΠΕ στο επιθυμητό επίπεδο και στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής αλλά και στην αντιμετώπιση της ερημοποίησης και της απερήμωσης της ελληνικής υπαίθρου. Στο υπό διαβούλευση νομοσχέδιο προτείνεται η χωροθέτηση σταθμών ΑΠΕ σε γη υψηλής παραγωγικότητας χωρίς να τίθενται ιδιαίτερες προδιαγραφές ή να υφίστανται κατηγοριοποιήσεις ανάλογα με το είδος και το μέγεθος του σταθμού. Οι συνηθέστεροι σταθμοί ΑΠΕ που ενδέχεται να εγκατασταθούν στην χώρα μας είναι φωτοβολταϊκοί σταθμοί, ανεμογεννήτριες, γεωθερμικοί σταθμοί, σταθμοί καύσης βιομάζας και θερμικοί ηλιακοί σταθμοί. Τα απαιτούμενα έργα για τις παραπάνω κατηγορίες σταθμών δεν είναι ίδιας κλίμακας και έντασης για όλες τις κατηγορίες. Είναι προφανές ότι τα φωτοβολταϊκά συστήματα απαιτούν μικρής κλίμακας επεμβάσεις, οι ανεμογεννήτριες μεγαλύτερης κλπ. Ακόμα και στα φωτοβολταϊκά συστήματα και για εγκαταστάσεις παρόμοιας ισχύος βλέπουμε να υπάρχουν αρκετές διαφορές στην ένταση των επεμβάσεων ανάλογα με την μεθοδολογία κατασκευής που εφαρμόζεται κάθε φορά. Είναι γεγονός ότι έχουν κατασκευαστεί μονάδες με ελάχιστη χρήση σκυροδέρματος όπου όλη σχεδόν οι έκταση (ανάμεσα και κάτω από τα πλαίσια) καταλαμβάνεται από βλάστηση. Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω σχετικά με το μέγεθος των απαιτούμενων επεμβάσεων μπορούμε να πούμε ότι στην περίπτωση φωτοβολταϊκών συστημάτων, όπου έχει ελαχιστοποιηθεί η χρήση σκυροδέρματος, η έκταση στην οποία έχει εγκατασταθεί ο σταθμός δεν χάνει τον χαρακτήρα της γης υψηλής παραγωγικότητας (εάν έτσι ήταν αρχικά) αφού αλλάζει προσωρινά μόνο η χρήση και η γη μπορεί να ξανακαλλιεργηθεί εάν έτσι αποφασιστεί στο μέλλον. Είναι σαφές ότι σε αυτή την περίπτωση η εγκατάσταση σταθμών ΑΠΕ δεν έρχεται σε καμιά αντίθεση με το νόημα και τον προορισμό της γης υψηλής παραγωγικότητας. Όσο αυξάνει η ένταση των επεμβάσεων τόσο μειώνεται η δυνατότητα επανακαλλιέργειας της γης και άρα η γη παύει οριστικά να είναι υψηλής παραγωγικότητας. Λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω θεωρούμε ότι θα πρέπει να επιτρέπεται η χρήση γης υψηλής παραγωγικότητας για φωτοβολταϊκούς σταθμούς. Θα πρέπει όμως να υπάρξει ένα όριο προδιαγραφών έτσι ώστε να εγκατασταθούν οι σταθμοί με την ελάχιστη δυνατή επιβάρυνση της γης υψηλής παραγωγικότητας. Σε κάθε περίπτωση πάντως θα πρέπει να υπάρχει χαρακτηρισμός της γης που εγκαθίστανται ο σταθμός Εφόσον διαθέτουμε τη γη υψηλής παραγωγικότητας για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σταθμών, χωρίς αλλαγή του χαρακτήρα της γης, τότε οφείλουμε να διασφαλίσουμε ότι η διαχείριση της έκτασης θα γίνεται με όρους αγροτικού οικοσυστήματος. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία γιατί, ενώ δεν δυσχεραίνει την παραγωγή ενέργειας, αφενός διατηρεί την γη στην καλύτερη δυνατή κατάσταση και αφετέρου η συγκεκριμένη έκταση λειτουργεί ως ενδιαίτημα της πανίδας της περιοχής προστατεύοντας το περιβάλλον. Η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σταθμών πέρα από τα γνωστά οφέλη λόγω της πράσινης παραγόμενης ενέργειας μπορεί να συνεισφέρει ουσιαστικά στην ανάπτυξη της υπαίθρου κυρίως μέσω της ενίσχυσης των αγροτικών εκμεταλλεύσεων. Δεδομένων των προβλημάτων βιωσιμότητας που αντιμετωπίζει πληθώρα αγροτικών εκμεταλλεύσεων θεωρούμε ότι θα μπορούσε να υπάρξει ουσιαστική ενίσχυση με τον χαρακτηρισμό του παραγόμενου προϊόντος (ηλ. ρεύματος) ως αγροτικού προϊόντος κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις (όριο μεγέθους, στοιχεία εκμετάλλευσης κλπ). Αυτή η πρακτική θα ήταν ένας επιπλέον λόγος που θα δικαιολογούσε την διάθεση γης υψηλής παραγωγικότητας για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών στοιχείων. Όσον αφορά την κατασκευή αιολικών σταθμών, θεωρούμε ότι δεν θα πρέπει να εγκαθίστανται σε γη υψηλής παραγωγικότητας λόγω της καταστροφής που θα επιφέρουν σε αυτή. Βέβαια η μέχρι τώρα μικρή εμπειρία μας έχει δείξει ότι οι σταθμοί αυτοί δεν απευθύνονται σε γη υψηλής παραγωγικότητας. Αυτό που έχουμε εντοπίσει ως γενικότερο πρόβλημα δεν είναι οι κατασκευή των ανεμογεννητριών αυτών καθαυτών αλλά τον δρόμων που απαιτούνται για να γίνει η εγκατάσταση των ιστών. Σε κάθε περίπτωση θεωρούμε ότι εφόσον κρίνεται αναγκαίο να διατεθεί γη ψηλής παραγωγικότητας για τέτοιο σκοπό, αυτό δεν θα πρέπει να γίνει κατά γενικό τρόπο αλλά να οριστούν σαφή και αντικειμενικά κριτήρια που θα καθορίζουν πότε και υπό ποιες προϋποθέσεις θα επιτρέπεται η χωροθέτηση. Είναι πρόδηλο ότι η χωροθέτηση μεγαλύτερων σταθμών όπως καύσης βιομάζας κλπ σε γη υψηλής παραγωγικότητας πρέπει να αποφευχθεί. Επειδή όμως η χωροθέτηση τέτοιων σταθμών δεν παρουσιάζει τη μαζικότητα των φωτοβολταϊκών σταθμών θεωρούμε ότι πρέπει να υπάρξει στο νόμο (σε αυτόν ή κάποιον άλλο) σαφής προσδιορισμός κριτηρίων που θα μπορούσαν κατά αντικειμενικό τρόπο να χρησιμοποιηθούν. Όσον αφορά την κατάτμηση γης υψηλής παραγωγικότητας πρέπει να τονίσουμε ότι το σημαντικότερο πρόβλημα της ελληνικής γεωργίας αυτή την στιγμή αποτελεί ο μικρός και κατακερματισμένος κλήρος. Είναι σαφές ότι πρέπει να υπάρξει πρόνοια ώστε να μην επιτρέπεται η κατάτμηση και να βρεθούν άλλοι τρόποι αντιμετώπισης των προβλημάτων που η κατάτμηση προτείνεται ως λύση. Συνοψίζοντας λοιπόν τις προτάσεις μας θεωρούμε ότι: 1) Πρέπει να επιτρέπεται η χωροθέτηση φωτοβολταϊκών στοιχείων σε γη υψηλής παραγωγικότητας υπό τις προϋποθέσεις: • Υποχρεωτικός χαρακτηρισμός γης πριν την εγκατάσταση • Προδιαγραφές κατασκευής για ελαχιστοποίηση επιβάρυνσης • Διαχείριση έκτασης με όρους αγροτικού οικοσυστήματος • Δυνατότητα χαρακτηρισμού του παραγόμενου ηλ. Ρεύματος ως αγροτικού προϊόντος. 2) Πρέπει, κατά το δυνατόν, να αποφευχθεί η εγκατάσταση αιολικών σταθμών σε γη υψηλής παραγωγικότητας. 3) Πρέπει να μην επιτραπεί η εγκατάσταση άλλων μεγάλων σταθμών ΑΠΕ σε γη υψηλής παραγωγικότητας. 4) Πρέπει να ληφθεί πρόνοια για αποφυγή κατάτμησης της γης υψηλής παραγωγικότητας ακόμα και στις λίγες περιπτώσεις που προβλέπεται. Σας ευχαριστούμε για το χρόνο σας. Είμαστε στη διάθεση σας για οτιδήποτε χρειαστεί προς την κατεύθυνση βελτίωσης του νομοσχεδίου. Με εκτίμηση, Ο Νομάρχης Αρκαδίας Δημήτριος Κωνσταντόπουλος