Αρχική Αναθεώρηση Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ)Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης ΑποβλήτωνΣχόλιο του χρήστη ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΟΓΕΡΗΣ | 12 Ιουνίου 2015, 22:54
  • Σχόλιο του χρήστη 'ΝΙΚΟΣ ΚΑΛΟΓΕΡΗΣ' | 12 Ιουνίου 2015, 22:54

    ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΑΝΤΙΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΡΧΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ & ΧΩΡΟΤΑΞΙΑΣ Πληροφορίες: Καργάκη Ελένη Τηλ:. 2813400249 Ταχ. Δ/νση: Πλατεία Ελευθερίας 1 Τ.Κ: 71201 ΗΡΑΚΛΕΙΟ ΗΡΑΚΛΕΙΟ : 12-6-2015 Αρ. Πρωτ. : 73760 ΠΡΟΣ: ΥΠΑΠΕΝ α) Επιτροπή Εθνικού Σχεδιασμού Διαχείρισης Αποβλήτων β) Δ/νση Περιβ/κού Σχεδιασμού Τμ. Διαχ/σης Στερεών Αποβλ. Θέμα: Συμμετοχή στη διαβούλευση του ΥΠΑΠΕΝ για τη νέα Μελέτη του ΕΣΔΑ. Η Περιφέρεια Κρήτης στις 2-7-2013 με τη υπ΄ αρ. 89 Απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου αναθεώρησε τον ΠΕΣΔΑ Κρήτης, με βάση την Οδηγία 2008/98 και το Νόμο 4042/12, πρώτη και μοναδική μέχρι σήμερα Περιφέρεια στην Ελλάδα. Η Μελέτη του ΠΕΣΔΑΚ πραγματεύεται τα παρακάτω ρεύματα αποβλήτων που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της Οδηγίας: 1. Αστικά Στερεά Απόβλητα (ΑΣΑ) 2. Μη επικίνδυνα βιομηχανικά απόβλητα 3. Μεταχειρισμένα Ελαστικά 4. Οχήματα στο Τέλος του Κύκλου Ζωής τους (ΟΤΚΖ) 5. Απόβλητα ειδών ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ) 6. Αδρανή απόβλητα από εκσκαφές, κατασκευές και κατεδαφίσεις (ΑΕΚΚ) 7. Ιλύες από εγκαταστάσεις επεξεργασίας αστικών λυμάτων 8. Γεωργικά υπολείμματα και άχρηστα γεωργικά προϊόντα. Η αναθεώρηση του ΠΕΣΔΑ Κρήτης, όσον αφορά στη διαχείριση των ΑΣΑ, κατευθύνθηκε με γνώμονα τη μείωση αποβλήτων, στοχεύοντας στην αύξηση της ανακύκλωσης και στη μείωση του υπολείμματος προς τελική διάθεση. Στη βάση αυτή ο ΠΕΣΔΑΚ έδωσε έμφαση στη Διαλογή στην Πηγή και παράλληλα πρότεινε την ανάπτυξη ενός δικτύου αποκεντρωμένων μονάδων ήπιας τεχνολογίας (Μηχανικής Διαλογής και κομποστοποίησης) με σκοπό να καλύψει υψηλούς στόχους σε ανακυκλώσιμα υλικά (σίδηρο, αλουμίνιο, πλαστικό, γυαλί, ειδικά ρεύματα, κόμποστ, κλπ). Πιο αναλυτικά για τη διαχείριση των ΑΣΑ επιλέγεται ένα σύστημα το οποίο: • καλύπτει τις απαιτήσεις της οδηγίας 2008/98, • δίνει έμφαση στη ΔσΠ θέτοντας υψηλούς στόχους επίτευξης προδιαλογής ανακυκλώσιμων αποβλήτων (συσκευασιών, οργανικού, χαρτιού, κλπ) με σκοπό την παραγωγή καλής ποιότητας κομπόστ και την εκτροπή και ανακύκλωση σημαντικών ποσοτήτων υλικών συσκευασίας • στοχεύει στην ενεργή συμμετοχή των πολιτών με συγκεκριμένες δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού • προβλέπει τη δημιουργία δικτύου συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών και ειδικών αποβλήτων (Πράσινα Σημεία – Green Points). • Προτείνει ένα Σύστημα 4 κάδων (οργανικά απόβλητα, αποβλήτων συσκευασίας, έντυπο χαρτί, υπόλοιπα/σύμμεικτα ΑΣΑ) που θεωρήθηκε ως βάση για να καλυφθούν ταυτόχρονα οι απαιτήσεις για εκτροπή των ΒΑΑ και αξιοποίηση των απορριμμάτων συσκευασίας. • προβλέπει αποκεντρωμένες μικρές και ήπιας τεχνολογίας μονάδες διαχείρισης • επιτρέπει μια οικονομική διαχείριση, με λογικό κόστος επένδυσης • δίνει την επιλογή για αποφυγή νέων χωροθετήσεων, προτείνοντας τη χωροθέτηση των νέων μονάδων σε ήδη αδειοδοτημένους χώρους διαχείρισης • αξιοποιεί και αναβαθμίζει τις υφιστάμενες μονάδες διαχείρισης. Αφού λήφθηκαν υπόψη η έντονη εποχιακή διακύμανση στην ποσότητα και την ποιοτική σύσταση λόγω έντονης τουριστικής κίνησης στο νησί, καθώς και η αναμενόμενη μείωση της παραγόμενης ποσότητας ΑΣΑ, λόγω κρίσης, και εφαρμογής των μέτρων πρόληψης, ποσοτικοποιήθηκαν οι απαιτούμενοι από τη νομοθεσία στόχοι για την περίπτωση της Κρήτης, που αφορούν στο ΒΑΑ (Κ.Υ.Α. Η.Π. 29407/3508/2002, Κ.Υ.Α. 50910/2727/2003), στις συσκευασίες (ΚΥΑ 9268/469/2007, Ν. 2939/01 (179/Α), οδηγία 2004/12/ΕΚ), και στα βιοαπόβλητα (Ν. 4042/2012). Πέρα όμως από τις βασικές απαιτήσεις της νομοθεσίας ο ΠΕΣΔΑΚ προχώρησε σε υπερβάσεις στοχοθεσίας με σκοπό τη μεγιστοποίηση της ανακύκλωσης. Για την επίτευξη αυτών των στόχων αποφασίστηκε η εκτροπή σημαντικού ποσοστού αποβλήτων με την εφαρμογή συστημάτων ΔσΠ. Επειδή όμως στην παρούσα φάση, τα προγράμματα ΔσΠ είναι σε πολύ χαμηλό στάδιο, αποφασίστηκε παράλληλα η ανάκτηση υλικών προς ανακύκλωση σε μονάδες μηχανικής διαλογής και επεξεργασίας σύμμεικτων ΑΣΑ. Ωστόσο η δυναμικότητα αυτών των Μονάδων υπολογίστηκε στη βάση της λογικής της σταδιακής αύξησης σε ρεύματα και ποσότητα ανακυκλώσιμων από τη ΔσΠ, σχεδιάζοντας Μονάδες με δυνατότητα επεξεργασίας σε ξεχωριστές γραμμές των καθαρών ρευμάτων από τα σύμμεικτα και μάλιστα σε διπλές και τριπλές βάρδιες ώστε η δυναμικότητά τους να καλύπτει τις ανάγκες σε κάθε περίπτωση είτε αύξησης λόγω εποχικότητας, είτε μείωσης λόγω επίτευξης υψηλών ποσοστών ανακυκλώσιμων από την ΔσΠ. Σύμφωνα με τα παραπάνω, αποφασίστηκε:  Χωριστή συλλογή ποσοστού 35% των οργανικών (υπολειμμάτων φαγητού) έως το 2020, ποσότητα ίση συνολικά με περίπου 58.000 τόνους. Το ποσοστό αυτό ισοδυναμεί με περίπου το 14% επί της συνολικής ποσότητας ΑΣΑ που αναμένεται να παράγονται το 2020. Το προτεινόμενο ποσοστό εκτροπής υπερκαλύπτει την απαίτηση του 10% που τέθηκε από τον Ν. 4042/2012 για το έτος 2020.  Χωριστή συλλογή ποσοστού 60% των αποβλήτων συσκευασιών, ποσότητα ίση συνολικά με περίπου 70.000 τόνους (2020). Το ποσοστό αυτό ισοδυναμεί με περίπου 16,5% επί της συνολικής ποσότητας ΑΣΑ που αναμένεται να παράγονται το 2020. Για την Κρήτη οι επί μέρους ελάχιστοι στόχοι που θέτει η νομοθεσία για κάθε υλικό δεν αρκούν για να επιτευχθεί το συνολικό 60%. Έτσι τέθηκαν οι παρακάτω εξειδικευμένοι στόχοι ανακύκλωσης ανά υλικό προκειμένου να επιτευχθεί το συνολικό ποσοστό του 60%: i) 80%, κατά βάρος, για το γυαλί, ii) 60%, κατά βάρος, για το χαρτί και χαρτόνι, iii) 50%, κατά βάρος, για τα μέταλλα, iv) 60%, κατά βάρος, για τα πλαστικά, λαμβάνοντας αποκλειστικά υπόψη υλικά που ανακυκλώνονται εκ νέου σε πλαστικά, v) 60%, κατά βάρος, για το ξύλο.  Χωριστή συλλογή ποσοστού 50% των αποβλήτων τυπωμένου χαρτιού έως το 2020, ποσότητα ίση συνολικά με περίπου 15.000 τόνους. Το ποσοστό αυτό ισοδυναμεί με 3,5% επί της συνολικής ποσότητας ΑΣΑ που αναμένεται να παράγονται το 2020. Στη συνέχεια προβλέπεται χωριστή συλλογή και άλλων υλικών, και ήδη εφαρμόζεται η εκτροπή της γυάλινης συσκευασίας σε διάφορες πόλεις. Με την επιτυχή εφαρμογή των προγραμμάτων και τις δράσεις που προγραμματίζονται για τη ΔσΠ και την υλοποίηση όλων των έργων διαχείρισης (μονάδες επεξεργασίας, ΧΥΤΥ) που προτείνονται από τον ΠΕΣΔΑΚ και καλύπτουν όλες τη γεωγραφικές περιοχές της Περιφέρειας, αναμένεται να επιτευχθούν οι φιλόδοξοι στόχοι που έχουν τεθεί από τη Μελέτη του ΠΕΣΔΑΚ και καλύπτουν τις απαιτήσεις της οδηγίας 2008/98 και του Ν. 4042/2012. Παρακάτω εμφανίζονται τα ελάχιστα ποσοστά επίτευξης των στόχων στην περίπτωση εφαρμογής του προτεινόμενου Σχεδιασμού: 1. Για την ανακύκλωση: ◊ Ανακυκλώσιμων Υλικών (χαρτί, μέταλλο, πλαστικό, γυαλί) ~ 50 % ◊ Συσκευασιών (συμπεριλαμβάνεται στα ανακυκλώσιμα) > από 60 % ◊ Προδιαλεγμένων οργανικών αποβλήτων ≈ 35% Συνολικά επί των ποσοτήτων ΑΣΑ η ανακύκλωση υπερβαίνει το 43% 2. Εκτροπή ΒΑΑ > 80% 3. Συνολικά εκτροπή ανακυκλώσιμων και βιοαποβλήτων με ΔσΠ 34% του συνόλου των ΑΣΑ. Με την ολοκλήρωση της διαδικασίας έγκρισης του ΠΕΣΔΑΚ προχώρησαν οι μελέτες των έργων διαχείρισης και υποβλήθηκαν σε διαδικασία ένταξης προς χρηματοδότηση στο ΕΠΠΕΡΑΑ. Στην πορεία τέθηκε σε διαβούλευση από το ΥΠΕΚΑ η Μελέτη αναθεώρησης του ΕΣΔΑ της ΚΥΑ 50910, προκειμένου να εναρμονιστεί με την Οδηγία Πλαίσιο και το Ν. 4042/12. Με το υπ΄αρ. πρ. 35808/2947/31-7-2014 έγγραφο το ΥΠΕΚΑ, αφού έλεγξε το Σχεδιασμό της Περιφέρειας έδωσε γνωμοδότηση εναρμόνισης του ΠΕΣΔΑΚ με τον τότε προτεινόμενο ΕΣΔΑ, προκειμένου να διασφαλιστεί και η πρόοδος της χρηματοδότησης των έργων που βρίσκονταν σε εξέλιξη. Μάλιστα στις 25-2-2015 η Περιφέρεια κλήθηκε μαζί με άλλες Περιφέρειες της Ελλάδας, από την Ε.Ε. (Δ/νση Περιβάλλοντος και Δ/νση Περιφερειών) να παρουσιάσει τις καλές πρακτικές που εφαρμόζει και τον αναθεωρημένο σχεδιασμό της και για τον οποίο έλαβε τα εύσημα και χαρακτηρίστηκε ως ‘’φάρος’’ για την Ελλάδα και ‘’παράδειγμα προς μίμηση’’. Συσχέτιση με τον νέο ΕΣΔΑ Με την έναρξη της διαβούλευσης του νέου προτεινόμενου ΕΣΔΑ πριν από λίγες μέρες, για το περιεχόμενο του οποίου δεν είχαμε καμία άποψη προηγουμένως, διαπιστώσαμε ότι η νέα πρόταση είναι σε εντελώς διαφορετική κατεύθυνση από αυτήν της παραδοτέας Μελέτης του 2014 από το ΥΠΕΚΑ. Εξετάζοντας αναλυτικά το κείμενο, παρατηρήσαμε ότι η νέα πρόταση κάνει αρκετά μεγάλα άλματα ως προς τη στοχοθεσία που θέτει, σε σχέση με την Οδηγία και το Νόμο. Και παρόλο που η φιλοσοφία του νέου ΕΣΔΑ είναι ακριβώς η ίδια με αυτή του ΠΕΣΔΑΚ, η πιθανή απαίτηση για εναρμόνισή του ΠΕΣΔΑΚ, θα ανατρέψει την προγραμματισμένη πορεία υλοποίησής του. Η διαδικασία αναθεώρησης ξανά του ΠΕΣΔΑΚ δεν εμπεριέχει μόνο την καθυστέρηση της σύνταξης μιας νέας Μελέτης και της χρονοβόρας διαδικασίας της διαβούλευσης, αλλά και την καθυστέρηση της ολοκλήρωσης των τοπικών σχεδίων διαχείρισης από τους Δήμους και την εξειδίκευσή τους από τον ΠΕΣΔΑΚ. Η καθυστέρηση μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας, που θεωρούμε ότι θα απαιτήσει πολύ περισσότερο χρόνο από τους τρεις μήνες που δίνει διορία ο νέος ΕΣΔΑ, θα δημιουργήσει πολλαπλά προβλήματα, όπως: • την καθυστέρηση ένταξης των έργων και πιθανότατα την απώλεια της εξασφαλισμένης χρηματοδότησής τους από το ΕΠΠΕΡΑΑ • τον κίνδυνο δημιουργίας νέων ΧΑΔΑ λόγω της πολύ μικρής ζωής των υφιστάμενων ΧΥΤΑ, (με τα νέα έργα προγραμματίστηκαν και οι νέοι ΧΥΤΥ) • την επιβάρυνση για μεγάλο διάστημα των δήμων, με το ειδικό τέλος ταφής που σύντομα θα εφαρμοστεί. Κατά την άποψή μας η φιλοσοφία του νέου σχεδιασμού είναι στη σωστή βάση της ανακύκλωσης και της κυκλικής οικονομίας. Κρίνουμε όμως ότι θα ήταν καταλληλότερη μία πρόταση που θα ενσωματώνει αρχικά τις βασικές απαιτήσεις του Νόμου και σταδιακά σε βάθος χρόνου θα αυξάνει τη στοχοθεσία σε υψηλότερα ποσοστά. Αν αναλογιστούμε ότι μέχρι την ολοκλήρωση της αναθεώρησης των ΠΕΣΔΑ και την υλοποίηση των έργων και των προγραμμάτων διαχείρισης θα περάσει τουλάχιστον μία τριετία, το χρονικό διάστημα που απομένει μέχρι το 2020 για την επίτευξη των πολύ απαιτητικών στόχων του ΕΣΔΑ είναι άλλα τρία χρόνια. Εκτιμούμε ότι αυτό το διάστημα είναι πολύ σύντομο για να καλλιεργηθεί η νέα κουλτούρα στην απροετοίμαστη μέχρι σήμερα ελληνική κοινωνία. Εξάλλου τα προγράμματα εκπαίδευσης δεν μπορούν να ξεκινήσουν νωρίτερα από τη δημιουργία των αποκεντρωμένων υποδομών (όπως αναφέρονται στο κείμενο) στις οποίες θα γίνεται η περαιτέρω επεξεργασία των εκτρεπόμενων στη ΔσΠ ρευμάτων. Κάτι τέτοιο θα οδηγούσε σε αποτυχία της προσπάθειας της πολιτείας να πείσει τον κόσμο να ανακυκλώνει, καθώς τα περισσότερα ανακυκλώσιμα θα πήγαιναν και πάλι για ταφή. Άλλωστε εφόσον η ίδια η νομοθεσία δεν επιβάλλει αυτούς τους υψηλούς στόχους, δεν είναι ρεαλιστικό να επιβάλλονται τόσο φιλόδοξα σχέδια σε μια χώρα που αντιμετωπίζει ακόμα το πρόβλημα της έλλειψης διαχείρισης και την απειλή προστίμων από τη λειτουργία ΧΑΔΑ. Σε αυτή την περίπτωση όλες αυτές οι πολύ θετικές κατά τα άλλα προτάσεις, θα έπρεπε να είναι προαιρετικές, με κίνητρα ανταποδοτικά στην αρχή για τους αυτούς που κάνουν προσπάθειες για να τις επιτύχουν. Μέχρι την αναθεώρηση της Οδηγίας σε πιο φιλόδοξα σενάρια, υπάρχει ακόμα πολύς χρόνος και θα ήταν άκυρο να καταδικάσουμε μόνοι μας τη χώρα μας σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια να πιεστεί να φτάσει από το σημείο μηδέν στο επόμενο βήμα της Ευρώπης, κινδυνεύοντας να μην επιτύχουμε το απαιτούμενο αποτέλεσμα. Πέραν των ανωτέρω, θεωρούμε ότι ως Περιφέρεια έχοντας διαγράψει όλη αυτή τη μακρά πορεία εξέλιξης ενός σύγχρονου σχεδιασμού, μοναδικοί στην Ελλάδα, αδικούμαστε να μηδενίζεται η προσπάθειά μας και να υποχρεωνόμαστε σε μια νέα αναθεώρηση μαζί με τις Περιφέρειες που ξεκινούν σήμερα. Ο ομαλή μετάβαση σε μεγαλύτερο βάθος χρόνου, από τα ποσοστά επίτευξης των στόχων που θέτει ο ΠΕΣΔΑΚ (τα οποία σε κάποια σημεία υπερκαλύπτουν το Νόμο) μέχρι τα προτεινόμενα του νέου ΕΣΔΑ, θα μας έδινε τη δυνατότητα να συνεχίσουμε την πορεία υλοποίησης του ΠΕΣΔΑΚ ολοκληρώνοντας τα έργα και τα προγράμματα, δίνοντας και το καλό παράδειγμα και τις καλές πρακτικές στην υπόλοιπη Ελλάδα. Λόγω του μικρού χρονικού περιθωρίου που είχαμε για τη διαβούλευση, σας υποβάλλουμε αυτό το κείμενο τονίζοντας τις βασικές γραμμές των απόψεών μας για τη Μελέτη, και επιφυλασσόμαστε το αμέσως επόμενο διάστημα να καταθέσουμε σημείο προς σημείο τις παρατηρήσεις μας, πάνω στο κείμενο της Μελέτης. Αντιπεριφερειάρχης Περιβάλλοντος & Χωροταξίας Καλογερής Νίκος