Αρχική Αναθεώρηση Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ)Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης ΑποβλήτωνΣχόλιο του χρήστη Μαρία Βιτωράκη | 12 Ιουνίου 2015, 22:16
  • Σχόλιο του χρήστη 'Μαρία Βιτωράκη' | 12 Ιουνίου 2015, 22:16

    Μεταφέρω ορισμένα γενικά σχόλια μου καθώς και προτάσεις για την βελτίωση του ΕΣΔΑ 1. O (υπό διαβούλευση) ΕΣΔΑ, τόσο σε θέματα στρατηγικής αλλά και επιμέρους πολιτικών, ενσωματώνει με επάρκεια και σαφήνεια την Ευρωπαϊκή οπτική που θεωρεί τα απόβλητα ως ανεκμετάλλευτο φυσικό πόρο και συνδέει τη διαχείριση τους με τη βελτίωση της αποδοτικότητας (και ανταγωνιστικότητας) της οικονομίας, επιδιώκοντας αυτό που ορίζεται ως κυκλική οικονομία (circular economy), με παράλληλη αύξηση των θέσεων απασχόλησης. 2. Οι προτεραιότητες που θέτει είναι σύμφωνες με την ιεραρχία διαχείρισης, για την πρόληψη, την προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση και κομποστοποίηση προδιαλεγμένων υλικών, την επεξεργασία και ενεργειακή αξιοποίηση καθώς και τη δραστική μείωση της ταφής, και της παραγωγής αποβλήτων. 3. Θέτει φιλόδοξους στόχους και περιγράφει με αρκετή σαφήνεια τους τρόπους επίτευξης τους, ενώ καλύπτει (σχεδόν) το σύνολο των ρευμάτων αποβλήτων. 4. Δίνει (πολύ σωστά) έμφαση στη διαχείριση των βιοαποβλήτων, ιδιαίτερα με μεθόδους διαλογής στην πηγή με τη δημιουργία ξεχωριστού ρεύματος συλλογής τους (του καφέ κάδου). 5. Περιγράφει το ρόλο των δήμων και τις υποχρεώσεις τους για την εκπόνηση των τοπικών σχεδίων διαχείρισης - ένα κομβικό σημείο για τη βελτίωση της διαχείρισης. 6. Ενθαρρύνει την κοινωνική επιχειρηματικότητα στη διαχείριση των απορριμμάτων (πχ με τη δημιουργία κοινωνικών επιχειρήσεων επαναχρησιμοποίησης, ή συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών) 7. Αναφέρεται σε πολλά προγράμματα που ενθαρρύνουν την πρόληψη (ενημέρωσης, εκπαίδευσης, πράσινες δημόσιες προμήθειες, εθελοντικές συμφωνίες κ.α) Όλα τα παραπάνω είναι θετικά και απαραίτητα στοιχεία για ένα σύγχρονο και ολοκληρωμένο εθνικό σχεδιασμό. Ωστόσο, περιλαμβάνει ορισμένα σημεία που είτε δεν συνάδουν με το γενικότερο πνεύμα και στόχους, είτε παραμένουν αδιευκρίνιστα και είναι πιθανό να δημιουργήσουν σύγχυση στο μέλλον, στον τρόπο που θα εξειδικευτεί ο ΕΣΔΑ μέσω των ΠΕΣΔΑ και των δημοτικών σχεδίων διαχείρισης. Και πιο συγκεκριμένα: 1. Η σχεδόν ιδεοληπτική εμμονή στη διατήρηση (πάση θυσία) του "δημόσιου χαρακτήρα" της διαχείρισης, έμμεσα υπονομεύει την εφαρμογή πολύ χρήσιμων εργαλείων όπως τα ΣΔΙΤ (συμπράξεις δημοσίου - ιδιωτικού τομέα) και δεν λαμβάνει υπόψη ότι σήμερα προτεραιότητα είναι η εφαρμογή των σωστών προγραμμάτων με εξορθολογισμό του κόστους διαχείρισης, προς όφελος του συνόλου των πολιτών! Στόχος (θα έπρεπε να) είναι η υποστήριξη του δημόσιου συμφέροντος (που δεν συμπίπτει πάντα με την αμιγώς δημόσια διαχείριση), με επιδίωξη της μείωσης του κόστους εφαρμογής των προγραμμάτων, και όχι η διαιώνιση ενός αποτυχημένου πελατειακού συστήματος διαχείρισης, όπου οι εμπλεκόμενοι εργολάβοι, μελετητές, δήμοι και περιφέρειες μαζί με τις πελατείες τους μοιράζονται και κατασπαταλούν τους πόρους που θα έπρεπε να κατευθύνονται στην υλοποίηση και βελτίωση των προγραμμάτων πρόληψης και ανακύκλωσης. 2. Η δίκαιη χρέωση των πολιτών και επιχειρήσεων για τα παραγόμενα απορρίμματα με την εφαρμογή των συστημάτων "πληρώνω όσο πετάω", είναι απαραίτητη προυπόθεση για την επιτυχία των προγραμμάτων που προβλέπει ο ΕΣΔΑ και ίσως ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία για την επίτευξη των στόχων. Είναι κατά συνέπεια απορίας άξιο γιατί ο ΕΣΔΑ δεν αξιοποιεί αυτά τα προγράμματα που έχουν εφαρμοστεί με μεγάλη επιτυχία σε ευρωπαϊκούς δήμους. 3. Τα δημοτικά σχέδια διαχείρισης μπορεί να αποτελέσουν σημείο τομής για τη βελτιστοποίηση της διαχείρισης αν δεν μείνουν σχέδια επί χάρτου (όπως γίνεται συνήθως. Θα πρέπει να έχουν τα παρακάτω χαρακτηριστικά: - να προκύπτουν μετά από ουσιαστική διαβούλευση με την τοπική κοινωνία και τους κοινωνικούς εταίρους - να είναι προσβάσιμα σε όλους τους ενδιαφερόμενους και σε όλες τις φάσεις της διαβούλευσης και της υλοποίησης τους - να αξιολογούνται ετησίως και να καθορίζονται διορθωτικά μέτρα για την επίτευξη των στόχων - η χρηματοδότηση των προγραμμάτων να είναι ανάλογη με την επίτευξη των στόχων - να διευκολύνονται οι δήμοι στην χωροθέτηση ήπιων υποδομών διαχείρισης εντός του αστικού ιστού (π.χ. για προγράμματα κομποστοποίησης ή πράσινα σημεία) για τον σωστό συντονισμό των σχετικών προγραμμάτων, είναι απαραίτητο να δοθούν όχι μόνο αναλυτικές κατευθύνσεις, αλλά και ισχυρή διοικητική υποστήριξη γιατί οι δήμοι είναι σήμερα εντελώς ανέτοιμοι τόσο να καταστρώσουν, όσο και να υλοποιήσουν τα σχετικά προγράμματα. Μπορούν να αξιοποιηθούν ως πιλότοι οι δήμοι εκείνοι που έχουν εμπειρία και έχουν εφαρμόσει με επιτυχία (έστω και σε περιορισμένη έκταση) προγράμματα πρόληψης ή ανακύκλωσης/κομποστοποίησης με διαλογή στην πηγή, για τη γενίκευση των προγραμμάτων αυτών. 4. Περαιτέρω εξειδίκευση των προγραμμάτων πρόληψης ειδικά για τα - απόβλητα τροφίμων (ληγμένα τρόφιμα, απόβλητα από χώρους εστίασης), εξετάζοντας νομοθετικές ρυθμίσεις (όπως η πιο πρόσφατη στη Γαλλία) - Πλαστικές σακούλες μιας χρήσης με χωριστή χρέωση στα ταμεία πώλησης, η και άλλων οικονομικών/νομοθετικών εργαλείων Τα παραπάνω μπορεί να συμβάλλουν σε βελτίωση της διαχείρισης, μόνο αν πετύχουμε τη σωστή και συντονισμένη εφαρμογή των προγραμμάτων, σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.