Αρχική Ανακύκλωση-βελτίωση αποβλήτωνΆρθρο 01: Υποχρεωτική χωριστή συλλογή τεσσάρων ρευμάτων αποβλήτων συσκευασίαςΣχόλιο του χρήστη Αθανάσιος Κατρής | 24 Νοεμβρίου 2014, 14:51
  • Σχόλιο του χρήστη 'Αθανάσιος Κατρής' | 24 Νοεμβρίου 2014, 14:51

    Το παρόν σχέδιο νόμου επιφέρει σημαντικές θετικές αλλαγές όπως αυτές που αφορούν στις υποχρεώσεις των ΣΕΔ, την καθιέρωση συστήματος συλλογής υλικών συσκευασίας σε χώρους μεγάλης συγκέντρωσης κοινού, τις θαλάσσιες μεταφορές, κ.λπ. Παρά τις ως άνω, όμως, αναμφίβολα θετικές ρυθμίσεις, η υποχρεωτική για τους Δήμους καθιέρωση τεσσάρων (4) χωριστών ρευμάτων συλλογής, εγείρει σημαντικά ερωτήματα και προβληματισμούς τόσο ως προς τον υποχρεωτικό χαρακτήρα της όσο και τις πρακτικές δυσκολίες που αναμένεται να συναντήσει κατά την εφαρμογή της. Ειδικότερα: Η ΟΔΗΓΙΑ 2008/98/ΕΚ ΔΕΝ ΥΠΟΧΡΕΩΝΕΙ ΤΑ ΚΡΑΤΗ-ΜΕΛΗ ΤΗΣ Ε.Ε ΣΕ ΧΩΡΙΣΤΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΤΩΝ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΥΛΙΚΩΝ ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑΣ Σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στην παράγραφο 1 του άρθρου 11 της Οδηγίας 2008/98/ΕΚ, τα κράτη-μέλη λαμβάνουν μέτρα χωριστής συλλογής των επιμέρους αποβλήτων υλικών συσκευασίας, ήτοι των τεσσάρων ρευμάτων (χαρτί, πλαστικό, μέταλλο, γυαλί), υπό την ρητή προϋπόθεση τούτο να είναι: α) ενδεδειγμένο για να επιτευχθούν τα αναγκαία ποιοτικά πρότυπα στους αντίστοιχους τομείς ανακύκλωσης και β) Να είναι εφικτό από τεχνικής, περιβαλλοντικής και οικονομικής απόψεως. ΑΝΤΙΘΕΤΩΣ, ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ ΠΡΟΒΛΕΠΕΙ ΤΗΝ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΚΑΘΙΕΡΩΣΗ ΣΕ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΤΕΣΣΑΡΩΝ (4) ΡΕΥΜΑΤΩΝ ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΕΝΑ. Σε ευθεία αντίθεση με τα ως άνω ρητώς προβλεπόμενα, το εν λόγω σχέδιο νόμου επιβάλλει τη χωριστή συλλογή των τεσσάρων ρευμάτων, χωρίς να έχει διαπιστωθεί (ως η Οδηγία επιτάσσει) το ότι αυτό είναι τεχνικώς, περιβαλλοντικώς και οικονομικώς δυνατό αλλά και ενδεδειγμένο για να επιτευχθούν οι στόχοι που τίθενται. Αντιθέτως, αόριστα, αβάσιμα και χωρίς καμία απόδειξη το νομοσχέδιο αναφέρει, ότι με τα επιβαλλόμενα μέτρα δημιουργούνται οι απαραίτητες προϋποθέσεις επίτευξης των στόχων της εθνικής-ευρωπαϊκής νομοθεσίας για τα απόβλητα συσκευασίας. Ωστόσο, το εν λόγω νομοσχέδιο παραγνωρίζει το γεγονός ότι σε Δήμους μεγάλων πόλεων έχουν επιτευχθεί οι στόχοι ανάκτησης και ανακύκλωσης των υλικών. Αντιθέτως η εφαρμογή των μέτρων που προωθεί, όχι μόνο δε θα επιφέρει βελτίωση των σχετικών αποτελεσμάτων, αλλά ενδέχεται να οδηγήσει σε επιδείνωση τους, λόγω της έλλειψης των αναγκαίων τεχνικών και οικονομικών, προϋποθέσεων (που η Οδηγία της Ε.Ε. ανωτέρω προβλέπει), προκαλώντας ταυτόχρονα και σημαντικότατη περιβαλλοντική ζημία. Πράγματι, η υποχρεωτική επιβολή του διαχωρισμού των τεσσάρων (4) ρευμάτων, ιδίως στα μεγάλα αστικά κέντρα, δε λαμβάνει υπόψη τις ακόλουθες τεχνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές παραμέτρους: 1) Τεχνικοί Λόγοι: 1.1. Αδυναμία εξεύρεσης των απαιτούμενων χώρων (και δη στις πόλεις) για την τοποθέτηση έξι (6) συνολικά κάδων (δοθέντος πως στους τέσσερις (4) για τους οποίους μιλά το νομοσχέδιο πρέπει να προστεθούν και οι κάδοι α) των σύμμεικτων απορριμμάτων και β) των οργανικών αποβλήτων). 1.2. Αδυναμία των περισσοτέρων νοικοκυριών να διατηρούν και να συλλέγουν στα διαμερίσματα τους έξι (6) διαφορετικά ρεύματα απορριμμάτων. 1.3. Στις εγκαταστάσεις που δημιουργήθηκαν και διαθέτουν τεχνολογία αιχμής παρέχονται υψηλού επιπέδου αποτελέσματα ανάκτησης και ανακύκλωσης βάσει του υφιστάμενου συστήματος του «μπλε κάδου». Οι εγκαταστάσεις μάλιστα αυτές υπερεπαρκούν βάσει της συλλογής υλικών συσκευασίας που σήμερα επιτυγχάνεται. Όντως, η σύγχρονη τεχνολογία είναι δυνατό να διαχωρίσει τα σύμμεικτα υλικά συσκευασίας με μηχανικές διατάξεις ανάλογα με το σχήμα τους (βαλλιστικοί διαχωριστές), το ειδικό βάρος τους (με διατάξεις αεροδιαχωριστών), τις φυσικές ιδιότητες τους (π.χ. μαγνητιζόμενα μέταλλα, επαγωγικά ρεύματα, κ.λπ.) ακόμη και βάσει της χημικής τους σύστασης (οπτικοί διαχωριστές). Επίσης, με μηχανικές διατάξεις ανοίγουν κλειστές σακούλες χωρίς να καταστρέφεται το περιεχόμενο τους διαχωρίζονται τα υλικά ανάλογα με το μέγεθος τους, κ.λπ. Οι μηχανικές διατάξεις υποβοηθούνται από ανθρώπινο δυναμικό, ώστε μέσω ποιοτικού ελέγχου και απομάκρυνσης ανεπιθύμητων προσμίξεων να ανακτώνται υλικά εξαιρετικής ποιότητας. 1.4. Γεννάται, επομένως, το ερώτημα εφόσον υπάρχουν εγκαταστάσεις που διαθέτουν την τεχνολογία αιχμής και προσφέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα στο οποίο αποσκοπεί το νομοσχέδιο, με εντυπωσιακή μάλιστα ποιότητα (τα προϊόντα αυτά διατίθενται στη διεθνή αγορά με επιτυχία) γιατί πρέπει να υιοθετηθεί υποχρεωτικά μάλιστα η λύση που απαιτεί νέα επένδυση σε πρωτόγονους τομείς (κάδους και απορριμματοφόρα) και μάλιστα με σαφώς υψηλότερο λειτουργικό κόστος; 2. Οικονομικοί Λόγοι: 2.1. Απαιτείται σημαντική επένδυση σε κάδους και απορριμματοφόρα. Οι σημαντικοί αυτοί δε πόροι θα διατεθούν εκεί -και μάλιστα στην δεδομένη δυσχερή οικονομική συγκυρία-, αντί να διατεθούν-αξιοποιηθούν σε τομείς που υπάρχει πλήρης ανεπάρκεια εγκαταστάσεων και συνακόλουθα μηδενική ανταπόκριση στους περιβαλλοντικούς στόχους που έχουν τεθεί από την ευρωπαϊκή νομοθεσία (π.χ. σε εγκαταστάσεις επεξεργασίας οργανικών αποβλήτων, ενεργειακής αξιοποίησης των υπολειμμάτων και του RDF, κ.λπ.). 2.2. Υπάρχει σαφής αδυναμία κάλυψης του απαιτούμενου λειτουργικού κόστους για την υλοποίηση ενός τέτοιου εγχειρήματος, υπό τις σημερινές οικονομικές συνθήκες. Αποτελεί, όντως, «ουτοπία» να προγραμματίζεται η διαχείριση ενός συστήματος έξι (6) κάδων, την στιγμή που υπάρχουν σαφείς αδυναμίες διαχείρισης ενός συστήματος δύο (2) κάδων. 2.3. Όπως απαιτεί το άρθρο 10 της Οδηγίας για τη διασφάλιση της ποιότητας τα απόβλητα υποβάλλονται σε εργασίες ανάκτησης. Η απαίτηση αυτή είναι όντως επιτακτική καθόσον – η εμπειρία από χωριστή διαλογή των ρευμάτων χαρτιού, πλαστικού, γυαλιού έχει αποδείξει ότι αυτά εμπεριέχουν ανεπιθύμητες προσμίξεις από 20 έως 30%, ενώ το νομοσχέδιο ορθά επιτάσσει καθαρότητα 2%. Κατά συνέπεια, από κάθε άποψη απαιτούνται περαιτέρω εργασίες διαλογής – επεξεργασίας. 2.4. Επιπροσθέτως, λαμβάνοντας υπόψη τα σχετικώς από την Οδηγία επιτασσόμενα, είναι εμφανές, ότι ο «μπλε κάδος» σε συνδυασμό με τις εγκαταστάσεις που διαθέτουν τεχνολογία αιχμής είναι ήδη συμβατός με την Οδηγία, καθώς επιτυγχάνεται η ανάκτηση όλων των διαφόρων ρευμάτων και εξασφαλίζεται η καθαρότητα των υλικών. 2.5. Είναι γεγονός ότι μια «μάστιγα» της ανακύκλωσης αποτελεί η σύληση των «μπλε κάδων» από περιθωριακά στοιχεία που ενισχύουν ένα «κύκλωμα παραοικονομίας», «μαύρης αγοράς» και «μαύρης εργασίας», το οποίο μάλιστα έχει «επαγγελματοποιηθεί». Με το προτεινόμενο σύστημα όχι μόνο δεν αντιμετωπίζεται το φαινόμενο αυτό, αλλά είναι σχεδόν βέβαιο, ότι θα ενισχυθεί ακόμη περαιτέρω η κλοπή των ανακυκλώσιμων υλικών από το ως άνω «κύκλωμα παραοικονομίας», αφού η σύληση των τεσσάρων (4) νέων θα είναι ευκολότερη και αποδοτικότερη. 2.6. Είναι βέβαιο πως οι δυσχέρειες στην πρακτική εφαρμογή του συστήματος αυτού των έξι (6) κάδων, θα οδηγήσουν δυστυχώς τους πολίτες στο αντίθετο από το επιδιωκόμενο από το νομοσχέδιο αποτέλεσμα, δηλαδή στον μη διαχωρισμό των αποβλήτων και την απόρριψη τους εν τέλει σε έναν και μόνο κάδο, στερώντας από την εθνική οικονομία μια σημαντική αξία πρώτων υλών που σήμερα ανακτάται. 3. Περιβαλλοντικοί Λόγοι: 3.1. Αύξηση ρύπων και κυκλοφοριακή επιβάρυνση από την αντίστοιχη αύξηση του αριθμού και των δρομολογίων των απορριμματοφόρων που θα είναι επιφορτισμένα με την αποκομιδή των ποικίλων κάδων. 3.2. Η «απομάστευση» των κάδων που αναμένεται να ενταθεί με την δημιουργία τεσσάρων (4) χωριστών ρευμάτων στις μεγάλες πόλεις θα οδηγήσει σε «διαχωρισμούς» από περιθωριακές ομάδες σε ανεξέλεγκτους χώρους, ήτοι σε διάσπαρτους Χ.Α.Δ.Α. και καύσεις αποβλήτων. ΤΟ ΧΡΟΝΙΚΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΤΗΣ ΜΙΑΣ (1) (!!!) ΕΒΔΟΜΑΔΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΕΝΟΣ ΤΕΤΟΙΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ ΑΠΟΔΥΝΑΜΩΝΕΙ ΤΗΝ ΕΞΕΥΡΙΣΚΟΜΕΝΗ ΛΥΣΗ Τόσο το χρονικό διάστημα της μιας (1) εβδομάδας για την δημόσια διαβούλευση του εν θέματι σχεδίου νόμου όσο και η προβλεπόμενη άμεση εφαρμογή των μέτρων που θεσπίζει (ελλείψει κάποιας μνείας στο τέλος αυτού περί μεταβατικών διατάξεων που θα ρύθμιζαν τα θέματα που προκύπτουν από την μεταβολή της νομοθεσίας και την ομαλή μετάβαση από την προϊσχύουσα στην νέα) δε συμβάλλουν στην επίτευξη του επιδιωκόμενου αποτελέσματος, ήτοι στην βελτίωση της εναλλακτικής διαχείρισης των αποβλήτων, αφού δεν ακολουθείται η ενδεδειγμένη διαδικασία, η οποία για ένα τέτοιας φύσης ζήτημα, ήτοι την δημιουργία ενός νέου ουσιαστικά συστήματος διαχείρισης των αποβλήτων απαιτεί (μεταξύ άλλων) την προηγούμενη εκπόνηση λ.χ. διαχειριστικών, περιβαλλοντικών, τεχνικών, οικονομικών, κ.ο.κ. μελετών, την διεξοδική δημόσια διαβούλευση για επαρκές χρονικό διάστημα, την ενημέρωση-ευαισθητοποίηση των πολιτών, την ευρεία σύσκεψη όλων των εμπλεκόμενων φορέων και τον συγκερασμό των απόψεών τους, προκειμένου (μέσω του γόνιμου διαλόγου) να καταστεί δυνατή η αντιμετώπιση του υπό κρίση ζητήματος και να επιτευχθεί η βέλτιστη δυνατή επίλυσή του. Τα ως άνω είναι πραγματικά αναγκαία, αφού το θέμα της εναλλακτικής διαχείρισης αποβλήτων -ως είναι φυσικό- συναρτάται με (μεταξύ πολλών άλλων): • την κοινωνία στο σύνολο της, καθώς η τελευταία καλείται αιφνιδιαστικά να αλλάξει μέσα σε ελάχιστο χρόνο τον τρόπο συγκέντρωσης και αποθήκευσης των αποβλήτων της, • τις οικονομικές δυνατότητες των Ο.Τ.Α., που με βάση τα σημερινά οικονομικά τους δεδομένα, αδυνατούν αδιαμφισβήτητα να ανταποκριθούν σε ένα τέτοιο πρόγραμμα • τις επιχειρήσεις και τους εργαζόμενους τους, που δραστηριοποιούνται σήμερα στον κλάδο αυτό. Συμπερασματικά, για όλους τους λόγους που προεκτέθηκαν, απαιτείται ένας ουσιαστικός δημόσιος διάλογος που θα φωτίζει όλες τις πλευρές του θέματος και θα συντείνει στην ενημέρωση-ανταπόκριση όλων των σχετικών φορέων και πρώτα από όλα της ίδιας της κοινωνίας στο σύνολο της, η ενεργή συμμετοχή της οποίας είναι αναντίρρητα αναγκαία για την επίτευξη υψηλών περιβαλλοντικών στόχων (όπως είναι λ.χ. οι στόχοι του νομοσχεδίου περί σημαντικής αύξησης των ποσοστών ανακύκλωσης), που είναι ειλικρινά κοινός στόχος όλων μας, συμβάλλοντας μετά βεβαιότητας σε τελευταία ανάλυση και στην αποφυγή ανεπανόρθωτων ίσως σφαλμάτων. ΘΕΛΩΝΤΑΣ ΝΑ ΣΥΜΒΑΛΟΥΜΕ ΘΕΤΙΚΑ ΣΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ ΠΡΟΤΕΙΝΟΥΜΕ: Λαμβάνοντας υπόψη τους όρους συμμετοχής στην διενεργούμενη δημόσια διαβούλευση, πέραν των ως άνω σχολίων μας, με την παρούσα παρέμβασή μας διατυπώνουμε συμπερασματικά και τις κάτωθι στοχευμένες-συγκεκριμένες προτάσεις μας, επιθυμώντας να συμβάλουμε με τον τρόπο αυτό στην ποιότητα-αποτελεσματικότητα του διεξαγόμενου διαλόγου. Συγκεκριμένα, προτείνουμε: 1. Την καθιέρωση, συμπληρωματικά στο σύστημα των «μπλε κάδων» των «Πράσινων Σημείων» σε επιλεγμένα σημεία ενός μεγάλου Δήμου, όπου θα μπορούν οι δημότες να εναποθέτουν διαχωρισμένα τα υλικά τους (χαρτί, μέταλλα, γυαλί, καθώς και άλλα ειδικού χαρακτήρα υλικά (π.χ. ηλεκτρονικά, μπαταρίες, λευκές συσκευές κ.λπ.). 2. Την θέσπιση του προτεινόμενου συστήματος των τεσσάρων (4) κάδων σε μη υποχρεωτική βάση εκεί, όπου δεν υφίστανται εγκαταστάσεις ικανές να διαχωρίσουν αποτελεσματικά τον «μπλε κάδο» ή όπου οι τοπικές κοινωνίες κρίνουν -αναλαμβάνοντας τη σχετική ευθύνη- ότι είναι δυνατή η υιοθέτηση και η υποστήριξη αποδοτικής λειτουργίας ενός τέτοιου συστήματος. 3. Προκειμένου να ενισχυθεί η ανάκτηση και ανακύκλωση των υλικών συσκευασίας πρέπει να συλλέγονται περισσότερες ποσότητες υλικών από τα νοικοκυριά. Είναι γεγονός ότι τα τελευταία έτη τα υλικά συσκευασίας που συλλέγονται, λόγω της κρίσης και της σύλησης του «μπλε κάδου» συνεχώς μειώνονται. Η απάντηση στο φαινόμενο αυτό δεν μπορεί να είναι η καθιέρωση και μάλιστα υποχρεωτικά των τεσσάρων (4) ρευμάτων, γιατί είναι προφανές και για τους λόγους που προαναφέρθηκαν, ότι αυτό θα οδηγήσει σε περαιτέρω μείωση των ποσοτήτων των υλικών που συλλέγονται. Οι αλλαγές που πρέπει να γίνουν προκειμένου να συλλέγονται μεγαλύτερες ποσότητες είναι: • Οικονομικά κίνητρα στους δήμους που συλλέγουν μεγάλες ποσότητες ανακυκλώσιμων υλικών, μέσω ενισχύσεων από τα ΣΕΔ, εν είδη ανταπόδοσης της προσπάθειας και των δαπανών τους. • Επικοινωνιακό πρόγραμμα μεγάλης εμβέλειας, με συμμετοχή σχολείων, Α.Ε.Ι., τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών σταθμών με παρουσίαση των επιτευγμάτων της ανακύκλωσης και της σημασίας της για το περιβάλλον και την οικονομία. • Μέτρα προστασίας των κάδων από την σύληση τους, • Επαύξηση του αριθμού των κάδων συλλογής υλικών συσκευασίας. Εν κατακλείδι δε, η όποια τυχόν ριζική αλλαγή του υφιστάμενου συστήματος θα έπρεπε να γίνει εφόσον έχει προηγηθεί η εφαρμογή του σε πιλοτική βάση και έχουν εξαχθεί συμπεράσματα που συγκρινόμενα με τα σημερινά αποτελέσματα αποδεικνύουν τη βελτίωση που δύναται να επέλθει, λαμβάνοντας υπόψη όλες τις παραμέτρους κόστους - οφέλους. Επιπρόσθετα, η όποια αναβάθμιση του συστήματος θα έπρεπε να προβλέπει την ενσωμάτωση σε αυτό των σημαντικών ιδιωτικών και δημόσιων επενδύσεων που έχουν ήδη λάβει χώρα σε μεταφορικά μέσα και σύγχρονες εγκαταστάσεις.