Yπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'Μαρία Φραντζή' | 9 Οκτωβρίου 2016, 13:36

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Διαχρονικά, κεντρικοί στόχοι της Αρχιτεκτονικής Κοινότητας υπήρξαν  να εξασφαλιστούν οι συνθήκες που θα διευκολύνουν τη δημιουργία καλύτερων πόλεων και οικισμών περιορίζοντας σε μεγάλο βαθμό την πολυνομία και τη γραφειοκρατία που αποτελούν τροχοπέδη στην ανάπτυξη οποιασδήποτε δημιουργικής σκέψης.  να γίνεται απλούστερα και ουσιαστικότερα ο έλεγχος και η παρέμβαση της πολιτείας στο θέμα της δόμησης με παράλληλη διευκόλυνση των μελετητών και επιβλεπόντων μηχανικών στην ανάληψη των ευθυνών τους.  να δημιουργηθούν συνθήκες αποτελεσματικής δράσης ενάντια στην αυθαιρεσία και την προχειρότητα. Το αδιάρρηκτο τρίπτυχο Πολεοδομική Ένταξη/Αδειοδότηση/Έλεγχος της Δόμησης εμπεριέχει βασικές αρχές όπως: o Ένταξη της δόμησης στο χώρο και τον τόπο με πολεοδομικά και περιβαλλοντικά κριτήρια o Έλεγχος από τη Διοίκηση των βασικών στοιχείων και πολεοδομικών περιορισμών του έργου και των περιορισμών και εγκρίσεων των διαφόρων Υπηρεσιών χωρίς μετακινήσεις του φακέλου. o Επανακαθορισμός των βασικών ορισμών και όρων του Οικοδομικού Κανονισμού, στην κατεύθυνση της αναγνώρισης της επιρροής της δόμησης στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον. o Ουσιαστικός και αντιγραφειοκρατικός έλεγχος για την αδειοδότηση της οικοδομής και απλούστερος έλεγχος των κατασκευών περιοριζόμενος στον έλεγχο του κελύφους. o Θεσμοθέτηση Φακέλου Περαιωμένης Οικοδομής (ως κατασκευάστηκε) με υποχρεωτική ενημέρωση όλων των - τυχόν - επεμβάσεων στο κτίριο και διατήρησή του από τον διαχειριστή κάθε κτιρίου. o Καθιέρωση και ενεργοποίηση κανονισμού λειτουργίας Παρατηρητηρίου Σχεδιασμού της Χώρας με χρήσεις Γης και θεσμικές γραμμές για όλες τις εντός και εκτός σχεδίου περιοχές. o Παρακολούθηση (monitoring) της Δόμησης με αυτόματο τρόπο και χρήση Δορυφορικών Συστημάτων και Εικόνων. Mε το ισχύον σήμερα θεσμικό καθεστώς απουσιάζει πλήρως μια βασική προϋπόθεση για την εύρυθμη λειτουργία όσων πρεσβεύει η συγκεκριμένη προσπάθεια που βρίσκεται σήμερα στη διαβούλευση, στο επίπεδο τουλάχιστον των διακηρυγμένων προθέσεών της: Η ορθολογικοποίηση, κωδικοποίηση και απλούστευση (με την εξασφάλιση της διαφάνειας) του σχεδιασμού σε όλες του τις κλίμακες ώστε να επαναδιατυπωθεί η συμφωνία μεταξύ διοίκησης και πολίτη για το πώς οικοδομούμε, ποιός ο ρόλος και ποιά η ευθύνη του καθενός. Η πολιτεία έχει υποχρέωση να μεριμνά κατά προτεραιότητα για τον χωροταξικό-πολεοδομικό – αστικό σχεδιασμό και κατ’ επέκταση για την αρχιτεκτονική των κτιρίων που κατασκευάζονται, με τη έννοια της διασφάλισης των όρων ενσωμάτωσης της αρχιτεκτονικής στο εκάστοτε φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον. Η ύπαρξη αστικού πράσινου, η λειτουργία και η αισθητική του δημόσιου χώρου και η εξασφάλιση υγιεινής διαβίωσης για όλους, δε μπορούν να επαφίονται αντίστοιχα στην τήρηση ενός ποσοστού φύτευσης ή στην «ομορφιά» των όψεων του μεμονωμένου κτιρίου. Ο έλεγχος και η προστασία του περιβάλλοντος προϋποθέτουν πρώτα απ’ όλα αναθεώρηση των κανόνων με τους οποίους παράγεται η δόμηση. Ο οικοδομικός κανονισμός οφείλει να γίνει ό,τι πρεσβεύει η ονομασία του, όχι πολεοδομικός, ούτε αναπτυξιακός, ούτε κτηριοδομικός. Το πλέον κρίσιμο, που ταλαιπωρεί όλους όσους ασχολούνται με τη δόμηση και τις αδειοδοτήσεις, είναι το όριο ωφέλιμου και δομημένου το οποίο έχει δύο πτυχές: o Τον έλεγχο της εκμετάλλευσης ως στοιχείο φορολόγησης και ανακατανομής του πλούτου επί του κοινού αγαθού της γης o Τον έλεγχο της πληθυσμιακής πυκνότητας ως στοιχείου ποιότητας του χώρου και του τόπου και ελέγχου των δικτύων εξυπηρέτησης του αστικού χώρου. Η πυκνότητα οικοδόμησης ελέγχεται με τον όγκο (γεωμετρικά) ως επιβάρυνση στον ηλιασμό, τον αερισμό και τη θέαση. Η πυκνότητα χρήσης/κατοίκησης ως τεκμήριο εκμετάλλευσης και επιβάρυνσης των δικτύων ελέγχεται με την επιφάνεια. Όταν ο πραγματοποιούμενος όγκος αποτελεί παράγωγο και όχι ρυθμιστικό μέγεθος (όπως συμβαίνει σήμερα) απουσιάζει μια βασική μέριμνα (ρύθμιση των κτιριακών όγκων) για τη διασφάλιση της ποιότητας του παραγόμενου χώρου σε επίπεδο γειτονιάς (τουλάχιστον). Θεωρούμε σήμερα ότι είναι προς όφελος της πόλης ο «αρχιτεκτονικός» έλεγχος μέσω της (συχνά αντιεπιστημονικής και υποκειμενικής δράσης) των ΣΑ, αλλά αδιαφορούμε για απολύτως αντικειμενικά δεδομένα όπως η φωτισμός, ο ηλιασμός, η θέα κλπ. Μεταπηδούμε μηχανικά αλλά ασυνάρτητα από τον εξονυχιστικό μαθηματικό έλεγχο του (δισδιάστατου) ιδιωτικού δαπέδου, στο θεωρητικό αισθητικό έλεγχο του (πάλι δισδιάστατου) επιπέδου της δημόσιας όψης. Ο χώρος, αντί για δοχείο ζωής, ποσοτικοποιείται για φορολογικούς και μόνο λόγους, ο κτιριακός όγκος αντί να ρυθμίζει μελετημένα το αστικό περιβάλλον κατακλίνει σε «αισθητικά εγκεκριμένες όψεις» - άλλοθι για την ανικανότητα της διοίκησης να δημιουργήσει συνθήκες παραγωγής συνθηκών δόμησης με επιστημονική τεκμηρίωση και κοινωνική αποδοχή. Με δεδομένο ότι η αίσθηση της ελευθερίας εντός του ιδιωτικού χώρου είναι πολύ ισχυρή για να ελεγχθεί και μπορεί μόνο να οριοθετηθεί και η έννοια του ωφέλιμου αρκετά αόριστη για να ελεγχθεί, το ζητούμενο είναι ένα απλουστευμένο νομοθετικό πλαίσιο που θα διασφαλίζει τα «κοινά αγαθά» κατά την οικοδόμηση των πόλεων και θα ρυθμίζει τις σχέσεις πολιτών και πολιτείας. Προτεινόμενοι στόχοι που επηρεάζουν άμεσα τον ορισμό του αντικειμένου των ελέγχων που επαγγέλεται το υπό διαβούλευση Ν/Σ είναι: 1. Γεωμετρική οριοθέτηση του ιδιωτικού από το δημόσιο χώρο. Ο επιτρεπόμενος όγκος να είναι το μόνο ρυθμιστικό μέγεθος ως κοινά διαμορφούμενο σύνορο ιδιωτικού και δημόσιου χώρου (κοινά: αφενός από τα όρια που θέτει η διοίκηση με τον αστικό σχεδιασμό και αφετέρου από την ελεύθερη βούληση του πολίτη μέσω του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού. 2. Ελευθερία οικοδόμησης εντός του ιδιωτικού χώρου με ποσοστό σε περιοχές χωρίς Αστικό Σχεδιασμό και πλήρης σε περιοχές με Αστικό Σχεδιασμό (οι μελέτες πολεοδομικού σχεδιασμού ορίζουν την πυκνότητα ανά περιοχή, οι μελέτες αστικού σχεδιασμού τα κελύφη ανά γειτονιά, συσχετίζοντας παράλληλα τα δικαιώματα οικοδόμησης με τα κοινά αγαθά: φωτισμό, ηλιασμό, φύτευση κλπ). Μέχρι να γίνουν οι μελέτες Αστικού σχεδιασμού ορίζεται ο συντελεστής (ΣΟ) που θα δίνει την επιθυμητή από τον Πολεοδομικό σχεδιασμό πυκνότητα με βάση την επιφάνεια των βατών δαπέδων των κλειστών χώρων. Ο ΣΔ δεν αποτελεί πλέον πολεοδομικό μέγεθος και μόνο για λόγους α. στατιστικούς, β. συμβολαιογραφικούς και γ. τεχνικούς (πχ ΚΕΝΑΚ, πυρασφάλεια) παραμένει η απαίτηση για υπολογισμό της επιφάνειας δαπέδου. Σημειώνεται στην ταυτότητα κτιρίου ένα μέγεθος επιφανείας, η συνολική ωφέλιμη επιφάνεια, που δεν είναι πολεοδομικά προδιαγραφόμενο μέγεθος αλλά παράγωγο. Ο καθορισμός του επιτρεπόμενου όγκου εντός του ιδεατού στερεού απαλλάσει από τον εφιάλτη του τι προσμετράται και το όχι και απλοποιεί τους κανόνες δόμησης. Ο όγκος στον αστικό σχεδιασμό ορίζεται με σύγχρονο και εξειδικευμένο τρόπο μέσω του Ιδεατού στερεού. Οι μελέτες αστικού σχεδιασμού παρέχουν τιμές για τις συναρτήσεις του Οικοδομικού Κανονισμού (ΟΚ) που παράγουν αυτό το στερεό. Πχ. δημιουργείται η δυνατότητα για διαφορετικά Δ για κάθε Προσανατολισμό (πχ Δβ, Δα, Δν, Δδ) τα οποία είναι εργαλεία που μπορεί να χρησιμοποιηθούν από τον αστικό σχεδιασμό λαμβάνοντας υπόψη και μια πληθώρα παραγόντων εκτός από τον προσανατολισμό: την κλίση εδάφους, τα σημεία θέας (πχ τη θέα στη θάλασσα, ή προς ένα τοπόσημο), την υφιστάμενη κατάσταση κτιριακών όγκων, αλλά και ιστορικά και κοινωνιολογικά δεδομένα. Ο ΟΚ δε συμμετέχει σε αυτές τις αποφάσεις, αλλά απλά τις υλοποιεί. Δεν είναι κανονισμός που «πολεοδομεί», αλλά εργαλείο που εφαρμόζει τις κατά τόπους οδηγίες του αστικού σχεδιασμού. 3. Διάκριση δικαιωμάτων δόμησης από τα δικαιώματα χρήσης και έλεγχος των δικαιωμάτων χρήσης με υποχρέωση κτιριοδομικής πιστοποίησης των κτιρίων όταν έχουν δημόσια/κοινή χρήση (διαβαθμισμένη κλίμακα). Η πιστοποίηση δεν είναι υποχρεωτική όταν επί του ακινήτου δεν ασκείται καμμιά αστική δικαιοπραξία (μίσθωση, πώληση, παροχή υπηρεσιών κλπ). Στον κτιριοδομικό ορίζονται τα ελάχιστα απαιτούμενα μεγέθη για να τίθεται τμήμα ή το σύνολο ενός ακινήτου σε δημόσια/κοινή χρήση. Ένας απλός Οικοδομικός Κανονισμός με τις παραπάνω αρχές και σαφή προσανατολισμό για την αποστολή και το όραμά του θα καταργούσε τις χιλιάδες εγκυκλίους και τις διαφορετικές ερμηνείες και αποτελεί προϋπόθεση για την αποφυγή της γραφειοκρατίας, την αξιοπρεπή άσκηση του επαγγέλματος των μηχανικών και τη λειτουργία ουσιαστικών ελέγχων. Με αυτές τις προϋποθέσεις είναι εφικτή η αποκλειστικά ηλεκτρονική διαδικασία έκδοσης της οικοδομικής άδειας. Με προσβάσιμη, ενημερωνόμενη σε πραγματικό χρόνο βάση δεδομένων όπου θα εισαχθούν όλα τα ενημερωμένα σχέδια πόλεως με τους όρους δόμησης τους, όλοι οι οικισμοί με τα όριά τους, οι εκτός σχεδίου περιοχές, οι δασικοί χάρτες, το σύνολο των θεσμικών γραμμών. Με το κατάλληλο λογισμικό για κάθε οικοδομική άδεια, επιλέγοντας την περιοχή, θα εμφανίζονται αυτόματα τα επιτρεπόμενα μεγέθη δόμησης βάσει των ισχυόντων όρων δόμησης.