Yπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'ΔΙΚΤΥΟ ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS' | 15 Ιανουαρίου 2010, 16:55

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS Μαμάη 3, 10440, Αθήνα Τηλ./Fax: 210 822 8795 Email: info@medsos.gr Ιστοσελίδα: www.medsos.gr Σχόλια του Δικτύου ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS για το νέο σχέδιο νόμου «Επιτάχυνση της ανάπτυξης των ΑΠΕ για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής» ΕΙΣΑΓΩΓΗ Με δεδομένο ότι η κλιματική αλλαγή συμβαίνει και δεν είναι μια υπόθεση εργασίας για το μέλλον, η ανάπτυξη μιας συνεκτικής πολιτικής για την προστασία του κλίματος είναι άμεση προτεραιότητα. Το θεσμικό πλαίσιο για τις ΑΠΕ πρέπει να διευκολύνει αλλά και να οργανώνει τις διάφορες πολιτικές που επηρεάζουν την προστασία του κλίματος. Με αυτή την έννοια είναι αναγκαίο το νέο θεσμικό πλαίσιο και να λύσει προβλήματα που έχουν συσσωρευτεί και να θέσει τους κανόνες για την προώθηση των ΑΠΕ με ταυτόχρονη προστασία του περιβάλλοντος. Οι νέες τεχνολογίες Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, μπορούν να προσφέρουν αυτό που μέχρι τώρα φάνταζε σχεδόν ακατόρθωτο. Οικονομική και τεχνολογική δραστηριότητα χαμηλών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και αύξηση της απασχόλησης με παράλληλη προστασία του περιβάλλοντος. Το νέο σχέδιο νόμου για τις ΑΠΕ, που δημοσιοποίησε το ΥΠΕΚΑ, επιδιώκει να διευκολύνει την εξάπλωσή τους. Είναι σημαντικό, όμως, οι τεχνολογίες ΑΠΕ να μην αντιμετωπιστούν με την ίδια νοοτροπία που διέπει την ανάπτυξη στην Ελλάδα τα προηγούμενα χρόνια και να μην γίνουν παρόμοια λάθη. Για να προχωρήσουν οι ΑΠΕ στο επίπεδο που απαιτείται σήμερα, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν καθυστερήσεις, γραφειοκρατικές δεσμεύσεις, θέματα αδιαφάνειας, στερεότυπα που έχουν δημιουργηθεί καθώς και προβλήματα στις υποδομές, τη χωροθέτηση και την κοινωνική αποδοχή, που έχουν θέσει μέχρι σήμερα ανυπέρβλητα εμπόδια. 1. Ενεργή συμμετοχή τοπικών κοινωνικών – οργανωμένη και αποτελεσματική διαβούλευση Οι τοπικές κοινωνίες έχουν στο παρελθόν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην αποδοχή ή την απόρριψη των επενδύσεων σε ΑΠΕ. Η σχετική διαβούλευση με την τοπική κοινωνία και τους φορείς είναι απαραίτητη προκειμένου να υπάρξει αποδοχή των σχετικών έργων. Το νέο νομοσχέδιο οφείλει να καταστήσει σαφές, ότι η μελέτη των περιβαλλοντικών επιπτώσεων οφείλει (όπως προβλέπεται σε πολλές άλλες χώρες) να περιέχει και μια διαδικασία ανοικτής διαβούλευσης του επενδυτικού σχήματος με την τοπική κοινωνία. Τα αποτελέσματα, μετά από αξιολόγηση εμπειρογνωμόνων, θα ήταν χρήσιμο να εντάσσονται στον γενικό σχεδιασμό του έργου. Έτσι, θα ελαχιστοποιηθούν οι τοπικές αντιδράσεις. Το Δίκτυο ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS υποστηρίζει, ότι η συνολική προστασία του περιβάλλοντος και η συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών στα σχέδια εγκατάστασης των ΑΠΕ τόσο στο στάδιο του σχεδιασμού, όσο και της υλοποίησης πρέπει να συνυπολογίζονται ως πολύ κρίσιμοι παράγοντες, μαζί με την αξιοποίηση τεχνολογικών δυνατοτήτων και οικονομικών ευκαιριών/δυνατοτήτων για την προώθηση των εγκαταστάσεων ΑΠΕ, στο πλαίσιο ενός σχεδίου σταδιακής απεξάρτησης της παραγωγής ενέργειας από τα ορυκτά καύσιμα. Ο σωστός σχεδιασμός και η οργανωμένη και βασισμένη σε ουσιαστική πληροφόρηση και ενημέρωση διαβούλευση επιτρέπουν τη μέγιστη αξιοποίηση των ΑΠΕ, με ταυτόχρονο σεβασμό του φυσικού περιβάλλοντος. Δεν πρέπει να ξεχνάμε, ότι οι ΑΠΕ δεν έρχονται να αντικαταστήσουν απλώς τις παλιές ρυπογόνες τεχνολογίες, αλλά να εισαγάγουν ΝΕΑ μοντέλα ανάπτυξης αποκεντρωμένα, με έμφαση στις τοπικές κοινωνίες, τις απαιτήσεις και τις ιδιαιτερότητες που αυτές έχουν. Επιπλέον η μείωση της σπατάλης ενέργειας και η ανάπτυξη των ΑΠΕ, συμβάλλοντας στην προστασία του περιβάλλοντος και του κλίματος, μπορούν να συνεισφέρουν στην μείωση των πιέσεων πάνω στη βιοποικιλότητα, που πλήττεται ήδη, εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. 2. Ταυτόχρονη εξυπηρέτηση και της προώθησης των ΑΠΕ και της προστασίας της βιοποικιλότητας Είναι σωστό που το νομοσχέδιο δίνει έμφαση στην απλοποίηση της διαδικασίας αδειοδότησης. Σημαντικό ρόλο στην εποπτεία και μελέτη αυτών των επενδύσεων θα έχει η Αυτοτελής Ειδική Υπηρεσία για ΑΠΕ, η ίδρυση της οποίας είναι σημαντική σε αυτή την κατεύθυνση. Η υπηρεσία αυτή ευελπιστούμε να συμβάλει καταλυτικά στην μείωση του χρόνου που απαιτείται από τον πολίτη, τόσο στη συλλογή σχετικών πληροφοριών, όσο και στην αποτελεσματική διεκπεραίωση σχετικών αιτημάτων. Είναι θετικό ότι το νομοσχέδιο δεν αντιμετωπίζει τις εγκαταστάσεις ΑΠΕ -και ειδικά τα αιολικά πάρκα-, ως ιδιαίτερα οχλούσες εγκαταστάσεις, με δεδομένο μάλιστα, ότι και η ευρωπαϊκή νομοθεσία τις κατατάσσει στην κατηγορία χαμηλής όχλησης, όπως πρέπει να είναι - εκτός από συγκριμένες περιοχές , όπου μπορούν να προκαλέσουν μη αποδεκτή απειλή. Αυτό δεν σημαίνει όμως, ότι δεν πρέπει να εξετάζεται η συνύπαρξη τους με τα οικοσυστήματα και τη βιοποικιλότητα. Επομένως, η αδειοδότησή τους πρέπει να εξασφαλίζει αυτή τη συνύπαρξη με φερέγγυο και αποτελεσματικό τρόπο. Αποτελεί πάγια θέση του Δικτύου ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ SOS ότι οι φαινομενικά διαφορετικές προτεραιότητες, όπως η προστασία του κλίματος, η μεγιστοποίηση της ανάπτυξης των ΑΠΕ και ο περιορισμός της σπατάλης ενέργειας αφενός και αφετέρου η προστασία του περιβάλλοντος, της βιοποικιλότητας και του τοπίου, μπορούν να αντιμετωπιστούν από κοινού, όχι κατ’ αντιπαράθεση αλλά συνδυαστικά. Σωστές μελέτες αλλά και αποτελεσματικές αδειοδοτήσεις είναι τα εργαλεία για το συνδυασμό. Στο σχέδιο νόμου φαίνεται να δίνεται, όμως, μικρή σημασία στην ελαχιστοποίηση των επιπτώσεων στο στάδιο της εγκατάστασης ΑΠΕ σε δασικές και φυσικές περιοχές, όπως θα πρέπει να γίνεται, ώστε να μην προκαλείται αδικαιολόγητη διατάραξη του οικοσυστήματος. Σε κάθε περίπτωση το κάθε συγκεκριμένο έργο ΑΠΕ, οφείλει να περιορίζει στο ελάχιστο τις περιβαλλοντικές διαταραχές στο γύρω οικοσύστημα. Συχνά οι μεγαλύτερες επιπτώσεις προέρχονται, όχι τόσο από την ίδια την λειτουργία των μονάδων ΑΠΕ αλλά από τα συμπληρωματικά έργα, όπως η διάνοιξη των δρόμων που απαιτούνται για την εγκατάσταση ανεμογεννητριών στους ορεινούς όγκους, καθώς και η κατασκευή του δικτύου μεταφοράς και διανομής της παραγόμενης ενέργειας. Τέτοιες παρεμβάσεις δεν θα πρέπει να αλλοιώνουν τα χαρακτηριστικά του φυσικού τοπίου, ούτε να διαταράσσουν την τοπική βιοποικιλότητα και θα πρέπει να αποκαθιστούν την όποια διαταραχή προκαλούν κατά το στάδιο της εγκατάστασης. Η εκπόνηση αξιόπιστων περιβαλλοντικών μελετών, σε συνδυασμό με τον βέλτιστο σχεδιασμό και υλοποίηση στην πράξη των έργων, με έμφαση στην ελαχιστοποίηση της αλλοίωσης του περιβάλλοντος, κρίνεται πολύ σημαντική σε αυτή την προσπάθεια. 3. Επιμερισμός ευθύνης, συνολικός χωροταξικός σχεδιασμός Θεωρούμε σημαντικό να αποφασιστούν αναλυτικά στο πλαίσιο ενός σωστού χωροταξικού σχεδιασμού οι περιοχές, όπου θα αναπτυχθούν οι διάφορες μορφές AΠΕ, μέσα από δομημένη διαβούλευση, αντί το θέμα να ρυθμίζεται κυρίως από την αγορά, με στόχο την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα μέχρι το 2050 και τη κατανομή ευθυνών αλλά και ωφελειών σε περισσότερες περιοχές και τοπικούς φορείς. Δεν πρέπει να αφεθεί πλήρως στην αγορά η βέλτιστη επιλογή χωροθέτησης των έργων. Σε αυτήν την περίπτωση, οι περιοχές πχ με πολύ πλούσιο αιολικό δυναμικό θα γεμίσουν ασφυκτικά με εγκαταστάσεις. Οι συνέπειες για τα τοπικά οικοσυστήματα θα είναι δυσάρεστες χωρίς να υπάρχει λόγος. Οι ΑΠΕ είναι συστήματα αποκεντρωμένης παραγωγής ενέργειας και πρέπει να παραμείνουν έτσι. Η πολιτεία πρέπει να έχει λόγο στην χωροθέτηση των επενδύσεων, ενισχύοντας την ομαλή ανάπτυξη των ΑΠΕ, διασφαλίζοντας ότι δεν θα κορεστούν συγκεκριμένες περιοχές, γεγονός που θα μπορούσε να έχει περιβαλλοντικές συνέπειες. Στις επενδύσεις σε ΑΠΕ πρέπει να διασφαλίζεται η αξιοπιστία των φορέων, αλλά και μια ισορροπία μεταξύ δημοσίων, δημοτικών και ιδιωτικών φορέων καθώς και μεταξύ έργων μεγάλης και μικρής κλίμακας (κατοικίες, κτίρια). Για μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και διασφάλιση του φυσικού περιβάλλοντος, ποσοστό από τα έσοδα της επένδυσης, θα πρέπει να διοχετεύεται στην προστασία και ανάδειξη των οικοσυστημάτων. Το 0,5 % , που προβλέπει το νέο νομοσχέδιο, είναι ελάχιστο σχετικά με τα προσδοκώμενα οφέλη από την αποτελεσματική προστασία των ευαίσθητων περιοχών και πρέπει οπωσδήποτε να αυξηθεί. Κάποια έργα θα μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν σε σημαντικό βαθμό τη διαχείριση και προστασία των φυσικών περιοχών. Μέρος του ποσού αυτού, μπορεί να προέρχεται και από τα δικαιώματα που προβλέπονται για τους ΟΤΑ, τα οποία επίσης κρίνονται χαμηλά. Θα έπρεπε να εξεταστεί, επίσης, η δυνατότητα να είναι μέτοχοι οι ΟΤΑ στα έργα ΑΠΕ. Βέβαια πολλές φορές παρατηρείται αδυναμία πολλών τοπικών κοινοτήτων να διαχειριστούν κεφάλαια προς όφελος της τοπικής κοινωνίας. Η διάθεση σημαντικού μέρους αυτών των δικαιωμάτων, αν όχι αποκλειστικά αλλά σε σημαντικό ποσοστό για έργα προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος και κοινωνικής βοήθειας, θα συμβάλλει ώστε τα έργα ΑΠΕ να ενισχύουν σημαντικά τη βιωσιμότητα των τοπικών κοινωνιών. Είναι θετική η ίδρυση ενός «Πράσινου Ταμείου», που θα διαχειρίζεται αυτά τα χρήματα, αρκεί αυτός ο νέος φορέας να ισχυροποιηθεί, να μπορεί να δρα αποτελεσματικά και με διαφάνεια και όχι με πελατειακές σχέσεις. 4. Όχι μόνο εγκαταστάσεις, αλλά και παραγωγή ΑΠΕ στην Ελλάδα Με δεδομένη την υλοποίηση σημαντικού αριθμού επενδύσεων ΑΠΕ, η οικονομική ανάπτυξη που υπολογίζεται ότι θα φέρουν, στην πλειοψηφία της περιορίζεται στην τοποθέτηση και συντήρηση των εγκαταστάσεων. Η σχετική πρόβλεψη για ενσωμάτωση σε κατάλληλο αναπτυξιακό νόμο, επενδύσεων κατασκευής εξοπλισμού ΑΠΕ στην χώρα μας, η στήριξη και η προώθηση αυτών των επενδύσεων θα έδινε νέες οικονομικές προοπτικές, με τεράστια οφέλη στην απασχόληση και το εγχώριο προϊόν. Είναι ευκαιρία, για τη δημιουργία εγχώριας επιστημονικής και τεχνολογικής υποδομής που με την σειρά της θα στηρίξει την εγχώρια βιομηχανία, την παραγωγή εγχώριου προϊόντος και την δημιουργία στέρεων και αποδοτικών θέσεων εργασίας. 5. Όχι ανεξέλεγκτη μεταπώληση αδειών εγκατάστασης Αναφορικά με την επίσπευση του χρόνου υλοποίησης των επενδύσεων, (τομέα στον οποίο το νέο νομοσχέδιο δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα), έχει παρατηρηθεί ότι καθυστερούν αισθητά όχι τόσο λόγω γραφειοκρατικών προβλημάτων , όσο λόγω βλέψεων σημαντικών κερδών από μεταπώληση αδειών. Η λήψη αδειών εγκατάστασης ΑΠΕ, με σκοπό την μελλοντική μεταπώλησή τους είναι ένα φαινόμενο που έχει παρατηρηθεί έντονα και δυστυχώς δημιουργεί μεγάλες στρεβλώσεις στην επενδυτική αγορά. Το χρονικό όριο μεταξύ της λήψης άδειας παραγωγής, λήψης άδειας εγκατάστασης και τελικής ολοκλήρωσης του έργου πρέπει να παραμείνει σε λογικά πλαίσια, που να μην επιτρέπουν την κερδοσκοπική εκμετάλλευση των αδειών. Σε αυτό καίριο ρόλο θα έχει και ο περιορισμός του δικαιώματος μεταβίβασης της άδειας, η οποία θα πρέπει να μεταβιβάζεται μόνο υπό συγκεκριμένες συνθήκες και για σπουδαίο λόγο. Εφόσον υπάρχει η ανάγκη για άμεση εξάπλωση των ΑΠΕ, πρέπει να υπάρξουν οι σχετικές ρυθμίσεις, ώστε άδειες να μπορούν να παίρνουν μόνο όσοι πραγματικά ενδιαφέρονται για υλοποίηση επενδύσεων ΑΠΕ και έχουν την οικονομική δυνατότητα, τεχνολογική επάρκεια και αξιοπιστία για να πραγματοποιήσουν τις επενδύσεις. Οι 60 μήνες που προβλέπει το νομοσχέδιο από την άδεια παραγωγής ως την άδεια εγκατάστασης είναι πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα, (εφόσον σωστά εξαιρούνται καθυστερήσεις που δεν οφείλονται σε υπαιτιότητα του επενδυτή) και δυστυχώς συμβάλλει στην καθυστέρηση της υλοποίησης έργων, καθώς ευνοεί απόκτηση και κατοχή αδειών για κερδοσκοπικούς σκοπούς. Τέτοιες πρακτικές πρέπει να αποθαρρυνθούν και να εκλείψουν. Με δεδομένη την πληθώρα αιτήσεων που έχουν ήδη ή αναμένεται να κατατεθούν, ίσως προκύψει θέμα επιλογής των βέλτιστων επενδύσεων για μια συγκεκριμένη περιοχή. Από τα σημαντικά κριτήρια επιλογής δεν πρέπει σαφώς να λείπει το κριτήριο της ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ. Οι επενδύσεις που δημιουργούν περισσότερες έμμεσες και άμεσες θέσεις εργασίας πρέπει να έχουν κάποια προτεραιότητα. Αντίστοιχης μεταχείρισης πρέπει να τύχουν και οι επενδύσεις σε περιοχές με χαμηλά κατά κεφαλήν εισοδήματα, όπως και σε περιοχές με δημογραφικό πρόβλημα. Γενικά τα κριτήρια επιλογής των επενδύσεων θα πρέπει να ενσωματώνουν περισσότερους κοινωνικούς παράγοντες, λαμβάνοντας υπ’ όψη και τις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών. Παράλληλα βέβαια με την προώθηση των ΑΠΕ, πρέπει η εξοικονόμηση ενέργειας να είναι η βάση ενός σωστού και βιώσιμου ενεργειακού σχεδιασμού. Αναμένουμε την εφαρμογή σχετικών εργαλείων εφαρμογής παρόμοιων πολιτικών τόσο στις κατοικίες όσο και στον εμπορικό και βιομηχανικό τομέα προκειμένου να σταματήσει η σημερινή αλόγιστη σπατάλη ενέργειας.