Αρχική Δασικά ΟικοσυστήματαΆρθρο 1 – Γενικές διατάξειςΣχόλιο του χρήστη Κωνσταντίνος Σούτσας Τμ. Δασολογίας ΔΠΘ | 27 Σεπτεμβρίου 2013, 11:33
  • Σχόλιο του χρήστη 'Κωνσταντίνος Σούτσας Τμ. Δασολογίας ΔΠΘ' | 27 Σεπτεμβρίου 2013, 11:33

    Τα μέλη ΔΕΠ και το επιστημονικό προσωπικό του Τμήματος Δασολογίας & Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, καταθέτουμε με το παρόν τις παρατηρήσεις μας πάνω στο κείμενο του σχεδίου νόμου «Δασικά οικοσυστήματα: Ορισμοί, μέτρα προστασίας, ανάπτυξης και διαχείρισης» που τίθεται για διαβούλευση στην ιστοσελίδα του ΥΠΕΚΑ. Διαπιστώνουμε ότι το προτεινόμενο σχέδιο νόμου είναι εξαιρετικά προβληματικό από επιστημονική άποψη, ενώ ταυτόχρονα εντοπίζουμε πολλά σημεία του που αν εφαρμοστούν θα οδηγήσουν με σιγουριά σε καταστάσεις και αποτελέσματα αντίθετα προς το σκοπό του νόμου, όπως αυτός αναφέρεται στο άρθρο 1 παρ.1 και στο άρθρο 24 του Συντάγματος. Αν το σχέδιο αυτό γίνει νόμος του Κράτους θα πληγεί σε πολύ μεγάλο βαθμό η ακεραιότητα των δασικών και χερσαίων γενικά οικοσυστημάτων της χώρας μας, με ανυπολόγιστες συνέπειες για τη βιοποικιλότητα της χώρας, την οικονομία της υπαίθρου και κάθε μελλοντική δυνατότητα αειφόρου ανάπτυξης του τόπου γενικότερα. Και αυτό τη στιγμή που η παγκόσμια κοινότητα και ειδικότερα η Ε.Ε. κινούνται προς την αντίθετη κατεύθυνση με σκοπό τη διαφύλαξη του περιβάλλοντος εν όψει της κλιματικής αλλαγής και της απερήμωσης και ταυτόχρονα της βελτίωσης της ποιότητας ζωής των πολιτών μέσα από μια υπαιθροκεντρική και αειφόρο ανάπτυξη. Η αναπτυξιακή πορεία που ακολούθησε τις τελευταίες δεκαετίες η χώρα μας δεν ήταν αειφορική, ούτε ορθολογική και δημιούργησε παγιωμένες στρεβλές καταστάσεις, που από τη μία ζημιώνουν το περιβάλλον και την ποιότητα ζωής των κατοίκων της χώρας μας και από την άλλη επιβαρύνουν την ελληνική οικονομία με τεράστιες δαπάνες αποκατάστασης περιβάλλοντος και αποζημιώσεις πληγέντων, καθώς επίσης και πρόστιμα που πληρώνει η χώρα μας για περιβαλλοντικές παραβάσεις. Την εποχή της κρίσης, το ζητούμενο πρέπει να είναι η επίτευξη της ανάπτυξης σε μακροπρόθεσμη βάση, μέσα από την αειφορική εκμετάλλευση των φυσικών μας πόρων και όχι η βραχυπρόθεσμη επίτευξη αμφίβολου κέρδους που ταυτόχρονα θυσιάζει κάθε μελλοντική προοπτική. Το σχέδιο νόμου που δημοσιεύτηκε επιδεινώνει πολύ την ήδη προβληματική περιβαλλοντική εικόνα της χώρας μας και έρχεται σε αντίθεση με κάθε έννοια μακροπρόθεσμης και αειφόρου ανάπτυξης. Αντιλαμβανόμαστε ότι η ισχύουσα δασική νομοθεσία πρέπει να βελτιωθεί και να εφαρμοστεί με σωστό τρόπο. Δεν είμαστε αντίθετοι σε μια προσπάθεια διόρθωσης του ισχύοντος νομικού πλαισίου που θα προκύψει υπολογίζοντας τις ανάγκες της κοινωνίας και τα σύγχρονα περιβαλλοντικά προβλήματα, ύστερα από επαρκή διαβούλευση και διάλογο με επιστημονικούς και κοινωνικούς φορείς. Δεν θα μπορούσαμε όμως ποτέ να συμφωνήσουμε σε ένα σχέδιο νόμου που δίνεται σε διαβούλευση για τόσο μικρό χρονικό διάστημα, τη στιγμή μάλιστα που πολλά ΑΕΙ στη χώρα μας δεν λειτουργούν λόγω άλλων προβλημάτων στην ανώτατη παιδεία. Ούτε μπορούμε να δεχτούμε σαν κείμενο εργασίας, που θα αποτελέσει βάση διαπραγμάτευσης, ένα κείμενο με τόσο προβληματικές και αμφιβόλου αποτελέσματος θέσεις. Για το λόγο αυτό καλούμε το ΥΠΕΚΑ να αποσύρει το παρόν κείμενο και να ξεκινήσει μία νέα προσπάθεια βελτίωσης της δασικής νομοθεσίας με τη συνδρομή της επιστημονικής κοινότητας και με στόχο ένα αποκεντρωμένο και υπαιθροκεντρικό μοντέλο ανάπτυξης που θα βασίζεται πάνω στην αειφορική αξιοποίηση του φυσικού πλούτου της χώρας μας. Λόγω του περιορισμένου χρόνου δεν ήταν δυνατό να ετοιμάσουμε μια γνωμοδότηση για όλα τα σημεία του σχεδίου νόμου. Σας στέλνουμε μερικές βασικές παρατηρήσεις επί του κειμένου που τεκμηριώνουν την άποψη που διαμορφώσαμε:  Στο άρθρο 1 παρ.1, όπου αναφέρεται ο σκοπός του νόμου, συγχέεται η συνταγματική υποχρέωση που έχει το Κράτος να προστατεύει τα δάση με «το ιδιαίτερο νομικό καθεστώς που διέπει την ιδιοκτησία και την εκμετάλλευση αυτών». Η διατύπωση αυτή καθιστά το ιδιοκτησιακό καθεστώς ισότιμο αν όχι ισχυρότερο των χρήσεων γης, κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά στη δασική νομοθεσία από το 1928. Επισημαίνουμε ότι με την προσέγγιση αυτή, όσοι βρέθηκαν με ιδιοκτησίες σε δάση, δασικές εκτάσεις, λιβάδια και άλλα οικοσυστήματα δεν δεσμεύονται πλέον από τις προστατευτικές διατάξεις του νόμου αυτού και μπορούν να προβούν σε αλλαγές χρήσης γης.  Στο ίδιο άρθρο και ίδια παράγραφο, επιτρέπονται αλλαγές χρήσης γης με γνώμονα την έννοια του «δημόσιου συμφέροντος», που όπως αναφέρεται εδώ είναι πολύ ασαφής και πρέπει να γίνει πιο συγκεκριμένη. Εντύπωση δε προκαλεί η αναφορά τόσων εξαιρέσεων από την προστασία της δασικής χρήσης στο πρώτο άρθρο και στην πρώτη παράγραφο του νόμου, όπου δίνεται η φιλοσοφία και ο σκοπός του.  Στο άρθρο 1 παρ.3, θεωρούνται οι κατηγορίες εκτάσεων του άρθρου 2 του 998/79 (δάση, δασικές εκτάσεις, κλπ) ως δημόσιες, εκτός και αν οι εκτάσεις είναι ιδιωτικές με βάση την υφιστάμενη νομοθεσία. Ο Ν. 998/79 στο άρθρο 2 αναφέρει ότι η χρήση γης είναι ανώτερη της ιδιοκτησίας, Η προσθήκη αυτή του σχεδίου νόμου είναι πλεονασμός και με τον τρόπο που γίνεται μπορεί να ερμηνευτεί και ότι τα ιδιωτικά δάση εξαιρούνται των διατάξεων του νέου νόμου.  Στο άρθρο 1 παρ.4, περιλαμβάνονται στα δάση και δασικές εκτάσεις και «οι οποιασδήποτε φύσεως ασκεπείς εκτάσεις (φρυγανώδεις ή χορτολιβαδικές εκτάσεις, βραχώδεις εξάρσεις και γενικά ακάλυπτοι χώροι) που περικλείονται, αντιστοίχως, από δάση και δασικές εκτάσεις» χωρίς να αναφέρονται άλλες τέτοιες εκτάσεις με διάσπαρτα και μεμονωμένα δέντρα ή θάμνους, όπως αναφέρονταν στον παλαιό νόμο. Υπόψη ότι το μεσογειακό τοπίο της χώρας μας είναι ιδιαίτερα πολυποίκιλο και πολλές τέτοιες εκτάσεις θα βρεθούν εκτός προστασίας χρήσης γης.  Στο άρθρο 1 παρ.4 &5α) εντάσσεται μια νέα κατηγορία των «δημόσιων γαιών», που από τον ορισμό της φαίνεται ότι είναι υποκατηγορία των χορτολοβαδικών εκτάσεων και περιλαμβάνει κυρίως οικοσυστήματα με φρυγανώδη βλάστηση. Όπως φαίνεται στα άρθρα που ακολουθούν, οι «δημόσιες γαίες» εξαιρούνται της προστασίας χρήσης γης και δεν κηρύσσονται αναδασωτέες αν καταστραφούν. Αυτό αφήνει σχεδόν όλα τα παράκτια οικοσυστήματα της χώρας απροστάτευτα. Σημειώνουμε ότι πρόκειται για οικολογικά πολύτιμες εκτάσεις που αφορούν το 15% τουλάχιστον της ελληνικής επικράτειας, οι περισσότερες δε εξ αυτών βρίσκονται κοντά σε αστικές και τουριστικές περιοχές. Τα οικοσυστήματα αυτά φιλοξενούν πλούσια βιοποικιλότητα ενώ τα περισσότερα από αυτά υπάγονται σε διεθνές, κοινοτικό ή εθνικό καθεστώς προστασίας.  Στο ίδιο σημείο και πάλι για τις «δημόσιες γαίες», πρόκειται για έναν όρο που δημιουργεί σύγχυση μεταξύ της χρήσης γης και της ιδιοκτησίας. Αυτό είναι ένα σημείο που ο νέος νόμος θα έπρεπε να επιλύσει και όχι να περιπλέξει περισσότερο. Αυτή η σύγχυση είναι επιστημονικά απαράδεκτη και δυσκολεύει την προστασία των ιδιωτικών δασών και δασικών εκτάσεων από αλλαγή χρήσης, όπως αναφέρθηκε και στην παρ.3 του ίδιου άρθρου.  Στο άρθρο 1 παρ.4 &5β) εντάσσονται επιπλέον στη νέα κατηγορία των «δημόσιων γαιών» μια σειρά οικοσυστημάτων που δεν φέρουν μεν δασική βλάστηση αλλά είναι πολύτιμα οικοσυστήματα με πλούσια βιοποικιλότητα και προστατεύονται ήδη από άλλες εθνικές ή κοινοτικές συνθήκες ή διατάξεις. Πρόκειται να δημιουργηθούν νομικά κενά και αντιφάσεις που θα οδηγήσουν σε ταλαιπωρία των πολιτών και καταστροφή πολύτιμων περιοχών.  Στο άρθρο 1 παρ.4 &5γ) οι «δημόσιες γαίες» δεν κηρύσσονται αναδασωτέες κατά παραβίαση του άρθρου 117 του Συντάγματος και κάθε έννοιας προστασίας. Η μη κύρηξη μιας καμένης έκτασης ως αναδασωτέας ενθαρρύνει εμπρησμούς και παράνομες εκχερσώσεις με στόχο την αλλαγή χρήσης, ιδιαίτερα δε στην παράκτια τουριστική ζώνη. Οι συνέπειες για την ελληνική φύση θα είναι ολέθριες.  Στο άρθρο 4 παρ.2 η «ανάκτηση της δασικής μορφής» είναι επιστημονικά ασαφής έννοια και μπορεί να γίνει σε χρονικό διάστημα από λίγους μήνες μέχρι 200 χρόνια, ανάλογα με την οπτική γωνία. Η άρση του καθεστώτος της αναδάσωσης μπορεί να αποβεί ενάντια στο σκοπό που αυτό αρχικά κηρύχθηκε.  Στο άρθρο 5 γίνεται αναφορά σε μια σειρά εξαιρέσεων όπου επιτρέπεται η άρση της δασικής χρήσης γης. Κρίνουμε ότι η αναφορά στις εξαιρέσεις αυτές είναι υπερβολική (π.χ. έρευνες για θησαυρούς, εγκατάσταση δενδρωδών καλλιεργειών σε διάκενα δάσους, χώροι απόθεσης αποβλήτων, ιστοί μέτρησης ανέμου, τουριστικά συγκροτήματα) και θα δημιουργήσει τεράστια πίεση στα δασικά οικοσυστήματα. Η ισχύουσα δασική νομοθεσία προβλέπει διατάξεις αποχαρακτηρισμών για επενδύσεις όπως είναι διάφορα τουριστικά περίπτερα, ΑΠΕ, λατομεία, κ.α. Η διεύρυνση αυτή των επιτρεπτών πλέον «επενδύσεων» το μόνο που θα πετύχει θα είναι την καταστροφή του φυσικού κεφαλαίου της χώρας. Από τις εξαιρέσεις αυτές δεν γλυτώνουν ούτε τα λιγοστά πάρκα και άλση των ελληνικών πόλεων. Γνωρίζουμε καλά ότι καμία οικονομική κρίση δεν επιλύεται με ασυντόνιστες ενέργειες που προωθούν βραχυπρόθεσμες και εξαιρετικά αμφίβολες επενδύσεις σε βάρος της φυσικής μας κληρονομιάς. Αντίθετα θεωρούμε ότι μία σωστά οργανωμένη και αειφορική δασοπονία και λιβαδοπονία μπορεί να συμβάλλει ουσιαστικά στην ανάπτυξη της υπαίθρου μέσα από την ενίσχυση της πρωτογενούς παραγωγής και ταυτόχρονα να διαφυλάξει την ποιότητα ζωής των πολιτών της χώρας μας. Ορεστιάδα 26/9/2013 Ο Πρόεδρος της Γ.Σ. του Τμήματος Κωνσταντίνος Σούτσας Καθηγητής